Mühendis ve Makina - Cilt: 45 Sayý: 537
bilgi sayfasý
36
PARAMETRÝK MONTAJ MODELLEMEDE ÜÇ BOYUTLU
KISITLARIN KULLANILMASI
Osman Günhan BAYAT Makina Mühendisi
beraber yaptýklarý iþler çok benzerdir. Burada dünyada en fazla satýlan mekanik montaj modelleme yazýlýmlarýndan olan Autodesk Inventor'a göre isimleri kullanacaðým.
Mate (Çakýþma) : Parçalar üzerindeki iki objeye eþleþme/çakýþma kýsýtlamasý tanýmlar. Çok farklý alanlarda kullanýlabilecek bir kýsýttýr. Nokta ile nokta çakýþtýrmak veya eksen ile eksen çakýþtýrmak veya düzlem ile düzlem çakýþtýrmak gibi birçok kullanýmý vardýr.
Angle (Açý) : Çizgisel veya düzlemsel yüzeyler için kullanýlýr. Parçalar üzerindeki iki obje için açý kýsýtý tanýmlar. Böylece bir objenin diðer objeden kaç derece açýyla duracaðý belirlenir. Ayrýca açý deðerleri belirli aralýklarda deðiþtirilerek hareket de tanýmlanabilir.
Tangent (Teðet) : Düzlemlerle, silindir küre koni gibi dönel elemanlar için kullanýlýr. Düzlem yüzey ile eðrisel yüzeyin her zaman teðet olmasý gerektiðini tanýmlar. Bu kýsýtýn kullanýlmadýðý yazýlýmlarda ek düzlemler tanýmlayarak bu teðetliði kendimiz saðlamaya
GÝRÝÞ
eknik resim masalarýndan bugüne çok þey deðiþti. Sadece çizim yöntemleri deðil düþünme mantýðý da bilgisayarýn sunduðu avantajlara paralel olarak oldukça fazla mesafe katetti. Baþlangýçta bilgisayarla çizimde amaç sadece kaðýtta görünecek olaný elde etmek olsa da, yazýlýmlar geliþtikçe çizimlerden beklentiler artmakta, beklentiler arttýkça da çizim/tasarým yaparken dikkat etmemiz gereken özellikler de artmaktadýr.Parça modellemede çizilen iki boyutlu objeler arasýnda geometrik þartlar (kýsýtlar) tanýmlamak ve benzer þekilde montaj modellemede de parça veya alt montajlarýn birbirlerine göre konumlarýný ayarlamak (üç boyutlu kýsýtlar/montaj kýsýtlarý) parametrik yazýlýmlar için vazgeçilmez bir özellik haline gelmiþtir.
Þu anda piyasada satýþa sunulmuþ birçok çizim/tasarým yazýlýmý bulunmaktadýr. Her firma kendi ihtiyacý ve beklentilerine göre farklý yazýlýmý tercih etmektedir. Bu kadar farklý yazýlým olmasýna raðmen yazýlýmlarýn içeriðine baktýðýnýzda aslýnda çok da farklý olmadýklarý görülmektedir. Bu yüzden bir yazýlýmýn çok iyi derecede öðrenilmesi durumunda diðer yazýlýmlarýn öðrenilmesi oldukça kolay olmaktadýr. Örneðin bir yazýlýmda montaj kýsýtlarýný iyi bir þekilde biliyorsanýz diðer bir yazýlýmda da ayný özellikleri zorlanmadan kullanabilirsiniz.
Montaj kýsýtlarý, parçalar arasýndaki konum ve hareket iliþkilerini tanýmlamak için kullanýlýr. Öncelikle konum kýsýtlarýna bakacak olursak, farklý üç veya dört tane kýsýt olduðunu görürüz. Ýsimler yazýlýmlara göre deðiþmekle
Mühendis ve Makina - Cilt: 45 Sayý: 537 37
bilgi sayfasý
çalýþýrýz. Bu yöntem hem daha uzundur hem de her zaman çözüm bulunamayabilir.
Insert (Yerleþtirme) : Düzlem yüzlü silindirik parçalar için kullanýlýr. Parçalar üzerindeki daire þekilli iki objeye hem eksen çakýþmasý hem de düzlem çakýþmasý kýsýtlarýný verir. Bir cývata,somun veya pulun deliðe oturtulmasý bu kýsýta örnek oluþturulabilir.
Soldaki iki plakanýn konumlandýrýlmasý konum kýsýtlarý göstermek açýsýndan faydalý olabilir. Öncelikle iki plakanýn ön yüzeyleri seçilerek Mate kýsýtý ile ayný hizada olmalarý ve çakýþan iki kenara mate kýsýtý tanýmlayarak çakýþmalarý saðlanmýþtýr. Sonra alt plakanýn üst yüzeyi ile üst plakanýn alt yüzeyi arasýnda Angle kýsýtý tanýmlanarak, bu örnek için deðerine 75° verilmiþtir.
Hareket kýsýtlarý da bir parçanýn diðer parçaya göre göreceli hareketini tanýmlamak için kullanýlýr.
Rotational (Dönme) : Bir parçanýn diðer parçaya göre dönüþünü tanýmlar. Diþlilerin hareketleri bu kýsýt için en belirgin örnektir. Belirli oranlarla hýz farklýlýðý saðlanabilir.
Rotational - Translational (Dönme - Ýlerleme) :
Bir parçanýn dönüþü ve diðer parçanýn düzlemsel hareketini tanýmlamak için kullanýlýr.
Transitional (Geçme) : Silindirik bir parçanýn diðer parça üzerindeki sürekli yüzeyler üzerindeki hareketini tanýmlar. Kam hareketi de bu kýsýt için iyi bir örnektir.
Parametrik yazýlýmlarda tanýmlanan ölçü deðerlerinin tamamý baþka ölçüleri veya parametreleri tanýmlamak için kullanýlabilir. Tanýmlanan kýsýtlarýn ölçüsel deðerleri de parametre kabul edilebildiðinden formüller yazarak daha geliþmiþ kýsýtlar tanýmlamak mümkündür.
Bu bilgiler ýþýðýnda birçok yazýlýmda montaj modellemenin nasýl çalýþtýðý hakkýnda fikir sahibi olunabilir. Fakat unutmamak gerekir ki her yazýlýmýn kendine has özellikleri de mevcuttur. Bu yüzden kullanýlan yazýlýmda bu özellikler dýþýnda hangi özelliklerin olduðunun öðrenilmesi faydalý olacaktýr.
