Yemden yararlanma oranı

Yumurta tavuğu rasyonlarına farklı seviyelerde B, Cu ve bunların kombinasyonlarının ilavesinin YYO‟ya etkisi Çizelge 4.6.‟da ve muamelelerin etkisinin tespit edildiği variyans analiz sonuçları EK-6‟da verilmiştir.

Çizelge 4. 6. Rasyon bor (B) ve bakır (Cu) seviyesinin yumurtlayan tavuklarda yemden yararlanma oranına (YYO, YT/YK) etkisi

Muameleler DÖNEMLER* 1 2 3 4 0-4 B seviyesi, mg/kg 0 2.14±0.027 2.17±0.033 2.30±0.050A 2.15±0.026ab 2.19±0.025A 60 2.11±0.029 2.10±0.021 2.17±0.028B 2.08±0.016c 2.11±0.018B 120 2.10±0.035 2.07±0.030 2.15±0.029B 2.10±0.028bc 2.11±0.023B 240 2.13±0.020 2.14±0.033 2.26±0.032AB 2.17±0.028a 2.17±0.021AB Cu seviyesi, mg/kg 0 2.18±0.032 2.18±0.032A 2.34±0.041A 2.18±0.024A 2.22±0.021A 75 2.13±0.029 2.17±0.034AB 2.22±0.029B 2.14±0.021A 2.16±0.020AB 150 2.08±0.019 2.07±0.014BC 2.17±0.026B 2.14±0.024A 2.12±0.015B 300 2.09±0.027 2.06±0.029C 2.15±0.040B 2.05±0.027B 2.09±0.024B B x Cu mg/kg interaksiyonları 0 x 0 2.15±0.043 2.22±0.082 2.53±0.080 2.19±0.046 2.28±0.050 0 x 75 2.15±0.084 2.17±0.084 2.20±0.051 2.14±0.049 2.17±0.035 0 x 150 2.10±0.031 2.11±0.047 2.21±0.079 2.20±0.054 2.16±0.039 0 x 300 2.15±0.057 2.16±0.058 2.24±0.115 2.09±0.061 2.16±0.063 60 x 0 2.22±0.046 2.13±0.038 2.22±0.048 2.14±0.023 2.18±0.019 60 x 75 2.06±0.031 2.15±0.042 2.21±0.061 2.12±0.021 2.13±0.007 60 x 150 2.09±0.061 2.06±0.022 2.17±0.050 2.06±0.037 2.09±0.035 60 x 300 2.07±0.070 2.05±0.056 2.05±0.040 2.01±0.018 2.05±0.044 120 x 0 2.23±0.098 2.20±0.062 2.27±0.075 2.13±0.035 2.21±0.045 120 x 75 2.10±0.072 2.07±0.049 2.11±0.015 2.06±0.021 2.09±0.038 120 x 150 2.07±0.033 2.08±0.020 2.16±0.030 2.18±0.053 2.12±0.020 120 x 300 2.00±0.026 1.95±0.052 2.04±0.052 2.02±0.080 2.00±0.033 240 x 0 2.10±0.048 2.16±0.080 2.34±0.058 2.26±0.065 2.21±0.045 240 x 75 2.19±0.029 2.28±0.068 2.33±0.057 2.23±0.017 2.26±0.029 240 x 150 2.07±0.032 2.04±0.012 2.14±0.054 2.14±0.035 2.12±0.025 240 x 300 2.15±0.042 2.08±0.027 2.24±0.057 2.06±0.049 2.09±0.025

* 1, 2, 3 ve 4. dönemler tavukların sırasıyla, 26-29, 30-33, 34-37 ve 38-41 haftalık yaşları arasındaki dönemlerdir. A, B, C: Aynı sütunda farklı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark önemlidir (P<0.01).

a, b, c: Aynı sütunda farklı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark önemlidir (P<0.05).

Yumurta tavuk rasyonlarına B ilavesinin (0, 60, 120 ve 240 mg/kg) YYO‟ya asıl etkisi 1. ve 2. dönemlerde istatistiki olarak önemsiz olurken (P>0.05), bu etki 3., 4. dönemlerde (sırasıyla, P<0.01, P<0.05) ve deneme süresince (0-4. dönemler arası) istatistiki olarak önemli olmuştur (P<0.01). Üçüncü dönem sonunda en düşük ortalama YYO değeri 2.15 YT/YK ile 120 mg/kg B ilaveli rasyonla yemlenen grupta olurken, en

yüksek ortalama YYO değeri 2.30 YT/YK ile B ilave edilmemiş rasyonla yemlenen grupta olmuştur. Duncan testi sonuçlarına göre üçüncü dönemde B ilave edilmemiş rasyonla yemlenen grubun YYO değeri, 60 ve 120 mg/kg B ilaveli rasyonlarla yemlenen gruplarınkinden önemli derecede daha yüksek olurken (P<0.01), 240 mg/kg B ilaveli grupta bu fark gözlenmemiştir. Denemenin 4. döneminde en düşük ortalama YYO değeri 2.08 YT/YK ile 60 mg/kg B ilaveli rasyonla yemlenen grupta, en yüksek YYO değeri ise 2.17 YT/YK ile 240 mg/kg B ilaveli grupta olmuştur. Dördüncü dönemde 240 mg/kg B ilaveli rasyonla yemlenen grubun YYO değeri 60 ve 120 mg/kg B ilaveli grupların YYO değerinden, 0 mg/kg B ilaveli grubun YYO değeri ise 60 mg/kg B ilaveli grubun YYO‟sundan istatistikî olarak daha yüksek olmuştur (P<0.05). Deneme süresince (0-4. dönemler arası) en düşük YYO değeri 2.11 YT/YK ile 60 ve 120 mg/kg B ilaveli rasyonlarla yemlenen gruplarda, en yüksek YYO değeri ise 2.19 YT/YK ile B ilave edilmemiş grupta olmuştur. Duncan testi sonuçlarına göre deneme süresince B ilave edilmemiş rasyonla yemlenen grubun YYO değeri 60 ve 120 mg/kg B ilaveli rasyonlarla yemlenen gruplarınkinden önemli derecede yüksek olmuştur (P<0.01). Yumurta tavuk rasyonlarına farklı seviyede ve formda B ilavesinin YYO‟ya etkisinin araştırıldığı çalışma sonuçları ile mevcut çalışmanın sonuçları arasında uyumsuzluk söz konusudur. Kurtoğlu ve ark. (2002), Eren ve ark. (2004), Yeşilbağ ve Eren (2006), Olgun ve ark. (2009a), Olgun ve ark. (2010), Mızrak ve ark. (2010) yumurta tavuk, Rossi ve ark. (1993b) damızlık broyler ve Mızrak ve Ceylan (2009) damızlık yumurtacı tavuk, Kurtoğlu ve ark. (2001), Fassani ve ark. (2004) broyler ve Olgun ve ark. (2009b) besi bıldırcın rasyonlarına farklı seviye ve formda B ilavesinin YYO‟yu etkilemediğini bildirmişlerdir. Ancak, Eren ve ark. (2006) besi bıldırcın rasyonlarına 10, 60, 120 ve 240 mg/kg B ilavesinin YYO olumsuz etkilediğini bildirmişlerdir. Literatürde farklı tür kanatlı hayvan rasyonlarına farklı seviye ve formda B ilavesinin YYO‟yu ya etkilemediği ya da olumsuz etkilediği bildirilmesine karşılık mevcut çalışmada 60 ve 120 mg/kg B ilavesi YYO‟yu kimi dönem rakamsal, kimi dönemde ise istatistiksel olarak olumlu yönde etkilediği görülmüştür.

Yumurta tavuk rasyonlarına Cu ilavesinin YYO‟ya asıl etkisi 1. dönem hariç diğer dönemlerde ve deneme süresince (0-4. dönemler arası) istatistikî olarak önemli olmuştur (P<0.01). Denemenin 2. döneminde en düşük ortalama YYO değeri 2.06 YT/YK ile 300 mg/kg Cu ilaveli rasyonla yemlenen grupta olurken, en yüksek YYO değeri 2.18 YT/YK ile Cu ilave edilmemiş rasyonla yemlenen grupta olmuştur. Bakır ilave edilmemiş rasyonla yemlenen grubun YYO‟su 150 ve 300 mg/kg Cu ilaveli

grupların YYO‟sundan, 75 mg/kg Cu ilaveli rasyonla yemlenen grubun YYO‟su 300 mg/kg Cu ilaveli grubun YYO‟sundan istatistiksel olarak daha yüksek olmuştur (P<0.01). Üçüncü dönemde en düşük ortalama YYO değeri 2.15 YT/YK ile 300 mg/kg Cu ilaveli rasyonla yemlenen grupta, en yüksek YYO değeri ise 2.34 YT/YK ile Cu ilave edilmemiş rasyonla yemlenen grupta olmuştur. Duncan testi sonuçlarına göre 0 mg/kg Cu ilaveli rasyonla yemlenen grubun YYO değeri, 75, 150 ve 300 mg/kg Cu ilaveli rasyonlarla yemlenen grupların YYO‟sundan istatistikî olarak daha yüksek olmuştur (P<0.01). Denemenin 4. döneminde en düşük ortalama YYO değeri 2.05 YT/YK ile 300 mg/kg Cu ilaveli rasyonla yemlenen grupta olurken, en yüksek YYO ise 2.18 YT/YK ile Cu ilave edilmemiş rasyonla yemlenen grupta olmuştur. Sıfır, 75 ve 150 mg/kg Cu ilave edilmiş rasyonlarla yemlenen grupların YYO değerleri 300 mg/kg Cu ilave edilmiş rasyonla yemlenen grubun YYO‟sundan istatistiksel olarak daha yüksek olmuştur (P<0.01). Deneme sonu itibariyle (0-4. dönemler arası) en düşük YYO değeri 2.09 YT/YK ile 300 mg/kg Cu ilave edilmiş grupta olurken, en yüksek YYO değeri ise 2.22 YT/YK ile Cu ilave edilmemiş rasyonla yemlenen grupta olmuştur. Duncan testi sonuçlarına göre 0 mg/kg Cu ilaveli rasyonla yemlenen grubun YYO değeri 150 ve 300 mg/kg Cu ilaveli rasyonlarla yemlenen grupların YYO‟larından önemli derecede yüksek olmuştur (P<0.01). Yumurta tavuk rasyonlarına farklı seviye ve formda Cu ilavesinin araştırıldığı çalışma sonuçları ile mevcut çalışmada Cu ilavesinin YYO‟ya etkisi arasında kısmi bir uyumdan bahsedilebilir. Ankari ve ark. (1998), yumurta tavuk rasyonlarına 50, 150 ve 250 mg/kg Cu ilavesinin YYO‟yu olumsuz etkilediğini bildirmişlerdir. Ancak Balevi ve Coşkun (2004), Azman ve Yılmaz (2006), Gazdağı ve ark. (2009), Kaya ve ark. (2009) yumurta tavuk rasyonlarına farklı seviye ve formda Cu ilavesinin YYO‟yu etkilemediğini bildirirlerken, Idowu ve ark. (2006) yumurta tavuk rasyonlarına 125 ve 250 mg/kg Cu ilavesinin YYO‟yu olumlu etkilediğini bildirmişlerdir. Çizelge 4.6. incelendiğinde tam doğrusal olmasa da rasyonda artan ilave Cu seviyesi ile YYO‟nun olumlu olarak etkilendiği görülmektedir.

Yumurta tavuk rasyonlarına farklı seviyelerde ilave edilen B ve Cu‟nun YYO‟ya interaksiyon etkisi tüm dönemlerde ve deneme süresince (0-4. dönemler arası) istatistiki olarak önemsiz olmuştur (P>0.05). Deneme sonu itibariyle (0-4. dönemler arası) istatistiksel olarak önemli olmamakla beraber en düşük YYO değeri 2.00 YT/YK ile 120x300 rasyonuyla yemlenen grupta olurken, en yüksek YYO değeri 2.28 YT/YK ile 0x0 rasyonuyla yemlenen grupta olmuştur.