Deneme ortası (56 gün) plazma mineral elementleri

Yumurta tavuğu rasyonlarına farklı seviyelerde B, Cu ve bunların kombinasyonlarının ilavesinin deneme ortası (56. gün) plazma mineral elementlerine etkisi Çizelge 4.16.‟da ve muamelelerin etkisinin tespit edildiği variyans analiz sonuçları EK-16‟da verilmiştir.

Yumurta tavuk rasyonlarına farklı seviyelerde B ilavesinin deneme ortası (56. gün) plazma B, Cu ve Ca seviyesine asıl etkisi istatistikî olarak önemli olurken (P<0.01), plazma Mg ve Zn seviyelerinde bu etki önemsiz olmuştur (P>0.05). Deneme ortası en düşük plazma B seviyesi 0.98 mg/L ile B ilave edilmemiş rasyonla yemlenen grupta, en yüksek plazma B seviyesi ise 10.30 mg/L ile 240 mg/kg B ilave edilmiş rasyonla yemlenen grupta olmuştur. Bazal rasyona B ilavesinin her seviyesinde plazma B konsantrasyonu tam doğrusal olmasa da istatistikî olarak önemli derecede artmıştır (P<0.01). Deneme ortası en düşük plazma Cu seviyesi 0.403 mg/L ile 60 mg/kg B ilave edilmiş rasyonla yemlenen grupta, en yüksek plazma Cu seviyesi 0.779 mg/L ile 240 mg/kg B ilaveli rasyonla yemlenen grupta olmuştur. Bazal rasyonlarına 120 ve 240 mg/kg B ilave edilen grupların plazma Cu seviyesi 0 ve 60 mg/kg B ilaveli rasyonlarla yemlenen gruplarınkinden istatistikî olarak daha yüksek olmuştur (P<0.01). En düşük plazma Ca seviyesi 22.7 mg/100ml ile 120 mg/kg B ilaveli rasyonla yemlenen grupta, en yüksek plazma Ca seviyesi ise 27.3 mg/100ml ile B ilave edilememiş rasyonla yemlenen grupta olmuştur. Duncan testi sonuçlarına göre 0 mg/kg B ilaveli rasyonla

Çizelge 4.16. Rasyon bor (B) ve bakır (Cu) seviyesinin yumurtlayan tavuklarda deneme ortası (56. gün) plazma mineral elementlerine etkisi

Muameleler B Cu Ca Mg Zn mg/L mg/L mg/100ml mg/100ml mg/L B seviyesi, mg/kg 0 0.98±0.10D 0.411±0.01B 27.3±0.51A 3.39±0.12 7.51±0.20 60 3.42±0.11C 0.403±0.02B 24.4±0.92B 3.14±0.09 7.05±0.28 120 5.63±0.19B 0.747±0.02A 22.7±0.47B 3.14±0.10 6.97±0.25 240 10.30±0.28A 0.779±0.02A 23.2±0.56B 3.12±0.09 7.33±0.23 Cu seviyesi, mg/kg 0 4.90±0.75 0.575±0.05 24.8±0.69 3.12±0.08 7.17±0.21 75 5.26±0.90 0.565±0.04 24.0±0.82 3.19±0.11 6.91±0.23 150 4.89±0.70 0.591±0.04 23.9±0.57 3.07±0.11 7.38±0.23 300 5.27±0.87 0.609±0.05 25.0±0.89 3.38±0.09 7.41±0.29 B x Cu mg/kg interaksiyonları 0 x 0 0.92±0.07E 0.378±0.02 26.8±0.43ABC 2.97±0.20ABC 7.74±0.15AB 0 x 75 0.97±0.06E 0.413±0.02 27.4±1.27AB 3.60±0.23A 6.87±0.45AB 0 x 150 1.15±0.42E 0.432±0.03 25.7±0.10ABCDEF 3.26±0.19ABC 7.74±0.36AB 0 x 300 0.89±0.06E 0.420±0.04 29.2±0.68A 3.73±0.18A 7.69±0.56AB 60 x 0 3.58±0.31D 0.406±0.03 26.3±1.70ABCD 3.19±0.20ABC 7.32±0.36AB 60 x 75 3.14±0.16D 0.377±0.02 26.0±1.41ABCDE 3.06±0.14ABC 6.63±0.61AB 60 x 150 3.63±0.07D 0.462±0.05 24.6±1.56ABCDEF 3.33±0.20ABC 8.17±0.44A 60 x 300 3.33±0.21D 0.368±0.01 20.8±2.00F 2.98±0.22ABC 6.10±0.42B 120 x 0 5.53±0.44C 0.771±0.04 22.3±0.67CDEF 3.11±0.09ABC 6.20±0.50B 120 x 75 5.64±0.40C 0.681±0.04 21.2±1.02EF 3.38±0.14ABC 7.56±0.28AB 120 x 150 5.45±0.36C 0.747±0.02 22.7±0.58BCDEF 2.62±0.20C 6.59±0.56AB 120 x 300 5.89±0.36C 0.789±0.04 24.6±0.97ABCDEF 3.40±0.12AB 7.53±0.38AB 240 x 0 9.56±0.63B 0.746±0.06 23.6±1.36BCDEF 3.28±0.17ABC 7.42±0.31AB 240 x 75 11.31±0.47A 0.789±0.03 21.5±0.82DEF 2.72±0.21BC 6.56±0.44AB 240 x 150 9.34±0.24B 0.722±0.02 22.5±0.86BCDEF 3.08±0.16ABC 7.00±0.13AB 240 x 300 10.98±0.31A 0.860±0.05 25.3±0.78ABCDEF 3.39±0.04ABC 8.32±0.51A

A, B, C, D, E, F: Aynı sütunda farklı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark önemlidir (P<0.01). a, b, c, d, d, e: Aynı sütunda farklı harfle gösterilen ortalamalar arasındaki fark önemlidir (P<0.05).

yemlenen grubun plazma Ca seviyesi 60, 120 ve 240 mg/kg B ilaveli rasyonlarla yemlenen gruplarınkinden istatistikî olarak daha yüksek olmuştur (P<0.01). İstatistikî olarak önemli olmamakla beraber deneme ortası en düşük plazma Mg seviyesi 3.12 mg/100ml ile 240 mg/kg B ilaveli rasyonla yemlenen grupta, en yüksek plazma Mg seviyesi ise 3.39 mg/100ml ile B ilave edilmemiş rasyonla yemlenen grupta olmuştur. En düşük plazma Zn seviyesi 6.97 mg/L ile 120 mg/kg B ilaveli rasyonla yemlenen grupta, en yüksek plazma Zn seviyesi ise 7.51 mg/L ile B ilave edilmemiş rasyonla yemlenen grupta olmuştur. Konu ile ilgili önceki yıllarda yapılan çalışma sonuçları ile mevcut çalışma sonuçları kısmen uyumluluk göstermektedir. Armstrong ve ark. (2000) domuzlarda plazma B, Kurtoğlu ve ark. (2005b) broylerlerde plazma B ve Cu, Mızrak ve Ceylan (2009) damızlık yumurtacı tavuklarda B seviyelerinin rasyona farklı seviye ve formda B ilavesiyle arttığını bildirmişlerdir. Rasyona B ilavesiyle plazma Ca

seviyesinin Kurtoğlu ve ark. (2002), Eren ve ark. (2004) yumurta tavuklarında arttığını, Kurtoğlu ve ark. (2001) broylerlerde, Yeşilbağ ve Eren (2008) yumurta tavuklarında değişmediğini, Karabulut ve Eren (2006) besi bıldırcınlarında ise düştüğünü bildirmişlerdir. Rasyona B ilavesiyle plazma Mg seviyesinin Yeşilbağ ve Eren (2008) yumurta tavuklarında yükseldiğini, Karabulut ve Eren (2006) besi bıldırcınlarında düştüğünü bildirirlerken, Kurtoğlu ve ark. (2001; 2002), Eren ve ark. (2004) etkilenmediğini bildirmişlerdir. Kurtoğlu ve ark. (2005b) broyler rasyonlarına B ilavesiyle plazma Zn seviyesinin düştüğünü bildirmişlerdir. Deneme ortası itibariyle rasyona B ilavesi istatistiki yada rakamsal olarak plazma B ve Cu seviyesini arttırırken, plazma Ca, Mg ve Zn seviyelerini düşürmüştür.

Yumurta tavuk rasyonlarına farklı seviyelerde Cu ilavesinin deneme ortası (56. gün) plazma mineral elementlerine (B, Cu, Ca, Mg ve Zn) asıl etkisi istatistikî olarak önemli olmamıştır (P>0.05). Bazal rasyona Cu ilavesinin plazma mineral elementlerine asıl etkisi istatistikî olarak önemli olmamışsa da en düşük plazma B seviyesi 4.89 mg/L ile 150 mg/kg Cu ilaveli rasyonla yemlenen grupta, en yüksek plazma B seviyesi ise 5.27 mg/L ile 300 mg/kg Cu ilaveli grupta olmuştur. En düşük plazma Cu seviyesi 0.565 mg/L ile 75 mg/kg Cu ilaveli, en yüksek plazma Cu seviyesi ise 0.609 mg/L ile 300 mg/kg Cu ilaveli rasyonla yemlenen gruplarda olmuştur. En düşük plazma Ca seviyesi 23.9 mg/100ml ile 150 mg/kg Cu ilaveli rasyonla yemlenen grupta, en yüksek plazma Ca seviyesi ise 25.0 mg/100ml ile 300 mg/kg Cu ilaveli rasyonla yemlenen grupta olmuştur. En düşük plazma Mg seviyesi 3.07 mg/100ml ile 150 mg/kg Cu ilaveli rasyonla yemlenen grupta, en yüksek plazma Mg seviyesi ise 3.38 mg/100ml ile 300 mg/kg Cu ilaveli rasyonla yemlenen grupta olmuştur. En düşük plazma Zn seviyesi 6.91 mg/L ile 75 mg/kg Cu ilaveli, en yüksek plazma Zn seviyesi ise 7.41 mg/L ile 300 mg/kg Cu ilaveli rasyonlarla yemlenen gruplarda olmuştur. Önceki yıllarda rasyona Cu ilavesinin plazma mineral elementlerine (plazma Cu) etkisini inceleyen iki çalışmaya ulaşılmış olup, bu iki çalışma sonuçları ile mevcut çalışma sonuçları arasında kısmi uyum görülmektedir. Ankari ve ark. (1998) yumurta tavuk rasyonlarına Cu ilavesinin plazma Cu seviyesini arttırdığını, ancak Gazdağı ve ark. (2009) rasyona Cu ilavesinden plazma Cu seviyesinin etkilenmediğini bildirmişlerdir.

Yumurta tavuk rasyonlarına farklı seviyelerde ilave edilen B ve Cu‟nun deneme ortası (56. gün) plazma B (P<0.01), Ca (P<0.01), Mg (P<0.01) ve Zn (P<0.01) seviyelerine interaksiyon etkisi istatistikî olarak önemli olmuş, plazma Cu seviyesinde ise bu etki önemli olmamıştır (P>0.05). Deneme ortası en düşük plazma B seviyesi 0.89

mg/L ile 0x300 rasyonuyla yemlenen grupta, en yüksek plazma B seviyesi ise 11.31 mg/L ile 240x75 rasyonuyla yemlenen grupta olmuştur. Deneme ortasında 240x75 ve 240x300 rasyonlarıyla yemlenen interaksiyon gruplarının plazma B seviyeleri diğer tüm BxCu interaksiyon gruplarınkinden istatistiksel olarak daha yüksek olmuştur (P<0.01). En düşük plazma Ca seviyesi 20.8 mg/100ml ile 60x300 rasyonuyla yemlenen grupta, en yüksek plazma Ca seviyesi ise 29.2 mg/100ml ile 0x300 rasyonuyla yemlenen grupta olmuştur. İstatistiksel olarak 0x300 rasyonuyla yemlenen grubun plazma Ca seviyesi 60x300, 120x0, 120x75, 120x150, 240x0, 240x75 ve 240x150 rasyonlarıyla yemlenen gruplarınkinden 0x75 rasyonuyla yemlenen grubun 60x300, 120x0, 120x75, 240x75 gruplarınkinden, 0x0 rasyonuyla yemlenen grubun 60x300, 120x75 ve 240x75 gruplarınkinden istatistikî olarak daha yüksek olmuştur (P<0.01). En düşük plazma Mg seviyesi 2.62 mg/100ml ile 120x150 rasyonuyla yemlenen grupta, en yüksek plazma Mg seviyesi ise 3.73 mg/100ml ile 0x300 rasyonuyla yemlenen grupta olmuştur. Duncan testi sonuçlarına göre 0x75 ve 0x300 rasyonlarıyla yemlenen grupların plazma Mg seviyeleri 120x150 ve 240x75 rasyonlarıyla yemlenen gruplarınkinden, 120x300 rasyonuyla yemlenen grubunki ise 120x150 rasyonuyla yemlenen grubunkinden istatistikî olarak daha yüksek olmuştur (P<0.01). En düşük plazma Zn seviyesi 6.10 mg/L ile 60x300 rasyonuyla yemlenen grupta, en yüksek plazma Zn seviyesi ise 8.32 mg/L ile 240x300 rasyonuyla yemlenen grupta olmuştur. Deneme ortasında 60x150 ve 240x300 rasyonlarıyla yemlenen grupların plazma Zn seviyeleri 60x300 ve 120x0 rasyonlarıyla yemlenen gruplarınkinden istatistikî olarak daha yüksek olmuştur (P<0.01). İstatistikî olarak önemli olmamakla beraber en düşük plazma Cu seviyesi 0.368 mg/L ile 60x300 rasyonuyla yemlenen grupta, en yüksek plazma Cu seviyesi ise 0.860 mg/L ile 240x300 rasyonuyla yemlenen grupta olmuştur. Önceki yıllarda BxCu interaksiyonunun kan mineral elementlerine etkisinin çalışıldığı sadece bir çalışmaya ulaşılmış olup, bu çalışmada Deng ve ark. (2009) yüksek seviyede (600 ve 800 mg/kg) Cu ilave edilmiş broyler rasyonlarına 60 ve 120 mg/kg B ilave edilmesi durumunda serum Cu seviyesindeki artışın düştüğünü (hafiflediği) bildirmişlerdir. Sözü edilen bu çalışma ile mevcut çalışma sonuçları arasında bir uyumluluktan bahsetmek mümkün görülmemektedir.