BİR ÖRGÜT OLARAK OKUL
ÖRGÜT VE YÖNETİM
• Örgüt, üyeleri arasındaki ilişkilerin bir örgüsüdür.
• Örgüt, üyeleri tarafından kurulan bir koalisyon olarak görülebilir. Bu koalisyonun koşulları
uzlaşma, uyma ve kontroldür.
• Yönetim, örgütün amaçlarını gerçekleştirmek
için örgütteki madde ve insan kaynaklarına yön
verme ve kontrol etmedir.
ÖRGÜT VE YÖNETİM
• Örgüt bir yapı, yönetim ise bu yapıyı işleten bir süreçtir.
• Örgüt ile yönetim iç içe işler. Başlangıç noktası olarak yönetim değil; örgüt seçilmelidir. Çünkü yönetimin görevi örgütü amaçlarına göre
yaşatmaktır.
ÖRGÜT KURAMLARI
• Yönetimde deneyimin de yeri vardır; fakat bu
deneyim sınama ve yanılma yoluyla değil; kuram uygulanması sonunda kazanılan deneyim olmalıdır.
• Klasik kuram, örgütün sadece yapısıyla ilgilenir ve 4 sütun üzerinde inşa edilmiştir:
a)İşbölümü: Uzmanlaşma, birimleşme
b)Derece ve görev: Emir zinciri, yetki ve sorumluluk c)Yapı: Örgütteki görevlerin mantıksal örgüsü
d)Kontrol alanı: Üstün kontrol edebileceği ast sayısı
ÖRGÜT KURAMLARI
• Klasik kuram, kişilik, informal grup ve karar sürecini önemsememiştir. Davranış dinamiğini verim veya ekonomi kavramlarına bağlı kılmıştır. Örgütün
çevresindeki politik çevreyi dikkate almamıştır.
• Neoklasik kuram ise informal örgütün önemini belirtmiştir. Klasik kuramda açıklanan 4 sütunu
benimsemekle beraber bunların insan davranışı ile değiştiğini savunmaktadır. Neoklasik kuramın en zayıf yanı, sistem görüşünü benimsememiş
olmasıdır.
ÖRGÜT KURAMLARI
• Sistem çözümlemesi sistemin amaçları, stratejik parçaları, bu parçaların birbirine bağımlılığı ve bu parçaları kaynaştırma süreci etrafında toplanır.
• Sistemin stratejik parçaları, a)Formal örgüt
b)İnformal örgüt c)Rol ve statü
d)Görevlerin yerine getirildiği ortam
ÖRGÜT BOYUTLARI
• Örgüt boyutları:
1)Amaç
2)Yapı
3)Süreç
4)İklim
ÖRGÜT BOYUTLARI
1)Amaç
• Örgütün amacı, verimi artırmak, emeği
azaltmak, madde ve insan kaynaklarını kontrol edebilmek, çatışmayı en az dereceye indirmek, insan davranışını kestirme olanaklarını
çoğaltmak olarak sayılabilir
• Örgütün amaçları, açık ve kapalı olabilir. Açık
amaçlar, formal ve geneldir. Kapalı amaçlar ise
informal ve bireyseldir.
ÖRGÜT BOYUTLARI
1)Amaç
• Amaçları saptama yolları uzlaşma, kontrol ve uymadır.
• Eğitim önce sosyal, sonra politik, daha sonra
mesleksel bir girişimdir. Sosyal bir girişimdir çünkü toplumun üyelerini eğitmek, yetişmiş üyelerine
düşen bir görevdir. Politik bir girişimdir çünkü
demokratik yönetim biçiminde düzenli baskı grupları ve güç yapıları, eğitim üzerinde çeşitli etkiler yapar.
ÖRGÜT BOYUTLARI
1)Amaç
• Örgütün görevleri amaçlarına dönük olarak yaptığı eylemlerdir. Bir eğitim sistemi kurulur veya yenilenirken başlangıç noktası önce amaç sonra görev olmalıdır.
• Eğitim örgütlerinin amaçları içinde yaşadığı
toplumun değerlerine göre kurulur.
ÖRGÜT BOYUTLARI
2)Yapı
• Örgütün anatomisi, karar verme işlemlerinin dağılımında görülür. Üyelerinin kararlarını
etkileme yolları da örgütün fizyolojisini meydana getirir.
• Örgütün hem anatomisi hem de fizyolojisi, karar süreci ve karar verme durumunda olan
yöneticiye dayanmaktadır. Yönetim kararla
başlar; kararla biter.
ÖRGÜT BOYUTLARI
2)Yapı
• Örgüt yapısı, örgüt işgörenlerinin çeşitli
görevlere ayrılmasını ve işgörenler arasında eşgüdümün sağlanması yollarını içermektedir.
• Örgüt yapısını belirleyen unsurları Fayol ve
Urwick saymışlardır. Bu ilkeler eşgüdümleme, hiyerarşilik ve fonksiyonellik olarak
toplanabilir.
ÖRGÜT BOYUTLARI
2)Yapı
• Örgütler büyüdükçe, güçlerinin büyük bir
kısmını da kendilerini ayakta tutmak için sarf eder ve gitgide zayıflar. Büyümenin verdiği ağırlığı kaldırabilmek için yapılarına çeşitli ekler daha yapar ve böylece zayıflatıcı
etkenleri de artırmış olur.
ÖRGÜT BOYUTLARI
2)Yapı
• Örgüt yapısının öğeleri:
a)Hiyerarşi
b)Emir-komuta zinciri c)Kontrol alanı
d)Rol
e)Statü
ÖRGÜT BOYUTLARI
2)Yapı
a)Hiyerarşi: Bir örgütteki çalışanların ast-üst biçiminde yapılandırılmasına/örgütlenmesine denir.
• Statülerin verilmesi, kaynakların sağlanması, eylemlerin düzenlenmesi ve sonuçların
değerlendirilmesi bu ilişkiler hiyerarşisi içinde
yapılır.
ÖRGÜT BOYUTLARI
2)Yapı
b)Emir-komuta zinciri: Hiyerarşinin üst
basamaklarında bulunanlar, alt basamaklara emir zinciri yoluyla ulaşırlar.
• Daha çok askerlikten gelmiş olan bu terime göre her ast ancak bir üstten emir alır. Bu geleneksel kavram daha sonra değişmiş ve bir astın birden çok üstten emir alabileceği, fakat bu emirler arasında aykırılık olunca belirli bir üstün emrine itaat edeceği kabul edilmiştir.
ÖRGÜT BOYUTLARI
2)Yapı
c)Kontrol alanı: Doğrudan bir yöneticiye rapor veren astların sayısı. Bir yöneticinin etkili
şekilde kontrol edebileceği ast sayısı.
• Geleneksel kuramcılardan bazılarına göre bir
yöneticinin etkili bir şekilde yönetebileceği ast
sayısı üç ila yedi arasında olmalıdır.
ÖRGÜT BOYUTLARI
2)Yapı
d)Rol: Bir makamda bulunan bireyden beklenilen davranıştır.
• Bir makamdaki yöneticinin oynaması beklenen roller, yöneticinin kendisi dâhil rol takımı üyelerinin
beklentilerinden meydana gelir. Rol takımı üyeleri, rol beklentilerini odak rol sahibine belli bir şekilde
iletirler. Odak rol sahibinin, algıladığı beklentilere karşı tepkisi gelişir ve rol beklentilerini uygulamaya koyar.
ÖRGÜT BOYUTLARI
2)Yapı
e)Statü: Rolün önemine verilen değer.
• Örgüt içinde statü, görev ve hiyerarşi bakımından olur.
• Görevsel statünün temeli uzmanlıktır. Hiyerarşik statü ise hiyerarşideki düzeyin bir sonucudur.
• Statünün sembolleri, giriş ve atama törenleri,
memuriyet unvan ve terimleri, makamın getirdiği gelir ve koyduğu sınırlar, rütbe, madalya vb.dir.
ÖRGÜT BOYUTLARI
3)Süreç
Yönetim süreçleri:
• Karar
• Planlama
• Örgütleme
• İletişim
• Etki
• Koordinasyon
• Değerlendirme
ÖRGÜT BOYUTLARI
4)İklim
• Örgütün bu boyutu, kişiler ve gruplar arası ilişkilerin ürünüdür.
• Kişiler arası ilişkiler ve grup dinamiği eğitim örgütleri için daha çok önem taşır.
• Özendirme, örgüt havasını güzelleştiren değişkenler arasındadır.
• Özendirme öğeleri maddesel (yüksek maaş, ücret vb.) ve tinsel (statü, rol) olarak gruplandırılabilir.
