HAVZA MESLEK YÜKSEKOKULU İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ PROGRAMI ISG 201 BİNA YÖNETİM SİSTEMLERİ. Öğr. Gör. Dr. Cihan YAYLACI

(1)

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ PROGRAMI

HAVZA MESLEK YÜKSEKOKULU

ISG 201 – BİNA YÖNETİM SİSTEMLERİ

Öğr. Gör. Dr. Cihan YAYLACI

(2)

GİRİŞ

Hafta-13

ISG 201 – BİNA YÖNETİM SİSTEMLERİ

(3)

13. GÜVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ

13.1. Güvenlik İşaretleri Kullanımında Dikkat Edilecek Hususlar Nelerdir 13.2. Kullanılacak İşaret Levhaları

13.3. Boru ve Kaplar Üzerindeki İşaretler ile İlgili Asgari Gerekler Nelerdir?

13.4. Engeller, Tehlikeli Yerler ve Trafik Yollarını Belirlemek İçin Kullanılan İşaretler İle İlgili Asgari Gerekler

13.5. Diğer İşaretler

13.6. Periyodik Kontroller

KAYNAKLAR

(4)

Konuya özgü kavramlar

Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliği’ne göre :

Acil çıkış ve ilkyardım işaretleri: Acil çıkış yolları, ilkyardım veya kurtarma ile ilgili bilgi veren işaretleri,

Bilgilendirme işareti: Yasak işareti, uyarı işareti, emredici işaret, acil çıkış ve ilkyardım işaretleri dışında bilgi veren diğer işaretleri

El işareti: Çalışanlar için tehlike oluşturabilecek manevra yapan operatörleri

Yönlendirmek üzere ellerin ve/veya kolların önceden anlamları belirlenmiş hareket ve/veya pozisyonlarını,

Emredici işaret: Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işareti,

(5)

Konuya özgü kavramlar

Işıklı işaret: Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış, içeriden veya arkadan aydınlatılarak ışıklı bir yüzey görünümü verilmiş işaret düzeneğini,

İşaret levhası: Geometrik bir şekil, renkler ve bir sembol veya piktogramın

kombinasyonu ile özel bilgi ileten ve yeterli aydınlatma ile görülebilir hale getirilmiş levhayı,

İşaretçi: İşareti veren kişiyi,

Operatör: İşareti izleyerek araç ve gereci kullanan kişiyi,

Sembol veya piktogram: Bir durumu tanımlayan veya özel bir davranışa sevk eden ve bir işaret levhası veya ışıklandırılmış yüzey üzerinde kullanılan şekli,

(6)

Konuya özgü kavramlar

Sağlık ve güvenlik işaretleri: Özel bir nesne, faaliyet veya durumu işaret eden levha, renk, sesli veya ışıklı sinyal, sözlü iletişim ya da el-kol işareti yoluyla iş sağlığı ve

güvenliği hakkında bilgi ya da talimat veren veya tehlikelere karşı uyaran işaretleri,

Sesli sinyal: İnsan sesi ya da yapay insan sesi kullanmaksızın, özel amaçla yapılmış bir düzenekten çıkan ve yayılan kodlanmış ses sinyalini

Uyarı işareti: Bir tehlike kaynağı veya tehlike hakkında uyarıda bulunan işareti Yasak işareti: Tehlikeye neden olabilecek veya tehlikeye maruz bırakabilecek bir davranışı yasaklayan işareti,

(7)

13. GÜVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ

İş yerinde bulunması gereken sağlık ve güvenlik işaretleri “Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliği”nin belirtilen özel koşullara uygun olarak hazırlanması gerekmektedir.

İşaret Çeşitleri:

Sabit ve Kalıcı İşaretler: Yasaklamalar, uyarılar ve yapılması zorunlu işler ile acil çıkış yollarının ve ilk yardım bölümlerinin yerlerinin belirtilmesi ve tanınması için kullanılan işaretler,

Sabit ve Kalıcı İşaret Kullanılan Yerlere Örnekler:

Konteynır ve borular, Engellere çarpma veya düşme riski olan yerler, Trafik yolları,

(8)

İşaret Çeşitleri Geçici İşaretler:

Gerekli önlemlerin alınması için ilgili kişinin çağrılmasında kullanılan işaretler, Çalışanların acil tahliyesi için ışıklı işaretler, sesli sinyaller,

Tehlikeye yol açabilecek ya da tehlikeli manevralar yapan kimseleri yönlendirilmesinde kullanılan işaretler,

Düşey Mesafe

(9)

Güvenlik rengi kullanılan tüm işaretlere uygulanır :

RENK ANLAMI KULLANIMI ŞEKİL

Kırmızı Yasak

Tehlike Alarmı Yangınla Mücadele

Tehlikeli Hareket Dur, Kapat, Tahliye Ekipman yeri gösterimi

Sarı Uyarı Dikkatli ol, önlem al, kontrol et

Mavi

Zorunludur Kişisel koruyucu donanım kullanımı, özel bir davranış

Yeşil Güvenlidir, Acil Çıkış, İlk Yardım İşareti

Sağlık işaretleri Güvenlik işaretleri

(10)

13.1. Güvenlik İşaretleri Kullanımında Dikkat Edilecek Hususlar Nelerdir

Karıştırılma ihtimali olunan işaretleri ve çok sayıdaki işaretler birbirine çok yakın bir şekilde yerleştirilmemelidir,

Işıklı bir işaret diğer bir ışıklı işaretin yakınına konulmamalıdır,

Birden fazla sesli sinyalin aynı anda kullanılmamasına dikkat edilmelidir,

Ortam gürültüsünün fazla olduğu yerlerde sesli sinyal kullanılmamalıdır,

(11)

13.1. Güvenlik İşaretleri Kullanımında Dikkat Edilecek Hususlar Nelerdir

İşaretlerin ya da sinyal aygıtlarının bakım ve onarımlarının yapılması ve doğru çalışmasına özen gösterilmeli,

Tehlikenin büyüklüğüne göre işaret ve sinyal aygıtlarının sayısı ve yerleştirileceği yerler belirlenmeli,

Elektrikle çalışan işaretlerin enerji kesilmesi durumunda enerji kaynağı ile derhal çalışması sağlanmalı,

Tehlikeli madde ya da preparat depolanan alanlarda etiket kullanımı ve güvenlik önlem ikaz işaretleri bulundurulmalı,

(12)

13.2. Kullanılacak İşaret Levhaları

Yasaklayıcı İşaretler : Daire biçiminde, beyaz zemin üzerinde siyah piktogram, kırmızı çerçeve ve diyagonal çizgi (Kırmızı kısımlar işaret alanının en az %35’ini kapsayacaktır)

Sigara İçilmez

Sigara içmek ve açık alev kullanmak yasaktır

Suyla söndürmek yasaktır

İçilmez

İş makinası giremez

(13)

Uyarı İşaretler : Üçgen biçiminde, sarı zemin üzerinde siyah piktogram, siyah çerçeve (Sarı kısımlar işaret alanının en az %50’ini kapsayacaktır)

Parlayıcı madde

Patlayıcı madde

Kuvvetli manyetik alan

Engel

Düşme Tehlikesi

Biyolojik risk

Düşük sıcaklık

Zararlı veya tahriş

(14)

Uyarı İşaretler : Üçgen biçiminde, sarı zemin üzerinde siyah piktogram, siyah çerçeve (Sarı kısımlar işaret alanının en az %50’ini kapsayacaktır)

Lazer ışını

Oksitleyici madde

Aşındırıcı madde

Radyoaktif madde

İş makinası

Elektrik tehlikesi

(15)

Emredici İşaretler : Daire biçiminde, mavi zemin üzerinde beyaz piktogram, (mavi kısımlar işaret alanının en az %50’ini kapsayacaktır)

Emniyet kemeri kullan

Maske kullan

Kulak koruyucusu kullan

Baret tak

Yüz siperi kullan

Eldiven giy

(16)

Acil çıkış ve ilkyardım İşaretleri : Dikdörtgen veya kare biçiminde, yeşil zemin üzerinde beyaz piktogram, (yeşil kısımlar işaret alanının en az %50’ini kapsayacaktır)

Yönler

Acil çıkış ve kaçış yolu

(17)

Toplanma Alanı

(18)

Yangınla Mücadele İşaretleri : Dikdörtgen veya kare biçiminde, kırmızı zemin üzerinde beyaz piktogram, (kırmızı kısımlar işaret alanının en az %50’ini kapsayacaktır)

Yönler

Yangın hortumu Yangın merdiveni Yangın söndürme

cihazı Acil Yangın Telefonu

(19)

13.3. Boru ve Kaplar Üzerindeki İşaretler ile İlgili Asgari Gerekler Nelerdir?

Karıştırılma ihtimali olunan işaretleri ve çok sayıdaki işaretler birbirine çok yakın bir şekilde yerleştirilmemelidir,

Işıklı bir işaret diğer bir ışıklı işaretin yakınına konulmamalıdır,

Birden fazla sesli sinyalin aynı anda kullanılmamasına dikkat edilmelidir,

Ortam gürültüsünün fazla olduğu yerlerde sesli sinyal kullanılmamalıdır,

(20)

13.3. Boru ve Kaplar Üzerindeki İşaretler ile İlgili Asgari Gerekler Nelerdir?

İşaretlerin ya da sinyal aygıtlarının bakım ve onarımlarının yapılması ve doğru çalışmasına özen gösterilmeli,

Tehlikenin büyüklüğüne göre işaret ve sinyal aygıtlarının sayısı ve yerleştirileceği yerler belirlenmeli,

Elektrikle çalışan işaretlerin enerji kesilmesi durumunda enerji kaynağı ile derhal çalışması sağlanmalı,

Tehlikeli madde ya da preparat depolanan alanlarda etiket kullanımı ve güvenlik önlem ikaz işaretleri bulundurulmalı,

(21)

Borulardaki Renkler

(22)

13.4. Engeller, Tehlikeli Yerler ve Trafik Yollarını Belirlemek İçin Kullanılan İşaretler İle İlgili Asgari Gerekler

a.) Engeller ve Tehlikeli Yerlerde Kullanılan İşaretler

Engellere çarpma, düşme ya da nesnelerin düşme tehlikesinin bulunduğu yerler de kullanılır.

Sarı-siyah ya da kırmızı-beyaz şeritler 45 derece açıyla, aynı büyüklükte boyanır.

b.) Trafik Yollarının İşaretlenmesi

Çalışma yerleri ve ekipmanlar, araç trafiğine açık yollar açıkça seçilecek bir şekilde sarı ya da

(23)

13.5. Diğer İşaretler

Işıklı İşaretler İçin Asgari Kurallar

Bir aygıt hem sürekli hem de aralıklı işaretler gönderiyorsa, aralıklı gönderilen işaret sürekli işaretin belirttiğinden daha fazla tehlikeli bir durum olduğunu ifade eder.

Sesli Sinyaller İçin Asgari Kurallar

Ortam gürültüsünden yüksek olmalıdır. Ortamdaki diğer sesli sinyaller ayırt edilebilir olmalıdır.

Tahliye işaretleri sürekli sinyal şeklinde olmalıdır.

(24)

Sözlü Sinyaller İçin Asgari Kurallar

Sözlü mesajlar mümkün olduğunca kısa, yalın ve açık olmalıdır.

Başlat: bir işlem veya hareketi başlatmak için, Kes : acil olarak durdurmak için

Yukarı : bir yükü yukarı kaldırmak için

Dur, Tamam, Aşağı, İleri, Sağ, Sol, Geri, Çabuk … şeklinde olabilir.

(25)

El İşaretleri İçin Asgari Kurallar

Kesin ve anlaşılması kolay olacak şekilde olmalı, İki kol kullanılıyorsa bunlar simetrik hareketler olmalı, Operatör işaretçiyi kolaylıkla fark edebilmeli,

Başlat Dur Tamam

(26)

El İşaretleri İçin Asgari Kurallar

Kaldır İndir Düşey Mesafe

(27)

13.6. Periyodik Kontroller

İlk olarak tesiste “Periyodik Kontrol ve Test Uygulanacak Makinelerin” ön İncelemeleri yapılması gerekmektedir.

Ön İncelemede kontrole tabi olacak makinelerin;

Markası,

İmalat yılı,

Seri numarası,

Gücü vb. belirlenmelidir.

(28)

Periyodik Kontroller

Teknik Rapor Bölümleri

a) Tanıtım ve Teknik Özellikler

b) Test Metodu ve Uygulanacak Kurallar c) Değerlendirme

d) İkaz ve Öneriler e) Sonuç ve Kanaat f) Tasdik/Onay

(29)

Periyodik Kontroller Teknik Kontroller

1-İşyeri Bina ve Tesislere Ait Kontroller:

Taban ve Asma Katlar Asma İskeleler

2-Üretim Alet ve Makinelerinde Yapılan Kontroller:

Aspirasyon tesisatı, Kazanlar,

Kompresörler, Basınçlı Kaplar,

Basınçlı Gaz Tüpleri, Boru Tesisatı,

Tank ve Depolar, Basınçlı Asit Kapları Fırın ve Ocaklar Asansörler

Kaldırma Araçları

(30)

Periyodik Kontroller Teknik Kontroller

3-Elektrik Tesisatında Yapılan Kontroller:

Elektrik ve Aydınlatma Tesisatı, Topraklama Tesisatı,

Yıldırımlık (paratoner) tesisatı, Exproof (Alev sızdırmaz) Cihazlar, Elektrikli El Aletleri

4-Yangın Sistemlerinin Kontrolleri:

Seyyar Yangın Söndürme Cihazları, Yangın Alarm ve Sistemleri,

Yangın Hortumları,

(31)

KAYNAKLAR

Sağlık ve Güvenlik İşaretleri Yönetmeliği, Ankara, 2013

Prof. Dr. GEREK N, İş Sağlığı ve İş Güvenliği, Anadolu Üniversitesi

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İşçi Sağlığı Daire Başkanlığı, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği ile İlgili Genel Bilgiler, Ankara, 1993.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İş Sağlığı ve Güvenliği Dergileri, Ankara, 2004 İş Güvenliği Uzmanlığı Sertifika Eğitimi veren Eğitim kurumlarının Eğitim Notları

Casgem Eğitim Notları

(32)

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ PROGRAMI

HAVZA MESLEK YÜKSEKOKULU

ISG 201 – BİNA YÖNETİM SİSTEMLERİ

(33)

GİRİŞ

Hafta-1

ISG 201 – BİNA YÖNETİM SİSTEMLERİ

(34)

1.BİNALARDA BULUNMASI GEREKEN TEMEL İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

TEDBİRLERİ

1.1.Temel Kavramlar

1.2.Binalarda Bulunması Gereken Temel İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri

1.3.İşyeri Tabanı, Duvarları, Tavanı ve Çatısı Uyulması Gereken Temel İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri

1.4.Bina Korkuluklarında Uyulması Gereken Temel İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri

Kaynaklar

(35)

Konuya özgü kavramlar

İş yeri : Mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile çalışanın birlikte

örgütlendiği, işverenin iş yerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen iş yerine bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçları da içeren organizasyon

Bina: Kendi başına kullanılabilen, üstü örtülü olan, insanların içine girebilecekleri ve insanların oturma, çalışma, eğlenme veya dinlenmelerine veya ibadet etmelerine yarayan ve hayvanların ve eşyaların korunmasına uygun yapı

(36)

Konuya özgü kavramlar

Tesis: Tehlikeli maddelerin kullanıldığı, işlendiği, üretildiği veya depolandığı bir kuruluş içerisindeki teknik ünite ve bu ünitenin işleyişi için gerekli olan teçhizat, yapılar, boru tesisatı, iş ekipmanları ile birime

hizmet eden demir yolu rampa hatları, tersaneler ve doldurma-boşaltma rıhtımları, platformları, şamandıra sistemleri, yüzen veya sabit dalgakıranlar, ambarlar veya benzer yapılar

(37)

1.1.Temel Kavramlar

İşletme Sahibi (işveren): Çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

İşletmeci: bir kuruluşun veya tesisin işletilmesinden sorumlu ve/veya buradaki teknik işletme hakkında karar verici herhangi bir gerçek veya tüzel kişiler,

İşletmecilerin (işverenler) görevleri:

Kazaları önlemek,

Büyük bir iş kazası oluşması durumunda etkilerinin çevre ve insanlara en az zarar verecek şekilde sınırlamak,

İşletmeciler (işverenler) uzman kişi veya kurumlardan hizmet alması sorumluluklarını ortadan kaldırmamaktadır !!!

(38)

1.1.Temel Kavramlar

İşçilerin görevleride işverenin iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili almış olduğu kurallara uymak zorundadır,

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Madde 25:

"İş yerindeki bina ve eklentilerde, çalışma yöntem ve şekillerinde veya iş ekipmanlarında çalışanlar için hayati tehlike oluşturan bir husus tespit edildiğinde; bu tehlike giderilinceye kadar, hayati tehlikenin niteliği ve bu tehlikeden doğabilecek riskin etkileyebileceği alan ile çalışanlar dikkate alınarak, iş yerinin bir bölümünde veya tamamında iş durdurulur.”

(39)

1.2.Binalarda Bulunması Gereken Temel İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri

Binaların Yapısı ve Dayanıklılığı:

İş yeri binaları ve binalara yapılacak ek ve değişiklikler uygun nitelik ve yeterlilikte inşa edilmesi gerekir,

Binaların dayanımında ise yararalanılacak yönetmelik ve standartlar:

 Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik

 TS 500 Standardı

Elektrik Tesisatının Projelendirilmesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler:

Yangın veya patlama tehlikesi oluşturmayacak,

Çalışanlar doğrudan veya dolaylı temas sonucu kaza riskine karşı korunur

(40)

1.2.Binalarda Bulunması Gereken

Temel İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri

Acil Çıkış Yolları ve Kapıları

Dışarıya veya güvenli bir alana açılır, (raylı veya döner kapılar kullanılmaz) Çıkışı önleyecek hiçbir engel bulunmaz,

Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliği’ne uygun olarak sayısı, nitelikleri, boyutları ve yerleri; yapılan işin niteliğine, iş yerinin büyüklüğüne, kullanım şekline, iş yerinde bulunan ekipmana ve bulunabilecek azami kişi sayısına göre belirlenir, Acil çıkış kapılarının kilitli veya bağlı olmaması sağlanır,

(41)

1.2.Binalarda Bulunması Gereken Temel İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri

Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği’ne uygun olarak acil çıkış yolları ve kapıları, işaretlenir,

Elektrik kesilmesi hâlinde yeterli aydınlatmayı sağlayacak ayrı bir enerji

kaynağına bağlı acil aydınlatma sistemi bulundurulur,

(42)

1.2.Binalarda Bulunması Gereken Temel İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri

Acil Çıkış Yolları ve Kapıları

Her bir çıkışın genişliği 200 cm’yi aşmayacak şekilde çıkış sayısı bulunur, Bir katta veya katın bir bölümünde acil çıkış kapısı sayısı bulunurken:

25 kişinin aşıldığı yüksek tehlikeli yerlerde ve 60 kişinin aşıldığı yerlerde en az iki çıkış, 600 kişinin aşıldığı yerlerde en az üç çıkış,

1000 kişinin aşıldığı yerlerde en az dört çıkış,

Kapıların birbirinden olabildiğince uzakta olması gerekir,

Bölünmemiş mekanlarda kapılar arasındaki mesafe, en uzun köşegenin 1/3’ünden,

(43)

Yangınla Mücadele:

 İşyerinin büyüklüğüne, yapılan işin özelliğine, işyerinde bulunan ekipmanlara, kullanılan maddelerin fiziksel ve kimyasal özelliklerine ve işyerinde bulunabilecek azami kişi sayısına göre, işyerinde etkili ve yeterli yangın söndürme ekipmanı ile gerektiğinde yangın detektörleri ve alarm sistemleri bulundurulur,

 Yangın söndürme ekipmanları her zaman kullanıma hazır bulundurulur,

(44)

Yangınla Mücadele:

 Yangın söndürme ekipmanı ve bulunduğu yerler Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliğine uygun şekilde işaretlenir,

 İşaretler uygun yerlere konulur ve bu işaretlerin kalıcı ve görünür olması sağlanır,

 İşyerlerinde bağımsız kaçış, çıkış ve merdivenler ile yangınla ilgili bütün özel düzenlemelerin Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olmalı,

(45)

Ortam sıcaklığı

Isı, sıcaklık farkından dolayı hareket halinde olan enerji, Sıcaklık farkı olan her ortamda ısı transferi gerçekleşir,

 Kondüksiyon

 Konveksiyon

 Radyasyon (Işıma)

(46)

Termal Konfor

• Hava Sıcaklığı,

• Havanın Nem Yoğunluğu,

• Hava Akım Hızı,

• Radyant Isı,

(47)

H = M + R + C + E + D H: Vücudun ısı yükü, M: metabolit ısı,

R: Radyant ısı, C: Konvektif ısı, E: Buharlaşma,

D: Madde ile temas,

(48)

 İşyerlerinde termal konfor şartlarının çalışanları rahatsız etmeyecek, çalışanların fiziksel ve psikolojik durumlarını olumsuz etkilemeyecek şekilde olmalı,

 Çalışılan ortamın sıcaklığının çalışma şekline ve çalışanların harcadıkları güce uygun olması sağlanır,

 Dinlenme, bekleme, soyunma yerleri, duş ve tuvaletler, yemekhaneler, kantinler ve ilk yardım odaları kullanım amaçlarına göre yeterli sıcaklıkta bulundurulur,

(49)

 Isıtma ve soğutma amacıyla kullanılan araçlar, çalışanı rahatsız etmeyecek ve kaza riski oluşturmayacak şekilde yerleştirilir, bakım ve kontrolleri yapılır,

 Yapılan işin niteliğine göre, sürekli olarak çok sıcak veya çok soğuk bir ortamda

çalışılması ve bu durumun değiştirilmemesi zorunlu olunan hallerde, çalışanları fazla sıcak veya soğuktan koruyucu tedbirler alınır,

(50)

Havalandırma

 Kapalı işyerlerinde çalışanların ihtiyaç duyacakları yeterli temiz havanın bulunması sağlanır. Yeterli hava hacminin tespitinde, çalışma yöntemi, çalışan sayısı ve çalışanların yaptıkları iş dikkate alınır,

 Çalışma ortamı havasını kirleterek çalışanların sağlığına zarar verebilecek atıkların ve artıkların derhal dışarı atılması sağlanır. Boğucu, zehirli veya tahriş edici gaz ile toz, buğu, duman ve fena kokuları ortam dışına atacak şekil ve nitelikte, genel havalandırma sisteminden ayrı olarak mekanik (cebri) havalandırma sistemi kurulur,

(51)

Havalandırma

 Mekanik havalandırma sistemi kullanıldığında sistemin her zaman çalışır durumda olması sağlanır. Havalandırma sisteminin çalışmaması, iş sağlığı ve güvenliği yönünden tehlikeli ise arızayı bildiren kontrol sistemi tesis edilir. Mekanik ve genel havalandırma sistemlerinin bakım ve onarımları ile uygun filtre kullanım ve değişimleri yıllık olarak yetkili kişilere yaptırılır,

 Pasif (suni) havalandırma sistemlerinde hava akımının, çalışanları rahatsız etmeyecek, çalışanların fiziksel ve psikolojik durumlarını olumsuz etkilemeyecek, ani ve yüksek sıcaklık farkı oluşturmayacak şekilde olması sağlanır,

(52)

Pencereler

 İşyerlerinde pencerelerin ve tavan pencerelerinin, güvenli bir şekilde açılır, kapanır ve ayarlanabilir olması sağlanır. Pencereler açık olduklarında çalışanlar için herhangi bir tehlike oluşturmayacak şekilde yerleştirilir. Çalışanları, pencere ve menfezlerden gelen güneş ışığının, ısısının ve hava akımlarının olumsuz etkilerinden koruyacak gerekli tedbirler alınır.

 Pencerelerin güvenli bir şekilde temizlenebilir özellikte olması sağlanır. Ayrıca pencerelerin, temizlik ekipmanlarının kullanılmasına uygun olması sağlanır veya temizliğini yapanlar ile temizlik sırasında bina içinde ve dışında bulunanlar için tehlike oluşturmayacak araç-gereçler seçilir

(53)

Kapılar

a) Kapı ve girişlerin yerlerinin, sayılarının, boyutlarının ve yapıldıkları malzemelerin, bulundukları oda ve alanların yapısı ile kullanım amacına ve çalışanların rahatça girip çıkmalarına uygun olması sağlanır.

b) Her iki yöne açılabilen kapılar saydam malzemeden yapılır veya bu kapılarda karşı tarafın görünmesini sağlayan saydam kısımlar bulunur.

c) Saydam veya yarı saydam kapıların yüzeyleri çalışanlar için tehlike oluşturmayan güvenli malzemeden yapılır veya kırılmalara karşı korunur. Saydam kapıların üzeri kolayca görünür şekilde işaretlenir.

ç) Raylı kapılarda raydan çıkmayı ve devrilmeyi önleyici güvenlik sistemi bulunur.

(54)

Kapılar

d) Yukarı doğru açılan kapılarda aşağı düşmeyi önleyici güvenlik sistemi bulunur.

e) Kaçış yollarında bulunan kapılar, uygun şekilde işaretlenir. Bu kapılar yardım almaksızın her zaman ve her durumda içeriden açılabilir özellikte olur.

f) Araçların kullanıldığı geçit ve kapılar yayaların geçişi için güvenli değilse bu mahallerde yayalar için ayrı geçiş kapıları bulunur. Bu kapılar açıkça işaretlenir ve bu kapıların önlerinde hiçbir engel bulunmaz.

g) Mekanik kapıların çalışanlar için kaza riski taşımayacak şekilde çalışması sağlanır. Bu kapılarda kolay fark edilebilir ve ulaşılabilir acil durdurma cihazları bulunması ve herhangi bir güç kesilmesinde otomatik olarak açılır olmaması durumunda kapıların el ile de açılabilmesi

(55)

Merdivenler

Merdivenlerin; işyerinin büyüklüğüne, yapılan işin özelliğine, işyerinde bulunabilecek azami kişi sayısına göre, ateşe dayanıklı yanmaz malzemeden, sağlam, yeterli genişlik ve eğimde, etrafı düşmelere karşı uygun korkuluklarla çevrili olması sağlanır.

Merdivenler, ilgili mevzuatın öngördüğü hükümler esas alınarak sağlık ve güvenlik yönünden risk oluşturmayacak şekilde yapılır.

Yürüyen merdivenler ve bantlar için özel tedbirler

Yürüyen merdiven ve bantların güvenli bir şekilde çalışması ve gerekli güvenlik donanımlarının bulunması sağlanır.

(56)

Yükleme yerleri ve rampalar

Yükleme yerleri ve rampalarının, taşınacak yükün boyutlarına uygun olması, çalışanların düşmesini önleyecek şekilde güvenli olması, bu yerlerde en az bir çıkış yeri bulunması, belirli bir genişliğin üzerinde olan yükleme yerlerinde teknik olarak mümkünse her iki uçta da çıkış yeri bulunması sağlanır.

(57)

Çalışma yeri boyutları ve hava hacmi - çalışma yerinde hareket serbestliği

Çalışma yerinin taban alanının, yüksekliğinin ve hava hacminin, çalışanların sağlık ve güvenliklerini riske atmadan işlerini yürütebilmeleri, rahat çalışmaları için, yeterli olması sağlanır. İşyerlerinin hava hacminin hesabı, makine, malzeme ve benzeri tesislerin kapladığı hacimler de dahil edilerek yapılır.

Çalışanın işini yaptığı yerde rahat hareket edebilmesi için yeterli serbest alan bulunur. İşin özelliği nedeniyle bu mümkün değilse çalışma yerinin yanında serbest hareket edeceği alan olması sağlanır.

(58)

Dinlenme yerleri

İş aralarında uygun dinlenme imkânı bulunan büro ve benzeri işlerde ayrıca dinlenme yeri aranmaz.

İşyerlerinde daha uygun bir yer yoksa gerekli şartların sağlanması şartıyla, yemek yeme yerleri dinlenme yeri olarak kullanılabilir.

Çalışma süresi, işin gereği olarak sık ve düzenli aralıklarla kesiliyorsa ve ayrı bir dinlenme yeri yoksa çalışanların sağlığı ve güvenliği açısından gerekli olan hallerde, bu aralarda çalışanların dinlenebileceği uygun yerler sağlanır

(59)

Yemek yeme yeri

Yemeklerini işyerinde yemek durumunda olan çalışanlar için, rahat yemek yenebilecek nitelik ve genişlikte, uygun termal konfor ve hijyen şartlarını haiz yeteri kadar ekipman ve araç-

gereç ile donatılmış yemek yeme yeri sağlanır.

İşyerlerinde daha uygun bir yer yoksa gerekli şartların sağlanması şartıyla, dinlenme yerleri yemek yeme yeri olarak kullanılabilir. İşveren, çalışanlarına belirtilen şartları taşımak

kaydıyla işyeri dışında yemek imkânı sağlayabilir

Gebe ve emziren kadınlar

Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik hükümleri de dikkate alınarak uygun şartlar sağlanır.

(60)

Soyunma yeri ve elbise dolabı

İş elbisesi giyme zorunluluğu olan çalışanlar için, yeterli büyüklükte, uygun aydınlatma, havalandırma, termal konfor ve hijyen şartlarını haiz, kadın ve erkek çalışanlar için ayrı ayrı soyunma yerleri sağlanır. Çalışanların soyunma yerleri dışındaki yerlerde giysilerini değiştirmelerine izin verilmez. Soyunma yerlerinin kolayca ulaşılabilir ve yeterli kapasitede olması ve buralarda yeterli sayıda oturma yeri bulunması sağlanır.

Soyunma odalarında her çalışan için çalışma saatleri içinde giysilerini koyabilecekleri yeterli büyüklükte kilitli dolaplar bulundurulur. Nemli, tozlu, kirli, tehlikeli maddeler ile çalışılan yerlerde ve benzeri işlerde iş elbiseleri ile harici elbiselerin ayrı yerlerde saklanabilmesi için yan yana iki bölmeli veya iki ayrı elbise dolabı sağlanır. Soyunma yeri

(61)

Duşlar ve lavabolar

Yapılan işin veya sağlıkla ilgili nedenlerin gerektirmesi halinde veya çalışanların yıkanmalarının temizlenmelerinin gerektiği her durumda, kadın ve erkek çalışanlar için ayrı ayrı sıcak ve soğuk akarsuyu bulunan uygun yıkanma yerleri ve duşlar tesis edilir.

Duşlar, çalışanların rahatça yıkanabilecekleri genişlikte, dışarıdan içerisi görünmeyecek, uygun havalandırma, aydınlatma, termal konfor ve hijyen şartları sağlanacak şekilde yapılır.

(62)

Duşlar ve lavabolar

 Duşlar ve lavaboların her zaman çalışanların kullanımına hazır halde olması sağlanır, buralarda gerekli temizlik malzemeleri bulundurulur.

 Duş veya lavaboların soyunma yerlerinden ayrı yerlerde bulunması durumunda, duş ve lavabolar ile soyunma yerleri arasında kolay bağlantı sağlanır.

 Duş tesisi gerektirmeyen işlerde, çalışma yerlerinin ve soyunma odalarının yakınında, gerekiyorsa akar sıcak suyu da olan, lavabolar bulunur.

(63)

Tuvalet ve lavabolar

Çalışma yerlerine, dinlenme odalarına, soyunma yerlerine, duş ve yıkanma yerlerine yakın yerlerde, kadın ve erkek çalışanlar için ayrı ayrı olmak üzere, uygun havalandırma, aydınlatma, termal konfor ve hijyen şartları sağlanacak nitelikte yeterli sayıda tuvalet, lavabolar tesis edilir.

Tuvalet ve lavabolarda gerekli temizlik malzemeleri bulundurulur.

Tuvalet ve lavabolar, insan ve çevre sağlığı yönünden risk oluşturmayacak şekilde su depolarına, su geçen yerlere, gıda maddelerinin depolandığı veya işlendiği yerlere uzak şekilde yerleştirilir.

(64)

Atık sulara drenaj kanalı

İşyerlerinde atık ve birikinti suların aktığı ve toplandığı yerler, özel veya genel bir kanalizasyona veya fosseptiğe bağlanır ve uygun bir kapak ile örtülür, bu yerlerin çalışılan mahalden yeteri kadar uzakta bulunması sağlanır.

Atık su kanalizasyon kotunun kurtarmadığı durumlarda ise cebri olarak drenaj yapılarak taşmanın önlenmesi sağlanmalıdır.

(65)

1.3.İşyeri Tabanı, Duvarları, Tavanı ve Çatısı Uyulması Gereken Temel İş Sağlığı ve Güvenliği

Tedbirleri

 İşyeri, çalışanların fiziksel faaliyetleri, yapılan işlerin niteliği ve termal konfor şartları dikkate alınarak uygun bölümlere ayrılır,

 İşyerlerinde, taban döşeme ve kaplamalarının sağlam, kuru ve

mümkün olduğu kadar düz, kaymaz ve seviye farkı bulunmayacak bir

şekilde olması sağlanır, buralarda tehlikeli eğimler, çukurlar ve

engeller bulundurulmaz.

(66)

1.3.İşyeri Tabanı, Duvarları, Tavanı ve Çatısı Uyulması Gereken Temel İş Sağlığı ve Güvenliği

Tedbirleri

 Patlayıcı ve tehlikeli maddelerin imal edildiği, işlendiği ve depolandığı işyeri binalarında taban, tavan, duvar ve çatıların Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik hükümlerine uygun olması sağlanır,

 Taban ve asma kat döşemeleri, üzerine konulacak makine, araç-gereç ve

benzeri malzeme ile buralarda bulunabilecek çalışanların ağırlığına

dayanabilecek şekilde yapılır,

(67)

 İşyerlerinde taban döşeme ve kaplamaları, tavan ve duvarlar uygun hijyenik şartları sağlayacak şekilde temizlemeye elverişli ve sağlık ve güvenlik yönünden uygun malzemeden yapılır,

 İşyerlerinde bina, avlu, geçit ve ulaşım yollarında ve bunların civarında bulunan saydam veya yarı saydam duvarlar ile özellikle camlı bölmeler, açık bir şekilde işaretlenir, ayrıca güvenli malzemeden yapılır veya çarpma ve kırılmaya karşı korunur,

 İşyeri tavanının, yeterli hava hacmini ve havalandırmayı sağlayacak ve

sağlık yönünden sakınca meydana getirmeyecek yükseklikte olması esastır.

(68)

 İşyerlerinin çatıları dayanıklı malzemeden inşa edilir, mevsim şartları dikkate alınarak çalışanları dış etkilerden tamamen koruyacak ve iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk oluşturmayacak şekilde yapılır.

 Yeterli sağlamlıkta olmayan çatılara çıkılmasına ve buralarda

çalışılmasına, güvenli çalışmayı temin edecek ekipman sağlanmadan

izin verilmez.

(69)

1.4.Bina Korkuluklarında Uyulması Gereken Temel İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri

 Ahşap boru veya metal profilli malzemeden yapılmalı,

 Yüzeyleri pürüzlü ve köşeleri keskin olmamalı,

 Korkulukların, tabandan yüksekliği en az 90 santimetre olmalı,

 Korkuluklar, en çok iki metrede bir dikme konulmak suretiyle tabana veya elverişli diğer bir yere sağlam bir şekilde tespit edilecek ve üst seviyesi ile taban arasındaki mesafenin yarı hizasına da, ara korkuluk çekilmeli,

(70)

1.4.Bina Korkuluklarında Uyulması Gereken Temel İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri

 Korkuluğun tümü, herhangi bir yönden gelebilecek en az 100 kilogramlık bir yüke dayanabilecek şekilde yapılmalı,

 Ahşap korkulukların tırabzan ve dikmeleri, en az 5x10 santimetrelik latadan ve ara korkuluklar ise, en az 5x5 santimetrelik kadrodan veya 2,5x10 santimetrelik latadan yapılmalı,

(71)

1.4.Bina Korkuluklarında Uyulması Gereken Temel İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri

 Boru korkulukların tırabzan veya dikmeleri, en az 1-1/4 parmak ve ara korkuluklar ise, en az (1) parmak borudan yapılmış olmalı,

 Metal profilli malzemeden yapılan köşebentli korkulukların tırabzan ve dikmeleri, en az 5 milimetre et payı olan 40x40 milimetrelik köşebentten ve ara korkuluklar ise, en az 3 milimetre et payı olan 30x30 milimetrelik köşebentten yapılmalı ve köşebentlerin yatay kenarları, tehlikeli tarafa dönük olmalı,

(72)

1.4.Bina Korkuluklarında Uyulması Gereken Temel İş Sağlığı ve Güvenliği Tedbirleri

 Etekler; ahşap, metal veya yeteri sağlamlıkta diğer malzemeden yapılmalı, (Yükseklikleri, tabandan en az 15 santimetre olmalı ve gerektiğinde tabanla en çok 1 santimetrelik bir aralığı bulunmalı)

(73)

73

KAYNAKLAR

Atatürk Üniversitesi, BİNA YÖNETİM SİSTEMLERİ Dr. M. Fatih ALTAN Uzaktan Eğitim Ders Notu,

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu,

Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik,

İşyeri Bina Ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık Ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik,

(74)

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ PROGRAMI

HAVZA MESLEK YÜKSEKOKULU

ISG 201 – BİNA YÖNETİM SİSTEMLERİ

(75)

2. BİNALARDA FİZİKSEL VE MEKANİK

FAKTÖRLERE İLİŞKİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ TEDBİRLERİ

2.1.Gürültü

2.2.Gürültünün Yayılmasına Etki Eden Faktörler 2.3.Gürültünün Kontrol Altına Alınması

Kaynaklar

(76)

Ses hızı, sesin maddesel ortamlarda aldığı birim zamandaki yol, m/s,

Ses basıncı, ses dalgalarının maddesel ortamda oluşturduğu basınç, Bar,Pa Ses gücü, Ses kaynağının kulaktan bir metre uzaklıktaki bascnıç düzey, W

Sesin yoğunluğu, ses gücünün belirlenmiş birim zamanda, birim alana düşen miktar, W/m²

Ses yoğunluk düzeyi, birim alandaki sesin yoğunluk düzeyi, ölçmek için logaritmik ölçüler geliştirildi. Birim Bell

Konuya özgü kavramlar

(77)

Sesin şiddeti, Ses enerjisinin hareket yönüne dik, birim alanda ve birim zamandaki akım gücüne, birimi dB

Günlük gürültü maruziyet düzeyi,bütün gürültü maruziyet düzeylerinin, sekiz saatlik bir iş günü için zaman ağırlıklı ortalaması,

Haftalık gürültü maruziyet düzeyi, günlük gürültü maruziyet düzeylerinin, sekiz saatlik beş iş gününden oluşan bir hafta için zaman ağırlıklı ortalamasıdır.

Konuya özgü kavramlar

(78)

2.1. Gürültü

GÜRÜLTÜ : İstenmeyen ve hoşa gitmeyen ses,

Çalışma hayatında gürültü:

Hoşa gitsin ,veya gitmesin, belirli düzeyin üzerinde basınç yaratan ve zaman içinde işitme sistemini olumsuz etkileyen sesler “olarak

algılanabilir.

(79)

Sesin frekansı :

 Birim zamandaki dalga sayısı frekans,

 Sesin frekansı genellikle değişken, birimi hertz,

 İnsan kulağı 20 ile 20.000 hertz arasındaki sesleri duyar,

 20 hertz den düşük seslere infrasound ses,

Ses basınç düzeyi (sound pressure level;SPL)

Gürültü ölçmek için basınç düzeyi yani decibell ölçen cihazlar kullanılır,

(80)

GÜRÜLTÜ DÜZEYİ YER VE KONUM

0 dB İşitme eşiği

20 dB Sessiz bir orman

30 dB Fısıltı ile konuşma

40 dB Sessiz bir oda

50 dB Şehir içinde bir büro

60 dB Karşılıklı konuşma

70 dB Dikey matkap

80 dB Yüksek sesle konuşma

90 dB Kuvvetlice bağırma

100 dB Dokuma salonları

110 dB Havalı çekiç, Ağaç işleri

120 dB Bilyeli değirmen

(81)

En düşük maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) = 80 dB(A) En yüksek maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) = 85 dB(A) Maruziyet sınır değerleri: (LEX, 8saat) = 87 dB(A)

Gürültü maruziyet sınır değerleri uygulanırken, çalışanın kullandığı kişisel kulak koruyucu donanımların koruyucu etkisi de dikkate alınmalı,

(82)

Gürültünün Sınıflandırılması

30-65 dB 1. Derecedeki Gürültüler Konforsuzluk, Rahatsızlık, Sıkılma,

65-90 dB 2. Derecedeki Gürültüler Fizyolojik Gürültü, Kalp atışının değişimi, Solunumun hızlanması, 90-120 dB 3. Derecedeki Gürültüler Fizyolojik Gürültü,

Baş ağrısı,

120-140 dB 4. Derecedeki Gürültüler İç kulakta bozukluk,

140 dB ve üstü 5. Derecedeki Gürültüler Kulak zarının patlaması

(83)

Çevresel Gürültünün

Değerlendirilmesi ve Yönetimi

Yönetmeliğinin Amaçları

(84)

Gürültünün Kaynakları

Yapı içi

gürültüler Yapı dışı

gürültüler

(85)

(86)

Akustik Yönden Gürültü Kaynakları

Noktasal Gürültü Kaynakları

Çizgisel Gürültü Kaynakları

Dairesel/Alansal Gürültü

Kaynakları

(87)

Haritalandırma neticesinde, bölgedeki kritik düzeyler

hakkında daha açık ve detaylı ve

anlaşılır bilgiler edinilir,

(88)

Kaynağın tipi,

Kaynaktan uzaklık,

Atmosferik absorpsiyon,

Rüzgar, sıcaklık, sıcaklık gradyanları, Bariyer ve bina gibi engeller,

Zeminin absorpsiyonu,

Yansımalar, nem ve yağışlar

(89)

2.3.Gürültünün Kontrol Altına Alınması

a.Teknik önlemler,

b.Tıbbi önlemler,

c.Yasal önlemler,

(90)

Yasal önlemler:

Max. Gürültü Düzeyi (dB) Gürültüye Maruz Kalınan Süre (saat)

80 7.5 saat

90 4 saat

95 2 saat

100 1 saat

105 0.5 saat

110 0.25 saat

115 1/8 saat

(91)

91

KAYNAKLAR

Atatürk Üniversitesi, BİNA YÖNETİM SİSTEMLERİ Dr. Senai Dönmez, Uzaktan Eğitim Ders Notu,

Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik,

(92)

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ PROGRAMI

HAVZA MESLEK YÜKSEKOKULU

ISG 201 – BİNA YÖNETİM SİSTEMLERİ

(93)

GİRİŞ

Hafta-3

ISG 201 – BİNA YÖNETİM SİSTEMLERİ

(94)

3. Binalarda Fiziksel Ve Mekanik Faktörlere İlişkin İş Sağlığı Ve Güvenliği Tedbirleri (Titreşim)

3.1.Titreşim

3.2.İşçilerin Bilgilendirilmesi ve Eğitimi 3.3.Sağlık Gözetimi

Kaynaklar

(95)

Konuya özgü kavramlar

Bütün vücut titreşimi: Vücudun tümüne aktarıldığında, çalışanın sağlık ve güvenliği için risk oluşturan, özellikle de bel bölgesinde rahatsızlık ve omurgada travmaya yol açan mekanik titreşimler,

El-kol titreşimi: İnsanda el-kol sistemine aktarıldığında, çalışanın sağlık ve güvenliği için risk oluşturan ve özellikle de damar, kemik, eklem, sinir ve kas bozukluklarına yol açan mekanik titreşimler,

(96)

Konuya özgü kavramlar

Maruziyet eylem değeri: Aşıldığı durumda, çalışanın titreşime maruziyetinden kaynaklanabilecek risklerin kontrol altına alınmasını gerektiren değer,

Maruziyet sınır değeri: Çalışanların bu değer üzerinde bir titreşime kesinlikle maruz kalmaması gereken değer,

(97)

Potansiyel enerjinin kinetik enerjiye, kinetik enerjinin potansiyel enerjiye dönüşmesi olayına titreşim (vibrasyon) denir.

Titreşimi; insan sağlığı üzerindeki etkisi bakımından:

 Frekans,

 Şiddet,

3.1.Titreşim

(98)

Titreşimin Frekansı: Birim zamandaki titreşim sayısına titreşimin frekansı denir.

(Birimi: Hertz (Hz))

Titreşimin Şiddeti: Titreşimin oluştuğu ortamda, titreşen enerjinin hareket yönüne dik, birim alanda, birim zamandaki akım gücü, (Birimi:m/s²)

3.1.Titreşim

(99)

(100)

Maruziyet Sınır Değeri ? Maruziyet

Eylem Değeri ?

(101)

(102)

SORU

Soğuk ve nemli havalarda,

titreşimli ekipmanlarla çalışanların

parmaklarında neden renk değişikliği gözlenir?

(103)

Titreşimin Türü,

Titreşimin Şiddeti,

Titreşime

Maruziyet Süresi,

(104)

(105)

Maruziyet Sınır Değeri ? Maruziyet

Eylem Değeri ?

(106)

a) İşveren, işçilerin maruz kaldığı mekanik titreşim düzeyini değerlendirecek ve gerekiyorsa ölçecek,

b) Mekanik titreşime maruziyet düzeyi belirlenecek,

c) Değerlendirme ve ölçümler, yetkili uzman kişi veya kuruluşlarca planlanıp yapılacak ve uygun aralıklarla tekrarlanacaktır. Mekanik titreşime maruziyet düzeyi hakkındaki değerlendirme ve/veya ölçümlerden elde edilen veriler daha sonra tekrar kullanılmak üzere uygun biçimde saklanacaktır

(107)

Full Arton Takometresi

(108)

FRAHM

TAKOMETRESİ

(109)

Sismograf

(110)

İşveren, risk değerlendirmesinde özellikle aşağıdaki hususları dikkate alacaktır:

1) Aralıklı titreşim veya tekrarlanan şoklara maruziyet de dahil maruziyetin türü, düzeyi ve süresi,

2) Maruziyet sınır değerleri ve maruziyet etkin değerleri, 3) Riske duyarlı işçilerin sağlık ve güvenliğine olan etkiler,

4)Mekanik titreşim ile işyeri veya başka bir iş ekipmanı arasındaki etkileşimden kaynaklanan ve işçinin güvenliğine tesir eden dolaylı etkileri,

5) İş ekipmanı üreticilerinin mevzuat gereği verdiği bilgileri,

(111)

İşveren, risk değerlendirmesinde özellikle aşağıdaki hususları dikkate alacaktır:

6) Mevcut ekipman yerine kullanılabilecek, mekanik titreşime maruziyet düzeyini azaltacak şekilde tasarlanmış iş ekipmanının bulunup bulunmadığı,

7) Bütün vücut titreşimi maruziyetinin işverenin sorumluluğundaki normal çalışma saatleri dışında da devam etmesi durumunda maruziyetin boyutu,

8) Düşük sıcaklık ve bunun gibi özel çalışma koşulları,

9) Sağlık gözetiminden elde edilen bilgileri, mümkünse yayınlanmış bilgileri.

(112)

Maruziyetin Önlenmesi veya Azaltılması

1) Mekanik titreşime maruziyeti azaltan başka çalışma yöntemleri,

2) Yapılacak iş dikkate alınarak mümkün olan en az titreşim oluşturacak uygun ergonomik tasarım ve uygun iş ekipmanı seçimi,

3) Titreşimin zarar verme riskini azaltmak için, bütün vücut titreşimini etkili bir biçimde azaltan oturma yerleri ve el–kol sistemine aktarılan titreşimi azaltan el tutma yerleri ve benzeri yardımcı donanım sağlanması,

(113)

4) İşyeri, işyeri sistemleri ve iş ekipmanları için uygun bakım programları, 5) İşyerlerinin ve çalışma yerlerinin tasarımı ve düzeni,

6) İşçilere, mekanik titreşime maruz kalmayı en aza indirecek şekilde iş ekipmanını doğru ve güvenli bir biçimde kullanmaları için uygun bilgi, eğitim ve talimat verilmesi, 7) Maruziyet süresi ve şiddetinin sınırlanması,

8) Yeterli dinlenme sürelerini kapsayan uygun çalışma programı,

9) Maruz kalan işçiyi soğuktan ve nemden koruyacak giysi sağlanması.

Maruziyetin Önlenmesi veya Azaltılması

(114)

3.2.İşçilerin Bilgilendirilmesi ve Eğitimi

a) Mekanik titreşimden kaynaklanan riskleri önlemek veya en aza indirmek amacıyla bu Yönetmelik hükümlerini uygulamak için alınan önlemler,

b) Maruziyet sınır değerleri ve maruziyet etkin değerleri,

c) Mekanik titreşimin değerlendirme ve ölçüm sonuçları ve iş ekipmanlarının kullanımından kaynaklanabilecek hasar,

d) Hasar belirtilerinin niçin ve nasıl belirleneceği ve bildirileceği, e) Hangi durumlarda işçilere sağlık gözetimi uygulanacağı,

f) Mekanik titreşime maruziyeti en aza indirecek güvenli çalışma yöntemi. İşçilerin

(115)

3.3.Sağlık Gözetimi

Yapılan risk değerlendirmesi sonucunda sağlık riski olduğunun anlaşılması halinde işçiler uygun sağlık gözetimine tabi tutulacak,

Mekanik titreşime maruziyet sonucu ortaya çıkabilecek sağlık sorunlarının önlenmesi ve erken tanı amacıyla, sağlık gözetimi sonuçları dikkate alınarak, gerekli koruyucu önlemler alınacak,

(116)

3.3.Sağlık Gözetimi

Sağlık gözetimi yapılırken aşağıdaki hususlar da dikkate alınacaktır:

• Maruz kalınan titreşimin işçilerde tanımlanabilir bir hastalık veya sağlığa zararlı bir etkiye neden olduğu tespit edilebildiği durumlar,

• Hastalığın veya etkilenmenin işçinin özel çalışma koşullarından ortaya çıkması hali,

• Hastalık veya etkilenmenin saptanması için geçerli ve uygun yöntemlerin bulunduğu

(117)

3.3.Sağlık Gözetimi

Belirtilen değerleri aşan mekanik titreşime maruz kalan işçilere uygun sağlık gözetimi yapılacaktır;

• Sağlık gözetimi ile ilgili her işçinin kişisel sağlık kaydı tutulacak ve güncelleştirilecektir. Sağlık kayıtları, sağlık gözetiminin bir özetini içerecek,

• Bu kayıtlar gizlilik esasına uygun olarak ve gerektiğinde incelenebilecek şekilde saklanacak,

• Yetkili makamlarca istendiğinde, kayıtların bir örneği verilecek,

• Her işçi, istediğinde, kendisiyle ilgili kayıtlara ulaşabilecek,

(118)

118

KAYNAKLAR

Titreşim Yönetmeliği, Çalışma ve Sağlık Bakanlığı

(119)

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ PROGRAMI

HAVZA MESLEK YÜKSEKOKULU

ISG 201 – BİNA YÖNETİM SİSTEMLERİ

Öğr. Gör. Dr. Cihan YAYLACI

(120)

GİRİŞ

Hafta-4

ISG 201 – BİNA YÖNETİM SİSTEMLERİ

(121)

4. RADYASYON

4.1.Radyasyon

4.2.Radyasyon Çeşitleri

4.3.Radyasyonun Biyolojik Etkilerinin Bağlı Olduğu Faktörler 4.4.Radyasyon Ölçü Birimleri

4.5.Radyasyondan Korunmada Temel Güvenlik Esasları

Kaynaklar

(122)

Konuya özgü kavramlar

Eşdeğer doz; birimi Sievert (Sv) olup, radyasyonun türüne ve enerjisine bağlı olarak doku veya organda soğurulmuş dozun, radyasyon ağırlık faktörü ile çarpılmış halini,

Etkin doz; birimi Sievert (Sv) olup, insan vücudunda ışınlanan bütün doku ve

organlar için hesaplanmış eşdeğer dozun, her doku ve organın doku ağırlık faktörleri ile çarpılması sonucunda elde edilen dozların toplamını,

(123)

(124)

Radyasyon dalga boyuna ve frekansına bağlı olarak 2 ana gruba ayrılır:

 İyonlaştırıcı Olmayan Radyasyon

 İyonlaştırıcı Radyasyon (Çok Tehlikeli)

4.1.Radyasyon

(125)

(126)

• Eş evresiz Radyasyon,

• Lazer Radyasyon,

Yapay Optik Radyasyon

(127)

Yapay Optik Radyasyon

 İyonlaştırıcı olmayan radyasyonun gözlere olabilecek zararını vurgulamak için kullanılan terim,

 İşyerinde veya günlük hayatta hemen her alanda bulunur,

 Önemli olan maruziyetin kabul edilmiş sınırları aşmaması,

(128)

Yapay Optik Radyasyona

Maruziyetin Önlenmesi veya Azaltılması

1. Tehlikenin Ortadan Kaldırılması,

2. Daha Az Tehlikeli Süreç Veya Ekipman Kullanımı, 3. Mühendislik Önlemleri,

4. İdari Kontroller,

5. Kişisel Koruyucu Donanım,

(129)

LAZER RADYASYONU

• Dalga Boyu,

• Enerji,

• Maruziyet Süresi,

(130)

Lazer Işınları Güvenlik Kademeleri

Sınıf 1 (Class 1): Zarar verici ışın yaymayan ve kapalı sistemler içinde kullanılan lazer, Örneğin; Lazer yazıcı

Sınıf 1M (Class 1M): Büyüteç gibi cihazlarla bakılmadığı sürece zarar verici ışın yaymayan lazerler,

Sınıf 2 (Class 2): Görülebilir dalga boyunda (400-700 nm) ışın yayan, Örneğin;

Lazer pointer

Sınıf 2M (Class 2M): Görülebilir dalga boyunda (400-700 nm) ışın yayan, Sınıf 3R (Class 3R): 1,0- 5,0 mW gücündeki lazerler,

Sınıf 3B (Class 3B): 5 - 500 mW arası orta güce sahip lazerler,

Sınıf 4 (Class 4): 500 mW üzeri güce sahip lazerler, yangın tehlikesi bulunur

(131)

Lazer emniyet etiketi

(132)

LAZER CİHAZI

TEHLİKELİ DURUMLAR

Işıktan kaynaklanabilecek tehlikeler,

Elektrikten kaynaklanabilecek tehlikeler,

Kimyasal maddelerden kaynaklanabilecek tehlikeler,

Radyasyondan kaynaklanabilecek tehlikeler,

(133)

(134)

4.2.Radyasyon Çeşitleri

Radyasyon

İyonlaştırıcı Radyasyon

Parçacık Tipi Hızlı Elektronlar Beta Parçacıkları

Alfa Parçacıkları

Dalga Tipi X Işınları Gama Işınları

İyonlaştırıcı Olmayan

Dalga Tipi Radyo Dalgaları

Mikrodalgalar Kızılötesi Dalgalar

(135)

4.3.Radyasyonun Biyolojik Etkilerinin Bağlı Olduğu Faktörler

Organizma bölgesinin radyasyona karşı duyarlılık derecesi, Organizmayı etkileyen radyasyon cinsi,

Organizmanın maruz kaldığı radyasyon miktarı,

Organizmanın radyasyona maruz kalma süresi,

(136)

Organizma bölgesinin radyasyona karşı duyarlılık derecesi:

Radyosensitif: Üreme Hücreleri, Göz Merceği, Retina, Lenfosit, Kemik İliği, Dalak, Deri, İnce Bağırsak,

Radyorezistans: Kas, Sinir, Olgun Kemik Hücreleri

(137)

Organizmayı etkileyen radyasyon cinsi

(138)

Organizmanın maruz kaldığı radyasyon miktarı

(139)

Organizmanın radyasyondan etkileniş şekli

Primer Radyasyon,

Sekonder Radyasyon,

(140)

 Işınlanma dozu (Röntgen, R), Coulomb/kilogram

 Aktivite (Curie, Ci), Becquerel (Bq)

 Soğrulma Dozu (Radyasyon Abs. Dozu, Rad), Gray (Gy)

 Doz eşdeğeri (İnsan eşdeğer dozu, Rem), Sievert (Sv)

4.4.Radyasyon Ölçü Birimleri

(141)

 Doz Sınırlama Sistemi İlkeleri,

 Radyasyonun Zaman, Mesafe, Zırhlama İlişkilerine Dair İlkeler,

4.5.Radyasyondan Korunmada Temel

Güvenlik Esasları

(142)

142

KAYNAKLAR

Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği, Resmi Gazete Tarihi: 24.3.2000 Resmi Gazete Sayısı: 23999

(143)

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ PROGRAMI

HAVZA MESLEK YÜKSEKOKULU

ISG 201 – BİNA YÖNETİM SİSTEMLERİ

Öğr. Gör. Dr. Cihan YAYLACI

(144)

GİRİŞ

Hafta-5

ISG 201 – BİNA YÖNETİM SİSTEMLERİ

(145)

5. KİMYASAL RİSK ETMENLERİ

5.1. Mesleki maruziyet sınır değeri belirlenmiş maddeleri 5.2.İşverenin Yükümlülükleri

5.3. Kaza ve acil durumlarla ilgili düzenlemeler 5.4.Çalışanların eğitimi ve bilgilendirilmesi

Kaynaklar

(146)

Konuya özgü kavramlar

Kimyasal madde: Doğal halde bulunan veya üretilen veya herhangi bir işlem sırasında Veya atık olarak ortaya çıkan veya kazara oluşan her türlü elementi, bileşiği veya

karışımları,

Tehlikeli kimyasal madde: Patlayıcı, oksitleyici, çok kolay alevlenir, kolay alevlenir, alevlenir, toksik, çok toksik, zararlı, aşındırıcı, tahriş edici, alerjik, kanserojen, mutajen, üreme için toksik ve çevre için tehlikeli özelliklerden bir veya birkaçına sahip maddeleri,

(147)

Ani, tekrarlanan veya uzun süreli maruziyet sonunda sağlığa zararlı

Fiziksel ve kimyasal özellikleri nedeniyle

zarar verme riski taşıyan

Çevreye zarar veren kimyasallar

TEHLİKELİ KİMYASALLAR

Sağlığa, güvenliğe ve çevreye akut veya kronik zarar veya hasar verebilen kimyasallar

Zehirli veya çok zehirli, zararlı, aşındırıcı, tahriş edici, kanserojen,

mutajen, üreme sistemine zarar veren…. vb.

Patlayıcı, oksitleyici, çok kolay parlayıcı, çok parlayıcı ve

parlayıcı maddeler

Canlı organizmalar için

zehirli ve zararlı olan,

çevrede yok olmayıp

kimyasal artıklar olarak

kalıcı olan, biyolojik

anlamda birikim

yaratan maddeler

(148)

KİMYASALLARIN VÜCUDA GİRİŞ YOLLARI

SOLUNUM

• Toz, duman, buhar ve gaz formundaki kimyasallar solunum yolu ile vücuda alınabilir,

ABSORPSİYON

• Sıvı formundaki kimyasallar deriden emilim yoluyla

tehlike yaratabilir,

• Emilme kapasiteleri farklılık gösterir,

• Toluen ve seyreltik yıkama sodası çözeltisi gibi

kimyasallar derinin dış tabakasını yumuşatabilir,

• Bunun sonucunda kimyasalların kan

dolaşımına girişi kolaylaşır,

SİNDİRİM

• Kimyasalların bulunduğu ortamlarda besin maddeleri ve sigara kontamine olabilir,

• Bu tür ortamlarda yeme, içme ve sigara kullanımı kesinlikle yasaklanmalıdır,

(149)

TEHLİKELİ KİMYASALLARIN ETKİLERİ

 Toksisite (zehirlilik),

 Maruz kalma süresi ile ilgilidir, Sağlığa Etkisi

• Meslek Hastalıkları ve İş Kazaları

• Çok toksik madde

• Toksik madde

• Zararlı madde

• Aşındırıcı madde

• Tahriş edici madde

• Alerjik madde

• Kanserojen madde

• Mutajen madde

• Üreme için toksik madde

Güvenliğe Etkisi

• İş Kazaları, Yangın ve Patlama

• Yanıcı

• Parlayıcı

• Patlayıcı

• Oksitleyici

• Suya duyarlı olanlar

• Birbirleriyle reaksiyona girenler

Çevreye Etkisi

• Ekosistemin dengesini bozma

• Çevre için zararlı maddeler

(150)

5.1. Mesleki Maruziyet Sınır Değeri

Belirlenmiş Maddeleri

(151)