ANADOLU LİSELERİNDE AKADEMİK BAŞARININ ARTIRILMASINA YÖNELİK YÖNETİCİ VE ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ
Gülşah İŞLER
YÜKSEK LİSANS TEZİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ANA BİLİM DALI
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
TELİF HAKKI VE TEZ FOTOKOPİSİ İZİN FORMU
Bu tezin tüm hakları saklıdır. Kaynak göstermek koşuluyla tezin teslim tarihinden itibaren 6 (altı) ay sonra tezden fotokopi çekilebilir.
YAZARIN
Adı : Gülşah
Soyadı : İŞLER
Bölümü Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı
İmza :
Teslim tarihi :
TEZİN
Türkçe Adı : Anadolu liselerinde akademik başarının artırılmasına yönelik yönetici ve öğretmen görüşleri.
İngilizce Adı : The views of school administrators and teachers to improve academic success at anatolian high schools.
ETİK İLKELERE UYGUNLUK BEYANI
Tez yazma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyduğumu, yararlandığım tüm kaynakları kaynak gösterme ilkelerine uygun olarak kaynakçada belirttiğimi ve bu bölümler dışındaki tüm ifadelerin şahsıma ait olduğunu beyan ederim.
Yazar Adı Soyadı : Gülşah İŞLER
JÜRİ ONAY SAYFASI
Gülşah İŞLER tarafından hazırlanan "Anadolu liselerinde akademik başarının artırılmasına yönelik yönetici ve öğretmen görüşleri" adlı tez çalışması aşağıdaki jüri tarafından oy birliği ile Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Anabilim Dalında Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmiştir.
Danışman: Doç. Dr. Ferudun SEZGİN
(Eğitim Bilimleri ABD, Gazi Üniversitesi) ………
Başkan: Doç. Dr. Figen EREŞ
(Eğitim Bilimleri ABD, Gazi Üniversitesi) ……….
Üye: Doç. Dr. Ali Çağatay Kılınç
(Eğitim Bilimleri ABD, Karabük Üniversitesi) …..………..
Tez Savunma Tarihi: 07/10/2016
Bu tezin Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı'nda Yüksek Lisans tezi olması için şartları yerine getirdiğini onaylıyorum.
Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Ülkü ESER ÜNALDI
TEŞEKKÜR
Araştırma sürecinde beni destekleyen, bana yol gösteren, yardımına ihtiyaç duyduğum her anda yardımına başvurduğum tez danışmanım Doç. Dr. Ferudun SEZGİN'e öncelikle teşekkürlerimi sunarım.
Yüksek lisansa başlamam için beni güdüleyen, eğitim hayatım boyunca bana destek olan anneme, babama ve kardeşime teşekkür ederim.
Tez yazma sürecinde beni destekleyen eşime teşekkür ederim.
Yüksek lisans öğrenimim boyunca bana destek olan çalıştığım kurumlardaki okul yöneticilerime ve öğretmen arkadaşlarıma teşekkürlerimi bir borç bilirim.
Araştırmam için yaptığım görüşmelere zaman ayırarak katılan yönetici ve öğretmen arkadaşlarıma katkılarından dolayı teşekkür ederim.
ANADOLU LİSELERİNDE AKADEMİK BAŞARININ ARTIRILMASINA YÖNELİK YÖNETİCİ VE ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ
(Yüksek Lisans Tezi)
Gülşah İŞLER GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
Ekim 2016
ÖZ
Bu araştırmanın amacı, anadolu liselerinde akademik başarının artırılmasına ve öğrenme süreçlerinin iyileştirilmesine ilişkin yönetici ve öğretmen görüşlerini belirlemektir. Çalışmada bu amaç doğrultusunda nitel araştırma yöntemi kullanılmış ve olgubilim (fenomenoloji) deseni benimsenmiştir. Katılımcıların belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örneklemesi kullanılmıştır. Araştırmanın verileri araştırmacı tarafından yönetici ve öğretmenler için ayrı ayrı geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formları ile toplanmıştır. Açık uçlu soruların bulunduğu görüşme formları yüz yüze görüşme şeklinde uygulanmıştır. Araştırmaya 9 yönetici ve 36 öğretmen katılmıştır. Görüşmeler ses kaydı şeklinde yapılmış, görüşme verileri deşifre edilerek metin dosyası haline getirilmiştir. Elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle çözümlenmiştir.
Araştırmanın sonucunda yöneticilerin çoğu, öğrenci başarısını derste başarılı olma ve iyi bir karakter sahibi olma olarak tanımlamaktadır. Yöneticilerin yarısı öğrencilerinin başarı düzeyinden memnunken, diğer yarısı memnun değildir. Yöneticilerin tamamına yakını, kızların erkeklerden daha başarılı olduğu görüşündedir. Bunun en önemli sebebi ise kızlar üzerindeki toplum baskısı olarak görülmektedir. Yöneticiler, öğrencilerin motivasyonunu sağlama, model olma, okulun işleyişi ve düzenini sağlama, disiplini sağlama ve öğretmenleri yönlendirme konularında öğrencilerin başarısına etki ettiklerini düşünmektedir. Yöneticilere göre öğrencilerin akademik başarısını olumlu etkileyen en önemli faktör aile nitelikleridir. Diğer faktörler ise, okul ve eğitim koşullarının yeterli olması, öğrencinin başarıya güdülenmesi, genel çevre özellikleri, sosyo ekonomik özellikler, öğretmen yeterlilikleri, okul yönetiminin yeterli olması, kalıtım, içinde yer aldığı akran grubunun değer ve normları, rehber öğretmenin okulda aktif olması, sosyal, kültürel ve sportif faaliyetler, öğrenciye okulda veya ailede bazı sorumluluklar verilmesidir. Yöneticilerin çoğu, öğrencilerin akademik başarısını artırmak için yaptıkları uygulamaların en önemlilerinin deneme sınavları yapmak ve sosyal, kültürel ve sportif faaliyetler düzenlemek olarak ifade etmektedir. Yöneticilerin yarıdan fazlası, öğrencilerin akademik başarısını artırmak için kurs açmayı ve etüt yapmayı planlamaktadır. Yöneticilerin tamamına yakını, okullarındaki öğretmenlerin, okul yöneticisinin ve okulun fiziki yapısının öğrenme sürecini destekleyen faktörler olarak görmektedir. Yöneticilerin yarısı okulda öğrenme sürecini iyileştirmek için eğitim öğretim ortamını amacına uygun hale getirdiklerini ve eğitim teknolojilerinden faydalandıklarını ifade etmiştir.
Yöneticilerin bir kısmı, liselerde akademik başarıyı artırmak için sınıf geçme yönetmeliğinin düzenlenmesi, bazı okulların adından "anadolu" kelimesinin kaldırılması gerektiğini dile getirmiştir. Yöneticilere göre akademik başarısı çok yüksek olan bir okul, fiziki donanıma sahip, yöneticilerin çalışacakları öğretmenleri seçtiği, sosyal kültürel ve sportif faaliyetlere önem verilen, öğrenciyi öncelikli olarak iyi bir insan olarak yetiştirmeyi amaç edinmiş, ders saatleri az, rehberlik saatleri ve aktiviteleri çok, sınırsız ekonomik imkana sahip olma gibi özellikler taşımaktadır.
Öğretmenlerin bir kısmı akademik başarıyı ders başarısı ve hayata iyi hazırlanma olarak görmektedir. Öğretmenlerin büyük bir kısmı okullarındaki öğrencilerin başarı düzeyinden memnun değildir. Öğretmenlerin yarıdan fazlası kız öğrencilerin erkek öğrencilerden daha başarılı olduğu görüşündedir. Öğretmenler, öğrencilerine rehberlik etme, okulu ve dersi sevdirme, model olma, motive etme, etkili yöntem ve teknik kullanma, dersi kavratma konularında öğrencilerini etkilediklerini düşünmektedir. Öğretmenlerin yarısı, okullarını fiziki yapı bakımından, büyük çoğunluğu öğretmen niteliği bakımından, çoğu da yönetici niteliği bakımından etkili bulmaktadır. Öğretmenlerin yarıdan fazlası ise okullarının okul kültürü ve okul aile işbirliği açısından yeterli olmadığını düşünmektedir. Öğretmenlerin tamamı öğrencilerin akademik başarısını etkileyen en önemli faktörün ailenin nitelikleri olduğu düşüncesindedir. Öğretmenlerin büyük bir kısmı öğrencilerin akademik başarılarını artırmak için sosyal, kültürel ve sportif faaliyetler düzenlediklerini ifade etmiştir. Öğretmenler, öğretmenlerin, okulun yapısının, toplumun, okulun bulunduğu çevrenin, ailenin öğrenme sürecini desteklediği, üst yönetim birimlerinin ise desteklemediği görüşündedir. Öğretmenler, liselerde akademik başarının artması için, seviye grupları oluşturulmalı, ders kitapları daha etkin hazırlanmalı, bakanlık birim oluşturup soru havuzu oluşturmalı, ders müfredatları hafifletilmeli, kitap okumaya önem verilmeli gibi önerilerde bulunmuşlardır. Öğretmenlere göre akademik başarısı çok yüksek olan bir okul fiziki şartları çok iyi olan, sosyal, kültürel ve sportif faaliyetleri çok olan, öğrenci sayısı ve sınıf mevcudu az olan, TEOG'da yüksek puan almış öğrencilerden oluşan, kampüs şeklinde düzenlenmiş, öğrencilerin sadece kendi bölümünün derslerinin eğitimini aldığı gibi özellikler taşımalıdır.
Anahtar Kelimeler : akademik başarı, öğrenme süreçleri, yönetici, okul Sayfa Adedi : XVİİ + 146
THE VIEWS OF SCHOOL ADMINISTRATORS AND TEACHERS TO IMPROVE ACADEMIC SUCCESS AT ANATOLIAN HIGH SCHOOLS
(Master Thesis)
Gülşah İŞLER GAZI UNIVERSITY
GRADUATE SCHOOL OF EDUCATIONAL SCIENCES October 2016
ABSTRACT
The aim of this research was to determine the views of teachers and school administrators about increasing academic success and enhancing learning processes at anatolian high schools. In this study, qualitative research method was used and phenomonology pattern was adopted for this purpose. While specifying the participants, maximum variation sampling method was utilized. The data of the research was gathered by the researcher with the use of semi-structed interview form developed seperately for teachers and administrators. The interview forms including open ended questions were carried out using face to face interview method. 9 school administrator and 36 teachers took part in this study. The interviews were sound recorded and the interview data was text filed by deciphering. The gathered data was analyzed using the descriptive analysis.
Results revealed that, most of the administrators identfied student success as being successful at the lesson or having a good character. Half of the administrators were pleased with their students’ success but the other half were not. Almost all of the administrators had the opinion that girls were more successful than boys. The most important reason for that was thought to be the social oppression on them. The administrators thought themselves effective to the student success in providing student motivation, being a model, ensuring the running and organisation of school, supplying the dicipline and heading the teachers. According to their views, family quality was the most significant factor influencing the students academic success positively. The other factors were the sufficiency of school and education conditions, the success motivation, common environmental charecteristics, socio economic factors, teacher qualifications, the efficiency of school administration, heredity, the high level of family’s education, the morals and norms of their peer group, the effectiveness of the school counselor, the socio-culturel and sportive activities and giving some responsibilities to students at home and school. Most of the administrators stated pilot tests, social, cultural and sportive activities at school to be the most significant facilities they had organised in order to enhance students’s academic success. More than half of the administrators planned to arrange courses and surveying to increase the academic success of the students. Almost all of the administrators had the idea that teachers, principals and the physical athmosphere of the school were the factors supporting the learning process. Half of the administrators pointed out that they had rearranged the teaching and learning athmosphere suitable for the objectives and taken the advantages of the education technologies. Some administrators explained that -the
regulations for passing a grade level- should be organized and the word "anatolian" should be deleted from some high schools’ name in order to increase academic success.
According to the administrators, a school having high academic level of success has features like full physical complement, selected teachers, value the social, cultural and sportive activities, primarily aim to graduate students as a good person, has less learning period but more counselling hours and outputs and unlimited economic facilities.
Some of the teachers regarded academic success as learning success and getting well prepared for life. Most of the teachers were not satisfied with the success level of their students. More than half of the teachers had the opinion that girls were more successful than boys. Teachers thought themselves to have an effect on students by counseling them, getting their pozitive attraction to school and lesson, being a role model, motivating, using different teaching tecnics and strategies. Half of the teachers found their schools’ physical athmosphere effective, most of the teachers found teachers’ quality effective and most of the teachers found administrators’ quality effecttive. More than half of the students thought their school inadequate in point of school culture and school – parent collaboration. All of the teachers had the idea that the most significant factor affecting the academic success of students was the family features. Most teachers stated that they had organized social, cultural and sportive activities to enhance academic success of their students. Teachers thought that teachers, school system, society, school environment and families support the learning process but the top management. Teachers suggested that homogeneus level groups should be arranged, coursebooks should be prepared more effective, ministry of education should build a unit preparing a great number of sample questions, curriculum should be eased and reading should be given more importance. According to teachers, a school having high level of academic success should have features like much better physical conditions, a lot of social, cultural and sportive activities, less number of students at both school and classes, students having top grades at TEOG test, being designed like a campus, teaching only the major area courses.
İÇİNDEKİLER
TELİF HAKKI VE TEZ FOTOKOPİSİ İZİN FORMU ... i
ETİK İLKELERE UYGUNLUK BEYANI ... ii
JÜRİ ONAY SAYFASI ... iii
TEŞEKKÜR ... iv
ÖZ ... x
ABSTRACT ... xii
İÇİNDEKİLER ... xiv
İÇİNDEKİLER ... xviii
SİMGELER VE KISALTMALAR LİSTESİ ... xv
BÖLÜM 1 ... 1 GİRİŞ ... 1 1.1. Problem Durumu ... 1 1.2. Araştırmanın Amacı ... 6 1.3. Araştırmanın Önemi ... 6 1.4. Sayıltılar ... 7 1.5. Sınırlılıklar ... 7 1.6. Tanımlar ... 8 BÖLÜM 2 ... 9 KAVRAMSAL ÇERÇEVE ... 9
2.1. Başarı ve Akademik Başarı ... 9
2.2. Akademik Başarıyı Etkileyen Faktörler ... 13
2.3. Okul Başarısında Ailenin Etkisi ... 17
2.4. Okul Başarısında Öğretmenin Etkisi ... 20
2.5. Okul Başarısında Okul Yöneticisinin Etkisi ... 23
2.6. Okul Başarısında Kişisel Özelliklerin Etkisi ... 24
2.7. Okul Başarısında Okulun Fiziki Ortamının Etkisi ... 26
2.9. Okul Kültürü ... 28
2.10. Liselerin Amaç ve Görevleri ... 31
2.11. Etkili Okulların Özellikleri ... 31
2.12. Türkiye'nin PISA ve TIMMS Sınavlarında Başarı Durumu ... 32
BÖLÜM 3 ... 37
YÖNTEM ... 37
3.1. Araştırmanın Modeli ... 37
3.2. Katılımcılar ... 38
3.3. Veri Toplama Araçları ... 41
3.4. Verilerin Toplanması ... 42
3.5. Verilerin Çözümlenmesi ve Yorumlanması ... 42
3.6. Geçerlik ve Güvenirlik ... 43
BÖLÜM 4 ... 47
BULGULAR ... 47
4.1. Yöneticilerin Öğrencilerin Akademik Başarılarının Artırılmasına İlişkin Görüşleri ... 47
4.1.1. Yöneticilerin Öğrenci Başarısına İlişkin Kavramsallaştırmaları ... 47
4.1.2. Yöneticilere Göre Okullarındaki Öğrencilerin Akademik Başarı Düzeyleri ... 49
4.1.3. Yöneticilere Göre Bir Yöneticinin Öğrencinin Akademik Başarısındaki Yeri ve Önemi ... 51
4.1.4. Yöneticilere Göre Okullarının Etkili Bir Kurum Olup Olmadığı Hakkındaki Görüşleri ... 53
4.1.5. Yöneticilere Göre Öğrencilerin Akademik Başarısını Olumlu Etkileyen Faktörler ... 54
4.1.6. Yöneticilere Göre Öğrencilerin Akademik Başarısını Olumsuz Etkileyen Faktörler ... 57
4.1.7. Yöneticilerin Öğrencilerin Akademik Başarılarını Artırmak İçin Yaptıkları Uygulamalar ... 60
4.1.8. Yöneticilerin Öğrencilerin Akademik Başarılarını Artırmak İçin Yapmayı Planladıkları Uygulamalar ... 62
4.1.9. Yöneticilere Göre Okullarında Öğrenme Sürecini Destekleyen
Faktörler ... 63 4.1.10. Okul Yöneticilerinin Okulda Öğrenme Sürecini İyileştirmek
için Yaptıkları Çalışmalar ... 64 4.1.11. Okul Yöneticilerinin Liselerde Akademik Başarıyı Artırmak
Adına Önerileri ... 66 4.1.12. Yöneticilere Göre Akademik Başarısı Çok Yüksek Olan
Okulun Özellikleri ... 67 4.2. Öğretmenlerin Öğrencilerin Akademik Başarılarının Artırılmasına
İlişkin Görüşleri ... 69
4.2.1. Öğretmenlerin Öğrenci Başarısına İlişkin
Kavramsallaştırmaları ... 69 4.2.2. Öğretmenlere Göre Okullarındaki Öğrencilerin Akademik
Başarı Düzeyleri ... 72 4.2.3. Öğretmenlere Göre Bir Öğretmenin Öğrencinin Akademik
Başarısındaki Yeri ve Önemi ... 76 4.2.4. Öğretmenlere Göre Okullarının Etkili Bir Kurum Olup
Olmadığı Hakkındaki Görüşleri ... 78 4.2.5. Öğretmenlere Göre Öğrencilerin Akademik Başarısını Olumlu
Etkileyen Faktörler ... 82 4.2.6. Öğretmenlere Göre Öğrencilerin Akademik Başarısını
Olumsuz Etkileyen Faktörler ... 89 4.2.7. Öğretmenlerin Öğrencilerin Akademik Başarılarını Artırmak
için Yaptıkları Uygulamalar ... 94 4.2.8. Öğretmenlerin Öğrencilerin Akademik Başarılarını Artırmak
için Yapmayı Planladıkları Uygulamalar ... 96
4.2.9. Öğretmenlere Göre Okullarında Öğrenme Sürecini
Destekleyen Faktörler ... 99 4.2.10. Öğretmenlerin Okulda Öğrenme Sürecini İyileştirmek için
Yaptıkları Çalışmalar ... 101 4.2.11. Öğretmenlerin Liselerde Akademik Başarıyı Artırmak Adına
4.2.12. Öğretmenlere Göre Akademik Başarısı Çok Yüksek Olan
Okulun Özellikleri ... 106
BÖLÜM 5 ... 111
SONUÇ VE ÖNERİLER ... 111
5.1. Sonuçlar ... 111
5.1.1. Yönetici Görüşlerine İlişkin Sonuçlar ... 111
5.1.2. Öğretmen Görüşlerine İlişkin Sonuçlar ... 114
5.2. Öneriler ... 117
EKLER ... 135
Ek 1. Okul Yöneticisi Görüşme Formu ... 136
Ek 2. Öğretmen Görüşme Formu ... 140
Ek 3. Antalya İl Milli Eğitim Müdürlüğünden Alınan Uygulama İzin Yazısı ... 144
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1. Türkiye'nin TIMMS Sınavlarında Matematik ve Fen Alanlarındaki
Başarı Durumu ... 33
Tablo 2. Türkiye'nin 2012 PISA Araştırmasında Matematik, Fen ve Okuma Becerileri Alanlarında Başarı Durumu ... 34
Tablo 3. Okul Yöneticilerinin Demografik Özellikleri ... 39
Tablo 4. Öğretmenlerin Demografik Özellikleri ... 40
Tablo 5. Okul Yöneticilerinin Öğrenci Başarısına İlişkin Kavramsallaştırmaları ... 47
Tablo 6. Yöneticilerin Öğrencilerinin Başarı Düzeylerine İlişkin Görüşleri ... 49
Tablo 7. Yöneticilerin Öğrencilerinin Başarı Düzeylerinden Memnuniyet Durumları ... 49
Tablo 8. Yöneticilerin Öğrencilerin Cinsiyetine Bağlı Olarak Başarı Düzeylerine İlişkin Görüşleri ... 50
Tablo 9. Yöneticilerin Öğrencilerin Cinsiyetine Bağlı Olarak Başarı Düzeylerindeki Farklılığın Sebeplerine İlişkin Görüşleri ... 50
Tablo 10. Yöneticilerin Öğrencilerin Akademik Başarılarını Etkileyip Etkilemediklerine İlişkin Görüşleri ... 51
Tablo 11. Yöneticilerin Bir Yöneticinin Öğrencilerin Başarısındaki Yeri ve Önemine İlişkin Görüşleri ... 52
Tablo 12. Yöneticilere Göre Okullarının Etkili Bir Kurum Olmasını Sağlayan Nitelikler ... 54
Tablo 13. Yöneticilere Göre Öğrencilerin Akademik Başarısını Olumlu Etkileyen Faktörler ... 55
Tablo 14. Yöneticilere Göre Öğrencilerin Akademik Başarısını Olumsuz Etkileyen Faktörler ... 58
Tablo 15. Yöneticilerin Öğrencilerin Akademik Başarılarını Artırmak İçin Yaptıkları Uygulamalar ... 61
Tablo 16. Yöneticilerin Öğrencilerin Akademik Başarılarını Artırmak İçin Yapmayı Planladıkları Uygulamalar ... 62
Tablo 17. Yöneticilerin Okullarında Öğrenme Sürecini Destekleyen Faktörlere
İlişkin Görüşleri ... 63
Tablo 18. Yöneticilerin Okulda Öğrenme Süreçlerini İyileştirmek İçin Yaptıkları
Çalışmalar ... 65
Tablo 19. Yöneticilerin Liselerde Akademik Başarıyı Artırmak Adına Önerileri ... 66
Tablo 20. Yöneticilerin Akademik Başarısı Çok Yüksek Olan Bir Okulun
Özelliklerine İlişkin Görüşleri ... 68
Tablo 21. Öğretmenlerin Öğrenci Başarısına İlişkin Kavramsallaştırmaları ... 70
Tablo 22. Öğretmenlerin Öğrencilerinin Başarı Düzeylerine İlişkin Görüşleri ... 72
Tablo 23. Öğretmenlerin Öğrencilerinin Başarı Düzeylerinden Memnuniyet
Durumları ... 73
Tablo 24. Öğretmenlerin Öğrencilerin Cinsiyetine Bağlı Olarak Başarı
Düzeylerine İlişkin Görüşleri ... 73
Tablo 25. Öğretmenlerin Öğrencilerin Cinsiyetine Bağlı Olarak Başarı
Düzeylerindeki Farklılığın Sebeplerine İlişkin Görüşleri ... 74
Tablo 26. Öğretmenlerin Öğrencilerin Akademik Başarılarını Etkileyip
Etkilemediklerine İlişkin Görüşleri ... 76
Tablo 27. Öğretmenlerin Bir Öğretmenin Öğrencilerin Başarısındaki Yeri ve
Önemine İlişkin Görüşleri ... 77
Tablo 28. Öğretmenlere Göre Okullarının Etkili Bir Kurum Olmasını Sağlayan
Nitelikler ... 79
Tablo 29. Öğretmenlere Göre Öğrencilerin Akademik Başarısını Olumlu Etkileyen
Faktörler ... 83
Tablo 30. Öğretmenlere Göre Öğrencilerin Akademik Başarısını Olumsuz
Etkileyen Faktörler ... 90
Tablo 31. Öğretmenlerin Öğrencilerin Akademik Başarılarını Artırmak için
Yaptıkları Uygulamalar ... 95
Tablo 32. Öğretmenlerin Öğrencilerin Akademik Başarılarını Artırmak İçin
Yapmayı Planladıkları Uygulamalar ... 97
Tablo 33. Öğretmenlerin Okullarında Öğrenme Sürecini Destekleyen Faktörlere
İlişkin Görüşleri ... 99
Tablo 34. Öğretmenlerin Okulda Öğrenme Süreçlerini İyileştirmek İçin Yaptıkları
Çalışmalar ... 101
Tablo 35. Öğretmenlerin Liselerde Akademik Başarıyı Artırmak Adına Önerileri ... 103
SİMGELER VE KISALTMALAR LİSTESİ
ERG Eğitim Reformu Girişimi IHO Örgütsel Sağlık Envanteri İLBAP İlde Başarıyı Artırma Projesi KPSS Kamu Personeli Seçme Sınavı
MEB Milli Eğitim Bakanlığı
OECD Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü
Ö Öğretmen
PISA Uluslararası Öğrenci Başarısı Değerlendirme PTS Performans Takip Sınavı
TALIS Uluslararası Öğretme ve Öğrenme Araştırması TDK Türk Dil Kurumu
TEOG Temel Eğitimden Ortaöğrretime Geçiş Sistemi
TIMSS Trends in International Matematics and Science Study
BÖLÜM 1
GİRİŞ
Bu bölümde problem durumu, araştırmanın amacı, araştırmanın önemi, sayıltılar, sınırlılıklar ve tanımlar bulunmaktadır.
1.1. Problem Durumu
İnsanların başarılarına göre değerlendirildiği bir kültürde okul başarısı önemli bir yer tutmaktadır. Bu değerlendirme zamanla kültürel bir baskı haline gelmiştir. Bu kültürel baskı ilkokul yıllarında başlamakta ve çocuklar başarılı ve başarısız olarak adlandırılmaktadırlar (Baran, 1995). Okullarda öğretmen, öğrenci ve velilerin en önemsedikleri şey öğrencilerin akademik başarılarıdır. Öğrencilerin akademik başarıları öğrencilerin okulda istenen davranışları kazanıp kazanmadığının ölçütüdür. Lise öğrencileri okuldaki başarılarına göre üniversitelere yerleşmekte ve bunun sonucunda hangi mesleğe sahip olacakları belirlenmektedir. Bu anlamda öğrenci başarısı eğitim açısından çok önemlidir.
Akademik başarı bireyin tüm yaşantısını etkileyen bir kavramdır. Akademik başarı, öğrencilerin gelecekteki fırsatları iyi değerlendirmeleri ve iyi seçimler yapmalarını etkiler (Canıdemir, 2013). Bireyin bütünsel gelişimi için destek sağlandığında bilişsel ve psikososyal gelişimi gerçekleşir ve birey başarı sağlar. Gelişen insan, problemlerini çözmeyi becerebilen, üretken ve başarılı bir birey olur. Bireyler başarı karşısında mutluluk, güven ve kişisel doyum; başarısızlık karşısında üzüntü, hayal kırıklığı ve depresyon gibi duygusal tepkiler geliştirir (Keskin ve Sezgin, 2009).
Başarısı Değerlendirme (Programme for International Student Assessment [PISA]) çalışmalarının sonuçlarına göre, Türkiye'de 1-5. sınıf eğitim programları yenilenmiş, yeni programlar yapılandırmacı yaklaşıma göre düzenlenmiş olup, 2005-2006 eğitim öğretim yılında uygulamaya konulmuştur (Çelen, Çelik ve Seferoğlu, 2011).
Türkiye'de öğrencilerin akademik başarıları diğer ülkelere göre oldukça düşüktür. 2011 TIMSS (Trends in International Matematics and Science Study) raporuna göre Türkiye, dördüncü sınıflarda 50 ülke arasında 35'inci, Avrupa ülkeleri arasında ise sondan ikincidir. Türkiye'de öğrencilerin dördüncü sınıfta %51'i, sekizinci sınıflarda ise sadece %40'ı orta ve üstü yeterliğe sahiptir (Yücel, Karadağ ve Turan, 2013). 2012 PISA sonuçlarına göre Türkiye, matematik, fen ve okuma becerileri alanlarında OECD ülkelerinin ortalama puanının altında kalmaktadır. Türkiye, PISA'ya katılan 65 ülke içerisinde matematik alanında 448 puanla 44., fen alanında 463 puanla 43. ve okuma becerileri alanında 475 puanla 41. sıradadır (Şirin ve Vatanartıran, 2014). PISA ve TIMMS ülkelerin uluslararası düzeyde kaliteli insan gücü olarak konumunu belirler (Yıldırım, Yıldırım, Yetişir ve Ceylan, 2013). PISA ile ölçülmeye çalışılan okulda müfredattan ne öğrendikleri değil, öğrendikleri bilgileri gerçek yaşama aktarıp aktaramadıklarıdır (Çelen vd., 2011). Bu sonuçlara göre Türkiye'de insan kalitesi de oldukça düşüktür. İnsan kalitesini artırabilmek için öğrencilerin akademik başarılarının artırılması gerekmektedir.
Türkiye'de liselere girişte seçme sınavları uygulanmaktadır. Hem genel hem mesleki eğitim programlarından öğrencilerin mezuniyet oranları %56'dır. Bu oran da ortalaması %83 olan OECD ülkelerinin oldukça gerisindedir. 2000 yılından itibaren 15-19 yaş grubundaki öğrencilerin okula devam etme oranı iki katından fazla artarak %64'e ulaşmasına rağmen hala oranı %84 olan OECD ülkelerinin gerisindedir (OECD, 2013). Eğitimin basamakları anaokulundan başlayarak yükseköğretime kadar devam etmektedir. Bu eğitim kademelerinden 15-19 yaş arasını kapsayan ortaöğretimin yeri amaçları bakımından oldukça önemlidir. "Orta öğretimin amacı; öğrencilere asgari ortak bir genel kültür vermek, birey ve toplum sorunlarını tanıtmak ve çözüm yolları aramak, ülkenin sosyo-ekonomik ve kültürel kalkınmasına katkıda bulunacak bilinci kazandırarak öğrencileri ilgi, yeti ve yetenekleri doğrultusunda yükseköğretime, mesleğe, hayata ve iş alanlarına hazırlamaktır." (Resmi Gazete, 1973). Son zamanlarda dünyada yapılan araştırmalar öğrenci merkezli eğitim üzerinedir. Bu yüzden öğrenme süreçleri ön plandadır (Yanpar ve Özen, 2004). Eğitimde verimliliği artırabilmek için öğrenme süreçlerinin
iyileştirilmesi gerekmektedir. Eğitimde yapılan bazı çalışmalara göre okulda öğrenmeyi belirleyen iki unsur bulunmaktadır. Bunlardan biri öğrencinin giriş davranışları diğeri ise öğrenme sürecidir (Bloom 1976; Walberg, Heartel ve Weinstein, 1983). Bir öğretmen alanına hakim, motivasyonu yüksek ve çocukları seven bir kişiliğe sahip olabilir. Ancak eğer sınıfındaki öğrencilerin doğal öğrenme stillerini dikkate almazsa öğretmen öğretme işinde başarısız olur (Saban, 2005).
11/04/2012 tarihli 28261 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 30/3/2012 tarihli ve 6287 sayılı kanun ile zorunlu eğitimin süresi 8 yıldan 12 yıla çıkarılmıştır. Bu kanunla zorunlu eğitim 4 yıl süreli ilkokul, 4 yıl süreli ortaokul ve 4 yıl süreli lise eğitimini kapsamaktadır. İlköğretimi tamamlayan öğrencilere diploma verilmeyecek, 12 yıllık zorunlu eğitim sonunda ortaöğretim diploması verilecektir (Resmi Gazete, 2012). Türkiye'de lise düzeyindeki eğitimde birçok sorun mevcuttur. Liselerde öğrencileri üniversite sınavına odaklandıkları için lise dersleriyle fazla ilgilenmemekte, dershaneleri daha çok önemsemektedirler. Bu durumun bir sakıncası öğretmenlerin objektif değerlendirme yapmama ihtimalleridir. Öğretmenler, kendi öğrencilerinin üniversiteye girmeleri için notlarını yükseltebilirler. Sorunlardan biri de öğretmenlerin motivasyon ve yeterliliklerindeki eksikliklerdir. Liselerde günlük plan uygulanmamaktadır. Liselerde ilköğretim kadar sıkı bir denetim yapılmamaktadır. Dolayısıyla da öğretmenlerin öğrencilerin özelliklerini dikkate almadan konu merkezli eğitim yapmaktadırlar. Okullarda genelde öğretim yapılmakta, öğrencilerin sosyal ihtiyaçlarını karşılayacak etkinliklere çok az yer verilmektedir (Yanpar ve Özen, 2004).
Türkiye'de ilk ve ortaöğretim okullarında başarı oranının yükseltilmesi, okulların, buralarda görevli yöneticilerin ve öğretmenlerin başarılı olmak için şartlarının geliştirilmesiyle bağlantılıdır. Uluslararası Öğretme ve Öğrenme Araştırması'nda (Teaching and Learning International Study [TALİS]) (2008) öğretmenler okul ortamında disiplin sorunlarının olduğunu belirtmişlerdir. Bu araştırmaya göre kentsel alanlardaki sorunlar, kırsal kesimden de öğrencilerin gelmesiyle sınıf mevcutlarının ortalamanın üzerinde olması, sabahçı ve öğleci uygulamasının yarattığı olumsuzluklar ve kaynak eksikliğiyken; kırsal kesimin sorunları ise, az sayıda öğrenci bulunan sınıflar, düşük akademik performans, öğretmen rotasyon sıklığı kız çocuklarının eğitime katılım oranlarının düşüklüğü olarak belirtilmiştir. Bu araştırmaya Türkiye 2008 yılında katılmış
göre, okul müdürlerinin ilk görevi bütçe ve bütçeden yapılan tahsilatlarla ilgilidir. Ancak okul yöneticilerinin sadece idari lider olarak değil, pedagojik lider de olmaları gerekmektedir. Ortaöğretimde okulu terk oranı da oldukça yüksektir (Eğitim Reformu Girişimi [ERG], 2014).
Öğrenci başarısını etkileyen faktörler, bireyden ve çevreden kaynaklanan faktörler olmak üzere ikiye ayrılabilir. Kendisi ile ilgili olanlar, öğrencinin kişilik özellikleri, zihinsel, fiziksel ve duygusal olgunluğu, uyum, kaygı ve motivasyon düzeyidir (Keskin ve Yapıcı, 2008). Birçok araştırmacı akademik başarıyı etkileyen faktörleri araştırmıştır. Öğrenci akademik başarısını etkileyen fiziksel, psikolojik ve toplumsal çok sayıda etmen bulunmaktadır (Gençtürk, 2001; Silah, 2003; Türnüklü, Zoraloğlu ve Gemici, 2001). Bazı araştırmacılara göre akademik başarıyı artırmada okul yöneticisinin başarısı çok önemlidir (Özan, Türkoğlu ve Şener, 2010). Sene başında eğitime eksiksiz başlanmasını sağlayan, öğretmen ve öğrencisiyle etkili iletişim kuran, veli-okul işbirliğini sağlayan yöneticiler daha başarılı olur ve öğrenci başarısını da artırır. Öğretmenlerin nitelikli olmamaları öğrencileri başarısızlığa götürmektedir. Öğretmenlerin dersi monoton bir şekilde işlemeleri ve öğrencilerle ilgilenmemesi öğrencileri olumsuz etkilemektedir (Altun, 2009). Lise öğrencilerinin öğretmenlerinden aldıkları destek ve aileden aldıkları destek öğrencilerin akademik başarılarını yordamaktadır. Öğretmeni tarafından sevilen ve öğretmenini seven öğrencilerin derslerini daha çok sevdiği ve daha başarılı olduğu söylenebilir (Yıldırım, 2000). Lise öğrencilerinin arkadaş ve ailelerinden destek alması öğrencilerin akademik başarılarını pozitif yönde etkilerken, aile ile ilgili problemler ve geniş çevre sıkıntısı öğrenci başarısını negatif yönde etkilemektedir. Büyük kentlerde öğrencilerin ev-okul-dershane arasında gidip gelmesi, gürültü gibi gündelik sorunlar öğrencinin başarısının azalmasına sebep olur (Yıldırım, 2006). Okul kültürünün güçlü, işbirlikçi, destekleyici ve başarıya odaklı olduğu okullarda öğrenci başarısı da daha yüksektir (Demirtaş, 2010). İlgili alan yazın incelendiğinde, akademik başarı ile pek çok değişken arasındaki ilişkinin incelendiği görülmektedir. Ailenin sosyo-ekonomik düzeyinin akademik başarısına olan etkisi (Kocaman, 2009), öğrenci devamsızlığının akademik başarıya olan etkisi (Altınkurt, 2008), okul kültürü ile okul başarısı arasındaki ilişki (Demirtaş, 2010), örgütsel sağlık ile akademik başarı arasındaki ilişki (Korkmaz, 2005), okul yöneticilerinin mentorlük rolleri ile öğrencilerin akademik başarıları arasındaki ilişki (Yıldırım ve Yılmaz, 2013), öğrencilerin okula ilişkin tutumları ile akademik başarı arasındaki ilişki (Adıgüzel ve Karadaş, 2013; Şahan, 2008), farklılaşmış öğretim ortamı ile akademik başarı arasındaki
ilişki (Beler, 2010), öğrenme yaklaşımları ve başarı amaç yönelimlerinin akademik başarı ile ilişkisi (Canıdemir, 2013), çocuk yetiştirme stili ile aile yapısının akademik başarı ile ilişkisi (Heyndrickx, 2004), yöneticinin karar alma, koordine etme ve iletişim süreçleri konularında yeterliliklerinin okul başarısı ile ilişkisi (Yaşar, 2013), eğitimde takım çalışması ile okul başarısı arasındaki ilişki (Kara, 2006), aile katılımı ile öğrenci başarısı arasındaki ilişki (Kayslı, 2008) konularında çalışmalar yapıldığı görülmektedir.
Bazı araştırmacılar da akademik başarıyı etkileyen değişkenleri araştırmışlardır (Altun ve Çakan, 2008; Şevik, 2014; Tural, 2002). Altun ve Çakan (2008), öğrenci başarısını etkileyen faktörleri altı grupta toplamıştır. Bunlar, sınav, okul öncesi eğitim, fiziki altyapı, işbirliği, okuldaki eğitime destek ve personel yeterliğidir. Şevik (2014), öğrenci başarısını etkileyen faktörleri başarı güdüsü, kaygı, ailenin nitelikleri, sosyo ekonomik özellikler, okul ve eğitim koşullarının yeterli-yetersiz oluşu, genel çevre özellikleri, beslenme ve sağlık koşulları, televizyon seyretme alışkanlıkları, temel demografik özellikler, içinde yer aldığı akran grubunun değer ve normları, eğitim programlarının niteliği, okul yöneticilerinin ve eğitim uzmanlarının yeterlilikleri, sınıf düzeyi, dersin türü ve niteliği, eğitim araçlarının niceliği-niteliği olarak ele almıştır.
Türkiye'de yapılan çalışmalarda öğrenme süreçlerinin iyileştirilmesi konusunda yeterince çalışma bulunmamaktadır. Ayrıca, ilgili alan yazın incelendiğinde, akademik başarı ile birçok değişken arasındaki ilişki ve akademik başarıyı etkileyen faktörler araştırılmıştır. Ancak bu araştırmaların verileri genelde öğrencilerden elde edilmiş olup, okul müdürü ve öğretmenlerle fazla çalışma yapılmamıştır. Öğretmen ve yöneticilerin öğrencilerin başarısında katkısı büyüktür. Bu yüzden akademik başarının artırılmasında onların görüşleri oldukça önemlidir. Yapılan çalışmaların çoğunda öğrencinin akademik başarısı üzerinde ailenin sosyoekonomik ve sosyokültürel özellikleri üzerinde durulmuştur. Öğrencinin başarısını etkileyen daha farklı değişkenleri saptamak amacıyla bu araştırmanın yapılması önem arz etmektedir. Ayrıca, akademik başarının nasıl artırılacağı yönünde yeterli çalışma yoktur. Bu araştırmada okul müdürlerinin, öğretmenlerin, velilerin ve öğrencilerin akademik başarıyı artırmada ne gibi çalışmalar yapabilecekleri üzerinde durulacaktır.
1.2. Araştırmanın Amacı
Bu araştırmanın amacı anadolu liselerinde akademik başarının artırılmasında ve öğrenme süreçlerinin iyileştirilmesine yönelik yönetici ve öğretmen görüşlerini almaktır. Bu amaca ilişkin olarak aşağıdaki sorulara cevap aranacaktır:
1. Okul yöneticileri ve öğretmenler öğrenci başarısını nasıl tanımlamaktadırlar?
2. Okul yöneticileri ve öğretmenlere göre öğrencilerin akademik başarılarını etkileyen olumlu (kişisel, aile ile ilgili, kurumsal ve çevresel) faktörler nelerdir?
3. Okul yöneticileri ve öğretmenlere göre öğrencilerin akademik başarılarını etkileyen olumsuz (kişisel, aile ile ilgili, kurumsal ve çevresel) faktörler nelerdir?
4. Okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin öğrencilerin akademik başarılarını artırmak için yaptıkları uygulamalar (akademik, sosyal ve kültürel) nelerdir?
5. Okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin öğrencilerin akademik başarılarını artırmak için yapmayı planladıkları uygulamalar (akademik, sosyal ve kültürel) nelerdir?
6. Okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin öğrenme süreçlerini iyileştirmek için yaptıkları çalışmalar nelerdir?
7. Okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin liselerde akademik başarıyı artırmak adına önerileri nelerdir?
1.3. Araştırmanın Önemi
Eğitimin istenen hedeflere ulaşabilmesi için öğrenci başarısının artırılması oldukça önemlidir. Çünkü akademik başarısı yüksek olan bireyler toplumdaki nitelikli insan gücünü oluşturur. Bir toplumun kalkınması için en önemli faktör de toplumdaki nitelikli insan gücüdür.
Okul denildiğinde ilk akla gelen kavramlardan biri başarıdır. Yapılan araştırmalarda öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin öğrenci başarısı üzerinde etkili olduğu sonucuna varılmıştır. Çünkü öğretmenler tavırlarıyla, kullandıkları öğretim yöntemleriyle, alan bilgisiyle öğrencileri etkilemektedirler. Okul yöneticileri ise aldıkları kararlarla, liderlik stilleriyle öğrencilerin okul hayatında etkin bir rol oynamaktadırlar.
Araştırma ile elde edilen bulguların ve ulaşılan sonuçların öğrenci başarısını etkileyen faktörlerin belirlenmesi ve öğrenci başarısının nasıl artırılacağına ilişkin öğretmen, yönetici, veli ve konu hakkında karar verici konumundaki kişilere bütüncül, sistematik ve tarafsız bilgiler sağlayacağı düşünülmektedir. Bu çalışma sonunda ilgili karar vericilerin okulları bu yönde geliştirebilmek adına çalışmalarda bulunabilecekleri, öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin de başarıyı artırmak için gerekli düzenleme ve uygulamaları yapmaları düşünülmektedir.
Öğrencilerin başarılarının artırılması için öncelikle başarılarını etkileyen olumlu ve olumsuz faktörlerin belirlenmesi gerekir. Bu güne kadar yapılan araştırmalarda öğrenci başarısını etkileyen faktörler araştırılmış ve belirlenmiştir. Fakat öğrenci başarısının nasıl artırılacağı konusunda fazla çalışma yapılmamıştır. Ayrıca öğrenme süreçlerinin nasıl iyileştirileceği konusunda da yeterli araştırma bulunmamaktadır. Var olan diğer çalışmalar genellikle nicel boyutta ve tek değişkenlidir. Bu çalışmanın diğer çalışmalardan farklı olarak nitel bir çalışma niteliğinde olması, birden çok değişken içermesi ve derinlemesine analiz niteliğinde hazırlanmış olması önemlidir. Araştırmanın bulguları sonucunda öğrencilerin başarılarına etki eden faktörler belirlenerek okul yöneticileri ve öğretmenlerin başarıyı nasıl artırabileceklerinin belirlenmesini sağlayacaktır. Bu araştırmanın bulgularına göre diğer araştırmacılar da benzer uygulamaları farklı illerde gerçekleştirerek daha da genişletebilir sonuçları karşılaştırabilirler. Bu çalışmanın bundan sonra yapılacak çalışmalara kaynaklık edebilecek sonuçlar üretebileceği umulmaktadır.
1.4. Sayıltılar
Bu araştırma, yönetici ve öğretmen görüşlerine başvurularak öğrencilerin akademik başarılarının nasıl artırılacağı ve öğrenme süreçlerinin nasıl iyileştirilebileceği konularında çıkarımda bulunulabileceği varsayımına dayalı olarak gerçekleştirilmiştir.
1.5. Sınırlılıklar
Görüş konusunda çeşitliliği artırmak için başlangıçta katılımcılardan eşit sayıda bayan ve erkekten görüş almak amaçlanmış, fakat araştırma istekli katılımcılarla yapıldığı için bu eşitlik sağlanamamıştır. Öğretmen katılımcıların 12'si bayan 24'ü ise erkek, okul
gerçekleştirilmek istenmiş, ancak bir okulda müdürün araştırmaya katılmak istememesi sonucunda müdür yardımcısı ile görüşme yapılmıştır. Katılımcıların bu şartları sağlamaması bir sınırlılık olarak görülebilir.
Katılımcılara "üst yönetim birimlerinin öğrenme sürecini desteklediğini düşünüyor musunuz?" sorusu yöneltildiğinde öğretmen ve yöneticiler bu soruya cevap vermekten kaçınmış, fikirlerini açık şekilde ifade etmemişlerdir. Katılımcı cevaplarının bir kısmı gerçek görüşleri yansıtmadığı için araştırmada bir sınırlılık olarak görülebilir.
Bu araştırmada elde edilen veriler Antalya ili Manavgat ilçesi sınırları içerisindeki Anadolu liselerinde görev yapan öğretmen ve okul yöneticilerinin görüşleri ile sınırlıdır.
1.6. Tanımlar
Lise: Dört yıllık orta okuldan sonra en az dört yıllık bir eğitimle hayata ve yükseköğretime
hazırlayan ortaöğretim kurumu (TDK, 2014).
Başarı: Kişinin yetenek ve yetişmeye bağlı olarak gösterdiği ansal ya da eylemsel
etkinliklerinin olumlu bir ürünüdür (TDK, 2014).
Akademik Başarı: Okulda okutulan derslerde geliştirilen ve öğretmenlerce takdir edilen
notlarla, test puanlarıyla ya da her ikisi ile belirlenen beceriler veya kazanılan bilgilerin ifadesidir (Erdoğdu, 2006).
BÖLÜM 2
KAVRAMSAL ÇERÇEVE
Bu bölümde araştırmaya ilişkin temel kavramların açıklanmasına ve ilgili araştırmalara yer verilmiştir.
2.1. Başarı ve Akademik Başarı
Okul, eğitim amacıyla kurulmuş bir ortamdır. Okul bireye gerekli bilgileri sağlamanın yanında onun sosyalleşmesini de sağlayan bir kurumdur. Okullar, bireylerin hayata hazırlamalarında, olumlu davranış geliştirmelerinde, yaratıcı ve eleştirel düşünme becerisi geliştirmelerinde ve geleceği planlamalarında etkili olmaktadır (Kapucu, 2015). Okulda öğrencilerin kazanması istenilen bilgi, beceri ve tutumlar önceden planlanmıştır. Bu bilgi, beceri ve tutumlar öğretmenler tarafından öğretim etkinlikleri ile öğrencilere kazandırılır. Öğrencilerin bu davranışları kazanma derecesi akademik başarı ile ölçülür (Altınkurt, 2008). Okulun amacı öğrencilerin bilişsel, duyuşsal ve psikolojik yönlerden gelişmesini sağlamak olduğuna göre, en temel okul çıktısının da öğrenci başarısı olduğu söylenebilir
(Sarıer, 2016). Bu bağlamda akademik başarı eğitimin en önemli amaçlarından biridir
(Kayslı, 2008). Bu nedenle öğrencinin tüm yaşantısını etkileyen bu kavramla ilgili bir çok tanımlama yapılmıştır.
Başarı, kişinin yetenek ve yetişmeye bağlı olarak gösterdiği ansal ya da eylemsel etkinliklerinin olumlu bir ürünüdür (TDK, 2014). Wolman'a (1973) göre başarı, istenilen bir sonuca ulaşma yönünde bir ilerlemedir (Aktaran Keskin ve Sezgin, 2009). Başarı, okul ortamında belirli ders ya da akademik programlardan bireyin ne derece yararlandığının bir göstergesidir (Carter ve Good'den aktaran Keskin ve Sezgin, 2009). Bu tanımlara göre
Eğitimde başarı denildiğinde genellikle, okulda okutulan derslerde geliştirilen ve öğretmenlerce takdir edilen notlarla, test puanlarıyla ya da her ikisi ile belirlenen beceriler veya kazanılan bilgilerin ifadesi olan “Akademik Başarı” kastedilmektedir (Carter ve Good'den aktaran Keskin ve Sezgin, 2009). Eğitimde "başarı" kavramıyla "akademik başarı" kastedilmektedir. Başarı, akademik başarıyı da kapsayan daha geniş bir kavramdır. Ancak okuldaki başarı dediğimizde akademik başarı akla gelmektedir. Bu nedenle eğitim araştırmalarında başarı ve akademik başarıyı ayırmak güçtür (Şevik, 2014).
Akademik başarı tanımına birçok araştırmacı çalışmasında yer vermiştir. Genel olarak tanımlara bakıldığında akademik başarı öğrencilerin bilişsel becerilerini ölçen derslerdeki performansı betimleyen öğrencinin ders başarısını ifade eden bir kavramdır. Bu bağlamda "akademik başarı, öğrencilerin okul yaşamında amaçlanan davranışlara ulaşma düzeyi olarak tanımlanabilir" (Silah, 2003, s.103). Erdoğdu (2006) ise çalışmasında akademik başarıyı bireyin psikomotor ve duyuşsal gelişiminin dışında kalan, bütün program alanlarındaki davranış değişmeleri olarak ifade etmektedir. Akademik başarı daha çok bilişsel becerilerin ölçülmesinde kullanılan bir ifadedir. Başka bir çalışmada ise başarı, okul ortamlarında belirli bir ders ya da akademik programlardan bireyin ne derece yararlandığının bir ölçüsü ya da göstergesi olarak tanımlanmıştır. Okuldaki başarı ise akademik bir programdaki derslerden öğrencinin aldığı notların ya da puanlarının ortalaması olarak tanımlanabilir (Güleç ve Alkış, 2003). Bununla birlikte Demirtaş ve Çınar'a (2004) göre başarı istenen sonuca ulaşma, istenen amaca erişme, isteneni elde etme olarak tanımlanabilir. Öğrenci başarısı "öğrencinin bulunduğu okul, sınıf ve derse göre belirlenmiş sonuçlara ulaşmada göstermiş olduğu ilerleme" olarak, başarısızlığı da "öğrencinin gerçek yeteneği ile okuldaki başarısı arasında görülen farklılık" olarak tarif edilebilir. Başka bir çalışmada Özgüven (2002) ise, başarıyı bireyin okuldaki belli bir ders ya da akademik programdan bireyin ne derece faydalandığının bir göstergesi olarak tanımlamıştır. Diğer bir çalışmada ise, öğrenci başarısı öğrencinin birtakım bilgi ve beceri kazanmayı gerektiren konularda istenilen düzeyde yeterlilik göstermesi ya da kendisine ölçme araçları uygulanan öğrencinin olumlu tepkileriyle ortaya çıkan sonuç olarak ifade edilmiştir. (Arıcı, 2007a).
Olcay ve Döş'e (2009) göre ise, okul başarısı akademik açıdan gösterilen üstünlüğe göre saptanan bir göstergedir. Okul, bilişsel gelişimin sağlandığı, bilginin kazanıldığı, akademik üstünlüğe ulaşmak için gerekli ortamın hazırlandığı bir yerdir. Üstün olarak kabul edilen notlar okul başarısını; bu notların altında olan notlar ise okul başarısızlığını ifade eder.
Öğrencilerin başarılı veya başarısız olarak nitelendirilmesinde derslerde alınan notların oranı davranışların değerlendirilmesine göre daha etkilidir. Demirtaş (2010) ise, öğrenci başarısının, öğrencinin eğitim ve öğretim ortamında kazandığı, bilgi beceri ve davranışlarla ortaya çıktığını ve bu bilgi beceri ve davranışların öğrenme sonucunda gerçekleştiğini öne sürmektedir. Akademik açıdan başarılı öğrenci kendisinden istenilenleri yerine getiren, notlarını yüksek tutan, ders çalışma niteliği ile öne çıkan öğrencidir. Akademik başarı gösteren öğrenci sürekli ön planda tutulur (Bahçetepe, 2013).
Sarpkaya'ya (2008) göre, ilköğretim öğrencilerin programdaki derslerin ve sosyal etkinliklerin katkısıyla ilgi ve yeteneklerine göre yetiştirilecekleri bir dönemdir. İlköğretim kurumlarında öğrenci başarısı ders programlarında belirtilen özel ve genel amaçlar, kazanımlara göre ölçülür ve değerlendirilir. Öğrencinin başarısının değerlendirilmesinde bilişsel, duyuşsal, sosyal ve psiko motor özelliklerinin hepsi bir bütün olarak göz önüne alınmalıdır. Sınavlar ve öğrencinin performansına yönelik çalışmalar 100 tam puan üzerinden değerlendirilir. Değerlendirme sonuçları, öğretmen not çizelgelerine puan olarak yazılır ve beşlik sisteme dönüştürülerek karneye geçer. Beşlik not sisteminde başarı "beş", başarısızlık "bir" notuyla değerlendirilir.
Başka çalışmalarda, akademik başarının öğrencinin ders notuna göre değil öğrencinin öğrendiklerini yaşam durumlarına aktarma derecesi olarak ifadelendirildiği de görülmektedir. Bu çalışmalardan biri olan Berberoğlu ve Kalender (2005) çalışmasında, öğrendiği bilgi ve becerileri yaşama aktarabilen, bireysel ve toplumsal gereksinimlere yanıt verebilen bireylerin gerçek anlamda başarılı olduklarını ifade etmiştir. Başka bir çalışmada Kumandaş ve Kutlu (2011) ise, eğitimde öğrenci başarısı kavramının yeniden ele alınmakta olduğunu ve öğrenci başarısının yalnızca okul derslerinden geçti-kaldı notu olarak anlaşılmaması gerektiğini vurgulayarak başarıyı öğrencinin okulda öğrendiklerini gerçek yaşam durumlarında ne derece kullandığının bir göstergesi olduğu üzerinde durmuştur. Diğer bir çalışmada öğrenci başarısı öğrencilerin derslerde öğrendiklerini aynen kullanmaları değil, öğrendiklerini yaşam durumlarına göre uyarlamaları olarak görülmesi gerektiği ifade edilmiştir. Öğrenci başarısı bilgiden beceriye, beceriden de yeteneğe doğru çıkarılmalıdır. Öğrencilerin yaşamda başarılı olabilmeleri için, etkili iletişim kurabilmesi, olaylara eleştirel gözle bakabilmesi, karşılaştıkları problemleri çözebilmesi gibi üst düzey zihinsel özelliklere sahip olması gerekmektedir. Öğrencilerin bu özellikleri kazanması,
etkin olarak katması gerekir (Kutlu, Doğan ve Karakaya, 2010). Diğer bir çalışmasında Kocaman (2009) önemli noktalara değinmiştir. Çocuklarımızın başarısı sadece aldıkları notlar ve kazandığı sınavlarla değerlendirilmemeli, gerçek anlamda başarı, onun gelecekteki iş ve aile yaşantısındaki başarıyı yakalayabilmesine bağlıdır. Başarı tek boyutlu bir kavram değildir. Öğrenme hedeflerinin çok boyutlu düşünülmesi ve planlanması gerekmektedir. Gerçek anlamda başarı çocuğun ilerdeki yıllarda iş hayatı, aile hayatı kısacası tüm yaşantısı boyunca göstereceği başarı olmalıdır. Örneğin kişinin kendi kendini yazılı ve sözlü olarak ifade etme becerisi, kararlı olabilme, kendine güven, problem çözme becerileri, kendini tanıma, güçlü ve zayıf yönlerinin farkında olabilme, gelecekle ilgili gerçekçi kararlar alabilme, hayatını kontrol edebilme, davranışlarının sorumluluğunu alma ve sonuçlarına katlanma gibi pek çok başarı ölçütü vardır. Okul ortamı ve eğitim süreci çocuğu çevreleyen sosyo ekonomik şartlardan büsbütün ayrı düşünülemez. Bir yanda bir türlü çözüme kavuşturulmamış ülke sorunları dururken diğer yanda sorunsuz bir eğitim süreci oluşturulması mümkün değildir. Gençler okulda başarılı olabilmek için oraya aksetmiş sorunlarla da uğraşmak zorunda kalmaktadır. (Kocaman, 2009).
Aslında başarı ve akademik başarı kavramları, nasıl tanımlanırsa tanımlansın, yadsınamaz bir gerçek vardır. O da, öğrenci başarısının gerek eğitim araştırmaları, gerekse öğrenciler, öğretmenler ve veliler açısından ne kadar önemli olduğudur. Örneğin, Arıcı’nın (2008) da belirttiği gibi, öğrenci başarısı eğitim ve okul ile ilgili süreçlerin merkezini oluşturmakta ve okul hayatı ya da eğitim dendiğinde ilk akla gelen başarı kavramı olmaktadır. Eğitim ve öğretim faaliyetlerinde en çok üzerinde durulan konu, faaliyetlerin bir ürünü olan öğrenci başarısıdır. Aynı öğretim kurumunda aynı dersleri benzer metotlarla alan öğrencilerin dönem ya da yılsonunda akademik başarılarının farklılaşması eğitim araştırmacılarının araştırdığı konuların başında gelmektedir. Aynı şekilde, Korkmaz (2005) da, başarı kavramını her türlü eğitim araştırmasının ortak konusu olarak görmekte ve eğitim alanında yapılan araştırmaların farklı içerik ve alanlara sahip olsalar dahi, ortak paydalarının, öğrenci başarısı için etkili bir eğitim gerçekleştirmek ve nitelikli çıktılar elde etmek olduğunu öne sürmektedir. Bu kadar önemli olan öğrenci başarısını artırabilmek için ise öncelikle başarıyı etkileyen faktörlerin belirlenmesi gerekmektedir.
2.2. Akademik Başarıyı Etkileyen Faktörler
Öğrenci, okul dediğimiz eğitim kurumlarının var olma nedenidir. Öğrenci başarısı, eğitim kurumlarına devam eden öğrencilerin gösterdikleri başarı, aynı zamanda uygulanan eğitim programının ve uygulayan eğitimde iş görenlerinin başarısıdır. Eğitim kurumları, öğrenci başarısını artırabilmek için neler yapabileceklerinin arayışı içinde olmalıdır. Bunun için de okullar öğrenci başarısını etkileyen gerçek nedenleri belirlemek ve olumsuz faktörlerin en aza indirgenebilmesi için gerçekçi ve uygulanabilir çözüm önerileri ortaya koymak zorundadır (Sarpkaya, 2008, s. 242). Bu bağlamda akademik başarıyı etkileyen olumlu ve olumsuz faktörler bu başlık altında detaylı bir şekilde incelenmiştir.
Öğrencilerin akademik başarısı üzerinde etkili olan pek çok değişken bulunmaktadır. Öğrenme değişkeni olarak da adlandırılan bu değişkenler, hemen hemen tümüyle fizyolojik, psikolojik ve toplumsal durumlarla ilgilidir. Öğrenme değişkenleri öğrencinin öğrenme durumunu ya da başarı düzeyini olumlu yönde veya olumsuz yönde etkilemektedir. Öğrencinin, derslerine karşı öğrenme, ilgi, merak ve isteği, uygun çalışma ortamının bulunması, verimli çalışma alışkanlıklarının bulunması, başarı için çevresinden destek görmesi, sağlıklı bir bedensel yapıya sahip olması gibi özellikler öğrencinin başarısını artırırken bunun tersi durumlar ise başarısını azaltacaktır (Uluğ, 2012). Başka bir çalışmada Altun Akbaba (2009), akademik başarıyı etkileyen faktörlerin çeşitli boyutlarının olduğunu, bu boyutların arasında zeka, öğrencinin bilişsel ve öğrenme stilleri gibi değişkenlerle birlikte örgütsel ve çevresel faktörlerin de olduğunu ortaya koymaktadır. Bu faktörler arasında, okul yöneticisinin liderliği, kolektif yeterlik, akademik baskı, sosyoekonomik statü, akademik vurgu, nitelikli okul öncesi eğitim, ailenin desteği, sınıftaki öğrenci sayısı ve öğretmen niteliği, öğrencilerin motivasyonu, öğretmenlerin öz yeterlik algısı ve öğrencilerin öğrenmeye karşı tutumları vurgulanabilir.
Araştırmacılar akademik başarıyı etkileyen birçok faktör üzerinde durmuşlardır. Bu çalışmalara göre akademik başarıyı etkileyen faktörler ailesel faktörler, kişisel faktörler, okuldan kaynaklanan faktörler ve arkadaş çevresinden kaynaklanan faktörler olarak gruplanabilir. Bu çalışmalardan biri olan Arıcı'ya (2007b) göre ders başarısını etkileyen birçok faktör vardır. Bunlar başarı güdüsü, kaygı, ailenin nitelikleri, sosyo-ekonomik özellikler, okul ve eğitim koşullarının yeterli-yetersiz oluşu, genel çevre özellikleri, beslenme ve sağlık koşulları, televizyon seyretme alışkanlıkları, temel demografik
niteliği, okul yöneticilerinin ve eğitim uzmanlarının yeterlilikleri, sınıf düzeyi, dersin türü ve niteliği, eğitim araçlarının niceliği-niteliğidir. Diğer bir çalışmada Yılmaz, Sünbül, Yurt, Aydın, Kaşarcı ve Alan (2013) akademik başarıyı etkileyen faktörleri dört grupta toplamışlardır. Bunlar, bireysel faktörler, çevresel faktörler, ailevi faktörler ve okula ilişkin faktörlerdir. Bireysel faktörler, çalışma süresi, öğrenme stratejisi kullanma, öğrenme yaklaşımı, özyeterlik ve başarı güdüsüdür. Çevresel faktörler, evdeki kitap sayısı, çalışma odasının bulunması, çocuğun bulunduğu yakınsal gelişim alanıdır. Ailevi faktörler, ana-baba beklentisi, kardeş sayısı, anne ve ana-babanın eğitim düzeyi ve gelir düzeyidir. Okula ilişkin faktörler ise, okula karşı tutum, okulda kütüphane bulunması ve okuldaki tüm sosyal imkanlardır. Başka bir çalışmada Keskin ve Sezgin (2009), akademik başarının zeka ile pozitif yönde ilişkili olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Araştırma sonucuna göre akademik başarıyı etkileyen diğer faktörler ise, yetenek, özlük, kişilik ve aile nitelikleri, baba ve annenin öğrenim düzeyi, ailenin ortalama aylık geliri, annenin çalışması, anne ve babanın birbiriyle geçimleri, ailenin öğrencinin derslerdeki başarısı ile ilgisi, ergeni anlama derecesi, ergene olan güveni, aile ile ergen arasındaki ilişkilerin durumu gibi faktörlerdir. Akademik başarının düşmesine sebep olan faktörler ise, anne-baba ilgisizliği, eğitim yetersizliği, kişilik uyumsuzlukları, kültürel yoksunluk, ergenlerin benimseyebileceği ya da kabul gördüğü bir toplumsal grubun olmamasıdır. Çalışmada ekonomik düzeyi yüksek olan ailelerin çocuklarının, ekonomik durumu düşük olan ailelerin çocuklarına göre akademik başarılarının daha yüksek olduğu ve ergenin cinsiyeti ile akademik başarısı arasında bir ilişki bulunmadığı saptanmıştır. Diğer bir çalışma olan Dane, Kudu ve Balkı (2009) araştırma sonuçlarına göre, kendisi, okul ve sınıf ortamı, aile, öğretmen, sınıf arkadaşları, öğretim yöntemleri gibi faktörler öğrencinin akademik başarısını etkiler. Öğrencinin kendisiyle ilgili olarak yetenekleri, beden ve ruh sağlığı, güdülenme, olgunluk ve hazırlık düzeyi, derse devamı, katılımı, sınıf düzeyinin öğrencinin gelişim düzeyinin çok üstünde veya çok altında olması, çocuğun sınıf içinde arkadaşı ve görevi olmaması başarısızlık nedenleridir. Gökalp'in (2006) çalışmasına göre ise, okul başarısını etkileyen faktörler, duygusal faktörler, benlik algısı, motivasyon, zihinsel faktörler, sınav kaygısı, cinsiyet, ebeveyn tutumları, kardeş tutumları, okul-öğretmen faktörü, ders çalışma yöntemleridir. Öğretmen-öğrenci ilişkisi öğrencinin okul başarısındaki en önemli faktördür. Kocaman da (2009) çalışmasında, diğer araştırmacılar gibi, başarılı olmak için öğrencinin çabasının yeterli olmadığını ifade etmiştir. Başarıyı etkileyen faktörleri kişisel özellikler ve arkadaşlık ilişkilerinin etkisi, okul-öğretmen faktörü ve aileye bağlı sebepler
olmak üzere üç başlıkta toplamıştır. Araştırma sonucunda ailenin gelir düzeyindeki ve eğitim seviyesindeki artışın öğrencinin başarısının artmasını sağladığını tespit etmiştir. Diğer bir çalışmada Sarıer (2016) akademik başarıyı etkileyen faktörleri öğrenciden, okuldan ve aileden kaynaklanan faktörler olarak gruplamıştır. Öğrenciden kaynaklanan faktörler, benlik saygısı, özyeterlik, motivasyon ve ders çalışma alışkanlığıdır. Okul kaynaklı faktörler derse yönelik tutum, öğretmenin davranışları, okul müdürünün liderliği ve okul kültürüdür. Aile kaynaklı faktörler ise, anne ve babanın tutum ve davranışları, eğitime katılım, anne baba eğitim durumu ve ailenin sosyo ekonomik düzeyidir.
Bununla birlikte akademik başarı ile tek bir değişken üzerine yapılan araştırmalar da bulunmaktadır. Altınkurt'un (2008) öğrenci devamsızlıklarının akademik başarıya olan etkisini araştırdığı çalışmasının sonuçlarına göre, akademik başarıyı etkileyen fiziksel, psikolojik ve toplumsal etmenler bulunmaktadır. Araştırma sonucunda, öğrencilerin akademik başarıları ile özürsüz devamsızlıkları arasında ters yönde bir ilişki olduğu, akademik başarı ile özürlü devamsızlık arasında ise ilişki bulunmadığı sonucuna ulaşmıştır. Diğer bir araştırma olan Yıldırım ve Yılmaz'ın (2013) okul yöneticilerinin mentorlük rollerinin okulun akademik başarısı açısından incelediği çalışmasının sonuçlarına göre, okul yöneticisinin mentorlük rolüyle öğrencilerin akademik başarıları arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Başka bir çalışma olan Adıgüzel ve Karadaş'ın (2013) ortaöğretim öğrencilerinin okula ilişkin tutumlarının okul başarısı ile ilişkisini araştırdığı çalışmasının sonucunda, öğrencilerin not ortalaması ile okula ilişkin tutumları arasında anlamlı bir ilişki olmadığı sonucuna ulaşmışlardır. Diğer bir çalışmada Beler (2010) faklılaştırılmış öğretim ortamının öğrencilerin akademik başarısına etkisini araştırmıştır. Bu araştırmasının sonucunda, katlı öğretimin öğrencilerin öğrenmelerini kolaylaştırdığı ve akademik başarılarını artırdığını tespit etmiştir. Diğer bir çalışmada Kayslı (2008) aile katılımının akademik başarı üzerine etkisini incelemiştir. Bu araştırmasında, aile katılımını sağlayarak öğrencilerin başarılarının artırılabilineceği sonucuna ulaşmıştır. "Eğitimde takım çalışması ve okul başarısı" adlı çalışmasında Kara (2006), problem çözme ekiplerinin uygulandığı okullardaki öğrenci başarısının diğer okullara göre daha yüksek olduğunu belirtmiştir. Canıdemir (2013) başarı amaç yönelimlerinin öğrenci başarısına etkisini araştırdığı çalışmasında, öğrencilerin anne ve babalarının eğitim düzeyine göre benimsedikleri başarı amaç yönelim türünün değiştiği sonucuna ulaşmıştır. Üniversite mezunu ailelerin çocuklarının çoğunun öğrenme amaç
yönelimli olduklarını saptamıştır. Başka bir çalışmada Demirtaş (2010) okul kültürü ile öğrenci başarısı arasındaki ilişkiyi araştırmıştır. Çalışmasının sonucunda, işbirlikçi liderlik, öğretmen işbirliği ve öğretmenlerin ve yöneticilerin mesleksel gelişiminin öğrencilerin akademik başarılarına etkisi olduğu sonucuna ulaşmıştır. Korkmaz (2005) örgütsel sağlık ile öğrenci başarısı arasındaki ilişkiyi araştırmıştır. Bu araştırmanın sonucunda Korkmaz (2005), akademik başarı ile akademik önem, öğretmen bağlılığı, müdür etkisi, mesleki liderlik, kaynak desteği, sosyo ekonomik statü değişkenleri arasında anlamlı ilişki olduğunu, kurumsal bütünlük ile akademik başarı arasında anlamlı bir ilişki olmadığını saptamıştır.
Altıntaş ve Altıntaş (2008) ise çalışmasında farklı bir nokta üzerinde durmuştur. Çalışmasında ilköğretim kurumunun öğrenci başarısı için çok önemli olduğunu vurgulamıştır. Öğrencilerin ileri aşamada başarılı olmalarının bir ön koşulu ilköğretim kurumunda başarı duygusunu tatmış olmaları olarak görmektedirler. Çalışmalarında öğretmenlerin anlamlı ve kalıcı öğrenmeler oluşturabilmeleri için, eğitim teknolojileri geliştirerek, eğitim ortamını zenginleştirip, sınıf ortamını çeşitlendirmesi gerektiğini belirtmişlerdir.
Öğrenci başarısını etkileyen çok fazla faktör olduğu için bu konuda yapılan araştırmaların sonucunda elde edilen bulguların bir bütün olarak görülüp değerlendirilmesi çok zordur. Bu yüzden bulguları daha sağlıklı değerlendirmek için bu sınıflamaya gitmekte fayda vardır. Bu faktörler okul, aile ve kişisel olmak üzere bir sınıflamaya tabi tutulabilir. Bu faktörlere ek olarak akademik başarıyı etkileyen çevresel faktörler de bulunmaktadır. Sonuç olarak öğrenci başarısı üzerinde etkisi olan birçok faktör bulunduğu görülmektedir. Bu faktörlerin en önemlilerinin ailenin nitelikleri ve okul ortamındaki değişkenler olduğu söylenebilir. Yapılan çalışmalar genel olarak ailenin sosyo ekonomik durumu ve gelir düzeyinin öğrencinin akademik başarısı üzerinde etkili olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte öğrenci öğretmen ilişkisi, öğrencinin akran grubu, okul yöneticisi, zeka, kaygı, ders çalışma alışkanlıkları gibi birçok etken öğrenci başarısı üzerinde etkili olmaktadır. Yapılan çalışmalarda önemle üzerinde durulan aile nitelikleri öğrenci başarısında en önemli etmen olarak görülebilir.
2.3. Okul Başarısında Ailenin Etkisi
Eğitim sadece okulda gerçekleşen bir süreç değildir. Okulun dışında aile de eğitimin gerçekleşmesinde önemli bir yere sahiptir. Aile okulun dışındaki en etkili çevredir (Şevik, 2014). Okul ve ailenin çocuğun yaşantısında en etkili iki kurum olduğu söylenebilir. Öğrenci zamanının bir kısmını okulda geçirmekte ama diğer zamanlarını aile ve sosyal çevresinde geçirmektedir. Bu yüzden de öğrencinin okul başarısının büyük çoğunluğunu aile belirlemektedir (Carneiro, 2008). Türkiye'de öğrencilerin evde geçirdikleri zaman okulda geçirdikleri zamandan çok daha fazladır. Bu yüzden okullardaki eğitimin başarılı olması ve amaçlarına ulaşabilmesi için öğrencinin ailesinin desteğine ihtiyacı vardır (Ünal, Yıldırım ve Çelik, 2011). Okulda yapılanlar evde anne-baba tarafından desteklenmediği sürece okul eğitiminde başarıya ulaşmak mümkün değildir. Okul ve aile farklı toplumsal kurumlardır ve farklı beklentileri vardır. Bu iki kurum öğrencinin başarısını sağlayacak biçimde şekillendirilmelidir (Şimşek ve Tanaydın, 2001).
Bu konuda yapılan bazı çalışmalar bulunmaktadır. Bunlardan biri olan Çelenk'in (2003) "Okul başarısının ön koşulu: Okul aile dayanışması" adlı çalışmasında aile desteğinin önemi üzerinde durmuştur. Yazar çalışmasında, aile içi uyumun, ailenin destekleyici yaklaşımının ve ailenin okul etkinliklerine katılmasındaki çeşitliliğin, okul başarısı üzerinde önemli etkilere sahip olduğu sonucuna ulaşmıştır. Okul ile ortak program üzerinde görüş birliği içinde düzenli iletişim içinde bulunan, çocuğuna eğitim desteği sağlayan velilerin çocukları daha başarılı olmaktadırlar. Diaz (1989) tarafından yapılan diğer bir araştırmada, akademik başarısı düşük ve sınıfta kalma riski taşıyan öğrencileri diğer öğrencilerden ayıran en önemli etkenin, anne-baba desteği ve ilgisinden yoksunluk olduğu saptanmıştır. Anne babanın katılık, tutarsızlık ve geçimsizliğinin de öğrencinin akademik başarısını düşürdüğü gözlenmiştir. Başka bir çalışma olan Yıldırım (2006) çalışmasının sonuçlarına göre öğrencilerin ailelerinden aldıkları destek öğrencilerin akademik başarılarının yükselmesine yardımcı olmaktadır. Aksine, öğrencilerin aileleriyle ilgili yaşadıkları sıkıntılar (ailenin çocuğu ders çalışmaya zorlaması, öğrenciyle yeterince ilgilenmemesi, çocuktan yüksek başarı beklemesi, ailede yaşanan geçimsizlikler) ise akademik başarılarının düşmesine neden olabilmektedir. Aynı şekilde Şama ve Tarım (2007) da öğrenci başarısızlığının en önemli nedeninin aile ilgisizliği olduğunu ortaya koymuşlardır. Daha sonraki nedenler ise sırasıyla, aile ortamının huzursuz olması, aile
