3.8. TKY Uygulamalarında Kulllanılan Kalite Araçları
3.8.2. Yedi Yeni Yönetim Aracı
Belli bir hedefe ulaşmak amacıyla, yapılması gereken işlerin bir haritasını çıkarmaya yarayan tekniktir. Neden ve Nasıl sorularının cevaplarını çeşitli kombinasyonlarda tarayarak hedefe ulaşmaya çalışılır.
Ağaç diyagramı, bir konuyu veya problemi çözmek için birbirini takip eden tüm aşamaları ve bu asamalarda etkisi olduğu düşünülen tüm sebepleri dikkate alarak konunun veya problemin arastırılmasını sağlayan bir yönetim aracıdır. Bu diyagram konu ile ilgili tüm detayları içermek durumunda olduğundan bir takım çalısması gerektirir. Hazırlanırken; analiz edilecek konu veyaproblem seçilmeli ve amaç belirlenmelidir. İstenilen amaca ulaşmak için ön koşulların belirlenmesi hedefi ile hareket edilmelidir. Kağıdın veya panonun sol tarafına problem tanımlanarak başlanılmalı ve konu ile ilgili bütün ayrıntılar sağ tarafa doğru yazılmalıdır. Ağaç diyagramlarının oluşturulmasında varsa önceden oluşturulmuş olan ilişkiler diyagramından da faydalanılmasında büyük yarar vardır.
Şekil 3.9. Ağaç Diygramı
Kaynak: (Gülseren, Takım Çalışması ve problem çözme Teknikleri:75)
Önerileri artırmak İşleyen bir öneri süreci geliştirmek N NAASSIILL?? Sonuçları ölçmek Ödüllendirmek Yeterliliği artırmak N NİİÇÇİİNN??
……….
……….
……….
……….
H
HEEDDEEFF
3.8.2.2.İlişkiler Diyagramı
Bir grup fikir arasındaki itici güçler ve sonuçlarının incelenmesi amacıyla kullanılan tekniktir. Bir grup fikir arasında mantık ilişkileri kurarak, sebeplerin ve sonuçların anlaşılmasını sağlamaya yardımcı olur.
İlişkiler diyagramı karmaşık ilişkileri sözkonusu olduğu koşullarda birbiri içine girmiş etkileşimleri ve varsa gözardı edilen tesadüfi iliskileri ortaya çıkarmak ve sorunlara uygun bir çözüm bulabilmek amacıyla geliştirilmiştir. İlişkiler diyagramı yardımı ile organizasyon genelinde meydana gelen yönetsel problemlere çözüm bulunabileceği gibi, diğer kalite tekniklerine ilave olarak uygulamaya özel aşamalarda da kullanılabilir. İliskiler diyagramı fikirler arasındaki ilişkilerin içinden çıkılamayacak bir hal alması durumunda çok yararlıdır.
Şekil 3.10. İlişkiler Diyagramı
Kaynak: (Dereli, 2002: 35).
B
Takdir eksikliği Etkin ve Adil Olmayan Ödül Çalışanların Yorgunluğu, bıkkınlığıF
Hayal kırıklığına yol açan sistemler Çalışanların katılmasıC
E
A
Hayal kırıklığına yol açan sistemler Çalışma arkadaşları arasındaD
Temel Sebep Temel SonuçBu diyagramlar yardımıyla gerçekler, fikirler ve düsünceler organize edilir hale gelir. Adından da anlasılabileceği gibi, bu araç hem gerçeklerin, hem de fikir ve düsüncelerin serbestçe ortaya konarak yaratıcılığın artmasını sağlar.
Bu yöntemde, ilişkili fikirler arasında oklar çizillir. Genelde kendisinden birçok ok çıkışı olup hiçbir ok girişi olmayan fikirler kök fikir kabul edilir. Ve bunların sorunun kaynağını bize işaret ederler.
3.8.2.3.İlgi/Yakınlık(Afinite) Diyagramı:
Afinite diyagramları ile düzensiz kosullardan söze dayalı veri toplayarak önemli fakat çözüme ulastırılamamış problemler aydınlatılabilir ve ortak afinite ile bu veriler analiz edilir. Bu diyagramlar yardımıyla gerçekler, fikirler ve düşünceler organize edilir hale gelir. Adından da anlaşılabileceği gibi, bu araç hem gerçeklerin, hem de fikir ve düşüncelerin serbestçe ortaya konarak yaratıcılığın artmasına neden olur ve ortak afinite ile oluşan bu informasyon elemanlarını gruplandırır.
Takımın çok sayıda fikir üretebilmesi ve daha sonra bu fikirleri doğal bir şekilde gruplandırma yapması ve özetlemesi için kullanılır.
Yakınlık diyagramlarının olusturulması beyin fırtınasına dayanır ve böylelikle görsel bir sonuç elde edilir. Öncelikle; problem niteliği tasıyan bir konu seçilip veriler toplanır ve bu veriler kartlar üzerine yerlestirilir. Veri kartları belli bir mantık sırasına göre düzenlenerek etiketlenir . Düzenlenmis bu kartlar kullanılarak afinite diyagramı olusturulur ve sonuçlar gruplandırma ile bütünlestirilir.
Yakınlık diyagramları çapraz fonksiyonlu bir takım çalısmasına sebep olmasından dolayı mükemmel bir araçtır. Afinite diyagramı olusturma prosesi çesitli fikirlerin ve ilgi alanlarının ortaya çıkmasına neden olurken, fikirlerin kademeli olarak ortaya çıkmasında da etkilidir. Aşağıda bir fare kapanı için yapılan yakınlık diyagramına bir örnek verilmektedir.
Şekil 3.11. Yakınlık Diyagramı
Kaynak: http://www.inotecbilgimerkezi.com/cinfocenter: 19.12.2009
3.8.2.4.Matris Diyagramı
İki veya daha fazla değişken, faktör arasındaki ilişkiyi açıklamakta kullanılan bir yöntemdir. Matris diyagramı genellikle kalite taleplerini birbirini tamamlayan karakteristiklerin içine ve sonra da üretim tanımlarına yerleştirmek için kullanılır. Bu ilişkilerin bir çoğu bağımlı ve bağımsız değişkenler arasında olup matris diyagramı aracılığı ile sebep ve sonuç veya ne, nasıl ilişkisi şeklinde tanımlanır.
Matris diyagramları çok boyutlu düşünce yoluyla problemli konuların açığa kavuşturulmasına katkı sağlar. Matris diyagramları bir probleme veya olaya istirak eden veya problem veya olay üzerinde etkisi olan faktörlerin, parametrelerin tanımlanmasını ve aralarındaki ilişkinin belirlenmesini sağlar. Matris diyagramının
temel avantajı; her çift değişken arasındaki ilişkinin derecesini grafiksel olarak göstermesidir.
Şekil 3.12. L Tipi Matris Şeması Örneği
Kaynak : (Kocakoç, Kalite Geliştirme Yöntemleri, Yedi Yeni Kalite Aracı sunumu : 17).
Matris diyagramları özellikle sebep-sonuç ilişkilerinin değerlendirilmesinde kullanılırlar. Matris diyagramının gerek duyduğu detaylı bilgiler daha önce hazırlanmış afinite ve ağaç diyagramından elde edilebilir(Taptık, 1998:95).
3.8.2.5.Ok Diyagramları
Bir projedeki işlerin sırasını ve birbirleri ile olan ilişkilerini bağlantılı oklar ve noktalardan oluşan bir ağ ile gösteren bir diyagramdır. Diğer adı aktivite ağ diyagramları olan olan bu araç önemli bir yatırım ve planlama aracıdır. Projeleri başarı ile yürütebilmek ve geliştirebilmek için zaman sıralı planların oluşturulmasında kullanılır.
Ok diyagramları polonyalı bilimadamı Karol Ademieck’nin 1930 lu yılların başlarında kullanılan matris diyagramından geliştirilmiştir. PERT ve CPM teknikleri de bu diyagramlar sayesinde geliştirilmiştir. Bu diyagramlar herbir görevin ve
görevlerin oluşturduğu planın ihtiyaç duyduğu süreyi belirlemeye yardım eder. Özellikle başarısızlık sözkonusu ise plan hayati önem taşır. Bu amaçla en kısa tamamlama zamanını sağlayacak kritik yolların belirlenmesine olanak verir(Taptık, 1998:104).
Şekil 3.13. Ok Diyagramına Bir Örnek
3.8.2.6.Matris Veri Analizi
Bu diyagram, matris tablosu yeterli detay bilgi veremediği zaman kullanılır. Matris analizi matris diyagram verilerini derecelendirerek ve düzenleyerek bilginin sadeleştirilmesini ve göze hitap eder şekle dönüşmesini sağlar. Matris diyagramında gösterilen elemanlar arasındaki ilişki kesişen hücreler arasındaki nümerik dataların derecelendirilmesi ile oluşur. 7 yönetim aracı arasında nümerik analiz metoduna sahip tek araç budur.
Faktörler arası iliskilerin sayısal ağırlıkları ile birlikte görüntülenmesine olanak sağlar. Bu görüntülemede matris diyagramı dogrudan kullanılabileceği gibi bazen değisik grafik gösterimleride kullanılabilir(Taptık, 1998:100).
Temelin Yapımı 3 hafta Kaba İnşaat 8 hafta Tesisat 1 hafta İnce işçilik 5 hafta Başlangıç 1 1 Kapı, pencere, boya 3hafta Son kontroller 1 hafta İnşaatın bitirilmesi
3.8.2.7.Proses Karar Diyagramları
Proses karar diyagramları gerçekleşmesi arzu edilen veya arzu edilmeyen olayları ve olası problemleri kapsayan ayrıntılı yorumlama planının oluşturulmasında kullanılan bir yönetim ve planlama aracıdır(Taptık, 1998:102).
Proses karar diyagramları olayların gelisimi ve akla yakın çıktı çesitlerinin sonuçlarını tanımlayarak belirleyerek hangi aktiviteler yardımıyla istenilen sonuçlara ulaşılabileceğine yol gösterir.
Proses karar diyagramları oluşması olasılığı tanımlanabilen bir sebebe bağlı olan tüm problemleri oluşmadan önce belirlemek önlenmesine yönelik tedbirlerin alınmasını veya sorun yaratan olayların ortadan kaldırılmasını sağlamayı öngörür.
Proses karar diyagramları kapsam olarak değişik sekillerde hazırlanabilir. Karmaşık olmayan proses karar diyagramları bir dizi halinde seyreden grafik semboller içerir ve bu semboller içinde proses hakkında oldukça geniş açıklamalar bulunur.
3.8.3.TKY’de Kullanılan Diğer Analitik Araçlar