• Sonuç bulunamadı

SoukFzyondan Sonra Akustik Fzyon

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "SoukFzyondan Sonra Akustik Fzyon"

Copied!
1
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

6 Nisan 2002 B‹L‹MveTEKN‹K

B ‹ L ‹ M V E T E K N

L O J ‹ H A B E R L E R ‹

R a fl i t G ü r d i l e k

So¤uk Füzyondan

Sonra Akustik

Füzyon mu?

ABD’nin Oak Ridge Ulusal Laboratu-var›’nda bir grup fizikçinin ses dalga-lar›yla füzyon enerjisi elde etmifl olma iddias›, yaratt›¤› medya f›rt›nas›n›n ötesinde fizik dünyas›nda da fliddetli çalkant›lara yol açt›. Rusi Taleyerkhan ve Richard Lahey adl› araflt›rmac›lar, Science dergisinde yay›mlad›klar› ma-kalelerinde aç›klad›klar› gözlemleri sa-vunurken, baz›lar› ayn› kurumda gö-revli öteki fizikçilerse iddian›n 1980’li y›llar›n ünlü “so¤uk füzyon” fiyasko-suna dönüflebilece¤i görüflünde. Taleyarkhan ve arkadafllar›, füzyon neyini “sonoluminescence” (SL) de-nen ve sesin ›fl›k enerjisine çevrilmesi-ni içeren bir etkiyle gerçeklefltirdikle-rini öne sürüyorlar. Asl›nda ses, çok yo¤un bir enerji türü de¤il. Otomobil-lerdeki en güçlü stereo setinden yay›-lan ses dalgalar› bile küçük bir kalem lazerin ›fl›¤›ndan çok daha düflük bir enerji yo¤unlu¤una sahip. Bir SL de-neyindeyse, ses dalgas›n›n enerjisi, çok küçük bir alana, örne¤in, çöken bir köpü¤e odaklan›r. Ola¤anüstü yo-¤unlaflt›r›lm›fl bu enerji, köpü¤ün için-deki gaz›, ›fl›k yaymaya bafllayaca¤› s›-cakl›klara kadar ›s›t›r. Is›n›n bu biçim-de ›fl›¤a dönüflmesi süreci, enerjisinin 1 trilyon kat kadar yo¤unlaflt›r›lmas›n› içeriyor.

Çöken balon köpüklerinin içindeki ko-flullar›n, nükleer füzyon tepkimeleri için gerekli s›cakl›k ve yo¤unluklara yaklaflt›r›l›p yaklaflt›r›lamayaca¤›, uzun süredir fizik dünyas›n› meflgul eden bir konuydu. Günefl ve öteki y›ld›zla-r›n merkezlerinde oldu¤u gibi, hafif çekirdeklerin birleflip daha a¤›r bir

çe-kirdek oluflturduklar› ve bu sürecin bir ürünü olarak büyük miktarlarda enerjinin a盤a ç›kt›¤› füzyon enerjisi için milyonlarca derecelik s›cakl›klar gerekiyor. Günefl’in muazzam kütleçe-kim bask›s› alt›ndaki merkezinde bu ifl için 15 milyon derecelik s›cakl›k ye-tiyor. Dünya’da, bu koflullar›n olmad›-¤› deney reaktörlerinde döteryum adl› a¤›r hidrojen atomlar›n› birlefltirip hel-yum ve enerji elde edilmesini içeren füzyon tepkimeleri içinse, 100 milyon derecenin üzerinde s›cakl›klar gereki-yor.

Balon köpüklerinin çökmesi ve ›fl›k oluflmas› süreci içindeki tüm etmenler henüz tam olarak bilinmedi¤inden, bu deneyler hayli tart›flmal›. Ancak, Law-rence Livermore Ulusal Laboratuva-r›’ndan fizikçi William Moss’a göre ti-pik bir SL enerjisi yaklafl›k 11,000 kelvin oldu¤undan füzyon için gerek-li s›cakl›klar›n yan›na bile yaklaflamaz. Ancak, Taleyarkhan ve ekip arkadaflla-r›n›n deneyi, yeni baz› yöntemler

içeri-yor. Özünde, deney tipik SL deneyle-rinden pek farkl› de¤il: Araflt›rmac›lar, döteryum kar›flt›r›lm›fl aseton dolu bir cam fanus üzerine 19.3 kHz’lik ses dalgalar› uyguluyorlar. Deneyin yeni taraf›ysa flu: Ses dalgalar›yla efl za-manl› olarak bir nötron kayna¤›ndan fanusa 14.3 MeV (milyon elektronvolt) enerji düzeyinde nötron demetleri gönderiliyor. Araflt›rmac›lara göre, nötronlar fanus içinde son derece kü-çük baloncuklar oluflturuyor; bunlar önce büyüyor ve daha sonra da çöke-rek ›fl›k atmalar› yay›yor. Gene araflt›r-mac›lara göre, ›fl›k atmalar›yla birlikte önemli miktarda trityum (döteryum-dan daha a¤›r bir hidrojen izotopu) ve 2.5 MeV enerjide nötron ç›k›fl› gözle-niyor. Bu enerjideki nötronlar fanusta-ki döteryum atomlar›n›n birleflmesi so-nucu ortaya ç›kabilir. Araflt›rmac›lar, deneyi bir de döteryum içermeyen asetonla tekrarlad›klar›n› ve sonuçta ne trityum, ne de enerjik nötron olufl-tu¤unu söylüyorlar.

Fizik

Tart›flmal› makale sesle ›fl›yan baloncuklarda döteryum çekirdeklerinin birleflti¤ini öne sürüyor. Plastik-s›v› sintillatör Nötron kayna¤› Vakum pompas› Akustik dalga jeneratörü

Test s›v›s›ylma doldurulmufl fanus

Mikrofon Ifl›k güçlendirici Döteyum helyum nötron protron tirityum 1.01 MeV 3.02 MeV 0.82 MeV 2.45 MeV

Referanslar

Benzer Belgeler

Anti-HEV antikorlar›n›n pozitifli¤i ile yafl, cinsiyet, kan yoluyla bulaflan hepatit B ve hepatit C gibi hepatitler, transfüzyon say›s› ve hemodiyaliz say›s›

• Tepkime girenler yönünde (katsayılar toplamının çok olduğu yönde) ilerlediği için kaptaki toplam molekül sa- yısı artar, NH 3 miktarı azalır.. C) Ortama C

[r]

Bilindi¼ gi üzere herhangi bir dinamik sistemin i¸ sleyi¸ sinde ço¼ gunlukla bir çe¸ sit sürtünmeden dolay¬ enerji kayb¬ olur. Bununla beraber, belli durumlarda bu kay¬p o

A³a§daki fonksiyonlarn verilen noktalarda türevinin olup olmad§n belirleyiniza. A³a§daki fonksiyonlarn

Buna göre C’nin bir üreteç ve e¸ slik denetim matrisini

Simdi özel durumda ikinci basamaktan sabit katsay¬l¬homogen denklemlerin çözümlerini inceleyelim.. Durum: (4) denklemi iki reel farkl¬ köke

fonksiyonlar için k¬smi integrasyon yöntemi integrali daha küçük dereceden bir ifadenin integraline dönü¸ stürebilir... Böylece, R (x) rasyonel fonksiyonu daha basit