İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ PROGRAMI
HAVZA MESLEK YÜKSEKOKULU
ISG 109 – GENEL KİMYA
Öğr. Gör. Dr. Cihan YAYLACI
GİRİŞ
Hafta-2
ISG 109 – GENEL KİMYA
2. ATOM YAPISI VE ÖZELLİKLERİ
3
2.1. Atom Nedir?
2.2. Dalton Atom Teorisi
2.3. Thomson Atom Modelleri 2.4. Rutherford Atom Modeli 2.5. Bohr Atom Teorisi
2.6. Elektronların Dağılımı 2.7. Atom Simgeleri
2.8.Periyodik Çizelge
Kaynaklar
Konuya özgü kavramlar
Atom, bilinen evrendeki tüm maddenin kimyasal ve fiziksel niteliklerini taşıyan en küçük yapıtaşı,
Orbital, elektronların atom çekirdeği etrafındaki yörüngelerde (enerji seviyelerinde) bulunma olasılığının en fazla olduğu hacimsel
bölgeler,
Periyodik tablo, kimyasal elementlerin sınıflandırılması için geliştirilmiş tablo,
2.1. Atom Nedir?
5
Atom
Çekirdek Katman
Proton:
Pozitif yüklü tanecikler,
Atomun kimliği, Nötron:
Yüksüz tanecikler, Elektron:
Negatif yüklü tanecikler,
2.1. Atom Nedir?
Atom Numarası (A.N.):
Atomun çekirdeğinde bulunur,
Proton sayısı,
Kütle Numarası(K.N.):
Proton ve nötronların toplamı nükleon sayısı olarak tanımlanır,
Nükleon sayısının diğer adı kütle numarası,
2.2. Dalton Atom Teorisi
Elementler, atom adı verilen küçük,
bölünemeyen taneciklerden oluşmuştur, Bir elementin tüm atomları aynı
özelliklere sahiptir,
Bileşikler birden fazla elementin atomlarından oluşmaktadır,
7
2.3. Thomson Atom Modelleri
Atom, gövdesi pozitif yüklü olan içerisinde negatif yüklerin yüzdüğü küresel bir yapı (üzümlü kek modeli),
Elektronlar, tüm atomlarda bulunan negatif yüklü temel parçacıklar,
Atomun yapısında negatif yükleri dengeleyecek kadar pozitif yük
bulunur,
2.4. Rutherford Atom Modeli
Atomun çok küçük fakat yoğun artı yüklü bir çekirdek içerdiği ve bütün protonlarının ve atomun yaklaşık tüm kütlesinin burada olduğunu sonucuna vararak açıklamıştır.
2.5. Bohr Atom Teorisi
Eelektronlar çekirdekten belli uzaklıktaki yörüngelerde hareket eder,
Her katmanın belli bir enerjisi vardır,
Elektron enerjisi: katman enerjisi,
Elektronların en düşük enerji seviyesinde bulundukları hal, atom için en temel haldir,
2.6. Elektronların Dağılımı
11
Tabaka n Alt tabakalar En fazla elektron sayısı
K 1 1s 2
L 2 2s, 2p 8
M 3 3s, 3p, 3d 18
N 4 4s, 4p, 4d, 4f 32
2.6. Elektronların Dağılımı
Alt Tabaka Yörünge Sayısı En fazla elektron sayısı
s 1 2
p 3 6
d 5 10
f 7 14
Elektronların orbitallere dizilim şeması
2.6. Elektronların Dağılımı
15
Elektronlar iç katmandan başlanarak yerleştirilir,
Her katmana elektron yerleştirilir,
Kalan elektron sayısı 8 veya daha az
ise hepsi en dış katmana yazılır,
2.6. Elektronların Dağılımı
Elektronlar yerleştirildikten sonra elde
kalan elektron sayısı 9 veya 10 ise, 8
tanesi sondan ikinciye geriye kalanları
en dış katmana yerleştirilir,
2.6. Elektronların Dağılımı
17
Elektronlar yerleştirildikten sonra elde kalan elektron sayısı 10 dan fazla ise, en dışa 2 elektron; geriye kalanlar ise
sondan ikinciye yerleştirilir.
2e 8e 2e
10e
22p
2.7. Atom Simgeleri
Bir atomun çekirdeğinde bulunan proton sayısına atom numarası,
Nötr bir atomda elektron sayısı proton sayısına eşit,
Atom kütlesi; çekirdekte bulunan proton ve nötron sayısının toplamı,
19
2.7. Atom Simgeleri
Proton sayısı-nötron sayısı = Elementin yükü
Elektron veren yada alan atoma iyon denir ve net bir elektron yükü taşır. İyon
haline gelen atomun proton sayısı değişmez.
Atomu tanımlayan iki sayı vardır: AN, KN.
AN = Z = proton sayısı = é sayısı (nötr halde)
KN = A = proton sayısı + nötron sayısı (nükleon)
KN aynı zamanda atomun (sadece çekirdeğin değil) kütlesini verir
2.7. Atom Simgeleri
İzotop
Bazı elementler doğada farklı şekillerde bulunur.
AN (ps) aynı, KN (ns) farklı elementler birbirlerinin izotopu, Kimyasal özellikleri aynı, fiziksel özellikleri farklı,
Nötron sayısının farklı olması kimyasal yapıyı etkilemez, aynı atom,
21
2.7. Atom Simgeleri
İzobar
KN aynı, AN farklı elementler birbirlerinin izobarı, Kimyasal ve fiziksel özellikler farklı,
2.7. Atom Simgeleri
İzoton
Nötron sayıları aynı olan, proton ve kütle numarası farklı olan farklı element atomlar, Yalnızca nötron benzerlikleri vardır, diğer özellikleri farklıdır.
23
2.7. Atom Simgeleri
İzoeletronik
Elektron sayısı dağılımı aynı proton sayısı farklı tanecikler,
İzoelektroniklerde proton sayısı büyük taneciklerin hacmi(V) daha küçük,
2.8. PERİYODİK ÇİZELGE
25
2.8. PERİYODİK ÇİZELGE
1A Grubu Alkali Metaller:
Li (Lityum) ,Na (Sodyum) ,K (Potasyum), Rb (Rubidyum) ,Cs (Sezyum), Fr (Fransiyum)
• Son katmanlarında 1 elektron bulunur,
• Bileşiklerinde +1 değerlik alırlar,
• Tamamı doğada bileşikler halindedir,
2.8. PERİYODİK ÇİZELGE
2A Grubu Toprak Alkali Metaller:
Be (Berilyum), Mg (Magnezyum), Ca (Kalsiyum), Sr (Stronsiyum), Ba (Baryum) ,Ra (Radyum)
• Son katmanlarında 2 elektron vardır.
• Tüm elementleri metal,
27
2.8. PERİYODİK ÇİZELGE
7A Grubu Halojenler:
F (Flor), Cl (Klor), Br (Brom) ,I (İyot)
• Son katmanlarında 7elektron,
• Tabiatta moleküler halde bulunur, .
2.8. PERİYODİK ÇİZELGE
8A Grubu Soygazların Özellikleri
He (Helyum), Ne (Neon), Ar (Argon), Kr (Kripton), Xe (Ksenon), Rn (Radon)
• Son katmanlarında 8 elektron,
• Kararlı yapıda olduklarından bileşik oluşturmaz,
29
KAYNAKLAR
Temel Üniversite Kimyası, Prof. Dr. Ender ERDİK, Prof. Dr. Yüksel SARIKAYA, Gazi Kitabevi, 2001
Eğitim Fakülteleri İçin Genel Kimya, Dr. Öğr. Üyesi Soner ERGÜL, Anı Yayıncılık, 3.
Baskı, 2015
Genel Kimya, Petruci, Palme Yayınevi, 2015
Genel Kimya Temel Kavramlar, Raymond Chang, Palme Yayınevi, 2009 Kimya Teknolojisi, Milli Eğitim Bakanlığı, 2011
Laboratuvar Güvenliği, Prof. Dr. Muammer CANEL, Prof. Dr. Esin CANEL, Gazi Kitabevi, Eylül 2016
Genel Kimya 1, Ders Notları, Doç. Dr. Nilgün Kızılcan, İstanbul Teknik Üniversitesi Genel Kimya 1, Ders Notları, Prof.Dr. Baki Hazer, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi
