THH’lerin toplantı ile karar alma şekli ve verilecek kararın kapsamı ve niteliği THHY ile düzenlenmiştir. THH’lerin toplantı ve karar alma şekli THHY m. 15, verecekleri kararlara ilişkin usul ve esaslar THHY m. 22 ve devamı ile düzenlenmiştir. THHY m. 16 ile üyelerin toplantılara katılması zorunluluğu getirilmiş, toplantıya katılmamanın yaptırımları düzenlenmiştir.105
THH’ler kararlarını kurul olarak karar vermekte olup toplam beş üyeden oluşmaktadır. THHY m. 15/1 f. uyarınca THH’ler başkan dâhil en az üç üyenin hazır bulunması ile toplanırlar ve toplantıya katılanların oy çokluğu ile karar verirler. THHY m. 15/2 f. uyarınca üyelerin çekimser oy kullanması yasak olup oyların eşit olması halinde başkanın oy kullandığı tarafın çoğunluğu sağladığı kabul edilir. Üyelerin geçerli bir mazereti olması halinde eşit oy çıkması halinde, karar almaya yönelik pratik bir amaçla düzenleme yapıldığı düşünülse de doktrinde, THH başkanının oyuna üstünlük tanınmış olması yönündeki düzenleme, üyelerin eşitliğine aykırılığı ve devlet yargısında dahi bulunmayan bir ayrıcalığın tanınması ve bu tür uygulamaların idari kurumlara özgü olması sebebiyle eleştiri konusu yapılmıştır.106
103 AYDOĞDU/KAHVECİ, s. 493, yazar, THH’nin görevli olmaması halinde başvuruyu, görevli merciyi “bağlayıcı olmamak kaydıyla” belirtmesi gerektiği görüşünü ifade etmiştir; BUDAK, THH, s. 87, yazar, HMK m. 20 usulünün kıyasen uygulanmasının THH’lerin çabuk ve basit iş görme amacıyla bağdaşmayacağını belirtmiştir.
104 YILMAZ/YARDIM, s. 1129.
105 BUDAK, THH, s. 92, yazar, THHY m. 17 ile hâkimin yasaklılığı sebebi olan bütün hallere yer verildiğini belirterek genel olarak heyet üyesinin “tarafsızlığından şüpheyi gerektirecek önemli bir sebebin” bulunması halinde THH toplantısına katılmaktan kaçınması, bu halin THHY m. 16/1 f.
bakımından, toplantıya katılmamak için “geçerli bir mazeret” sayılması gerektiği görüşünü ifade etmiştir;TUTUMLU, THH, s. 107.
106 YARDIM, İcra ve İtiraz, s. 106; ERİŞİR, Çözüm Usulü, s. 78;TUTUMLU, THH, s. 107.
32 THH’lerin karar alma süresi THHY m. 23 ile belirlenmiş olup buna göre başvuru, tarih ve sırasına göre en geç altı ay içinde görüşülür ve karara bağlanır.
Yapılan başvurunun niteliği, başvuru konusu, mal veya hizmetin özelliği gibi hususlar dikkate alınarak, karar süresi en fazla altı ay daha uzatılabilir. Tarafların ivedi inceleme talebinde bulunması ve bu talebin başkan tarafından uygun görülmesi halinde başvuru, THH’lerce öncelikle gündeme alınarak sonuçlandırılır.Belirtilen süreler temenni mahiyetinde düzenleyici süreler olup bu sürelerin dışına çıkılması kararın geçerliliğini etkilemeyecektir.107 THHY m. 23/3 f. ile Türkiye’de ikameti bulunmayan yabancı uyruklu tüketicilere başvuru sırası önceliği tanınarak incelemenin ivedi kapsamında 6 ay süre içinde görülmesi düzenlenmiştir.108
THHY m. 24/1 f. ile THH kararının, toplantıda alınan kararlara ilişkin Tüketici Bilgi Sistemi üzerinden doldurulması109 ve toplantıya katılan başkan ve üyeler tarafından imzalanarak arşivlenmesi, bir örneğinin dosyasında muhafaza edilmesi düzenlenmiştir. Karar tutanağının kapsaması zorunlu asgari hususlar THHY m. 24/2- 3 f.110 ile düzenlenmiş olup buna göre, “(2) karar tutanağı asgari aşağıdaki hususları kapsar: Kararı veren tüketici hakem heyeti ile başkanın, üyelerin ve raportörün ad ve soyadları, b) Karar numarası, c) Karar tarihi, ç) Tarafların ad ve soyadları veya unvanları, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, varsa vekillerinin ad ve soyadları ile adresleri, d) Başvuru tarihi, e) Başvuru sahibinin talebi, f) Uyuşmazlık bedeli, g) Uyuşmazlık konusu, ğ) Olayın özeti, h) Şikayet edilenin savunmasının özeti, ı) İnceleme ve gerekçe, i) Karar, kararın tüketici lehine verilmesi durumunda varsa tebligat ve bilirkişi ücretleri, itiraz merci ve süresi, j) Kararı veren başkan ve üyelerin imzaları, (3)111 Karar
107 PEKCANITEZ, THH, s. 54; YARDIM, İcra ve İtiraz, s. 108, yazar, THH’ lerin tüketici uyuşmazlıklarına hızlı çözüm bulma kuruluş amacına uygun şekilde, hedef olarak nitelendirilebilecek bu inzibati sürelerin azami üç ay artı üç ay şeklinde öngörülmesinin daha uygun olacağı görüşünü ifade etmiştir;ERMENEK, s. 601.
108 YARDIM, İcra ve İtiraz, s. 107; BUDAK, THH, s. 95; ASLAN, Tüketici Hukuku, s. 731;
AKTÜRK/ACAR UMUT, s. 43;TUTUMLU, THH, s. 103,104.
109 11.8.2017 T. RG 30151 sayılı değişiklik ile THHY Ek-2 formu kaldırılmıştır.
110 11.8.2017 T. RG 30151; değişiklikten önce düzenleme, kararın aydınlatıcı olmaması ve tüketicilerin hak kaybına uğramalarına yol açabilecek sonuçları bakımından eleştirilmiştir, TEKİN, s. 48.
111 Tüketici Hakem Heyetleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik m. 7. İle eklenmiştir, 11.8.2017 T., RG: 30151.
33 kısmında, gerekçe tekrar edilmeksizin, taleplerden her biri hakkında verilen karar ile taraflara yüklenen borç ve tanınan hakların, sıra numarası altında, açık, şüphe ve tereddüt uyandırmayacak şekilde yazılması zorunludur.
Karar tutanağı kapsamında gerekçenin zorunlu tutulmuş olması ve gerekçe ile hüküm bir birinden ayrı ve net şekilde ifade edilmesine yönelik THHY m. 24/3 f. hükmünün eklenmesi, kararın gerekçeli yazılması yönünden önem taşımakta olup yerinde bir düzenlemedir. Böylece kararın infazında sorun yaratacak şekilde kararın net anlaşılamamasının önüne geçilmiştir. THH kararlarının özensiz ve gerekçesiz şekilde verilerek, gerekçe ile sonucun tutarsız olması uygulamada sıkça karşılaşılan bir durumdur. THH’lerin edaya ilişkin kararlarının icra edilebilmesi için, net ve tereddüde mahal bırakmayacak şekilde yazılmaları gerekmektedir.112 Doktrinde, THH üyelerinin donanım eksikliği karşısında, TKHK m. 70/4 f. 2.c. ve THHY m. 27 ile düzenlenmiş olan maddi hataların düzeltilebilmesine benzer şekilde THH kararlarının tavzihine yönelik düzenlemeye yer verilmemiş olması eleştirilmiştir.113 Raportörlerin yeterli bilgi ve donanım sağlanmadan atanması, THH’ler bünyesinde yalnızca bir hukukçu olarak avukatın bulunması, kararda hükmün kanuni unsurlarına yer verilmemesi, karşılaşılan gerekçe eksikliklerinin sebepleri arasında sayılabilir.114 Bütün mahkeme kararlarının gerekçeli olması, Ay. m. 141/3 f. ile adil yargılanma hakkı ilkesi bakımından güvence altına alınmış, ayrıca HMK m. 294/4 f. ve m. 297/1-c bendi, CMK m. 34/1 f. ve m. 230, İYUK m. 24/e. ile kararda gerekçe bulunması zorunluluğu düzenlenmiştir.AYM tarafından THH’lerin mahkeme olmadığı kabul edilmiş ise de kararlarının uyuşmazlığı çözücü mahiyette ve tarafları bağlayıcı olması bakımından, gerekçe zorunluluğu öngörülmüş olması adil yargılanma
112 YARDIM, THH Kararları, s. 599, 600; YARDIM, İcra ve İtiraz, s. 113;
AYDOĞDU/KAHVECİ, s. 505; TUTUMLU, THH, s. 108; PEKCANITEZ, THH, s. 55;
KARSLI, Abdürrahim, İcra ve İflâs Hukuku, 4. Baskı, İstanbul 2014, (İcra), s. 399;
TUTUMLU, Mehmet Akif, “Tüketici Hakem Heyeti Kararlarında Gerekçe Sorunu”, TAHD, C.
13, S. 139, Mart 2018, s. 124-128, (Gerekçe), s. 125; TUTUMLU, Çözüm, s. 375.
113 YILMAZ/YARDIM, s. 1173; HMK m. 437 hükmünün kıyasen uygulanması önerilmiştir;
YARDIM, İcra ve İtiraz, s. 114, yazar, THH kararlarının tavzih edilebilmesine dair özel bir düzenleme bulunmamasını eleştirmiş ve mevcut düzenlemenin tavzihi içermediğini vurgulamıştır, dpn. 27.
114 YARDIM, İcra ve İtiraz, s. 113; ÇELİK, Yusuf, Tüketici Hakem Heyetleri, Kırıkkale Üniversitesi, SBE, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2018, s. 130; KORKUT, 116.
34 hakkı açısından önemli olup gerekçe bulunmamasının itiraz başvurusu sebebi oluşturduğu hususunda bir tereddüt olmamalıdır.115
II. TÜKETİCİ HAKEM HEYETLERİNİN İNCELEME USULÜ VE VEREBİLECEKLERİ KARARLAR