Yumurta kitlesi

Yumurta tavuğu rasyonlarına farklı seviyelerde B, Cu ve bunların kombinasyonlarının ilavesinin YK‟ya etkisi Çizelge 4.4.‟de ve muamelelerin etkisinin tespit edildiği variyans analiz sonuçları EK-4‟de verilmiştir.

Yumurta tavuk rasyonlarına B ilavesinin YK‟ya asıl etkisi bütün dönemlerde ve deneme süresince (0-4. dönemler arası) istatistikî olarak önemli olmuştur (P<0.01). Birinci dönemde en düşük YK değeri 53.06 g/gün/tavuk ile 240 mg/kg B ilaveli rasyonla yemlenen grupta olurken, en yüksek YK değeri 56.68 g/gün/tavuk ile B ilave edilmemiş grupta olmuştur. Bünyesinde 0, 60 ve 120 mg/kg B ilave edilmiş rasyonlarla yemlenen grupların ortalama YK‟ları, 240 mg/kg B ilave edilmiş rasyonla yemlenen grubun ortalama YK değerinden istatistikî olarak daha yüksek olmuştur (P<0.01). Denemenin 2. döneminde de en düşük ortalama YK değeri 54.59 g/gün/tavuk ile 1. dönemde olduğu gibi 240 mg/kg B ilave edilmiş rasyonla yemlenen grupta olurken, en yüksek ortalama YK değeri 58.53 g/gün/tavuk ile 60 mg/kg B ilave edilmiş rasyonla yemlenen grupta olmuştur (P<0.01). Duncan testi sonuçları 0, 60 ve 120 mg/kg B ilave edilmiş rasyonlarla yemlenen grupların ortalama YK‟larının 240 mg/kg B ilave edilmiş rasyonla yemlenen grubun ortalama YK değerinden istatistiksel olarak daha yüksek olmuştur (P<0.01). Denemenin üçüncü döneminde ilave B‟nin YK‟ya etkisi istatistikî olarak önemli olmuş (P<0.01), en düşük ortalama YK değeri 51.54 g/gün/tavuk ile 240 mg/kg B ilaveli rasyonla yemlenen grupta olurken, en yüksek ortalama YK değeri ise 56.78 g/gün/tavuk ile 60 mg/kg B ilaveli rasyonla yemlenen grupta olmuştur. Bazal

Çizelge 4. 4. Rasyon bor (B) ve bakır (Cu) seviyesinin yumurtlayan tavuklarda yumurta kitlesine (g/gün/tavuk) etkisi Muameleler DÖNEMLER* 1 2 3 4 0-4 B seviyesi, mg/kg 0 56.68±0.84A 58.31±0.87A 52.72±1.01B 59.35±0.62A 56.76±0.57A 60 56.17±0.90A 58.53±0.82A 56.78±0.82A 61.09±0.61A 58.14±0.61A 120 56.25±0.89A 57.84±0.80A 56.40±0.75A 59.29±0.85A 57.44±0.67A 240 53.06±0.69B 54.59±0.80B 51.54±0.91B 56.47±0.60B 53.92±0.63B Cu seviyesi, mg/kg 0 53.65±0.76B 56.06±0.87b 52.12±1.03B 58.62±0.73 55.11±0.64B 75 54.90±0.97AB 56.52±1.05b 53.65±0.94AB 59.60±0.89 56.17±0.81AB 150 57.32±0.54A 58.86±0.68a 56.04±0.70A 58.52±0.79 57.68±0.49A 300 56.28±1.01AB 57.82±0.81ab 55.63±1.10A 59.47±0.65 57.30±0.75A B x Cu mg/kg interaksiyonları 0 x 0 56.50±1.00 57.74±1.76 48.45±1.44e 59.69±0.98 55.59±0.88 0 x 75 54.45±2.67 57.02±2.54 52.97±1.29cde 59.52±1.20 55.99±1.43 0 x 150 59.09±0.54 61.01±1.21 54.90±1.93abcd 58.83±1.92 58.46±1.09 0 x 300 56.67±1.49 57.47±0.84 54.57±2.26abcd 59.36±1.02 57.02±1.01 60 x 0 53.59±1.09 59.07±1.40 57.16±1.47abc 60.73±1.34 57.64±1.11 60 x 75 56.92±1.22 58.26±1.11 54.47±1.56abcd 61.84±1.61 57.87±0.63 60 x 150 57.53±1.40 59.04±1.83 56.78±1.86abc 61.14±1.29 58.62±1.36 60 x 300 56.63±2.93 57.73±2.43 58.71±1.58a 60.67±0.87 58.43±1.86 120 x 0 52.39±2.14 54.58±1.33 53.23±1.72bcde 58.64±1.28 54.71±1.26 120 x 75 57.25±1.52 59.44±1.26 58.00±0.98ab 62.15±1.11 59.21±1.06 120 x 150 56.64±1.21 57.11±1.26 55.84±0.59abc 56.71±1.83 56.58±0.85 120 x 300 58.70±1.15 60.22±1.51 58.53±1.41a 59.65±1.91 59.28±1.24 240 x 0 52.11±1.12 52.86±1.20 49.65±1.16e 55.40±1.36 52.50±0.93 240 x 75 50.97±0.66 51.39±1.39 49.17±1.26e 54.88±1.08 51.60±0.88 240 x 150 56.03±0.68 58.26±0.58 56.63±1.13abc 57.39±0.46 57.08±0.30 240 x 300 53.13±1.83 55.87±1.13 50.73±1.61de 58.20±1.33 54.48±1.13

* 1, 2, 3 ve 4. dönemler tavukların sırasıyla, 26-29, 30-33, 34-37 ve 38-41 haftalık yaşları arasındaki dönemlerdir. A, B: Aynı sütunda farklı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark önemlidir (P<0.01).

a, b, c, d, e: Aynı sütunda farklı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark önemlidir (P<0.05).

rasyona 60 ve 120 mg/kg B ilave edilerek oluşturulan rasyonlarla yemlenen grupların ortalama YK değerleri arasında istatistikî bir fark olmaksızın, 0 ve 240 mg/kg B ilaveli grupların YK değerlerinden istatistikî olarak daha yüksek olmuştur (P<0.01).

Denemenin 4. döneminde ilave B‟nin YK‟ya etkisi istatistikî olarak önemli olmuştur (P<0.01). Bu dönem sonunda 2. ve 3. dönemlere benzer şekilde en düşük ortalama YK değeri 56.47 g/gün/tavuk ile 240 mg/kg B ilaveli rasyonla yemlenen grupta olurken, en yüksek ortalama YK değeri 61.09 g/gün/tavuk ile 60 mg/kg B ilaveli rasyonla yemlenen grupta olmuştur (P<0.01). Bazal rasyona 0, 60 ve 120 mg/kg B ilave edilerek oluşturulan rasyonlarla yemlenen grupların ortalama YK değerleri, 240 mg/kg B ilaveli rasyonla yemlenen grubun ortalama YK değerinden istatistikî olarak daha yüksek olmuştur (P<0.01). Deneme süresince (0-4. dönemler arası) ilave B‟nin YK‟ya etkisi istatistiki olarak önemli olmuştur (P<0.01). Deneme süresi sonunda 2., 3. ve 4.

dönemlere benzer şekilde en düşük ortalama YK değeri 53.92 g/gün/tavuk ile 240 mg/kg B ilaveli rasyonla yemlenen grupta olurken, en yüksek ortalama YK değeri 58.14 g/gün/tavuk ile 60 mg/kg B ilaveli rasyonla yemlenen grupta olmuştur. Duncan testi sonuçlarına göre 0, 60 ve 120 mg/kg B ilaveli rasyonlarla yemlenen grupların ortalama YK değerleri, 240 mg/kg B ilaveli grubun YK‟sından istatistikî olarak daha yüksek olmuştur (P<0.01). Yumurta tavuk rasyonlarına B ilavesinin YK‟ya etkisinin araştırıldığı çalışma sonuçları ile mevcut çalışmanın ilgili sonuçları kısmen uyumludur. Olgun ve ark. (2009a) rasyona ilave edilen 100, 200 ve 300 mg/kg B ilavesinin YK‟ya etkisinin olumsuz olduğunu bildirmişlerdir. Ancak Mızrak ve Ceylan (2009) damızlık yumurtacı tavuk ve Olgun ve ark. (2010), Mızrak ve ark. (2010) yumurta tavuk rasyonlarına farklı form ve seviyelerde B ilavesinin YK‟ya etkisinin önemli olmadığını bildirmişlerdir. Mevcut çalışmada bütün dönemler ve deneme sonu itibariyle rasyona 240 mg/kg B ilavesinin istatistiksel olarak YK‟ya etkisinin olumsuz olduğu görülmektedir.

Yumurta tavuk rasyonlarına Cu ilavesinin YK‟ya asıl etkisi denemenin 1., 2. ve 3. dönemlerinde (sırasıyla, P<0.01, P<0.05, P<0.01) ve deneme süresince (P<0.01) istatistiki olarak önemli olurken, 4. dönemde bu etki önemsiz olmuştur (P>0.05). Denemenin 1. döneminde en düşük ortalama YK değeri 53.65 g/gün/tavuk ile Cu ilave edilmemiş grupta olurken, en yüksek ortalama YK değeri 57.32 g/gün/tavuk ile 150 mg/kg Cu ilaveli yemlerle yemlenen grupta olmuştur. Sözü edilen bu iki grubun ortalama YK değerleri arasındaki fark istatistikî olarak önemli olurken, diğer mukayeseler arasındaki farklar istatistiksel olarak önemsiz olmuştur. Denemenin 2. döneminde en düşük ortalama YK değeri 56.06 g/gün/tavuk ile Cu ilave edilmemiş yemlerle yemlenen grupta olurken, en yüksek ortalama YK değeri 58.86 g/gün/tavuk ile 150 mg/kg Cu ilaveli yemlerle yemlenen grupta olmuştur. Duncan testi sonuçlarına göre 150 mg/kg Cu ilaveli grubun ortalama YK değeri, 0 ve 75 mg/kg Cu ilaveli rasyonlarla yemlenen grupların ortalama YK değerinden istatistikî olarak daha yüksek olmuştur (P<0.05). Denemenin 3. döneminde en düşük ortalama YK değeri 52.12 g/gün/tavuk ile Cu ilave edilmemiş grupta olurken, en yüksek ortalama YK değeri 56.04 g/gün/tavuk ile 150 mg/kg Cu ilaveli grupta olmuştur. Duncan testi sonuçlarına göre 150 ve 300 mg/kg Cu ilaveli yemlerle yemlenen grupların ortalama YK değerleri, Cu ilave edilmemiş yemlerle yemlenen grupların YK değerinden istatistikî olarak daha yüksek olmuştur (P<0.01). Deneme süresince (0-4. dönemler arası) 3. döneme benzer şekilde en düşük ortalama YK değeri 55.11 g/gün/tavuk ile Cu ilave edilmemiş grupta olurken, en yüksek

ortalama YK değeri 57.68 g/gün/tavuk ile 150 mg/kg Cu ilaveli grupta olmuş, Duncan testi sonuçlarına göre 150 ve 300 mg/kg Cu ilaveli yemlerle yemlenen grupların ortalama YK değerleri, Cu ilave edilmemiş yemlerle yemlenen grupların YK değerinden istatistikî olarak daha yüksek olmuştur (P<0.01). Çizelge 4.4. incelendiğinde denemenin 4. dönemi dışındaki diğer tüm dönemlerde ve deneme süresince yumurta tavuk rasyonlarına 150 mg/kg Cu ilavesi istatistiksel veya rakamsal olarak YK‟yı iyileştirmede diğer gruplardan daha etkili olmuştur. Sözü edilen çizelgeden açıkça görülen bir diğer hususta denemenin tüm dönemlerinde YV‟de olduğu gibi YK da Cu ilave edilmemiş diyetlerle yemlenen gruplarda istatistiksel veya rakamsal olarak Cu ilaveli yemlerle yemlenen gruplardan daha düşük olmuştur. Literatürde ilave Cu‟nun YK‟ya etkisiyle ilgili fazla bir çalışmaya rastlanılmamıştır. Yumurta tavuk rasyonlarında ilave Cu‟nun YK‟ya etkisinin çalışıldığı bir çalışmada Gazdağı ve ark. (2009) ilave Cu‟nun YK‟yı önemli olarak etkilemediği bildirilmiştir.

Yumurta tavuk rasyonlarına farklı seviyelerde ilave edilen B ve Cu‟nun YK‟ya interaksiyon etkisi 3. dönemde istatistikî olarak önemli olurken (P<0.05), diğer tüm dönemlerde ve deneme süresince bu etki önemsiz olmuştur (P>0.05). Denemenin 3. döneminde en düşük YK değeri 48.45 g/gün/tavuk ile 0x0 rasyonuyla yemlenen grupta olurken, en yüksek YK değeri 58.71 g/gün/tavuk ile 60x300 rasyonuyla yemlenen grupta olmuştur. Üçüncü dönemde 60x300 ve 120x300 rasyonlarıyla yemlenen grupların YK değerleri, 0x0, 0x75, 120x0, 240x0, 240x75 ve 240x300 rasyonlarıyla yemlenen gruplardan istatistiksel olarak önemli derecede yüksek olmuştur (P<0.05). Deneme süresince (0-4. dönemler arası) BxCu interaksiyon etkisinin YK‟ya etkisi istatistiki olarak önemsiz olmuş, en düşük YK değeri 51.60 g/gün/tavuk ile 240x75 rasyonuyla yemlenen grupta olurken, en yüksek YK değeri 59.28 g/gün/tavuk ile 120x300 rasyonuyla yemlenen grupta olmuştur.