Yapım İşlerinde Katma Değer Vergisi Tevkifat Uygulaması

Mükellefin Türkiye içinde ikametgahının, işyerinin, kanuni merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen diğer hallerde, Maliye Bakanlığınca, vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla vergiye tabi işlemlere taraf olanların verginin ödenmesinden sorumlu tutulabileceği hükmü yer almaktadır(KDVK.md.1/9-1). Maliye Bakanlığı, kanunen kendisine verilen bu yetki çerçevesinde, KDV’ye tabi birçok işlemi, sorumluluk uygulaması ile tevkifat

181

kapsamına almıştır. Böylece vergi potansiyeli yüksek, ancak mükelleflerin idarece takibinin güç olduğu, vergi tarh, tahakkuk ve tahsilat kaybının ve gecikmenin çok olduğu sektörlerde, tevkifat uygulaması getirilerek, vergi kayıp ve kaçağının önlenmesi amaçlanmıştır. Yüksek tutarda ödenmesi gereken vergiyi barındıran hizmet sektöründe faaliyet gösteren bazı firmaların, ödenecek vergiyi hileli yollardan azaltmak suretiyle vergi kayıp ve kaçağına neden olup, hazineyi zarara uğrattıklarının görülmesi üzerine, verginin emniyet altına alınması amacıyla, sorumluluk kapsamında tevkifat uygulamasının kapsamı genişletilmiştir.Tevkifat uygulaması ile ilgili usul ve esaslar hakkında yapılan düzenlemeye göre, tevkifata tabi yapım işlerinin, bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santralı, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekupaj gibi her türlü inşaat işleri ve bu işlerle ilgili tesisat, imalat, ihrazat, nakliye, tamamlama, (boya badana dahil) her türlü onarım, restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj işleri ile benzeri yapım işlerini kapsadığı ve tevkifata tabi bulunduğu açıklanmıştır(KDVK.Genel tebliğ no.95,A/5-a).

Bu işlemlerin dışında kalan ve yapım işleri kapsamına girmeyen hizmet kapsamındaki işlemler tevkifata tabi değildir. Ayrıca, teslim kapsamında olan işlemler (mal teslimleri) tevkifat uygulaması dışında olup, tevkifat yapmakla sorumlu tutulan kurum ve kuruluşlar ile tevkifat kapsamına giren yapım işlerinde kullanılmak üzere, yüklenicilerin piyasadan yapacakları her türlü mal alımlarında tevkifat yapılması söz konusu değildir. Ancak, yapım işlerini ifa eden yüklenicilerin, yapım işlerinde kullandıkları mal, madde ve malzemelere ait tutarlar, hizmet bedelinden düşülmeyecek, tevkifat kullanılan malzemelere ait tutarlar da dahil olmak üzere toplam hizmet bedeli üzerinden hesaplanacaktır. Örneğin, bir banka şubesi, hizmet binasının boya-badana işini malzeme kendisine, işçilik müteahhide ait olmak üzere 10.000-TL’ ye (KDV hariç) ihale etmiştir. Banka, boya badana malzemesini piyasadan 5.000-TL’ ye (KDV hariç) temin etmiştir. Buna göre, banka şubesi malzemelerin alımı sırasında tevkifat uygulanmayacak, müteahhide yapacağı 10.000 TL’lik hizmet bedeli üzerinden hesaplanan vergiden tevkifat yapacaktır. Banka şubesi, boya-badana işini malzeme müteahhide ait olmak üzere 15.000-TL’ ye ihale etmiş olsaydı, müteahhidin düzenleyeceği faturada malzeme ve işçilik tutarları 10.000-TL ve 5.000-TL olarak ayrı ayrı gösterilse bile, 15.000-TL’lik toplam hizmet bedeli üzerinden yapım işleri için geçerli olan 1/6 oranında vergi tevkifatı

182

uygulaması gerekir. Ayrıca, yapım işleri ile birlikte ifa edilen mimarlık ve mühendislik, etüt ve proje, harita ve kadastro, imar uygulama, her ölçekteki imar planı hizmetleri ve benzeri hizmetlerin de tevkifat kapsamında olduğu belirlenmiştir. Ancak, bu hizmetlerin yapım işlerinden ayrı olarak danışmanlık ve benzeri hizmetler adı altında verildiği taktirde, yapım işleri kapsamında değil, “danışmanlık ve denetim hizmetleri” kapsamında değerlendirilmesi ve bu hizmetlerde geçerli olan tevkifat uygulamasına tabi tutulması gerekir268

_.

tarafından tamamen veya kısmen alt yüklenicilere (taşeronlara) veya daha alt yüklenicilere devredilmiş veya devredilecek yapım işlerinde, işi devreden her yüklenicinin, kendisine ifa edilen hizmete ait olmak üzere, belirlenen esaslar çerçevesinde tevkifat yapılması gerekir(KDVK.Genel tebliğ, no:91). Asıl yükleniciler tarafından devredilen yapım işlerine ait alt yüklenicilere uygulanan tevkifat işi yaptıran kurum ve kuruluşlarca yapım işinin asıl yüklenicisine tevkifat uygulanmasına engel değildir. Buna göre, tevkifat kapsamında olan yapım işinin, asıl yüklenici tarafından alt yüklenicilere devredilmesi halinde, yapım işini ihale eden kurum ve kuruluş ile birlikte devreden her yüklenicinin tevkifat yapması gerekir.14.07.2006 tarihinden itibaren, tevkifat kapsamına giren yapım işleri dolayısıyla düzenlenecek fatura ve benzeri belgelerde gösterilen bedel üzerinden hesaplanan KDV’nin 5/6 sı, iş yapanlara ödenecek, 1/6 si, ise işi yaptıran kurum, kuruluş ve işletmeler tarafından tevkif edilerek, sorumlu sıfatıyla 2 no.lu KDV beyannamesi ile beyan edilip ödenecektir. Tevkifat kapsamına giren yapım işlerine ait her bir işlemin bedeli, VUK’ na göre o yıl için geçerli fatura düzenleme sınırını aşmadığı taktirde, hesaplanan KDV tevkifata tabi tutulmayacaktır.Fatura düzenleme sınırı, örneğin, 2009 Tevkifat kapsamına giren her bir işlemin bedeli VUK’na göre o yıl için geçerli fatura düzenleme sınırını aşmadığı takdirde hesaplanan katma değer vergisi tevkifata tabi tutulmayacaktır. Fatura düzenleme sınırı 2009 yılı için katma değer vergisi dahil 670 TL olduğundan, bu yılın sonuna kadar katma değer vergisi ile birlikte 670 TL'yi geçmeyen işlemler için tevkifat uygulanması söz konusu değildir. Ancak, tespit edilen tutarı aşan işlemlere ait katma değer vergisinin tevkifat zorunluluğundan kaçınmak amacıyla bedel parçalara ayrılmayacak, aynı işleme ait bedellerin toplamı üzerinden tevkifat yapılacaktır269.

268 _{Bekir BAYRAKDAR, Süleyman TURAN, “Son Durum İtibariyle Yapım İşlerinde KDV Tevkifat} Uygulaması”, Vergi Dünyası, S:315, Kasım 2007, s. 69.

269 _{İbrahim GÜLER, “KDV Tevkifat Uygulamaları-3’’, http://www.maliportal.net(Erişim:8.12.2009).}

183

Tevkifat kapsamına giren yapım işlerini ifa eden mükellefler, düzenleyecekleri faturada işlem bedelini, hesaplanan KDV’yi, tevkifat miktarını ve tahsil edilecek toplam meblağı göstermek zorundadırlar270_{. Örneğin, 500.000 TL’lik}

yapım işini üstlenen bir inşaat firmasının düzenlemesi gereken fatura kaydı aşağıdaki gibi olacaktır. Bu fatura, işi yapan firma açısından, işlem üzerinden tevkifat uygulandığını gösteren belge mahiyetini detaşımaktadır

.

Faturanın Şekli;

İşlem bedeli 500.000- TL

Hesaplanan KDV (%18) 90.000- TL

TOPLAM 590.000- TL

Tevkif Edilecek KDV (18/6) - 15.000- TL Tahsil Edilen Tutar 575.000- TL

Beyan Edilecek KDV 75.000- TL beyan edilecek KDV tutarı, beş yüz yetmiş beş bin TL’dır.

Yapım işleri ile bu işlere ilişkin mühendislik-mimarlık ve etüt-proje hizmetlerinde, uygulamaya başlandığında 1/3 olan tevkifat oranı, 14.07.2006 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 1/6’ ya indirilmiştir. Bilindiği üzere, 30.04.2006 tarihinden önce ihalesi yapılmış veya sözleşmeye bağlanmış işlere ilişkin, bu tarihten sonra düzenlenecek faturalarda gösterilen KDV’nin tevkifata tabi tutulmaması gereklidir.