B. Tüketici Mahkemesi Kararına Karşı Başvurulabilecek Olağanüstü Kanun
2. Kanun Yararına Temyiz
Kanun yararına temyiz HMK m. 363 ile düzenlenmiştir. HMK m. 363/1 f.
uyarınca, “ilk derece mahkemelerinin kesin olarak verdikleri kararlar ile istinaf incelemesinden geçmeden kesinleşmiş bulunan kararlarına ve bölge adliye
587 KURU/ARSLAN/YILMAZ, Medeni Usul, s. 560; PEKCANITEZ/ÖZEKES, Pekcanıtez Usul, s. 2159; AKKAYA, s. 63, YILMAZ/ARSLAN/TAŞPINAR AYVAZ/HANAĞASI, s. 588;
KURU, İstinaf Usul, s. 478; TOPUZ, Tüketici Mahkemeleri, s. 195; YAVAŞ, Murat, Medeni Usul Hukukunda Temyiz, Ankara, 2015, s. 15; NAMLI, s. 74; YILMAZ/YARDIM, s. 1165.
588 BİLGE/ÖNEN, s. 564; KURU/ARSLAN/YILMAZ, Medeni Usul, s. 560; YILMAZ/
ARSLAN/TAŞPINAR AYVAZ/HANAĞASI, s. 628.
589 KARSLI, HMK, s. 832; KURU, İstinaf, s. 745; TOPUZ, Tüketici Mahkemeleri, s. 195.
590 PEKCANITEZ/ÖZEKES, Pekcanıtez Usul, s. 2150; PEKCANITEZ/ATALAY/ÖZEKES, Ders Kitabı, s. 481.
591 AYDOĞDU/KAHVECİ, s. 514; TUTUMLU, THH, s. 250.
159 mahkemesi hukuk dairelerinin ilk derece mahkemesi sıfatıyla kesin olarak verdikleri kararlar ile yine bu sıfatla verdikleri ve temyiz incelemesinden geçmeden kesinleşmiş bulunan kararlarına karşı, yürürlükteki hukuka aykırı bulunduğu ileri sürülerek Adalet Bakanlığı veya Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından kanun yararına temyiz yoluna başvurulur” Düzenlemeye göre, kanun yararına başvuru konusu yapılabilecek kararlar, ilk derece mahkemelerince kesin olarak verilmiş olan, istinaf parasal sınırının altında kaldığı için verildiği anda kesinleşen ya da taraflarca kanun yoluna başvurulmaması sonucu kesinleşmiş olan kararları ile istinaf mahkemesi kararları olup, Adalet Bakanlığınca ya da Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı talebiyle Yargıtay’ca incelenecektir. Bu yola başvurabilmek için, öncelikle kararın kesinleşmiş olması şarttır. Ancak, şekli anlamda kesinlik aranmakta olup maddi anlamda kesinleşme gerekli değildir. Başvuru sonucu kesin hüküm hakkında Yargıtay’ın ilgili dairesi tarafından temyize özgü inceleme yapılacaktır.592
Kanun yararına temyiz yolu, dar anlamda kanun yolu özelliklerinden aktarıcı etkiyi haizdir, erteleyici etkisi yoktur.593 Dolayısıyla kanun yararına temyiz yoluna başvuru yapılması durumunda da kesin hükmün etkileri devam edecek olup icrasını durdurmaz. ‘Kanun yararına temyiz’ in, olağanüstü bir kanun yolu olduğu kabul edilmektedir.594 Doktrinde, diğer kanun yollarından farklılıkları bulunan istisnai ve kendine özgü bir kanun yolu olduğu kabul görmektedir.595
THH’lerin kararlarına itirazın görülmesi sonucu tüketici mahkemesince verilen kesin karara karşı kanun yararına temyiz yoluna başvurmak mümkündür.596 HMK m. 363 ile karar ifadesi tercih edilmiş olup mahkemelerin
592 YILMAZ, Ejder, Olağanüstü Temyiz Kanun Yararına Bozma Yazılı Emirle Bozma, Ankara, 2003, (Bozma), s. 77;TOPUZ, Tüketici Mahkemeleri, s. 206; KURU/ARSLAN/YILMAZ, Ders Kitabı, s. 605; PEKCANITEZ/ATALAY/ÖZEKES, Ders Kitabı, s. 513; PEKCANITEZ/
ÖZEKES, Pekcanıtez Usul, s. 2319; BUDAK/KARAASLAN, s. 458.
593 YILMAZ, Bozma, s. 50; TOPUZ, Tüketici Mahkemeleri, s. 206.
594 BUDAK/KARAASLAN, s. 391, TOPUZ, Tüketici Mahkemeleri, s. 205.
595 KURU, Baki, istinaf, s. 746; KURU/ARSLAN/YILMAZ, Ders Kitabı, s. 606; KARSLI, HMK, s. 832; TOPUZ, Tüketici Mahkemeleri, s. 205.
596 “..Yargılamanın yenilenmesini isteyen vekili,….Tüketici Hakem Heyeti kararının itiraz edilmeksizin kesinleşmesi üzerine icraya konulduğunu, bu nedenle istirdadına karar verilemeyeceğini, keza bankanın istirdat istemi ile dava açmasına rağmen mahkemece Hakem Heyeti Kararının iptaline karar vermek suretiyle talep dışında hüküm tesis ettiğini, uyuşmazlıkta
160 yalnızca hükümlerine değil, tüm nihai kararlarına karşı kanun yararına temyiz yoluna başvurulabilecektir.597 Kanun hükmü gerekçesinde, olası yanlış hukuki uygulamaların tespiti ve tekrarlanmaması amacı gözetildiği belirtilmiştir.598 Uygulamada söz konusu kesin kararlara karşı başvurulabilecek başka bir kanun yolu bulunmamaktadır. Özellikle TKHK m. 70/6 f ile düzenlenmiş olan, THH’lerin tüketici lehine verdiği kararlara karşı yapılan itiraz başvurusu sonucunda, kararın iptali durumunda tüketici aleyhine, avukatlık asgari ücret tarifesine göre nispi tarife üzerinden vekâlet ücretine hükmedileceğine dair düzenlemeye aykırı şekilde tüketici aleyhine maktu vekâlet ücretine hükmedilmesi durumunda, kanun yararına temyiz yolundan başka gidilebilecek bir kanun yolu mevcut değildir. Bu nedenle istinaf yolunun kapalı olması doktrinde eleştirilmektedir.599 THH’ler vekâlet ücretine hükmetmediklerinden tüketicilerin kendilerini vekille temsil ettirmemeleri nedeniyle kanun yararına temyiz yolundan haberdar olmamaları ve başvuruların zayıf kalması nedeniyle verilen kararların etkili olmaması bakımından istinaf yolunun kapalı olması doktrinde eleştirilmiştir.600 Mevcut düzenlemede THH’lerin kararları kapsamındaki içtihat yalnızca kanun yararına temyiz sonucu verilmiş olan Yargıtay kararlarıyla sınırlı kalmaktadır.601
asliye ticaret mahkemesinin görevli olduğunu bildirerek yargılamanın yenilenmesini istemiştir.
Mahkemece, taraflara tebligat yapılmaksızın dosya üzerinde, yargılamanın iadesi koşullarının gerçekleşmediği gerekçesiyle davanın reddine kesin olarak karar verilmiş, karar aleyhine ...'nın yazısı üzerine Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından kanun yararına bozma talebinde bulunulmuştur. …Somut uyuşmazlıkta, mahkemece taraflar davet edilmeden dosya üzerine karar verilmiş olup bu hal davacının hukuki dinlenilme hakkının ihlali niteliğinde bulunduğundan yazılı emir isteğinin kabulü ile hükmün kanun yararına bozulmasına karar verilmesi gerekmiştir…”.
(Yargıtay 11. HD T. 30.11.2016 E.2016/13677- K. 2016/9227 (www.lexpera.com.tr, E.T.
15.5.2021)
597 TOPUZ, Tüketici Mahkemeleri, s. 206.
598 YILMAZ/ARSLAN/TAŞPINAR AYVAZ/HANAĞASI, s. 662; TOPUZ, Tüketici Mahkemeleri, s. 205.
599 TUTKUN ODABAŞI, s. 139.
600 ERMENEK, s. 627; TUTKUN ODABAŞI, s. 139.
601 “….Kararı, davalının dilekçesi üzerine, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, HMK 363/1 maddesi uyarınca hükmedilen vekâlet ücreti yönünden kanun yararına bozulması için temyiz etmiştir. Dava, davalı tarafından tahsil edilen hesap işletim ücretinin davacıya iadesine ilişkin tüketici hakem heyeti kararının iptaline ilişkindir. …Kanunun bu açık hükmü karşısında mahkemece davalı aleyhine nispi tarife üzerinden vekâlet ücretine hükmedilmesi gerekirken dava konusu miktarı geçmemek üzere maktu tarife üzerinden vekâlet ücretine hükmedilmesi doğru olmamış, HMK 363/1 maddesi gereği bozulması gerekmiştir…”. (Yargıtay 11. HD T.20.01.2020 E.2019/5317 K.2020/537. www.kazanci.com. E.T. 24.3.2021).
161 HMK m. 363/2 f. ile, Yargıtay’ca kararın kanun yararına bozulmasının, kararın hukuki sonuçlarını ortadan kaldırmayacağı düzenlenmiştir. Buna göre, kanun yararına temyiz başvurusu sonucu Yargıtay’ın verdiği kararın sonuca bir etkisi bulunmamaktadır. Bu yönden, başvurucu lehine verilecek kararın hukuka aykırılığı tespit etmesinin dışında taraflara bir getirisi olmayacaktır.602 Ancak kanun yararına temyiz incelemesi sonucu, bozma kararı verilmesi halinde, tüketici mahkemesi kararının, HMK m. 46/1-c bendi düzenlenmiş olan ‘farklı bir anlam yüklenemeyecek kadar açık ve kesin bir kanun hükmüne aykırı karar veya hüküm verilmiş olması’ ve tarafın zararına yol açması halinde, kararı vermiş olan hâkim aleyhine tazminat davası açılması söz konusu olabilecektir.603,604
HMK m. 363/3 f. uyarınca, “bozma kararının bir örneği Adalet Bakanlığına gönderilir ve Bakanlıkça Resmî Gazetede yayımlanır”. Bozma kararı verilmesi halinde yayımlanmasının öngörülme amacının, mahkemelerce hatanın tekrarlanmaması olduğu kabul görmektedir. Kesinleşen tüketici mahkemesi kararına karşı kanun yararına temyiz yolu, hâkimin kendini denetlemesine etkisi bakımından önem taşımaktadır.605,606 Düzenleme uyarınca Resmi Gazetede yalnızca bozma kararları yayınlanacaktır, kanun yararına temyiz başvurusunun
602 ÖZEKES/PEKCANITEZ, Pekcanıtez Usul, s. 2322; PEKCANITEZ/ATALAY/ÖZEKES, Ders Kitabı, s. 513; YILMAZ/ARSLAN/TAŞPINAR AYVAZ/HANAĞASI, s. 663; KARSLI, HMK, s. 748; KURU, HMK, s. 4849; KURU, İstinaf Usul, s. 538; BUDAK/KARAASLAN, s.
458.
603 YILMAZ, Bozma, s. 389; TOPUZ, Tüketici Mahkemeleri, s. 206.
604 “…Delil olarak dayanılan Oltu Asliye Hukuk Mahkemesinin Tüketici Mahkemesi sıfatıyla baktığı 2014/1402 esas-2014/1489 karar sayılı dosyası getirtilmiş.…önceki hükmün iptaline ve davacının davasının reddine karar verilmesi sebebine dayanan maddi tazminat isteminin hakimin yargısal işlem ve kararına yönelik olduğu, delil olarak incelenen dosya kapsamına göre HMK'nın 46/d maddesine düzenlenen "...hüküm veya kararların değiştirilmiş... olması" hükmüne aykırı davranılmış olması nedeni ile 17.10.2014 tarihli kesin olarak verilen kararla …davacının bu miktar kadar maddi zarara uğramasına neden olmuştur…”, 8.11.2018 T., HGK., E. 2018/743 K.
2018/1659, (www.lexpera.com.tr, E.T. 10.10.2021).
605 YILMAZ, Bozma, s. 387; PEKCANITEZ/ATALAY/ÖZEKES, Ders Kitabı, s. 513;
PEKCANITEZ/ÖZEKES, Pekcanıtez Usul, s. 2321; KURU/ARSLAN/YILMAZ, Ders Kitabı, s. 606; TOPUZ, Tüketici Mahkemeleri, s. 206.
606 “…Anılan mahkeme kararında yukarıda açıklanan ilkelere aykırı şekilde davanın kabulüne karar verilmiş olup, kabul edilen hükmün hangi maddi ve hukuki gerekçe ve nedenlere dayandığı tartışılarak değerlendirilmemiştir. Mahkemece, Anayasanın 141.maddesi ile yukarıda değinilen HMK’nın 297 ve 298.maddeleri hükmüne aykırı olacak şekilde gerekçesiz hüküm tesisi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir...” Yargıtay 3. HD T.13.2.2020 E.2019/6229 K.2020/1285, (www.lexpera.com.tr, E.T. 15.5.2021).
162 reddine karar verilmesi halinde kararın yayımlanması zorunluluğu bulunmamaktadır.607