uyarınca, adli tatile tabi olan dava ve işlerde, HMK ile tayin edilmiş olan sürelerin bitmesi tatil zamanına rastlarsa, bu süreler ayrıca bir karara gerek olmaksızın adli tatilin bittiği günden itibaren bir hafta uzatılmış sayılır.406 Yargılama adli tatilde kural olarak ertelenir. Adli tatilde dava açılabilir ancak davaların görülmesi kural olarak ertelenir. Adli tatilde istisnai olarak ivedi sayılan dava ve işler ertelenmeyerek görülür. Buna göre adli tatile tabi olan ve tabi olmayan dava ve işler söz konusudur. Bu nedenle istisnai olarak adli tatilde yapılması devam eden dava ve işler bakımından kanunda düzenleme ihtiyacı duyulmuştur. Yasada mahkemelerce yapılması düzenlenmemiş olan dava ve işler adli tatil süresinde yapılmaz. Tüketici mahkemesince incelemede adli tatil süreleri resen dikkate alınacaktır.407
HMK m.103’te adli tatilde görülecek dava ve işler sınırlı şekilde sayılmış olup bunların arasında tüketici mahkemesinde görülen davalar veya basit usulde görülen dava ve işler bulunmamaktadır.408 Dolayısıyla THH’lerin kararlarına karşı yapılan itiraz başvurusu, adli tatilde görülmeyecektir. Ancak düzenleme uyarınca, kanunda belirtilen veya mahkemece ivedi görülen işler ile yapılmasına karar verilmiş olan keşifler, dilekçelerin alınması ile her türlü tebligatın yapılması, ilam verilmesi işlemleri adli tatilde de yapılır.409
C. İtiraza Dosya Üzerinden Karar Verilmesi
406 KURU, İstinaf Usul, s. 604; YILMAZ/ARSLAN/TAŞPINAR AYVAZ/HANAĞASI, s. 176;
ULUKAPI, Usul, s. 141; KURU/AYDIN, s. 596.
407 KURU, İstinaf Usul, s. 605, 606; YILMAZ/ARSLAN/TAŞPINAR AYVAZ/HANAĞASI, s. 176; TUTUMLU, Mehmet Akif, “Tüketici Hakem Heyetlerinde Uyuşmazlık Çözümü”, Tüketici Hukuku Davaları, Ed: MUTLU Dinç/ ŞAHİN MCCARTHY Oya, Ankara, 2017, s. 985-1017, (Uyuşmazlık Çözümü), s. 1007.
408 HMK m. 103/1 f. uyarınca adli tatilde aşağıdaki dava ve işler görülür: a) İhtiyati tedbir, ihtiyati haciz ve delillerin tespiti gibi geçici hukuki koruma, deniz raporlarının alınması ve dispeçci atanması talepleri ile bunlara karşı yapılacak itirazlar ve diğer başvurular hakkında karar verilmesi.
b) Her çeşit nafaka davaları ile soy bağı, velayet ve vesayete ilişkin dava ya da işler. c) Nüfus kayıtlarının düzeltilmesi işleri ve davaları. ç) Hizmet akdi veya iş sözleşmesi sebebiyle işçilerin açtıkları davalar. d) Ticari defterlerin kaybından dolayı kayıp belgesi verilmesi talepleri ile kıymetli evrakın kaybından doğan iptal işleri. e) İflas ve konkordato ile sermaye şirketleri ve kooperatiflerin uzlaşma suretiyle yeniden yapılandırılmasına ilişkin işler ve davalar. f) Adli tatilde yapılmasına karar verilen keşifler. g) Tahkim hükümlerine göre, mahkemenin görev alanına giren dava ve işler. ğ) Çekişmesiz yargı işleri. h) Kanunlarda ivedi olduğu belirtilen veya taraflardan birinin talebi üzerine, mahkemece ivedi görülmesine karar verilen dava ve işler.
409 YILMAZ/ARSLAN/TAŞPINAR AYVAZ/HANAĞASI, s. 176; TUTUMLU, Tüketici Yargılaması s. 442; KARA, Yeni Kanun s. 507.
108 Türk medeni yargılama hukukunda duruşmalı yargılama esas olup evrak üzerinden inceleme yapılarak karar verilmesi ancak özel düzenleme bulunması halinde mümkündür.410 Tüketici mahkemesince öncelikle THH’lerin kararlarına itiraz başvurusu usul yönünden incelenecek, süre, yetki ve itiraz başvuru şartlarının bulunup bulunmadığı yönünden usule uygunluk resen gözetilecektir.411 İtiraz başvurusunun usul yönünden uygun bulunmasından sonra, itiraz olunan THH kararının usul ve esas yönünden incelenmesi hususunda, TKHK m. 70/4 f.
ile tüketici mahkemesinin duruşma açmadan evrak üzerinden inceleme yaparak karara bağlayabileceği haller düzenlenmiştir. Ancak Yargıtay aynı görüşte değildir. Uygulamada tüketici mahkemelerinin esas hakkında duruşma yapılmadan verilen kararlarının Yargıtay 13. Hukuk Dairesince, tüketici davalarının nitelikli olması ve duruşma yapılmamasının savunma hakkını kısıtladığı görüşü ile bozulduğu görülmektedir.412 Yargıtay, taraflar davet edilmeden dosya üzerinden karar verilmesini hukuki dinlenilme hakkının ihlali olarak görmektedir.413 Dosya üzerinden karar verilmesi yargılamada aleniyet ilkesine ve ilgili hallerde hukuki dinlenilme hakkının ihlaline yol açabilmekte ve adil yargılanma ilkesine aykırılık oluşturabilmektedir. TKHK m. 70/4 f. emredici olmayıp duruşma yapılmasına karar verilmesi mümkündür. Adil yargılanma hakkı kapsamında duruşma yapılması kural olarak uygulanmalıdır.414
TKHK m. 70/4 f. uyarınca THH kararındaki yasaya aykırılığın esasa ilişkin tahkikatı gerektirmemesi halinde; kanunun olaya yanlış uygulanmış olması söz konusudur. Bu durumda tüketici mahkemesi hâkimi doğru kararı tayin ederek THH kararını değiştirerek veya düzelterek onama kararı verecektir. THH
410 YILMAZ/YARDIM, s. 1168; TOPUZ, Sempozyum, s. 95; TUTUMLU, THH, s. 127;
TUTUMLU, Sempozyum, s. 160.
411 YARDIM, İcra ve İtiraz, s. 121;YILMAZ/YARDIM, s. 1169; KARA, Yeni Kanun, s. 675.
412 AYDOĞDU, Tüketici Kılavuzu, s. 218; YILMAZ/ARSLAN/TAŞPINAR AYVAZ/
HANAĞASI, s. 755;KARA, Yeni Kanun, s. 449; TUTUMLU, Tüketici Yargılaması, s. 436.
413 “…..Ne var ki, dava dilekçesi, davalı tarafa tebliğ edilmemiş, taraf teşkili sağlanmaksızın dosya üzerinden yapılan inceleme ile karar verilmiştir…. Hal böyle olunca, tarafların hukuki dinlenilme hakkı bağlamında ilk derece mahkemesince duruşma yapılması kural olup, mahkemece tarafların iddia ve savunmalarının toplanarak duruşma açılması ve tarafların açıklamaları dinlenildikten sonra sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken dosya üzerinde karar verilmesi hatalı olup, bozmayı gerektirir..” (Yargıtay 13. HD, T.14.11.2016, E.2016/25446 K.2016/21059, www.legalbank.net, E.T. 20.8.2021).
414 YILMAZ/YARDIM, s. 1200; TOPUZ, Sempozyum, s. 95; TOPUZ, Tüketici Mahkemeleri, s.
218; YARDIM, İcra ve İtiraz, s. 120; TUTUMLU, Tüketici Yargılaması, s. 438.
109 kararında maddi hata yapılmış olması halinde; duruşma açılmadan bu hatalar evrak üzerinden düzeltilecektir. TKHK m. 70/4 f.’de maddi hatalar, tarafların kimliklerine, ticari unvanlarına ait yanlışlıklarla, yazı, hesap veya diğer açık ifade yanlışlıkları şeklinde belirtilmiş olup evrak üzerinden düzeltilebileceği anlaşılan hatalardır. THH kararı gerekçesinin doğru bulunmaması halinde; karar usul ve yasaya uygun olup tüketici mahkemesince duruşma açılmadan durumun niteliğine göre THH kararı değiştirilerek veya düzeltilerek ya da kısmen veya tümden gerekçe düzeltilerek onanacaktır.415
TKHK m. 70/4 f. düzenlemesi, THH kararının gerek usul gerekse esas yönünden incelenerek, usul ve yasaya uygun bulunması haline yönelik bir düzenlemedir. Düzenleme uyarınca öncelikle, itiraz olunan THH kararının tüketici mahkemesince incelenerek esas yönünden kanuna uygun bulunması ve tahkikat gerektirmemesi söz konusudur. Aksi takdirde evrak üzerinden karar verilemeyecek ve duruşma açılacaktır.416 Usul yönünden kanuna aykırı bulunan hususun incelenmesi ise yeniden yargılama yapılmasını gerektirecek bir aykırılık teşkil etmemelidir. Örneğin itiraz olunan THH kararının dosyadaki delillere uymaması halinde, delillerin kararın verilmesinde yeterliliği konusunda tereddüde düşülürse, kararın değiştirilerek onanması yerine, tüketici mahkemesince duruşma açılarak tarafların davet edilmesine karar verilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla tüketici mahkemesince, itiraz başvurusunun usule uygun olduğu ve itiraz başvuru şartlarını taşıdığının anlaşılması ve uyuşmazlığın THH’lerin görevi kapsamında olduğunun anlaşılması üzerine, THH kararı öncelikle usul yönünden incelenecek olup kararda tahkikatı gerektirmeyen bir maddi hata veya yanlışlığın olması veya gerekçenin doğru olmaması halinde, esas yönünden inceleme yapılacak, esas yönünden de kararın usul ve yasaya uygun bulunması halinde, THH kararındaki maddi hata veya yanlışlık veya gerekçe, duruşma yapılmadan evrak üzerinden düzeltilerek veya değiştirilerek onama kararı verilebilecektir.
415 YILMAZ/YARDIM, s. 1173; YARDIM, İcra ve İtiraz, s. 120; AYDOĞDU, Tüketici Kılavuzu, s. 218; YILMAZ/ARSLAN/TAŞPINAR AYVAZ/HANAĞASI, s. 755; TUTUMLU, THH, s. 127; TUTUMLU, Sempozyum, s. 160.
416 YARDIM, İcra ve İtiraz, s. 120; TUTUMLU, Hakem Heyeti, s. 218.
110 TKHK m. 70/4 f. düzenlemesinin, itiraz konusu THH kararının usul ve esas yönünden yerinde bulunması durumunda, tüketici mahkemesine sınırsız yetkiler tanımış olduğu söylemek mümkündür. Gerek duruşma açılıp açılmaması, gerekse kararın olduğu gibi veya değiştirilmek- düzeltilmek- gerekçesi değiştirilmek suretiyle onanması konusunda tüketici mahkemesi takdir yetkisine sahiptir. THH kararının esas yönünden yasaya uygun bulunmaması durumunda ise duruşma açılması gerekmektedir.417