Yem tüketimi

Yumurta tavuğu rasyonlarına farklı seviyelerde B, Cu ve bunların kombinasyonlarının ilavesinin YT‟ye etkisi Çizelge 4.5.‟de ve muamelelerin etkisinin tespit edildiği variyans analiz sonuçları EK-5‟de verilmiştir.

Yumurta tavuk rasyonlarına B ilavesinin YT‟ye asıl etkisi bütün dönemlerde ve deneme süresince (0-4. dönemler arası) istatistiki olarak önemli olmuştur (P<0.01). Denemenin 1.döneminde en düşük ortalama YT değeri 112.6 g/gün/tavuk ile 240 mg/kg

Çizelge 4. 5. Rasyon bor (B) ve bakır (Cu) seviyesinin yumurtlayan tavuklarda yem tüketimine (g/gün/tavuk) etkisi Muameleler DÖNEMLER* 1 2 3 4 0-4 B seviyesi, mg/kg 0 120.9±1.26A 125.8±0.93A 120.1±0.95A 127.7±1.18A 123.6±0.91A 60 118.0±1.01A 122.5±1.32AB 122.6±0.95A 127.7±1.37A 122.5±0.93A 120 117.7±1.05A 119.6±1.32BC 120.7±0.81A 124.0±1.20AB 120.5±0.94A 240 112.6±1.15B 116.5±0.89C 116.2±1.08B 122.4±1.20B 116.9±0.75B Cu seviyesi, mg/kg 0 116.4±1.37 121.7±1.50 121.4±1.22a 127.5±1.12A 121.7±1.09 75 116.3±1.38 122.1±1.09 118.4±1.22b 127.0±1.56A 120.9±1.14 150 119.3±1.13 121.9±1.33 121.3±0.84a 125.1±0.99AB 121.9±0.89 300 117.2±1.26 118.7±1.43 118.5±0.82b 121.4±1.11B 119.0±1.00 B x Cu mg/kg interaksiyonları 0 x 0 121.4±2.46 127.6±1.35 122.3±1.16abc 130.8±2.00 125.5±1.63 0 x 75 116.6±3.11 123.2±2.12 116.3±2.38cdef 127.2±3.28 120.8±2.32 0 x 150 124.2±1.45 128.5±1.05 120.7±1.93bcde 128.9±1.63 125.6±1.19 0 x 300 121.3±2.25 123.8±1.94 121.1±1.10abcd 123.8±1.62 122.5±1.52 60 x 0 118.9±1.44 125.6±2.88 126.9±1.21a 129.6±2.89 125.2±1.62 60 x 75 117.0±1.78 125.0±0.94 120.3±1.75bcde 130.8±3.05 123.3±1.29 60 x 150 119.9±2.40 121.7±2.70 123.0±2.02ab 125.8±1.92 122.6±1.99 60 x 300 116.2±2.54 117.8±2.64 120.3±1.14bcde 121.9±1.42 119.0±1.78 120 x 0 116.1±0.87 119.6±0.50 120.4±1.81bcde 124.8±1.57 120.2±0.69 120 x 75 120.1±2.94 123.3±2.60 122.5±2.14abc 127.8±2.73 123.4±2.46 120 x 150 117.2±2.03 118.6±2.79 120.7±1.72bcde 123.2±1.81 119.9±1.65 120 x 300 117.4±2.34 117.1±3.60 119.3±0.59bcdef 120.1±2.52 118.5±2.08 240 x 0 109.1±2.37 114.0±1.94 115.8±2.55def 125.0±1.36 116.0±1.26 240 x 75 111.3±2.21 117.0±1.08 114.5±2.22ef 122.3±3.04 116.3±1.84 240 x 150 115.9±1.42 118.8±1.15 120.8±1.30bcd 122.6±1.74 119.5±1.04 240 x 300 113.9±2.49 116.1±2.44 113.5±0.96f 119.7±3.14 115.8±1.86

* 1, 2, 3 ve 4. dönemler tavukların sırasıyla, 26-29, 30-33, 34-37 ve 38-41 haftalık yaşları arasındaki dönemlerdir. A, B, C: Aynı sütunda farklı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark önemlidir (P<0.01).

a, b, c, d, e, f: Aynı sütunda farklı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark önemlidir (P<0.05).

B ilaveli rasyonla yemlenen grupta olurken, en yüksek YT değeri 120.9 g/gün/tavuk ile B ilave edilmemiş grupta olmuştur. Birinci dönemde 0, 60 ve 120 mg/kg B ilaveli rasyonlarla yemlenen grupların ortalama YT‟si, 240 mg/kg B ilaveli rasyonla yemlenen gruptan istatistikî olarak daha yüksek olmuştur (P<0.01). Denemenin ikinci döneminde en düşük YT değeri 116.5 g/gün/tavuk ile 240 mg/kg B ilaveli rasyonla yemlenen grupta olurken, en yüksek YT değeri 125.8 g/gün/tavuk ile B ilave edilmemiş grupta gerçekleşmiştir. Duncan testi sonuçlarına göre B ilave edilmemiş grubun ortalama YT‟si, 120 ve 240 mg/kg B ilaveli rasyonlarla yemlenen gruplardan istatistikî olarak daha yüksek olurken, 60 mg/kg B ilaveli rasyonla yemlenen grubun YT‟si ise 240 mg/kg B ilaveli rasyonla yemlenen gruptan istatistiksel olarak daha yüksek olmuştur (P<0.01). Üçüncü dönemde en düşük ortalama YT değeri 116.2 g/gün/tavuk ile 240 mg/kg B ilaveli rasyonla yemlenen grupta olurken, en yüksek ortalama YT değeri 122.6

g/gün/tavuk ile 60 mg/kg B ilaveli rasyonla yemlenen grupta olmuştur. Üçüncü dönemde 0, 60 ve 120 mg/kg B ilaveli rasyonlarla yemlenen grupların ortalama YT değeri, 240 mg/kg B ilaveli grubun YT‟sinden istatistikî olarak daha yüksek olmuştur (P<0.01). Denemenin 4. döneminde en düşük ortalama YT değeri 122.4 g/gün/tavuk ile 240 mg/kg B ilaveli rasyonla yemlenen grupta olurken, en yüksek ortalama YT değeri 127.7 g/gün/tavuk ile 0 ve 60 mg/kg B ilaveli rasyonlarla yemlenen gruplarda olmuş ve bu farklılık istatistikî olarak önemli olmuştur (P<0.01). Deneme süresince (0-4. dönemler arası) en düşük ortalama YT değeri 116.9 g/gün/tavuk ile 240 mg/kg B ilaveli rasyonla yemlenen grupta olurken, en yüksek ortalama YT değeri 123.6 g/gün/tavuk ile B ilave edilmemiş grupta gerçekleşmiştir. Duncan testi sonucuna göre deneme süresince (0-4. dönemler arası) 0, 60 ve 120 mg/kg B ilaveli rasyonlarla yemlenen grupların YT değeri, 240 mg/kg B ilaveli rasyonla yemlenen grubun YT değerinden istatistiki olarak daha yüksek olmuştur (P<0.01). Yumurta tavuk rasyonlarına B ilavesinin YT‟ye asıl etkisinin incelendiği çalışma sonuçları ile mevcut çalışmada B ilavesinin YT‟ye asıl etkisi arasında kısmi bir uyumdan bahsedilebilir. Wilson ve Ruszler (1996; 1998), Eren ve ark. (2004) ve Olgun ve ark. (2009a) yumurta tavuklarında, Fassani ve ark. (2004) broylerlerde, Eren ve ark. (2006), Olgun ve ark. (2009b) besi bıldırcınlarında rasyona B ilavesinin YT‟yi düşürdüğünü bildirmişlerdir. Ancak Rossi ve ark. (1993b) damızlık broyler, Wilson ve Ruszler (1997) yumurtacı yarka, Kurtoğlu ve ark. (2001) broyler, Kurtoğlu ve ark. (2002) yumurta tavuk, Mızrak ve Ceylan (2009) damızlık yumurta tavuk, Olgun ve ark. (2010), Mızrak ve ark. (2010) yumurta tavuk rasyonlarına B ilavesinin YT‟yi istatistikî olarak etkilemediğini bildirmişlerdir. Yeşilbağ ve Eren (2008) ise yumurta tavuk rasyonlarına borik asit ilavesinin YT‟yi arttırdığını bildirmişlerdir. Çizelge 4.5. incelendiğinde YV ve YA‟ya benzer şekilde rasyonda artan B seviyesiyle YT‟nin düştüğü, istatistiksel veya rakamsal olarak en düşük YT‟nin bütün dönemlerde ve deneme sonunda 240 mg/kg B ilaveli grupta oluşu, sözü edilen seviyenin yumurta tavuklarında YT bakımından kronik toksik etkili olabileceği ihtimalini hatırlatan bir husustur.

Yumurta tavuk rasyonlarına Cu ilavesinin YT‟ye asıl etkisi 3. ve 4. dönemlerde istatistikî olarak önemli olmuştur (sırasıya, P<0.05, P<0.01). Denemenin 3. döneminde en düşük ortalama YT değeri 118.4 g/gün/tavuk ile 75 mg/kg Cu ilaveli rasyonla yemlenen grupta olurken, en yüksek ortalama YT değeri 121.4 g/gün/tavuk ile Cu ilave edilmemiş grupta olmuştur. Duncan testi sonucuna göre 0 ve 150 mg/kg Cu ilaveli rasyonla yemlenen grupların ortalama YT değerleri, 75 ve 300 mg/kg Cu ilaveli

gruplarınkinden istatistikî olarak daha yüksek olmuştur (P<0.05). Dördüncü dönemde ise en düşük ortalama YT değeri 121.4 g/gün/tavuk ile 300 mg/kg Cu ilaveli rasyonla yemlenen grupta olurken, en yüksek YT değeri 127.5 g/gün/tavuk ile Cu ilave edilmemiş grupta olmuştur. Dördüncü dönemde 0 ve 75 mg/kg Cu ilave edilmiş rasyonlarla yemlenen grupların YT‟si, 300 mg/kg Cu ilaveli rasyonla yemlenen grubun YT değerinden istatistiksel olarak daha yüksek olmuştur (P<0.01). Deneme süresince (0-4. dönemler arası) istatistiki olarak önemli olmamakla beraber en düşük YT değeri 119.0 g/gün/tavuk ile 300 mg/kg Cu ilaveli rasyonla yemlenen grupta olurken, en yüksek YT değeri 121.9 g/gün/tavuk ile 150 mg/kg Cu ilaveli rasyonla yemlenen grupta olmuştur. Yumurta tavuk rasyonlarına farklı seviyelerde Cu ilavesinin YT‟ye asıl etkisinin araştırıldığı daha önceki çalışma sonuçları ile mevcut çalışma sonuçları büyük benzerlik göstermektedir. Ankari ve ark. (1998), Pesti ve Bakalli (1998), Balevi ve Coşkun (2004), Azman ve Yılmaz (2006) yumurta tavuklarında, Wang ve ark. (2007) broyler rasyonlarına 10 ila 500 mg/kg Cu ilavesinin YT‟yi etkilemediğini bildirmişlerdir. Ancak Idowu ve ark. (2006), Kaya ve ark. (2009) yumurta tavuk rasyonlarına 125 ila 300 mg/kg Cu ilavesinin YT‟yi düşürdüğünü bildirmişlerdir. Ancak Gazdağı ve ark. (2009) yumurta tavuk rasyonlarına 150 ve 300 mg/kg Cu ilavesinin YT‟yi etkilemediğini bildirmişlerdir. Mevcut çalışmada yumurta tavuk rasyonlarına Cu ilavesinin YT‟ye etkisi deneme süresince istatistikî olarak önemsiz olmuş, fakat denemenin son iki döneminde (3. ve 4. dönem) istatistikî olarak önemli olması ve özellikle 4. dönemde rasyonda artan Cu seviyesiyle YT değerleri arasında tam doğrusal olmamakla beraber bir düşüşün oluşu, Cu‟nun YT‟yi etkilemede/düşürmede zaman faktörünün de etkili olduğu söylenebilir.

Yumurta tavuk rasyonlarına farklı seviyelerde B ve Cu‟nun YT‟ye interaksiyon etkisi sadece 3. dönemde istatistikî olarak önemli olmuştur. Üçüncü dönemde en düşük ortalama YT değeri 113.5 g/gün/tavuk ile 240x300 rasyonuyla yemlenen grupta olurken, en yüksek YT değeri 126.9 g/gün/tavuk ile 60x0 rasyonuyla yemlenen grupta olmuştur. Duncan testi sonuçlarına göre 60x0 rasyonuyla yemlenen grubun YT‟si 0x75, 0x150, 60x75, 60x300, 120x0, 120x150, 120x300, 240x0, 240x75, 240x150 ve 240x300 rasyonlarıyla yemlenen gruplardan istatistikî olarak daha yüksek olmuştur (P<0.05). Deneme süresince (0-4. dönemler arası) BxCu interaksiyonlarının YT‟ye etkisi istatistikî olarak önemli olmamakla beraber en düşük ortalama YT değeri 115.8 g/gün/tavuk ile 240x300 rasyonuyla yemlenen grupta olurken, en yüksek YT değeri ise 125.6 g/gün/tavuk ile 0x150 rasyonuyla yemlenen grupta olduğu görülmektedir.