-1 nci Mükâfat Umumî görünüşü
İ Z M İ R K O N A K S İ T E S İ P R O J E M Ü S A B A K A S I
Jürimiz müsabakaya iştirâk eden 14 projeyi, evvelâ şartnameye uygunluk, ta-lep edilen proğramm yerine getirilmiş olması bakımından tetkik etmiş ve Ko-nak ve civarı mahallinde gezilip görül-dükten sonra projelerin değerlendirilme-sinde:
Programda talep edilen muhtelif bi-naların ayrılan sahaların muvazeneli, Şehrin ihtiyaç ve imkânlarına en muva-fık bir şekilde cevap vermesi, bu site-nin denizden görünüşünün şehir silueti ile bir âhenk teşkil etmesi, bina-ların kitle yükseklikleri bakımından iyi tertip edilmiş olması, plânda in-şaat sahalariyle yol, meydan ve park
sa-halarının yine ölçülü bir nisbet alması, deniz görünüşünün mevcut imkânlar nis-petinde gerideki trafik yolundan da te-min edilmiş olması bu sahadaki muhte-lif meydan ve yollar üzerinde trafiğin iyi halledilmiş olması hareket sahaları ile sakin meydan sahalarının net bir şekilde birbirinden ayrılmış olması hususları.
Gözönünde tutularak yapılan tetkik-ler sonunda projetetkik-lerden hiçbirinin tat-min edici tam bir sureti halli getirme-diği görülmüş ve bundan dolayı şehrin deniz kenarında merkezî bir mevkide bir defada toplu olarak sahip olmak imkâ-nını bulmuş olduğu takriben 60.000 M2. lik bu kadar kıymetli bir sahanın
istik-balde alacağı kat'î şekil ifade etmesi icap eden kabili tatbik bir proje görül-memiştir.
Mevcut projeler birbirleriyle muka-yese edilerek yapılan tetkikler sonunda birinci elemede 13 sıra numaralı proje ve ikinci elemede de 3, 7, 9, 11, 14 numa-ralı projeler umumî tertipleri kitleleri-nin tevzi şekli şehircilik ve sanat de-ğerleri bakımından tamamen kifayetsiz görüldüğünden elemeye tâbi tutulmuş neticede tetkiklere sekiz proje üzerinde devam edilerek 10 ve 4 No. lu projelerin birbirine yakın fikirler ihtiva ettiği gö-rülmüş ve bunlardan 10 sıra numaralı proje de deniz görünüşü bakımından
Perspektif 3 ncü Mükâfat
Mimarı: Metin HEPGÜLER İ. T. Ü
pRdlSfi
3 ncü Mükâfat. Perspektif
umumî silüette, şehrin Konak meydanı-na meydanı-nazaran, iki tarafı muvazeneli ve sa-kin bir şekilde bağlanmıştır.
Bu fikir plânda da sarih bir şekilde ifade edilmiş, Gümrük meydanı ile Ko-nak meydanı arasında denize dik kitleler 4 katlı ve paralel olanlarda 2 katlı tutul-muş ve avluların deniz tarafı açık bıra-kılmıştır. Konak meydanının kenarını teş-kil eden kitlelerde denize dik olarak alın-mış ve ayni kitlelerle ifade edilen Beledi-ye Sarayı ve ticaret blokları tertibi fazla şematik görülmüştür. Bu meydanın de-niz cephesinin su kenarında 1 inci Kor-donun devam ettirilmesi suretiyle deniz irtibatının kesilmesi doğru görülmemiş-tir. Meydan sahasının yekpare yeşillik-siz bir satıh olması dolayısiyle bilhassa yazın güneş tesirinin şiddetli olacağı aşikârdır.
Meydanın bir kenarını teşkil eden Belediye binasının merasim kısmının meydan tarafına alınmış olması daha i-sabetli olurdu.
Mevzuun mühim kısmını teşkil eden Konak ve Ordu evi arasında yıkılan
kış-lalar üzerinde, ikinci Kordona deniz manzarasını açık tutan denize dik blok-ların her ne kadar boyları fazla uzun ise de sarih bir tertip ifade etmektedir. Ancak Belediye binası ile Opera arasın-daki sahada yerleştirilen dört blokun hepsinin büro binası olarak düşünülmüş olması jüri tarafından mahzurlu görül-müştür. Deniz tarafındaki bu sahada otel, gazino, restoran, bar, pavyon gibi eğlen-ce yerleriyle, mağazalara daha fazla yer verilmesi icap ederdi.
Opera binası plânı kitlesi itibariyle sarih olup mevkiinde iyi seçilmiştir. Bu-nunla beraber ölçüleri fazla büyük tutul-muştur.
Opera ile Halkevi arasındaki sahada düşünülen otel iyi yerleştirilmiştir.
Trafik meydanı olarak Gümrük mey-danının seçilmiş olması doğru ise de Ko-nak meydanında ve vapur iskelesi civa-rının da durak yerleri kâfi görülmemiş-tir.
Bilhassa programın kitlelere tevzi şekli bakımından, Konak sitesi için kabi-li tatbik görülmeyen bu projeye bazı
hu-1 nci Mansiyon
Mimarı: Can EGELİ I. T. U
susiyetleri ihtiva etmesi ve sarih bir ifade taşıması bakımından ikinci mükâ-fat ekseriyetle verilmiştir.
4 numaralı projede bina blokları he-yeti umumiyesi itibariyle iyi yerleştiril-miştir. Konak ile Gümrük arasındaki sahanın çarşı ve iş hanları olarak kul-lanılışı ve bu tertiplerin turistik bir pa-zar ile Gümrük meydanına bağlanışı projenin kıymetli tarafını teşkil etmek-tedir. Konak meydanı tertibi iyidir. An-cak bütün projelerde görüldüğü şekilde yeşil sahaya yer verilmiştir. Yıkılan kışla sahasındaki iş binaları fazla disiplinli ve sıkışık bulunmuştur. Bunların ayrıca üç katlı bir bina ile bağlanması umumi-yetle mahzurlu görülmüştür.
Bu kısımda eğlence binalarına daha
fazla yer verilmesi buna mukabil iş bi-nalarının seyrekleştirilmesi daha isabetli olacaktır. Belediye, Opera ve otel blok-ları için seçilen yerler ve kitle tertip-leri isabetlidir. Esas trafik istasyon-larının Gümrük meydanına nakli buna mukabil Konak vapur iskelesi ile irtibat-lı bir istasyon teklifi uygundur. Kışla sa-hasındaki bina tertipleri önünde araba-ların gezinti imkânını sağlayan bir tra-fik şeridi düşünülmemiştir.
Bu projedeki mimarî olgunluk ve bina tertiplerindeki isabet güzel bulun-muş ve birinciliğe seçilmiştir. Bu pro-je kabili tatbik değildir.
2 numaralı projede umumiyetle ara-ziden azamî istifade aranmış ve fazla sıkıntılı olmayan çeşitli tertiplerle bu
imkân temin edilmiştir. Konak meyda-nının şimal tarafındaki kitle tertipleri güzel bulunmuş ancak burada teklif edi-len şehir müzesi yerine daha hareketli bir çarşı ihdasının uygun olacağı düşü-nülmüştür. Buna mukabil Belediye bina-sı fonksiyonu olmayan fazla yüksek bir bloktan ibarettir. Kışla sahasında deği-şik tertiplerle sürprizli hacimler temin edilmiştirr. Trafik istasyonlarının Güm-rükte tertibi isabetlidir.
Opera yeri iyi seçilmiş olmakla beraber kitlesi kifayetsiz bulunmuştur. 0 -tel yeri iyidir. Denizden muvazeneli ve sakin bir görünüş temin edilmiştir.
Bu prcje bazı kıymetli fikirleri ihti-va ettiği için üçüncülüğe seçilmiştir.
olarak Konak - Opera arasındaki sahaya yerleştirdiği blokları geri çekmek sure-tiyle deniz tarafında bir park tesis et-miştir.
Kitlelerin tertibinde bir sarahat görülmemekte ayrıca Belediye binası yanında Eshot idaresi otopark bina gi-bi tesislere yer verilmesi uygun bulun-mamaktadır.
Konak meydanı deniz tarafı devamlı bir trafik yolu ile kesilmiş bulunması da mahzurlu görülmüştür.
Deniz siluetinde hâkim kitleleri da-ha ziyade tâli binalar teşkil ettiğinden bu cihette muvafık mütalâa edilmemiş-tir.
Bu projeye birinci mansiyon veril-miştir.
8 sıra numaralı proje de kitlelerin umumî görünüşü muvazenelidir. Bu pro-jede ikinci Kordon deniz tarafına doğru
kaydırılarak yeni bir inşaat sahası temin etmektedir. Konak meydanı Gümrük is-tikametinde 110 M. kadar tevzi edilmek-te bu ise muazzam istimlâk külfetlerini icap ettirmektedir.
Konak opera arasında teşkil edilen kapalı avlular maksatsız bulunmuştur. Büyük hacmi ile Opera binası yola fazla yaklaşmış ve o noktada yolu sıkıştır-mıştır.
Bu projeye 2 nci mansiyon verilmiş-tir.
6 sıra numaralı projede de kitlele-rin umumî siluete muvazenelidir, Ancak Konak meydanındaki tâli bir ticaret bi-nasının 54.80 metre irtifamda hâkim bir blok olarak kabul edilmesi doğru görül-memiştir.
Konak ile otel binası arasında sa-hile muvazi devamlı bir mağaza bloku denizle irtibatı kesmektedir. Opera
bina-sı yerine bir sergi evi yerleştirmek fik-ri muvafık görülmemiştir. Otel ile Halk evi arasındaki sahada yüksek apartman blokları yerleştirilmesi makul görülmüş-tür. Bu projeye üçüncü mansiyon veril-miştir.
1 sıra numaralı projede kitlelerin tevzii ve umumî siluette bir muvazene tesis edilmiş olmakla beraber, plân fazla şematik ve monoton bulunmuştur. Ote-lin Gümrük meydanına alınması otel için gerekli sakin havanın temin edilmemesi bakımından uygun bulunmamıştır. Büro ve apartman bloklarının iki tarafındaki yollara uyarak gittikçe kısaltılması iyi değildir. Operanın bulunduğu kısım e-tüdsüzdür. ve çok geniş bir trafik: mey-danının ortasında yüzmektedir. Bu pro-je son elemede çıkarılmıştır.
12 numaralı projelede bina tertip-lerinde umumiyetle bir muvazene
Har halde, inşaatları kontrol eden makamların asgarî kayıtlarından azade olarak, merdiven ve merdiven kovala-rmnda havalandırma ve ışıklandırma tevziinin kâfi olması-na dikkat etmek uygundur.
6.— Bütün inşaatlarda, iyi tesirli ölçüler istenir. Bazan fazlasiyle kâfi olmasına rağmen merdiven ve merdiven ko-vasına sadece asgarî fonksiyonel sahayı bırakmak hatâdır. Bütün inşaat çalışmalarında nazarı itibara alınması gereken-lerden müstakil olarak, merdivenin yerleştirilmesi mevzuun-da topyekûn bir ölçü tesirinden hareket etmek, mevzuun-daima bir planimstrik hesaptan daha uygun tesir yaratır.
Bununla beraber bu husus, en başta hey'eti umumiyeye nazaran iyi nispetler icap ettirir. Bununla beraber, fazla tasarruf umumiyetle binanın heyeti umumiyesinde fena te-sir yaratacağından, zarurî olandan fazla bir sahanın kullanıl-ması tavsiye edilir.
7.— Bir binanın küçük olması nispetinde, ufkî projek-siyonu ve ölçü tesiri, ona bu ehemmiyeti verdiren merdive-nin yerleştirilmesine ve formuna bağlıdır. O kadar ki, bu gibi hallerde, merdiven ve bitişik sahaya ayrılan kısım nisbî olarak, büyük binalara ayrılan sahalardan daha büyüktür. Öyleyse, merdivenin yerleştirilmesine ayrılan saha ne kadar büyük olursa, inşaatın hey'eti umumiyesindeki mimarî su-reti halli de umumiyetle o kadar mühim olacaktır.
Meselâ merdivenin, tabiri mahsusiyle, birbirine bitişik
kısımlar haricinde, göze batması için hususî artistik bir gay-ret zarurîdir. Böyle bir gaygay-ret için sadece rastgele şematik sureti haller tekrar edilmemeli fakat daima inşaatın içinde geçen imkânlardan hareket etmelidir.
8.— Plânda hâkim olan temayüle göre, merdivenin mai-liyeti sarih olarak kaybettirilebilir veya kuvvetlice tebarüz ettirilebilir. Meselâ merdiven mailiyetinin ölçü çerçevesi içinde sarih olarak tezahürü, sık helezonlara sokmak, us-lûblü bir tebarüz veya mailiyeti temsil veya müstakil mer-diven kovalarında tecrit etmekle mümkündür. Herhalde ev-velemirde mailiyetin husule getirildiği tesiri hal etmeğe uğ-raşmak uygun olur.
9.— Merdivenin ihata edildiği boşlukta diğer mimarî unsurlarla, hey'eti umumiyede olduğu kadar detaylarda da, istikamet, nispet, mikyas, malzeme ve renge nazaran da âhenkli olması lâzımdır. Bu detaylar mütebariz zıd form-lar altında da hal edilebilir.
10.— İnşaatları kontrol eden otoritelerin merdivenler üzerine koydukları kaideler, memleket ve mahallere göre değişmektedir. Bununla beraber bu otoriteler sadı.k bir inşaat ve sirkülasyon için kâfi bir emniyeti istemek bakımından mutabıktırlar.
(München'de Georg D.W. Calhvey basımevi tarafından basılan Treppen und Treppenhauser adlı eser'den tercüme edilmiştir.)
(Baştarafı 65 nci Sayfada) ması iyi taraflarından olmakla beraber, bu hususun temini çok sıkıcı bir mono-tonluğun doğmasına sebep olmuştur. O-peranın ceza evi sahasına alınması hem arkasındaki hastahaneyi fazlası ile sı-kıştırmakta hem de böyle bir bina için istenecek olan hava ve deniz manzarası-nı ortadan kaldırmaktadır. Bu proje de son elemede çıkarılmıştır.
İZMİR - KONAK VE CİVARININ ŞEHİRCİLİK BAKIMINDAN TANZİMİ
MÜSABAKASI Zabıt: 3
22/12/1955 Cuma günü saat 19 da hüviyet zarflarının açılması sonunda : Birincilik kazanan (4) sıra numaralı projenin :
Y. Müh. - Mimar Doğan TEKELİ
Y. Müh.-Mimar Tekin A Y D I N Y. M ü h - M i m a r Sami N. SİSA'nm hazırladıkları (42424) rumuzlu proje, İkinciliği kazanan (10) sıra numaralı projenin :
Y. Müh. - Mimar Güngör K A F T A N C I Y. Mimar Cihat FINDIKOĞLU'nun hazırladıkları (14748) rümuzlu proje, Üçüncülüğü kazanan (2) sıra numaralı projenin :
Y. Müh. - Mimar Metin HEPGÜLER' in hazırladığı (01600) rümuzlu proje, 1. mansiyon kazanan (5) sıra numaralı projenin :
Y. Müh.-Mimar Can EGELİ'nin ha-zırladığı (42046) rümuzlu proje, 2. mansiyon kazanan (8) sıra numaralı projenin :
Y. Mimar Gazanfer ERİM Y. Müh.-Mimar Sema SEYREK Ressam Nevzat ÖZYURTLU'nun hazırla-dıkları (31312) rümuzlu proje,
3. mansiyon kazanan (6) sıra numaralı projenin :
Y. Mimar Abdullah A R D A L I Y. Mimar Ferruh NARMAN Y. Mimar Şinası GÖKCAN'ın hazır-ladıkları (12221) rümuzlu proje olduğu anlaşılmış ve bu zabıt dokuz nüsha ola-rak tanzim edilmiştir.
Kemal Ahmet ARÛ Seyfi A R K A N Sslâhattin AKÇİÇEK Rıza A Ş K A N Reha ERKIZAN Ferruh OREL Harbi HOTAN Zahit MUTLUSOY
Lâmi ESER Ash gibidir.
