AKDENİZ
ELEKTRİK DAĞITIM ANONİM ŞİRKETİ
2011 YILI RAPORU
“Bu rapor; 24.11.1994 tarih ve 4046 sayılı Kanun ile 03.12.2010 tarih ve 6085 sayılı Kanun uyarınca düzenlenmiştir.”
Denetlenen Kuruluşun ;
Unvanı : Akdeniz Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi
Merkezi : Antalya
Bağlı olduğu kuruluş : Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi (TEDAŞ)
Sermaye Durumu
Ortaklık
Hisse adedi
Taahhüt edilen Ödenen Ödenmemiş
TL % TL % TL %
TEDAŞ - 123.069.195,00 100 123.069.195,00 100 -
Toplam - 123.069.195,00 100 123.069.195,00 100 -
Karar Organı (Yönetim Kurulu) Karar
organındaki Unvanı
Adı ve soyadı Temsil ettiği Kuruluştaki görevi veya mesleği
Görevli bulunduğu süre
kuruluş Başlama
tarihi
Ayrılma tarihi
1- Başkan Bekir Sıtkı AKSOY ÖİB TEDAŞ Gen. Müd. Müşavir 20.05.2008 14.06.2011
2- Üye Nadir AKSOY " ÖİB Hukuk Müşaviri 14.10.2010 Devam ediyor
" "
3- Üye Şeref ÇOLAK " Maliye Bakanlığı Daire Başkanı 16.02.2010 02.02.2011
" Mehmet ERGÜN " Başbakanlık 05.04.2011 Devam ediyor
"
4- Üye Z.Yıldız KOÇ " ÖİB Daire Başkanı 11.10.2010 Devam ediyor
"
5- Üye Ahmet Hamdi SOYLU " Akdeniz EDAŞ Şirket Müdürü 15.04.2010 Devam ediyor
Denetçiler Denetim
organındaki Unvanı
Adı ve soyadı Temsil ettiği kuruluş
Kuruluştaki görevi veya mesleği
Görevli bulunduğu süre Başlama
tarihi
Ayrılma tarihi
1- Denetçi Hidayet MAT ÖİB Antalya Defterdarı 19.08.2008 Devam ediyor
2- Denetçi Mehmet Sait ALTUN " Dicle EDAŞ Batman İl Müdürü 10.05.2010 Devam ediyor
İ Ç İ N D E K İ L E R
Sayfa No
I.TOPLU BAKIŞ I
II. İDARİ BÜNYE I
A- Mevzuat 1
B- Teşkilat 3
C- Personel durumu 7
III. MALİ BÜNYE 16
A- Mali durum 16
B- Mali sonuçlar 20
IV. İŞLETME ÇALIŞMALARI 24
A- Giderler 24
B- Tedarik işleri 27
C- Üretim ve Maliyetler 45
D- Pazarlama 53
E- Sigorta işleri 72
F- İşletme sonuçları 73
G- İştirakler 84
H- Yatırımlar 84
V. BİLANÇO 107
Aktif 108
Pasif 122
VI. GELİR TABLOSU 128
VII. EKLER 137
KISALTMALAR
AB Avrupa Birliği
AG Alçak Gerilim
AYB Avrupa Yatırım Bankası
DPT Devlet Planlama Teşkilatı
DUY Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği EPDK Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu EPE Elektrik Piyasası Endeksi
ETKB Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı EÜAŞ Elektrik Üretim Anonim Şirketi
GWh Giga Watt saat
HES Hidroelektrik Santrali
İHD İşletme Hakkı Devri
İSDF İtibari Sistem Dengesizlik Fiyatı KAMU-İŞ Kamu İşletmeleri İşverenler Sendikası
KDV Katma Değer Vergisi
KHK Kanun Hükmünde Kararname
KİK Kamu İhale Kurumu
KİT Kamu İktisadi Teşebbüsü
kV kilo Volt
kVA kilo Volt Amper
kWh kilo Watt saat
MVA Mega Volt Amper
MYTM Milli Yük Tevzii Merkezi
OG Orta Gerilim
ÖİB Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ÖYK Özelleştirme Yüksek Kurulu PMUM Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi SGK T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu TEFE Toptan Eşya Fiyat Endeksi
TEDAŞ Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi TEİAŞ Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi
TEK Türkiye Elektrik Kurumu
TES-İŞ Türkiye Enerji Su ve Gaz İşçileri Sendikası
TETAŞ Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt Anonim Şirketi TÜFE Tüketici Fiyat Endeksi
TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu
TWh Tera Watt saat
ÜFE Üretici Fiyat Endeksi
YPK Yüksek Planlama Kurulu
Yİ Yap-İşlet
YİD Yap-İşlet-Devret
I. TOPLU BAKIŞ
Türkiye’deki elektrik üretim, iletim, dağıtım ve ticaretine ilişkin faaliyetlerin entegre bir sistem içerisinde, bir kamu kurumu çatısı altında birleştirilmesi hedefi doğrultusunda, 15.07.1970 tarih ve 1312 sayılı Kanun ile imtiyazlı şirketlerin görev bölgeleri ve belediye sınırları dışında elektriğin üretim, iletim, dağıtım ve ticaretini yapmak amacıyla, KİT statüsünde TEK kurulmuş; daha sonra 1312 sayılı Kanuna ek ve değişiklikler getiren 09.09.1982 tarih ve 2705 sayılı Kanun hükümleri uyarınca da belediye, köyler ve bağlı birliklerinin elektrik hizmetleri, hak ve borçları ile Kuruma devredilerek kamu kesiminde hedeflenen bütünleşme sağlanmıştır.
1983 yılında yürürlüğe giren 110 sayılı KHK ile 1312 sayılı TEK yasası yürürlükten kaldırılmış ve Türkiye Elektrik Kurumu Genel Müdürlüğünün hukuki bünyesi amaç ve faaliyet konuları yeniden düzenlenmiştir.
233 sayılı KİT’ler Hakkında KHK’nın 63. maddesi ile Kurumun kuruluşuna ilişkin 110 sayılı KHK yürürlükten kaldırılmış ve 60. maddesi uyarınca Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına bağlı KİT olarak yeniden kurulmuş ve ana statüsü 09.11.1984 tarih, 18570 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak faaliyetlerini TEK olarak sürdürmeye devam etmiştir.
Elektrik piyasasının serbestleştirilmesi ve özelleştirme hedefleri doğrultusunda 12.08.1993 tarihli, 93/4789 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile TEK; TEAŞ (üretim, iletim ve toptan satış) ve TEDAŞ (dağıtım ve perakende satış) olmak üzere önce ikiye ayrılmış; daha sonra 2001 yılına gelindiğinde dünya uygulamaları ile uyumlu bir şekilde 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle TEAŞ yeniden yapılandırılarak üretim (EÜAŞ), iletim (TEİAŞ) ve ticaret (TETAŞ) faaliyetleri birbirinden yasal olarak ayrıştırılmıştır. Böylece üretim, iletim, dağıtım ve perakende satış faaliyetleri birbiriyle organik ilişkisi olmayan bağımsız kuruluşların rol aldığı alt sektörler haline gelmiş ve bu esnada doğal tekel niteliği taşıyan iletim ve dağıtım faaliyetlerinin düzenlenmesi ve yatırımcılar açısından iletim ve dağıtım şebekelerine ayrımcı olmayan bir erişim rejimini temin etmek üzere EPDK oluşturulmuştur.
Bu kapsamlı düzenlemeler neticesinde, TEK’in elektrik dağıtım müesseseleri TEDAŞ bünyesinde kalmış ve müesseselerin mevcut faaliyetleri, ticaret unvanları yeni duruma göre tescil edilmek suretiyle TEDAŞ yapısı içinde aynen devam etmiştir.
4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile elektriğin yeterli, kaliteli, sürekli, düşük maliyetli ve çevreyle uyumlu bir şekilde tüketicilerin kullanımına sunulması için, rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösterebilecek, mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir elektrik enerjisi piyasasının oluşturulması ve bu piyasada bağımsız bir düzenleme ve denetimin sağlanması amaçlanmıştır. Söz konusu Kanunun 14 üncü maddesi ile TEDAŞ ve EÜAŞ’ın bunların müessese, bağlı ortaklık, iştirak, işletme ve işletme birimleri ile varlıklarının özelleştirme işlemlerinin, 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun çerçevesinde ÖİB tarafından yürütüleceği hükme bağlanmıştır.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının koordinatörlüğünde, DPT, Hazine Müsteşarlığı, EPDK ve ÖİB başta olmak üzere diğer ilgili taraflarca Elektrik Enerjisi Sektörünün aynı zamanda AB topluluk müktesebatına uyum hedefi çerçevesinde serbestleştirilmesi ve söz konusu sektörde yapılması planlanan reform ve özelleştirmelerle ilgili olarak sürdürülen çalışmalar neticesinde hazırlanan “Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme Stratejisi Belgesi” (Strateji Belgesi), YPK’nın 17.03.2004 tarih ve 2004/3 sayılı kararı ile onaylanmıştır.
Elektrik Piyasası Kanunu’na göre dağıtım sektörü, EPDK tarafından verilen dağıtım lisanslarıyla bölgesel tekeller olarak işletilecek olup; Strateji Belgesi ekinde, Türkiye’nin elektrik dağıtım şebekesi coğrafi yakınlık, yönetimsel yapı, enerji talebi ve diğer teknik/mali faktörler dikkate alınarak 21 dağıtım bölgesine bölünmüştür.
Görüldüğü üzere, Türkiye’de elektrik dağıtım sektörü zaman içinde çeşitli yapısal aşamalardan geçmiş; 4628 sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesinden 2004 yılına kadar devam eden süreçte TEDAŞ, İstanbul İli Anadolu Yakası’ndaki Koordinatörlük ve yedi bağlı ortaklık ile bu bağlı ortaklıkların dışında kalan illerde müesseseler şeklinde yapılanmış; bu dönemden sonraki süreçte elektrik dağıtım sektöründe serbest piyasa koşullarını ve rekabete dayalı bir piyasa ortamını tesis etmek amacıyla kamu mülkiyetindeki elektrik dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesine karar verilmiştir.
Strateji Belgesi’nde özelleştirme uygulamalarına dağıtım bölgeleri baz alınarak kamu mülkiyetindeki elektrik işletmelerinin yeniden yapılandırılması suretiyle elektrik dağıtım ve perakende satış hizmetlerinden başlanacağı belirtilmiş; TEDAŞ bünyesinde bulunan dağıtım şebekesinin, 21 bölge olarak belirlenen dağıtım bölgelerinden, Kayseri haricindeki 20 dağıtım bölgesi eylem planına uygun olarak ÖYK’nın 02.04.2004 tarih ve 2004/22 sayılı kararı ile özelleştirme kapsam ve programına alınmış ve özelleştirmenin satış, kiralama, işletme hakkı devri ve işin gereğince uygun sair hukuki tasarruf yöntemlerinden biri veya birkaçının birlikte ve/veya ayrı ayrı uygulanması suretiyle gerçekleştirilmesi öngörülmüştür. Bu çerçevede ÖİB, dağıtım varlıklarının özelleştirme yöntemini;
“TEDAŞ’a ait dağıtım bölgelerinin birer dağıtım şirketi haline dönüştürülmesi, dağıtım faaliyeti içinde tanımlanamayacak olan duran varlıkların bu şirketlerin mülkiyetine verilmesi, Şirketlere en fazla 49 yıl süre ile dağıtım lisansı verilmesi ve Şirketlerin hisselerinin satılması” şeklinde belirlemiştir.
Bunun üzerine, Kayseri İli dışında kalan 20 bölgede TEDAŞ’ın mevcut 64 müessese ve İstanbul İli Anadolu Yakası’ndaki Koordinatörlük ile 7 bağlı ortaklığı 4046 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi çerçevesinde yeniden yapılandırılarak, %100 hissesi TEDAŞ’a ait anonim şirket şeklinde 20 dağıtım şirketine dönüştürülmüştür.
Böylece ÖYK’nın 02.04.2004 tarihli ve 2004/22 sayılı Kararı ile özelleştirme kapsam ve programına alınan TEDAŞ’ın %100 hissedarı olduğu Akdeniz Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi Anasözleşmesi, 4046 sayılı Kanunun 20/A maddesine istinaden düzenlenmiş olup, bu kanun hükümlerine uygun olarak 01.03.2005
tarihinden itibaren “10. Görev Bölgesi”ndeki kurum faaliyetleri “Akdeniz Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi” adı altında yürütülmektedir.
ÖYK’nın 07.11.2005 tarih ve 2005/125 sayılı kararı ile TEDAŞ’ın özelleştirme stratejisi belirlenerek, sermayesinin %100’ü TEDAŞ’a ait olan ve elektrik dağıtım bölgelerinde dağıtım lisansı ile TEDAŞ’ın uhdesinde bulunan dağıtım sisteminin işletme hakkına sahip olan veya ileride sahip olacak dağıtım şirketlerinin hisselerinin
“blok satış yöntemi” ile özelleştirilmesine karar verilmiştir.
Bu satış modeline göre yatırımcı, Akdeniz Elektrik Dağıtım A.Ş.’nin sorumluluğundaki Antalya, Burdur ve Isparta illerinden oluşan dağıtım bölgesinde elektrik dağıtım lisansına sahip tek şirket olacaktır; ancak yatırımcının işletme hakkını devraldığı dağıtım tesisleri ve bu tesislerin işletilmesinde varlığı zorunlu unsurların mülkiyeti TEDAŞ uhdesinde kalmaya devam edecektir. Yatırımcı dağıtım şirketinin hisselerinin sahibi olarak, TEDAŞ ile imzalanmış olan “İşletme Hakkı Devir Sözleşmesi” çerçevesinde dağıtım varlıklarının işletme hakkını elde edecektir.
Başka bir anlatımla Strateji Belgesindeki hususlar da dikkate alınarak tasarlanan
“İşletme Hakkı Devri”ne dayalı “Hisse Satış Modeli”ne göre, aktiflerinde dağıtım varlıklarının “İşletme Hakkı” ile “Elektrik Dağıtım Lisansı” ve “Perakende Satış Lisansı” bulunan şirketlerin hisselerinin blok satış yoluyla özelleştirilmesi öngörülmüştür.
İşletme Hakkı Devrine dayalı Hisse Satış Modeli’nin amacı, yatırımcıya işler durumdaki bir dağıtım şirketini devretmektir. Dağıtım şirketinin kurulması, İşletme Hakkı Devir Sözleşmesi’nin imzalanması, Dağıtım ve Perakende Satış Lisansının verilmesi ve Enerji Alım Anlaşmalarının imzalanması işlemleri, değinilen satış modelinin uygulanabilmesi için gerekli adımları oluşturmaktadır. Bu işlemlerin tamamı ihale ilanı öncesinde tamamlanmış durumdadır.
Gelinen aşamada; TEDAŞ’a ait Akdeniz Elektrik Dağıtım A.Ş.’deki %100 oranındaki hissenin “blok satış” yöntemiyle özelleştirilmesi amacıyla ÖİB tarafından 17.08.2010 tarihinden itibaren verilen ilanlarla ihale açılmış olup, ihalede son teklif verme tarihi olan 24.11.2010 itibarıyla 15 teklif alınmıştır. 07.12.2010 tarihinde yapılan nihai pazarlık görüşmeleri sonucunda en yüksek teklif 1.165.000.000.- ABD Doları bedelle Park Holding A.Ş. tarafından verilmiştir. Söz konusu satış, ÖYK’nın aşağıdaki kararı ile onaylanmıştır.
ÖYK’nın 11.04.2011 tarihli, 2011/30 Karar sayılı Toplantısında, ÖİB (İdare)’in 29.03.2011 tarih ve 2187 sayılı yazısı ile ÖYK’ya sunulan bilgi ve belgelerin değerlendirilmesinde;
“ÖYK’nın 02.04.2004 tarih ve 2004/22 sayılı kararı ile özelleştirme programına alınan ve 07.11.2005 tarih ve 2005/125 sayılı kararı ile özelleştirme stratejisi belirlenen TEDAŞ’ın, Akdeniz Elektrik Dağıtım A.Ş.’deki %100 oranındaki hissesinin, İhale Komisyonu tarafından yapılan 07.12.2010 tarihli nihai pazarlık görüşmeleri sonucunda;
-1.165.000.000.- ABD Doları bedelle en yüksek teklifi veren Park Holding A.Ş.’ye İhale Şartnamesi çerçevesinde satılmasına, Park Holding A.Ş.’nin sözleşmeyi imzalamaktan imtina etmesi veya diğer yükümlülükleri yerine getirmemesi halinde, teminatının İdare lehine irat kaydedilmesine,
-Park Holding A.Ş.’nin sözleşmeyi imzalamaktan imtina etmesi veya diğer yükümlülükleri yerine getirmemesi halinde 1.128.000.000.- ABD Doları bedelle dördüncü teklifi veren Enerjisa Elektrik Dağıtım A.Ş.’ye İhale Şartnamesi çerçevesinde satılmasına, Enerjisa Elektrik Dağıtım A.Ş.’nin sözleşmeyi imzalamaktan imtina etmesi veya diğer yükümlülükleri yerine getirmemesi halinde teminatının İdare lehine irat kaydedilmesine,
-Enerjisa Elektrik Dağıtım A.Ş.’nin sözleşmeyi imzalamaktan imtina etmesi veya diğer yükümlülükleri yerine getirmemesi halinde 1.100.000.000.- ABD Doları bedelle beşinci teklifi veren Emkat Ortak Girişim Grubuna İhale Şartnamesi çerçevesinde satılmasına, Emkat Ortak Girişim Grubunun sözleşmeyi imzalamaktan imtina etmesi veya diğer yükümlülükleri yerine getirmemesi halinde teminatının İdare lehine irat kaydedilmesine ve ihalenin iptal edilmesine,
-Satış sözleşmesi ve konu ile ilgili diğer hususların belirlenmesi ile satış sözleşmesinin imzalanması, satış ve devir ile ilgili işlemlerin yerine getirilmesi hususlarında İdare’nin yetkili kılınmasına,
Karar verilmiş olup; ancak yukarıda belirtilen tüm teklif sahiplerinin sırasıyla devir sözleşmesini imzalamaktan imtina etmeleri karşısında geçici teminatları İdare lehine irat kaydedilmek suretiyle ihale iptal edilmiş; Şirketin %100 oranındaki kamu hisselerinin blok satış yöntemiyle özelleştirilmesine ilişkin ÖİB tarafından 06.08.2012 tarihinde yeniden çıkılan ihale ilanında önyeterlilik için son başvuru tarihi 21.09.2012, son teklif verme tarihi ise 06.11.2012 olarak belirlenmiştir.
Şirketin genel durumuna ait verilerin son beş yıl üzerinden seyrini gösteren toplu bilgiler tablosu aşağıdadır.
Artış veya Azalış
%
Toplu bilgiler Ölçü 2007 2008 2009 2010 2011 Son iki yıl
farkı
Sermaye Bin TL 123.069 123.069 123.069 123.069 123.069 - -
Ödenmiş sermaye Bin TL 123.069 123.069 123.069 123.069 123.069 - -
Öz kaynaklar Bin TL 99.343 96.232 146.514 155.160 312.402 157.242 101,3
Yabancı kaynaklar Bin TL 243.833 445.163 490.837 551.232 433.999 (117.233) (21,3)
Maddi duran varlıklar (edinme değeri) Bin TL 42.405 66.540 57.500 73.016 104.911 31.895 43,7
Maddi duran varlıklar birikmiş amortismanı Bin TL 3 3 3 3 3 - -
Yatırımlar için yapılan nakdi ödemeler Bin TL 40.899 68.910 29.539 55.563 59.056 3.493 6,3
Yatırımların gerçekleşme oranı (nakdi) % 81 95 76 101 97,6 (3,4) (3,4)
Satın alınan enerji miktarı GWh 6.168 6.646 6.527 5.945 5.624 (321) (5,4)
Satın alınan enerji maliyet tutarı Bin TL 616.257 825.869 932.817 922.969 850.653 (72.316) (7,8)
Satın alınan enerji birim maliyeti Kr/kwh 12,48 12,43 14,29 15,53 15,12 (0,41) (2,6)
Tüm alım tutarı Bin TL 625.381 854.843 962.764 958.592 901.945 (56.647) (5,9)
Kayıp ve kaçakların oranı % 9,34 8,99 9,18 9,94 11,01 1,07 10,8
Satılan enerji miktarı GWh 5.592 6.049 5.928 5.354 5.005 (349) (6,5)
Net satış tutarı Bin TL 710.696 1.014.581 1.153.054 1.164.724 1.187.154 22.430 1,9
Ortalama satış fiyatı Kr/kwh 12,71 16,77 19,45 21,59 23,72 2,13 9,9
Ortalama satış maliyeti Kr/kwh 12,46 13,93 15,91 17,32 17,20 (0,12) (0,7)
Stoklar :
İlk madde ve malzeme Bin TL 6.837 9.875 8.472 7.627 8.735 1.108 14,5
Diğer stoklar Bin TL 99 216 308 1.291 179 (1.112) (86,1)
Memur (Ortalama) Kişi 35 33 33 33 36 3 9,1
Sözleşmeli (Ortalama) Kişi 261 250 247 248 234 (14) (5,7)
İşçi (Ortalama) Kişi 838 797 749 709 634 (75) (10,6)
Personel için yapılan tüm giderler Bin TL 44.288 46.289 47.881 50.075 52.341 2.266 4,5
Cari yıla ilişkin :
-Memurlar için yapılan giderler Bin TL 1.120 1.350 1.216 1.532 1.901 369 24,1
-Memur başına aylık ortalama giderler TL 2.666 3.408 3.071 3.868 4.400 532 13,8
-Sözleşmeliler için yapılan giderler Bin TL 6.980 6.916 7.525 8.139 9.726 1.587 19,5
-Sözleşmeli başına aylık ortalama gider TL 2.228 2.305 2.539 2.735 3.432 697 25,5
-İşçiler için yapılan giderler Bin TL 34.526 34.956 35.591 35.791 40.572 4.781 13,4
-İşçi başına aylık ortalama gider TL 3.433 3.655 3.960 4.206 4.426 220 5,2
Dönem kârına ilişk. vergi ve diğer yük. Bin TL - - 5.707 21.744 7.486 (14.258) (65,6)
Tahakkuk eden vergiler Bin TL 56.460 7.566 34.092 51.738 34.718 (17.020) (32,9)
GSYH’ye katkı (üretici fiyatlarıyla) Bin TL 11.349 31.200 226.572 192.737 281.881 89.144 46,3
GSYH’ye katkı (alıcı fiyatlarıyla) Bin TL 57.493 38.766 254.957 222.731 309.101 86.370 38,8
GSMH’ye katkı (alıcı fiyatlarıyla ) Bin TL 57.493 38.766 254.957 222.731 309.101 86.370 38,8
Mali kârlılık(Öz kaynaklar yönünden) % - - 46,1 59,5 79,9 20,4 34,3
Ekonomik kârlılık % - - 9,6 19,0 29,1 10,1 53,2
Zararlılık % 26,0 3,1 - - - - -
Faaliyet karı veya zararı Bin TL 8.189 98.026 123.980 135.162 219.703 84.541 62,6
Dönem karı veya zararı Bin TL (42.952) (3.111) 55.990 113.258 186.751 73.493 64,9
Bilanço karı ve zararı Bin TL (42.952) (46.063) 9.927 91.514 179.264 87.750 95,9
Akdeniz Elektrik Dağıtım A.Ş. (“Şirket”)’nin ana faaliyet konusu genel ekonomi politikasına uygun olarak elektrik dağıtım faaliyeti ve ticaretini içermektedir.
Şirket, 4046 sayılı Kanun ile Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tabi olmakla birlikte Şirketin elektrik piyasasındaki yükümlülükleri 4628 sayılı Kanun, yönetmelik, lisans, tebliğ ve EPDK kararları ile detaylı bir şekilde düzenlenmiştir. Şirket, tüm elektrik piyasası mevzuatından sorumlu olup, aynı zamanda TEDAŞ ile imzalamış olduğu
“İşletme Hakkı Devir Sözleşmesi” ile getirilen yükümlülüklere uymak zorundadır.
Bu bağlamda Şirket, 8.706 adeti kendisine, 6.906 adeti üçüncü şahıslara ait toplam 15.615 adet dağıtım trafosundan oluşan 5.334 MVA kurulu gücü ile bölgesindeki Antalya, Burdur ve Isparta il merkezleri, 41 ilçe, 131 belde, 2.174 köy ve köy bağlısındaki 1.619 km OG kablo, 13.077 km OG havai hat, 3.014 km AG kablo, 22.342 km AG havai hat olmak üzere toplam 40.052 km dağıtım hattı şebekesinin işletme ve bakım hizmetleri de dahil olmak üzere 31.12.2011 tarihi itibarıyla kayıtlı 1.618.002 (31.12.2010: 1.611.100) adet abonesine elektrik dağıtım hizmeti ile perakende elektrik satışı ve hizmeti vermektedir.
Şirket, 2011 yılı faaliyet dönemine ilişkin olarak bu hizmetleri; merkezi Antalya’da bulunan Şirket müdürlüğü ve merkez teşkilatında yer alan AR-GE Planlama Proje Tesis, Sistem İşletme, Elektrik Piyasası Müşteri Hizmetleri, Malzeme Yönetimi ve İkmal, Muhasebe ve Finansman Müdürlüğü ve İnsan Kaynakları Müdürlüğünden oluşan ana hizmet birimleri ile bağlı Antalya, Burdur, Isparta il müdürlüklerinde kayıtlı ortalama 36 memur, 234 sözleşmeli, 634 işçi statüsünde olmak üzere toplam 904 personel ve dışarıdan hizmet alımı yoluyla kullanılan işgücü kapsamındaki 1.429 yüklenici işçi eliyle yürütmüştür.
Şirket Antalya, Burdur ve Isparta illeri için EPDK’nın 24.08.2006 tarihli ve 874-31 sayılı, aynı tarihli 874-32 sayılı kararları ile 01.09.2006 tarihinden itibaren 30 yıl süreyle elektrik dağıtım lisansı ve perakende satış lisansı temin etmiştir. Şirket sahip olduğu dağıtım lisansı ile yukarıda belirtilen illerde elektrik enerjisi dağıtım faaliyeti yürütürken; perakende satış lisansı ile piyasada elektrik enerjisi ve/veya kapasitenin perakende satışı ve perakende satış hizmeti ile iletim seviyesinin altındaki gerilim seviyesinden ithalat faaliyetlerinde bulunabilmektedir.
Şirket yukarıda belirtilen lisansların yürürlük tarihlerinden itibaren Antalya, Burdur ve Isparta illerinden oluşan faaliyet bölgesinde, elektrik dağıtım hizmeti pazarında doğal tekel konumundadır. Perakende elektrik satışı ve perakende satış hizmetleri pazarında ise rekabete açık piyasa yapısına geçiş sürecini yaşamaktadır.
2009 yılında YPK kararı ile kabul edilen “Elektrik Enerjisi Piyasası ve Arz Güvenliği Strateji Belgesi”ne göre Türkiye elektrik piyasasında hedef, ikili anlaşmalara ve Gün Öncesi Piyasasına dayalı tamamen rekabete açık bir piyasa oluşturmaktır. Bu amaca yönelik olarak özel sektör tarafından üretilen elektriğin tüketicilere rekabetçi bir piyasa yapısı içerisinde serbest olarak ulaştırılmasını teminen EPDK, serbest tüketici olma limitini sürekli düşürmektedir.
2002 yılında 9 milyon kWh/yıl tüketim değeriyle başlatılan serbest tüketici limitini azaltma süreci devam etmektedir. 2011-2015 yıllarını kapsayan ikinci uygulama dönemine ilişkin tarife usul ve esaslarına göre, ikinci uygulama dönemine hazırlık çerçevesinde alınan EPDK Kurul kararlarıyla Elektrik Piyasası Serbest Tüketici Yönetmeliği’nin 10’uncu maddesi hükümleri uyarınca serbest tüketici limiti 2010 yılı için 100.000 kWh/yıl, 2011 yılı için 30.000 kWh/yıl, 2012 yılı için 25.000 kWh/yıl olarak uygulanmaya başlanmıştır.
Böylece, Şirketin dağıtım sisteminde sunulan toplam elektrik enerjisi 2010 yılı için 7,1 milyar kWh olup, bunun 5,9 milyar kWh kısmı Şirket abonelerine, 1,2 milyar kWh kısmı serbest tüketicilere ait olmakla birlikte, Şirketin faaliyet bölgesindeki fiili piyasa açıklık oranı %16,5 düzeyinde gerçekleşmiştir.
Buna karşılık, 2011 yılında dağıtım sisteminde sunulan yaklaşık 7,5 milyar kWh elektrik enerjisinin 5,6 milyar kWh kısmı Şirket abonelerine, 1,9 milyar kWh kısmı serbest tüketicilere ait olmakla birlikte fiili piyasa açıklık oranı %24,9 seviyesine ulaşmış olup, Şirketin perakende elektrik satışı pazar payı %75,1 oranına gerilemiştir.
2015 yılına kadar serbest tüketici limitinin sıfırlanarak, Antalya, Burdur ve Isparta illerinden oluşan dağıtım bölgesindeki tüm elektrik tüketicilerinin serbest tüketici kapsamına alınabilmesi için dağıtım sistemindeki ölçme, iletişim ve kontrol teknik altyapısının uygun olması ve Şirketin otomatik sayaç okuma altyapısını kurması gerekmektedir.
Şirket, 2011 yılı net satış gelirleri toplamı 1,2 milyar TL’nin ağırlıklı olarak
%79’unu mesken, ticarethane ve sanayi tarife grubuna tabi abonelerinden, %21’ini ise diğer abone gruplarından elde etmiştir. Perakende elektrik satışı pazarında yaşanan rekabete açık piyasa yapısına geçiş süreciyle birlikte, Şirketin 2010 yılında 5,3 milyar kWh miktarındaki net enerji satışları, 2011 yılı için 5,0 milyar kWh miktarına gerilemiş, ancak net satış hasılatı önceki dönem düzeyini korumuştur. Satılan elektrik miktarı düşerken satış hasılatının aynı kalması, yıl içerisinde yaşanan tarife artışlarından kaynaklanmıştır.
Şirketin elektrik maliyetinde önemli artışlara neden olan kayıp-kaçak parametresi, oran ve miktar olarak incelendiğinde; 2010 yılında 590.680 MWh olan toplam kayıp enerji miktarı, 2011 yılına gelindiğinde azalan enerji tüketimi ile ters orantılı olarak 618.856 MWh’e yükselmiştir. 2011 yılı ortalama enerji alım fiyatı 15,12 Kr/kWh üzerinden hesaplandığında, kayıp-kaçak enerji miktarının cari dönem için Şirkete maliyeti 93,6 milyon TL’dir.
Ancak, kayıp kaçakların maliyeti mevcut durumda ulusal tarife altında karşılanmaktadır. Başka bir anlatımla, kayıp kaçak oranı ve işletme maliyeti düşük olan bölgelerden kayıp kaçak oranı ve işletme maliyeti yüksek olan bölgelere “fiyat eşitleme mekanizması” kapsamında gelir transferi (çapraz sübvansiyon) yapılmaktadır.
Bu amaçla, Şirket tarafından diğer dağıtım bölgelerine yapılan gelir transferi 2011 yılı için 215,5 milyon TL’dir.(31.12.2010: 96,4 milyon TL)
Şirketin, 2011 yılı faaliyet döneminde uygulanan ulusal tarifeler kapsamında program hedeflerine uygun olarak elde ettiği 1,2 milyar TL tutarındaki net satış hasılatına karşılık; satılan enerji maliyeti 850,6 milyon TL, faaliyet giderleri 116,8 milyon TL olmak üzere satışların ticari maliyet toplamı 967,4 milyon TL düzeyinde gerçekleşmiştir. Bu maliyet/hasılat kombinasyonu neticesinde 219,7 milyon TL tutarında faaliyet karı tahakkuk etmiştir.
Böylece Şirket, net satış hasılatının %81,5’i ile toplam satış maliyetlerini karşılamış; söz konusu maliyet/hasılat kombinasyonuna ağırlıklı olarak fiyat eşitleme mekanizması kapsamında diğer dağıtım bölgelerine yapılan gelir transferinden dolayı negatif etki yapan diğer faaliyet unsurları da dikkate alındığında, 2011 yılını 186,7 milyon TL tutarında dönem karı ile kapatmıştır.
Şirketin, 31.12.2011 tarihli sadeleştirilmiş bilançosuna göre varlık ve kaynakları
%5,7 oranında artış göstererek 746,4 milyon TL’ye yükselmiştir. Toplam kaynakların
%49,3’ü dönen varlıklara, %50,7’si duran varlıklara tahsis edilmiştir.
31.12.2011 tarihi itibarıyla Şirkete tahsis edilen ve ticaret siciline tescil edilmiş bulunan tamamı ödenmiş nominal sermaye tutarı ise 123,1 milyon TL’dir. Sermayenin tamamı TEDAŞ’a ait olmakla birlikte, 4046 sayılı Kanun uyarınca pay sahipliği hakkı ÖİB tarafından yürütülmektedir.
Öneriler :
Akdeniz Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi’nin 2011 yılı çalışmaları üzerinde Sayıştay tarafından yapılan incelemeler sonunda getirilen öneriler aşağıdadır.
1-Şirketin faaliyet bölgesindeki 01.D.05.1120/09 proje numarası ile yatırım programında yer alan Isparta VI Şehir Şebekesi Yer altı AG-OG Elektrik Tesis Yapım İşi, 05.D.05.1320/04 proje no.lu Isparta VII Şehir Şebekesi Yer altı AG-OG Elektrik Tesis Yapım işi, 01.D05.0960/01 proje no.lu Burdur İl Müdürlüğü Bucak Şehir Şebekesi Yer altı AG-OG Elektrik Tesis Yapım İşi ve 09.D05.9320/01,02 proje no.lu Isparta ili Merkez Yer altı AG-OG Elektrik Tesis Yapım İşi ile ilgili olarak;
-Elektrik dağıtım tesisi yapım işinin proje dahilindeki farklı güzergahlarında kazı yapılmak suretiyle yerinde yapılan inceleme ve denetimlerde, gerçekleşen imalat iş kalemlerinin sözleşme ve eki şartnamelerde tanımlanan standartlara uygun olarak yaptırılmadığı tespit edilerek tutanak altına alınan; hatalı ve eksik gerçekleşen iş kalemlerinin söz konusu tesis işinin tamamında incelenerek sözleşme ve eki şartnamelere uygun olarak yaptırılması, tespiti yapılan eksik ve kusurlu işlemler için Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 23, 24 ve 25 inci maddelerine göre işlem yapılması,
-Yüklenici firmaların yaptığı işler üzerinde yeterli inceleme ve kontrol yapılmadan eksik, hatalı ve kusurlu olarak gerçekleşen imalat iş kalemlerinin sözleşme ve eki şartnamelerde tanımlanan standartlara uygun olmadığı halde teslim alınmasında ve hakediş düzenlenmesinde sorumluluğu görülenlerin tespit edilmesinin yanı sıra
Şirket faaliyet bölgesinde yapımı devam eden projeler ile gelecekte yapılacak projelerin yapım aşamasında bu tür eksikliklerin tekrarının önlenmesi,
Hususlarının TEDAŞ Teftiş Kurulunca incelenmesi, gerekirse soruşturulması (Sayfa: 96 - 101),
2-TEDAŞ Genel Müdürlüğü ve Şirket tarafından ihale edilip kontrollüğü yürütülen 2011 yılı yatırım projeleri saha denetimleri ile ihale dosyaları içeriği bilgi, bulgu ve belgeleri üzerinde yapılan inceleme, araştırma, tespit ve değerlendirme çalışmaları ışığında;
-Sözleşme ve yer teslim tarihinden itibaren 5 gün içerisinde yüklenici firmaların Şirkete vermesi gereken teknik eleman bildirimlerinin kontrollük teşkilatı tarafından ayrı ayrı incelenerek süresi içinde tamamlattırılması ve söz konusu bildirimler sunulmadan hakediş ödemelerinin yapılmaması,
-2011 yılı yatırım projelerine ilişkin olarak yüklenici firmaların sahada bulundurması gereken teknik personel sayısındaki eksikliklerin bir an önce giderilmesi,
-Sözleşmelerin 23.2’nci maddesindeki cezaları tahsil etmeyen ilgili personel hakkında, 4735 sayılı Kamu İhaleleri Sözleşmeleri Kanunu’nun Görevlilerin Ceza Sorumluluğu başlıklı 28 inci maddesinin uygulanması, tahakkuk ettirilecek ceza tutarlarının ilgili firmalardan tahsil edilmesi; söz konusu tahsilatın yapılamaması durumunda sorumluluğu görülecek personelden tahsili cihetine gidilmesi,
Hususlarının TEDAŞ Teftiş Kurulu’nca incelenmesi, gerekirse soruşturulması (Sayfa: 101 - 106),
3-Şirketin faaliyet bölgesinde yapılan yatırımlardan beklenen faydanın en üst seviyeye çıkarılması, tesis kontrol ve kabul işlemleri, kesin hesapların sonuçlandırılması gibi çok kapsamlı işlerin etkin ve verimli bir şekilde yürütülebilmesi için;
-İlave iş uygulamalarında 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun “tanım” ve
“oran” hükümlerine bağlı kalınması ve bu konuda mevzuata aykırı işlemlere sebebiyet verilmemesi için yatırım projeleri ile ilgili planlamaların ve yapım işlerine esas ihale keşiflerinin daha gerçekçi belirlenmesi,
-Projelerin gerçekleştirilmesi için gerekli ödeneğin zamanında ve yeterli olarak sağlanması, Kamu İhale Kanununun 62 nci maddesinde belirtilen yıllara sari ihalelerin zorunlu durumlar haricinde yılın ilk dokuz ayında ihalesinin yapılması,
-Yatırım projelerine ait AG-OG Elektrik Şebekesi işlerinde kablo kanalı işaret plakası uygulamasının yapılmaması nedeniyle yüklenici firmalara fazladan ödenen 47.921,65 TL’in yüklenici istihkaklarından mahsup edilmek suretiyle tahsil edilmesi ve sonraki uygulamalarda işin şartnamelerine uygun şekilde yaptırılması,
-Şirket ve İl Müdürlükleri bazında ihalesi yapılan yatırım projelerinin büyüklüğüne göre TEDAŞ Yönetim Kurulunun 09.11.2006 tarih ve 48-716 sayılı kararıyla yürürlüğe giren Kontrol Yönergesi’nde (Elektrik) tanımlanan çekirdek kontrol örgütü kadrolarının oluşturulması, kontrolör olarak görevlendirilecek personelin gerek ihale mevzuatı gerekse teknik bilgi ve donanım konularında bir program dahilinde eğitilmeleri hususlarında TEDAŞ Genel Müdürlüğü ve Özelleştirme İdaresi Başkanlığı nezdinde girişimde bulunulması (Sayfa: 92 - 94),
4-EPDK tarafından her dağıtım şirketi için performansları da dikkate alınarak ayrı ayrı belirlenen hedef kayıp-kaçak parametresinde, düşük performanstan dolayı gerçekleşen yüksek kayıp-kaçak düzeyinin yol açtığı ek maliyetlerin dağıtım şirketlerinin üzerlerinde bırakıldığı ve öngörülen kayıp-kaçak hedeflerinden pozitif ve negatif sapmaların doğrudan gelir tavanına yansıtıldığı bir mekanizma dahilinde Şirketin dağıtım bölgesinde son dönemlerde artış eğilimi göstererek 2011 yılı için
%11,01 oran ve 618.856 MWh miktarına yükselen, cari dönem ortalama enerji alım fiyatı 15,12 Kr/kWh üzerinden işletmeye maliyeti 93,6 milyon TL’ye ulaşan kayıp ve kaçakların azaltılması doğrultusunda;
Hat ve trafo kayıpları ile dağıtım şebekesine ilişkin diğer teknik kayıpların kabul edilebilir düzeylere çekilmesinin yanı sıra, kaçak ve usulsüz kullanımdan kaynaklanan tahakkuksal kayıpların tamamen önlenerek, mevcut kayıp kaçak parametresinin kademeli geçiş sürecini öngören 2011-2015 dönemine ait hedef kayıp kaçak oranı (%8,02) düzeyine düşürülmesi için gereken her türlü teknik, idari ve
hukuksal önlem ve uygulamaların etkin şekilde hayata geçirilmesi (Sayfa: 55 - 63),
5-EPDK tarafından yayımlanmış bulunan ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde Şirketin yükümlülüğündeki sağlıklı ölçüme ilişkin alt yapı yatırımlarının tamamlanmasına ilişkin ikinci uygulama dönemi (2011-2015) yatırım programı kapsamında tedarik sürekliliğinin ve teknik kalitenin otomatik olarak kaydı için tesis edilmekte olan Otomatik Sayaç Okuma Sistemi (OSOS)’nin tam kapasite ile devreye alınabilmesi için ihtiyaç duyulan 4,3 milyon TL tutarındaki ek ödenek tahsisi ile elektronik sayaçların OSOS kapsamında sağlıklı biçimde okunmasına yönelik yine acil ihtiyaç duyulan TEDAŞ genelinde uygulanabilecek ortak okuma yazılımının geliştirilmesi hususunda TEDAŞ Genel Müdürlüğü nezdinde gerekli girişimlerde bulunulması (Sayfa: 80 - 82),
6-Raporun ilgili bölümlerinde yer alan ve Ek.13’de listelenen diğer öneri ve tavsiyelerin de yerine getirilmesi.
Sonuç:
Akdeniz Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi’nin 05.07.2012 tarihinde kendi genel kurulunda kabul edilen 2011 yılı bilânçosu ve 186.750.636,90 Türk Lirası dönem kârı ile kapanan gelir tablosu genel görüşmeye sunulur.
II. İDARİ BÜNYE A-Mevzuat:
Şirket, YPK’nın 17.03.2004 tarih ve 2004/3 sayılı kararı ile kabul edilen Elektrik Enerjisi Sektörü Reformu ve Özelleştirme Strateji Belgesi ile belirlenen 21 elektrik dağıtım bölgesinden birisi olarak 10 uncu bölgede faaliyette bulunmak üzere, Ana Sözleşmesinin 25.01.2005 tarihinde ÖİB tarafından onaylanması ile kurulmuştur.
Onaylanan Ana Sözleşme Antalya Ticaret Sicili’ne tescil edilmiş ve 9.03.2005 tarih ve 6256 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde yayımlanarak şirket tüzel kişilik kazanmıştır.
Antalya, Isparta, Burdur Elektrik Dağıtım Müesseselerinin faaliyet alanı içerisinde, 01.03.2005 tarihinden itibaren elektrik enerjisinin dağıtımı, perakende satışı ve perakende satış hizmeti faaliyetlerinde bulunmak üzere kurulan Şirketin bölge merkezi Antalya olarak belirlenmiş olup sermayesinin tamamı TEDAŞ’a aittir. Şirkete bağlanan müesseseler, 31.12.2005 tarihine kadar faaliyetlerine devam etmişler ve belirtilen tarih itibarıyla tüzel kişilikleri sona erdirilerek Şirkete bağlı il müdürlükleri olarak teşkilatlandırılmıştır.
Ana Sözleşme ile Şirketin amacı; “4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununa uygun olarak Antalya, Isparta, Burdur İl sınırları dahilinde elektrik enerjisinin dağıtımı, perakende satışı ve perakende satış hizmeti faaliyetlerini kârlılık ve verimlilik ilkesi çerçevesinde, ticari, ekonomik ve sosyal gereklere uygun bir biçimde yürütmektir” şeklinde tanımlanmıştır.
Şirketin başlıca faaliyet konuları, elektrik enerjisi dağıtım ve perakende satış hizmetlerini yapmak, faaliyetle ilgili etüt-proje yapmak ve gerekli tesisleri kurmak, dağıtım tesislerini işletmek, diğer gerçek ve tüzel kişiler ile işbirliği yapmak, faaliyetle ilgili her türlü mal ve hizmeti yurtiçi ve yurtdışı tedarikçilerden temin etmek, yapım, bakım ve onarım hizmetleri için gerekli tesis makine ve insan gücü kapasitelerini değerlendirmek, faaliyeti ile ilgili menkul ve gayrimenkulleri kiralamak, kiraya vermek, kamulaştırma yapmak, faaliyeti ile ilgili hizmet alımlarında bulunmak, faaliyeti ile ilgili 4628 sayılı Kanun ve diğer mevzuattan kaynaklanan görev ve yükümlülükleri yerine getirmek şeklinde sayılmıştır.
Elektrik piyasasını düzenleyen 4628 sayılı Kanun ve ilgili mevzuata göre, elektrik enerjisi piyasasında faaliyette bulunacak tüm şirketler için EPDK’dan lisans alma zorunluluğu getirilmiştir.
Şirket, bölgedeki faaliyetlerini, dağıtım ve perakende satış lisanslarına ve tarifelere ilişkin yürütülen çalışmaların sonuçlandığı 01.09.2006 tarihine kadar, 13.03.2003 tarihinden itibaren 10 yıl süreli olarak EPDK tarafından TEDAŞ`a verilen
“dağıtım lisansı” ve “perakende satış lisansı” kapsamında yürütmüştür.
Şirket, daha sonra EPDK tarafından düzenlenen ve 01.09.2006 tarihinden itibaren 30 yıl süreli olan “dağıtım lisansı” ve “perakende satış lisansı” belgesini almıştır.
EPDK tarafından hazırlanan ve 16.07.2005 tarih ve 25877 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 4 seri nolu; “Enerji Piyasasında Faaliyet Gösteren Gerçek ve Tüzel Kişilerin Bağımsız Denetim Kuruluşlarınca Denetlenmesi Hakkında Tebliğ” hükümlerine göre bağımsız denetim görmesi gereken Şirket, yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar bu yükümlülüğün dışında tutulmuştur.
Şirketin 4046 sayılı Kanun hükümleri doğrultusunda %100 oranındaki hissesinin blok olarak satışı amacına yönelik olarak, faaliyet alanındaki dağıtım hat ve tesisleri ile bunların işletilmesi için varlığı zorunlu diğer taşınmazların mülkiyetlerinin TEDAŞ’ta bırakılarak işletme hakkının şirkete verilmesi kararlaştırılmış ve bu kapsamda, TEDAŞ İle Şirket arasındaki 24.07.2006 tarihli İşletme Hakkı Devir Sözleşmesi karşılıklı olarak imzalanmıştır.
Ana Sözleşmeye göre, Şirketin merkezi Antalya, nominal sermayesi (tamamı TEDAŞ’a ait olmak üzere) 123.069.195 TL’ dir.
Şirkette iç mevzuat olarak, TEDAŞ’ın yönetmelikleri ve talimatları uygulanmaktadır.
Şirket ve bağlı işletmelerinde çalışan personelin özlük ve sosyal haklarına ilişkin işlemler; 4046 sayılı Kanun, 527 sayılı KHK ve bunların ek ve değişiklikleri ile YPK ve ÖİB kararlarına göre yürütülürken; işçilerin özlük ve sosyal hakları da 4857 sayılı İş Kanunu, 2821 sayılı Sendikalar Kanunu, 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, bunların ek ve değişiklikleri ile bu kanunlara göre düzenlenen tüzük, yönetmelik ve toplu iş sözleşmeleri hükümleri çerçevesinde yürütülmüştür.
Şirket, sermayesindeki kamu payı %50’nin altına düşünceye kadar 3346 sayılı Kanun ve 72 sayılı KHK’ye göre TBMM ve Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu’nun denetimine tabi iken, 19.12.2010 tarih ve 27790 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6085 sayılı Sayıştay Kanunun Geçici 4 üncü maddesinin 6 ncı fıkrası gereğince Sayıştay denetimine girmiştir.
Strateji Belgesinde öngörüldüğü biçimde, TEDAŞ ve bağlı dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesine ilişkin süreç ÖYK’nın 02.04.2004 tarih ve 2004/22 sayılı TEDAŞ’ın özelleştirme kapsam ve programına alındığı kararı ile devam etmiştir.
Özelleştirme programına alınmış olan TEDAŞ ile müesseseleri ve yeni kurulan şirketler özelleştirme programına alındıkları 02.04.2004 tarihinden itibaren, 4046 sayılı Kanunun 37 nci maddesi gereği, 233 sayılı KHK kapsamından ve KİT statüsünden çıkmışlardır.
Özelleştirme yöntemine ilişkin hususlar, ÖİB’nin TEDAŞ ve bağlı şirketlerinin özelleştirilmesine ilişkin çalışmalarının özelleştirme yöntemini belirleyen belgesi olan
“Türkiye Elektrik Dağıtım Sektörü Özelleştirmesi” adını taşıyan Bilgi Dokümanı ile açıklanmıştır.
Bu dokümana göre, dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesinde “İşletme Hakkı Devrine dayalı Hisse Satış modeli” uygulanacaktır.
“Bu modele göre yatırımcı, özelleştirilen ve ilgili bölgedeki tek elektrik dağıtım lisansının sahibi olan dağıtım şirketinin hisselerinin sahibi olacaktır; ancak, yatırımcının işletme hakkını devraldığı dağıtım tesisleri ve bu tesislerin işletilmesinde varlığı zorunlu unsurlarının mülkiyeti TEDAŞ’ın uhdesinde kalmaya devam edecektir.
Yatırımcı, dağıtım şirketinin hisselerinin sahibi olarak, TEDAŞ ile imzalanmış olan İşletme Hakkı Devir Sözleşmesi çerçevesinde dağıtım varlıklarının işletme hakkını elde etmektedir.”
Bu çerçevede Şirketin ÖİB tarafından yürütülen özelleştirme kapsamındaki ihale süreciyle ilgili bilgilere raporun “Toplu Bakış” bölümünde yer verilmiştir.
B- Teşkilat:
Şirket, ÖİB’in 25.01.2005 tarihli kararı ve 31.01.2005 tarih-991 sayılı yazısı ile kurulmuş, 09.03.2005 tarihinde Ana Sözleşmesinin Türkiye Ticaret Sicil Gazetesinde yayımlanması ile tüzel kişilik kazanarak faaliyetlerine başlamıştır. Merkezi Antalya’da bulunan Şirkete Antalya, Isparta, Burdur il müdürlükleri bağlı bulunmaktadır.
TEDAŞ Yönetim Kurulu’nun 07.03.2008 tarih ve 9/85 sayılı kararı ile bağlı şirketler ile il ve ilçe teşkilatlanmalarına ilişkin yeni bir “TEDAŞ Türkiye Elektrik Dağıtım A. Ş. Genel Müdürlüğü Dağıtım Şirketleri Görev, Yetki ve Sorumluluklar Yönergesi” kabul edilerek mevcut organizasyon değiştirilmiştir.
Birinci maddesinde amacı “Dağıtım Şirketlerinin ekli organizasyon şemalarına esas görevlerinin; kanun, kanun hükmünde kararname, tüzük, yönetmelik, ilgili mevzuat, Yönetim Kurulu ve TEDAŞ kararlarına uygun olarak, kuruluş yapısı ve çalışma düzeni çerçevesinde yerine getirilmesini sağlamak” şeklinde tanımlanmıştır.
Yine Yönergenin kapsam başlıklı üçüncü maddesinde; yönergenin Genel Müdürlük düzeyinde teşkilatlandırılmış Anonim Şirketlerin haricindeki, dağıtım şirketlerini ve bağlı il müdürlükleri ile birimlerin görev, yetki ve sorumluluklarını, iş ve işlemlerin yürütülmesinde izlenecek yol ve kuralları kapsayacağı belirtilmesi nedeniyle yönerge yeni kurulan 15 şirkette uygulanacaktır.
Dağıtım Şirketleri ve İl Müdürlükleri ile birimlerinde hizmetin sürekliliği ve mevcut kadroların değerlendirilmesi açısından illerdeki mevcut yapılar dikkate alınarak büyük şehir kapsamındaki iller için ayrı diğer iller için ayrı organizasyon şemaları kabul edilmiştir. Şirket organizasyon şeması ekler arasındadır.(Ek:1)
Ana statünün bu hükmüne ve özelleştirilmesine çok az bir süre kalmış olan Akdeniz ile Gediz, Toroslar ve Dicle EDAŞ’ın, ÖİB’in 18.01.2010 tarih ve 55 sayılı oluru ile ana sözleşmenin 11, 14 ve 19 uncu maddeleri değiştirilerek yönetim kurulu üye sayısının 5’e, denetim kurulu üye sayısının 2’ye çıkarıldığı görülmüştür. Bu
durumunun Antalya Ticaret Sicili Memurluğuna tescil edildiği ve 12.03.2010 tarih, 7520 sayılı Ticaret Sicili Gazetesinde de ilan edildiği tespit edilmiştir. Artırılan üyelikler için yeni görevlendirmeler aynı dönemde yapılmıştır. Denetim tarihi (Mayıs 2012) itibariyle denetim kurulu üyeliğinden 1 adedinin boş olduğu görülmüştür.
Yönetim kurulunun tam olarak teşkil edildiği Şirketin merkeziyle ilgili herhangi bir teşkilatlanma yapılmamış ve Şirket faaliyetlerinin önemli kısmı fiilen il müdürlükleri tarafından yürütülmektedir.
Raporlama döneminde yönetim ve denetim kurulunda görev alanların isimleri ile görevli bulundukları süreleri gösteren çizelgeye raporun baş kısmında yer verilmiştir.
Ana sözleşmenin geçici maddelerinde, Şirket sermayesindeki kamu payı
%50’nin altına düşünceye kadar 4046 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanacağı hükmü yer aldığından, yönetim kurulu üyeleri ve denetçiler ÖİB’in bağlı olduğu Bakanlık tarafından atanmakta, ücret ve diğer özlük haklarının YPK’nın belirlediği esaslara göre genel kurul tarafından tespit edileceği hususları yer almaktadır.
Yönetim Kurulu, 2011 yılı içerisinde yaptığı 22 toplantıda toplam 114 adet karar almıştır.
4046 sayılı Kanunun 20/c maddesinde, “… Özelleştirme programında bulunan ve sermayesinin tamamı devlete ait olan şirket statüsündeki kuruluşlarda, Türk Ticaret Kanununun genel kurul toplantılarına ilişkin hükümleri uygulanmaz.” hükmü yer almıştır. Bu hükme dayanarak, ÖİB tarafından TEDAŞ’a bağlı şirketlerin genel kurulunun yapılmaması şeklinde bir uygulama benimsenmiş olup, ÖİB tarafından şirketlerin tümü için yazılan bir yazı ile ilgili yıl bilanço ve gelir tabloları ile yönetim ve denetim kurullarının ibra edilmelerine karar verildiği hususu bildirilmektedir.
2011 yılı için bu husus ÖİB’nin 05.07.2012 tarih ve 149 S K022 sayılı yazı ile yerine getirilmiştir.
4046 sayılı Kanunda özelleştirme programındaki şirketlerin yönetim kurullarının görev ve yetkilerine ilişkin bir düzenleme olmaması, Şirketin özel hukuk hükümlerine tabi bağımsız bir tüzel kişilik olması ve Ana Sözleşmede yukarıdaki hükmün bulunmasına rağmen özellikle personel atamaları konularında Şirket Yönetim Kurulu yerine TEDAŞ Yönetim Kurulunun karar aldığı görülmektedir.
Yönetim Kurulu 10.06.2009 tarih ve 08-52 sayılı kararında II ve III sayılı cetvel ile 4857 sayılı yasaya tabi işçi personelin Genel Müdürlükten ve diğer şirketlerden Akdeniz EDAŞ’a atanmasında Tedaş Genel Müdürlüğüne yetki devri yapmıştır. Cari yılda bu yönde bir karar alınmamasına rağmen alınmış bu karar ile yetinilmekte, personel atamaları yönünde Yönetim Kurulunda karar alınmamaktadır.
Faaliyetlerine Raporun ilgili bölümlerinde yer verilmeyen servislere aşağıda kısaca değinilmiştir.
- Hukuk servisi:
Şirket merkez ve bağlı il müdürlüklerinde hukuk işleri, “TEDAŞ Hukuk Müşavirliği Yönetmeliği” esaslarına göre yürütülmektedir.
Şirketin hukuk işleri; Şirket merkezinde 1 hukuk müşaviri ile 1 büro personeli, Burdur İl Müdürlüğünde 399 Sayılı KHK’ye göre çalışan 1 Avukat ile 1 de büro personeli, Antalya İl Müdürlüğünde 4857 Sayılı yasaya tabi 1 Avukat ile 4 büro personeli, Isparta İl Müdürlüğünde büro personeli 1 işçi, olmak üzere toplam 10 kişi tarafından yürütülmektedir.
Kurum kadrolu avukatı bulunmayan Isparta İl Müdürlüğüne inceleme tarihi itibarı ile (Mayıs 2012) 1 adet KPSS sınavı ile 4857 sayılı yasaya tabi avukat atanmıştır. İhtiyaca binaen Antalya il müdürlüğüne de aynı sınavla 1 adet avukat atanması yapılmıştır.
TEDAŞ Yönetim Kurulunun 01/10/2007 tarih ve 27-371 sayılı kararı ile belirlenmiş olan tip vekalet sözleşmesi dahilinde Burdur ve Isparta il müdürlüklerinde 4’er, Antalya İl Müdürlüğünde de 91 olmak üzere toplam 99 sözleşmeli avukat çalıştırıldığı tespit edilmiştir.
Cari yılsonu itibarıyla, Şirkete karşı açılan 1.168 ve Şirketin açtığı 46.420 olmak üzere toplam 47.588 adet dava dosyasının mevcut olduğu, kayıtlardan görülmüştür. Önceki dönemden devreden 47.410 adet dava ile birlikte cari dönemde 10.207 dosya daha açılmış, buna mukabil 10.029 dosya işlemden kalkmıştır. Bu dosyalardan 10,5 milyon TL ile 9.874 adedi Şirket lehine, 1,6 milyon TL tutarında 155 adedi Şirket aleyhine sonuçlanmıştır. Yine aynı tarih itibarıyla, Şirket tarafından takibe konulan ve toplam tutarı 74,4 milyon TL olan icra takibinde 39.049 adet dosyanın mevcut olduğu tespit edilmiştir.
Diğer taraftan cari yılsonuna kadar Şirketçe yapılan taramalar sonucu kaçak elektrik kullananlar için yapılan suç duyurularının sayısı 27.646 adede ulaşmıştır.
Manavgat Taşağıl Beldesi Karabük köyünde 31.07.2008 tarihinde meydana gelen orman yangını ile ilgili Orman Genel Müdürlüğünce Şirket aleyhine açılan 180.814.280,07 TL bedelli tazminat davası, inceleme tarihi itibarıyla (Mayıs 2012), tazminata konu miktarın %2’si oranında 3.616.285,60 TL üzerinden Şirket aleyhine sonuçlanmış olduğu ve dosyanın Yargıtayda temyiz aşamasında bulunduğu tespit edilmiştir.
- Denetim grubu:
2008 yılına kadar uygulanan Dağıtım Şirketleri Yönergesinin 5 inci maddesinde
“İç Denetim ve Kalite Yönetim Grubu” olarak tanımlanan ve denetim görevi icra edecek olan birim, TEDAŞ Yönetim Kurulu’nun 07.03.2008 tarih ve 9-85 sayılı kararı ile kabul edilen “TEDAŞ Türkiye Elektrik Dağıtım A. Ş. Genel Müdürlüğü Dağıtım Şirketleri Görev, Yetki ve Sorumluluklar Yönergesi”nde “Denetim Grubu” olarak yeniden tanımlanmış ve görev ve sorumlulukları “Şirket faaliyetleri ile ilgili inceleme
ve soruşturma yaparak Şirket Müdürüne rapor sunmak, mali denetim yapmak mali ve insan kaynaklarının etkili ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılmasını sağlamak, Şirkete kurumsal yönetim uygulaması ile ilgili hizmet vermek, yol göstermek, yardımcı olmak, Şirket Müdürünce verilen diğer görevleri yapmak” şeklinde belirlenmiştir.
Şirket Merkezi ve bağlı İl Müdürlüklerinin denetimi, müdür ünvanlı 2 kişi tarafından yapılmakta olup, 2011 yılı içerisinde denetim personeli kendilerine verilen görevlerle ilgili olarak 6 adet inceleme, 20 adet soruşturma olmak üzere 26 adet rapor düzenlemişlerdir.
Ayrıca, TEDAŞ Teftiş Yönetmeliği hükümlerine göre gerektiğinde teftiş ve soruşturma işleri ana teşekkül TEDAŞ Teftiş Kurulu tarafından yürütülmektedir.
- Bilgi işlem servisi:
Yeni teşkilat şemasında birim, şirket merkezinde bilgi işlem müdürü ve yazılım donanım şefliği, il müdürlülüklerinde bilgi işlem tahakkuk müdürlüğüne bağlı yazılım ve donanım şefliği şeklinde yapılandırılmıştır.
Şirketin bilgisayar işletiminde, işletmeler arasında koordinasyonu sağlamak, sistemin tek merkezden on-line bağlantılarını kurmak ve sisteme destek hizmeti vermek için bilgi işlem müdürlüğü oluşturulmuştur.
Raporlama tarihi itibarıyla (Mayıs 2012), Bilgi İşlem Müdürlüğünde müdürlük kadrosuna bir görevlendirme yapıldığı ve bir kişi ile işlerin yürütüldüğü görülmüştür.
İl müdürlüklerinde ise sadece sekiz personel ile iş ve işlemlerin yürütülmesine çalışıldığı tespit edilmiştir. Şirket bilgi işlem personeli açısından çok yetersiz sayı ile hizmet vermektedir. Sistem ve destek hizmetleri Antalya il müdürlüğü tarafından sağlanmaktadır. Bu kapsamda söz konusu il müdürlüğü tarafından Abone-net, BYS kontrol, ağ kontrol ve bakımı, bilgisayar yükleme ve kurulumu, bakımı ve tamiri ile diğer teknik destekler sağlanmakta ayrıca kaçak takip programı, makine ikmal araç takip programı ile taksitli abone takip programlarının yazılım ve uygulanması yine il müdürlüğü tarafından yürütülmektedir. 2011yılı içerisinde;
-Aboneleri uzaktan okuma amacı ile Otomatik Sayaç Okuma Sistemi (OSOS) ihalesine çıkılmıştır. Bu çerçevede, 2 adet sunucu (Server) ile Antalya İl Müdürlüğünde BİM odasına sistem kurdurularak 450 Adet OG abonesi sayaçlara modem montajları yaptırılmış, böylece sistem yazılımları ve sim kartları marifetiyle sayaçlar merkezden okunmaya başlanmıştır.
-186 Alo çağrı merkezi kurulumu ve yazılımı için ihaleye çıkılmış, 3 adet sunucu ve yazılımları ile sistem kurulmuştur. Çağrı merkezi işletimi hizmet alım ihalesi Nisan 2012 tarihinde neticelenmiş olup, aynı anda 14 bankoda 3 vardiyalı toplam 33 personel ile çalışacak sistemin Haziran 2012 ayı içinde devreye alınması planlanmıştır.
C- Personel durumu:
1- Personel kadroları ve personele ilişkin işlemler:
Şirketin 2011 yılı personel kadroları ile ortalama ve yılsonu çalışan sayıları aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir.
Personel
2010 2011
Çalışan personel
Norm Kadro Sayısı
Program Kadro Sayısı
Çalışan personel
Ortalama kişi
Yılsonu
kişi Ortalama
kişi
Yılsonu Kişi A - Memurlar :
1 - Genel idari hizmetleri 16 15 12 16 14
2 - Teknik hizmetler 17 19 18 20 20
3 - Yardımcı hizmetler
Toplam ( A ) 33 34 30 36 34
B - Sözleşmeliler :
1-399 Sayılı KHK 'ya göre çalışan 248 247 230 234 220
Toplam ( B ) 248 247 230 234 220
Toplam ( A + B ) 281 281 260 270 254
C – İşçiler:
1-Sürekli işçiler 709 691 574 634 565
2-Geçici işçiler
Toplam ( C ) 709 691 574 634 565
Genel Toplam (A+B+C) 990 972 834 904 819
Yüklenici işçi 875 1.429
Hizmet alım ihalesi yoluyla çalıştırılan işçi sayısının, toplam kadrolu personel sayısını geçtiği Şirkette 2011 yılı sonu itibarı ile kadrolu personel sayısında düşüş görülürken yüklenici eliyle çalıştırılan personel sayısında % 63 oranında artış göze çarpmaktadır.
Cari yılsonu itibarıyla Şirkette; 34’ü memur, 220’si sözleşmeli personel ve 565’i işçi statüsünde olmak üzere toplam 819 personel çalışmaktadır.
Şirket personelinin servislere dağılımı rapor eki 2 numaralı, yıl içi hareketleri 3 ve 4 numaralı çizelgelerde gösterilmiştir.
Rapor eki memur ve sözleşmeli personel hareket çizelgesinin incelenmesinden görüleceği üzere, 2011 yılında; memur kadrosuna toplam 5 adet giriş ve 5 adet çıkış, sözleşmeli personel pozisyonlarına 5 adet giriş ve 32 adet çıkış, işçilerde ise 14 adet giriş ve 140 adet çıkış olmuştur.
Memur statüsüne girişlerin tamamı TEDAŞ ve bağlı ortaklıklardan naklen tayin şeklinde geçiş, ayrılışlar ise 4 kişi TEDAŞ ve bağlı ortaklıklara nakil, 1 kişi de başka kuruluşa nakil şeklinde olmuştur. Bu giriş ve ayrılışlar neticesinde 2011 yılı sonunda memur sayısı 34 kişi olmuştur.
Giriş yapan 5 sözleşmeli personelin 4’ü TEDAŞ ve bağlı ortaklıklardan geçiş, 1 kişi de askerlik dönüşü göreve başlatılmıştır. Ayrılan sözleşmeli personelden 3’ü emeklilik, 4’ü TEDAŞ ve bağlı şirketlere geçiş, 22’si başka kuruluşlara nakil ve 2 kişi de kurum içi nakil şeklinde olmuştur. Cari yılda 5 kişinin sözleşmeli olarak işe başlaması ve 32 kişinin ayrılması sonucu yılsonunda sözleşmeli personel sayısı 220 kişiye inmiştir.
İşçilerden ise 2’si askerlik dönüşü, 12 işçi topluluğa dahil diğer şirketlerden naklen atanmak suretiyle işe başlamış, ayrılan işçilerden 105’i emeklilik, 4’ü kendi isteği ile ayrılma, 21’i TEDAŞ ve bağlı şirketlere naklen tayin, 4’ü askere alınma, 5’ i disiplin mevzuatı gereği işten çıkarma, 1’i de başkaca nedenlerden ayrılmıştır.
TEDAŞ’a bağlı şirketlerin eleman ihtiyacını karşılamak üzere 14-15 Nisan 2012 tarihinde yapmış olduğu sözlü sınavda 4857 yasaya tabi daimi işçi statüsünde 310 personel almış olup, bunun 26 adedini Şirket emrine atamıştır. Mayıs 2012 ayında şirkette işe başlayan 26 kişinin; Antalya İl Müdürlüğü emrinde, 1 avukat, 2 Elektrik- Elektronik Mühendisi, 6 Elektrik Teknikeri, Burdur İl Müdürlüğü emrinde, 2 Elektrik Mühendisi, 1 Harita Teknikeri, 3 Elektrik Teknikeri, Isparta İl Müdürlüğü emrinde, 4 Elektrik-Elektronik Mühendisi, 1 Harita Teknikeri, 1 Avukat, 5 Elektrik Teknikeri kadrolarında olduğu görülmüştür.
Ek çizelgelerin incelenmesinde, son iki yılda personel çıkışlarının girişlere göre önemli sayıda fazla olduğu, özelleştirme sürecinde olan şirketin personel sayısının son üç yılda fazla azalması, Şirket ana faaliyetlerinin önemli bir kısmının hizmet alımı yolu ile yürütülmesine neden olmuştur.
Şirket, endeks okuma, enerji kesme açma, kiralık araç ve temizlik işlerini, sayaç sökme takma, özel güvenlik, arıza bakım ve onarım ve güvenlik hizmetlerini Hazine Müsteşarlığı tarafından yayımlanan usul ve esaslar ve izin verdiği ödenekler çerçevesinde dışarıdan hizmet alımı yoluyla yaptırmaktadır.
Bu kapsamda Şirkette 2011 yılı sonu itibarıyla endeks okumada 129, enerji kesme-açmada 125, temizlik hizmetlerinde 66, arıza bakım onarım işlerinde 820, özel güvenlik hizmetinde 139 ve araç sürücüsü hizmetinde 125, sayaç sökme takma hizmetinde 25 kişi olmak üzere toplam 1.429 kişi yüklenici aracılığı ile çalıştırılmıştır.
Şirket personelinden önemli bir bölümünün bulundukları kadro veya pozisyonun görevi dışında bir kadro veya pozisyonda görevlendirildikleri, görevlendirme ve vekalet ile işlerin yürütülmesine çalışıldığı, ayrıca geçici görevlendirme yapılan personelin büyük kısmı özel nedenlerinden dolayı harcırah almaksızın iller arası veya şirketler arası yer değiştirmişlerdir.
Bu uygulama, geçici görevlendirme suretiyle çalıştırılan personel arasında mali sonuçları olan bir farklılık yaratmaktadır. Bu kapsamda çalıştırılan bir kısım personel maddi yönden mağdur edilmektedir.
