K R İ T İ K
K A R A D E N İ Z T E K N İ K Ü N İ V E R S İ T E S İ B İ N A L A R I Ş E H İ R C İ L İ K V E M İ M A R İ P R O J E Y A R I Ş M A S I J Ü R İ R A P O R U N U N T E N K İ D İ
Yazanlar :
Doçent Mimar Necibe ÇAKIROĞLU Y. Müh. Mimar Şevket S U N A R
Karadeniz Teknik Üniversitesi Binaları Şehircilik ve Mimari Proje yarışmasına ait sonuçlar bir müddetten beri İ.T.Ü. Taşkışla binasında sergilenmekte idi Jüri raporunu sergilenen projelerle karşılaştırarak tetkik et-tik. R a p o r kendi kendini nakşetmektedir. Şöyle ki :
1 — Jüri ilk elemede mücbir sebepler gösterilmeden bir kısım projeleri müsabaka harici bırakmıştır. (Oysa ki yönetmelik bu hususun bilhassa belirtilmesine âmirdir). Ancak ikinci elemede çıkardığı, yâni üçün-cü defa karşısına aldığı projeler için dahi, kesin bir ifade taşımıyan bazı u m u m î hü-kümler ileri sürmüştür. Jüri raporu aynen şöyle demektedir. (Mimarî çözümlerdeki başarısızlık, çalışmalardaki yetersizlik, nuyu yanlış anlayış, araziyi anlamak ve ko-nuyu araziye intibak ettirmekte gösterilen yetersizlik yüzünden, bu projelere elenmiş-tir) denilmektedir. Halbuki aynı Jüri rapo-runda sonradan, m ü k â f a t ve mansiyon kaza-nan bütün projeler için: (Sayılan mahzurlar göz önünde tutularak, tatbik edilmelerinin kabil olmadığına oy birliği ile karar vermiş-tir) tezini savunmaktadır.
Raporun projelerle tam karşılaştırılmasın-da, bu sayılan mahzurların ise, daha evvel-ce ikinci elemede u m u m î olarak belirtilen-lerden hiç de başka şeyler olmadığı görül-mektedir.
2 — Aslında, raporun tetkikinden anla-şıldığı gibi, jüri m ü k â f a t kazanan ve kazan-mıyan projeler üzerinde, ayrı ayrı bazı esas-ları doğru olarak kabul etmiş ve bunesas-ları raporuna geçirmiştir. F a k a t seçime geçilince yâni (kapalı oylamada), bu esasları hemen hemen tam olarak yerine getirmiş projeleri, bilhassa, daha başlardaki seçimlerde seçim dışı bıraktı, bu d u r u m a göre, raporun tet-kikinden, jürinin maalesef kendi sesini du-yamıyacak kadar gayri mütecanis bir ortam
içinde çalıştığı sonucunu çıkarmak kolay olmaktadır. Öyle ki, sonuç olarak jürinin söylediklerile yaptıkları birbirini tutmuyor denilebilir.
Ayrıca, m ü k â f a t ve mansiyon kazanan bü-tün projeler için jüri tatbik edilmelerinin kabil olmadığına oy birliği ile karar verdiği halde, bunlardan beş projeyi ayırıp bunlar arasında tekrar müsabaka açılmasını Bayın-dırlık Bakanlığına teklif etmektedir ki, asıl bu nokta hangi esaslara dayandığı, bir tür-lü anlaşılamadığı için çok ilgi çekicidir.
3 — Jüri projeleri değerlendirmekte gös-terdiği anlaşmazlık ve konuyu değerlendir-mekte gösterilen kararsızlık yüzünden. Ba-yındırlık Bakanlığını bu konuda ikinci defa müsabaka açtığı halde, proje elde edeme-mek veya bu konuyu yapabilecek mimarları seçememek gibi zararlı bir duruma sokmuş-tur. Oysa ki, bu konuda yeni eğilimler ve mi-marî anlayışı bir tarafa bırakalım eğer yal-nızca, kendi çıkardığı sesleri kendisi serin kanlı, h u z u r içinde dinlemiş olsaydı, jürinin bu müsabakada kendi isteklerini ve şartlaşma isteklerini bir araya getirmiş projeleri gün ışığına çıkarması ve seçmesi zor olmayacak-tı. Bu suretle de mimarlığımız sanki, bazı kimseler olmadan bu konuyu başaramıya-cakmiş gibi bir acaib ön h ü k ü m d e n kurtula-caktı.
4 — Jüri r a p o r u n d a o derecede kendi kendisini nakşetmektedir ki; meselâ birinci maddede belirtilen hususlara dönersek, üçün-cü defa karşısına çıkmış projeler için hiç bir sorumluluk hissetmeden (çalışmalardaki ye-tersizlik) demektedir. Sayın jüri azalarının, müsabaka dışı projeler bırakılırken, acaba bu hususları zamanında niçin belirtmek iste-mediklerini sormak müsabıkların en tabiî hakları olduğu gibi, herhalde randımanlı bir çalışma yapmak isteyen Bayındırlık Bakan-lığının da bir vazifesi olsa gerektir.
5 — Sayın jüri azaları, Bakanlığa selâhi-yet hudutlarını aşan ve şartlaşma veya
yö-netmelikle alâkalı olmayan bir sorumsuzluk içinde bazı tekliflerde bulunduklarından, biz-ler de bu örnekten cesaret alarak, muhte-rem Bakanlığa şöyle bir teklifte b u l u n m a k isteriz :
Neticenin ne olacağı ve jürisinin ne gibi kararlar vereceği belli olmayan, bir üçün-cü müsabaka açılacak yerde, hazır projeler de sergilenmişken, dış memleketlerden bu işleri iyi bilen bir hakem getirilse jüri rapo-runa ve mevcut şartlaşmaya göre bütün pro-jeleri bir gözden geçirse ve değerlendirse acaba sonuç nasıl olur? Zira içlerinde hem şartnamesinin hem de jürisinin isteklerini ye-rine getirmiş projeler bulunduğuna inanıyo-ruz.
Bu şekilde hem .Bakanlık rasyonel bir ça-lışma yapacak ve hem de memleket çocuklarının Üniversite diye haykırdığı bir m e m -lekette, güzel sanatları teşvik gayesi yolunda bir takım oyalanmalar olmayacak, mimar-lığımız da hırslı bazı ön düşüncelerin oyun-cağı olmaktan kurtulacaktır.
6 — Şimdiye kadar memleketimizde ya-pılan mimari proje yarışmalarında bazen böyle seslenmeler olduğu zamanlar, daima, mimarlık ve şehircilik müsabakası yönetme-liğinin jüri için bıraktığı sayısız aralık kapı-lardan istifadesi bilinerek, ayrıca jüri ka-rarları kesindir. İtiraz edilemez, h ü k m ü n d e n de istifade edilerek, haklı itirazlara kulak dahi vermemek olagelmiştir.
Hele insanî zaafın sonucu her kazanmı-yan müsabık, jüri kararlarını beğenmez gi-bi önceden hazırlanmış m ü d a f a a formülleri ise, artık rağbet edilmemesi gereken tarzlar-dır. Fakat, bizler bu defa sayın jüri başkanının bütün bu tenkidleri sükûnet ve m e m -nuniyetle dinleyecek bir durumda olduğuna inandığımız için olayı cesaretle açıklamayı mimarlık sanat hayatımız için kaçınılmaz bir vazife bildiğimizden ortaya koymaktan f a y d a umduk.