Yapılandırmacı Öğrenme Ortamında Öğrencinin Rolü

Yapılandırmacı yaklaşıma göre öğrenme ortamındaki en temel öğe öğrenendir. Öğrenciler demokratik bir ortamda günlük yaşamda karşılaştıkları problemleri çözerek kalıcı bilgiler edinmiş olurlar. Öğrenciler içerikle etkileşim halinde bulunurlar ve bütünün parçalarını analiz ederek anlamlı bilgiler oluştururlar. Önemli olan öğrencinin bilgiyi detaylı araştırması ve özümsemesidir (Erdem ve Demirel, 2002). Bu yaklaşıma göre sınıf ortamı öğrenci için motive edici olmalı ve konuya ilgisini çekecek şekilde düzenlenmelidir. Bu ortam, öğrenci ve öğretmen birlikte karar vererek düzenlenmelidir. Yapılandırıcı yaklaşımda eğitim ortamında bilgiler hazır olarak sunulmaz. Eğitim ortamı öğrencinin öğrenmesini yenilikçi etkinliklerle tasarladığı, sorgulayıcı ve araştırmacı olduğu, düşünme, akıl yürütme, sorun çözme becerileri kullanarak gerçekleştiği bir yerdir (Şaşan, 2002).

Öğrencinin yapılandırmacı öğrenim kuramındaki yerini belirleyebilmek açısından sınıf ortamlarının etkisine de değinmek gerekir (Wooten, 1999). Yapılandırmacı yaklaşıma göre düzenlenmiş sınıflarda öğrencinin öğretmeni ve akranları ile ilişkisi büyük önem taşımaktadır. Öğrencinin hareketleri sonucunda ilişkilerinin zarar görmemesi gerekir. Bu ortamlar düzenlenirken işbirliğine önem vermelidirler ve ilişkilerin de saygıya dikkat etmelidirler. Bu yaklaşıma göre öğrenci geçmişteki bilgileri ile şuan ki bilgilerini harmanlar ve yapılandırır (Henson, 2003). Buradan hareketle yapılandırmacı yaklaşıma göre düzenlenmiş öğrenme ortamlarında amaç öğrenenin düşünme becerilerinin geliştirilmesi ve öğrenmesinden sorumlu olmasıdır (Koç ve Demirel, 2004).

Yapılandırmacı öğrenme ortamının en önemli öğesini öğrenci oluşturmaktadır. Yapılandırmacı anlayışa göre hareket eden öğretmenlerde öğrencilerine saygın ve değerli olduklarını hissettirir (Brumbaugh ve Rock, 2006). Yapılandırmacı öğrenme kuramında öğrencinin konumu farklılaşabilmektedir. Öğretide yapılandırmacı öğrenme yaklaşımın öğrenci rolleri İşman vd.’e (2002) göre şu şekilde açıklamaktadır;

 Kubaşık Öğrenme: İşbirlikli öğrenme de öğrenciler edindikleri bilgileri öğretmenlerine gerek kalmadan grupça tartışır ve grupta yer alan kişiler

araştırmadan elde edilen sonuçları tartışarak gerçek bilgiye kendi çabalarıyla ulaşırlar. Öğretmen bu süreçte tartışmaya doğrudan müdahalede bulunmamalı sadece tartışmaya yön verici olmalı, doğru çıkarımlara destekte bulunmalı ve sorular yönelterek yanlış olan çıkarımların doğruya dönüştürülmesine yardımcı olmalıdır.

 Kendi Öğrenmesinden Sorumlu: Öğrenciler öğrenmeleri gereken bilgilere kendileri karar vermelidir. Bireysel ya da grup çalışmaları ile öğretimi gerçekleştirmelidirler.

 Araştırmacı: Birey karşılaşmış olduğu sorunun çözüm aşamasında hazır bilgiyi değil kendi elde ettiği bilgiyi kullanmalıdır. Bu aşamada öğretmen öğrencilere sınıf içerisinde problemler sunmalıdır. Problemin çözümünde kaynaklardan nasıl yararlanacakları konusunda yol göstererek bu problemlerin çözümlerini istemelidir.

 Problem çözücü: Öğrenciler, öğretmenin kendilerine araştırma yapmaları için sunduğu problemleri çözerek bilgilerini yapılandırmalıdırlar.

 Teknoloji Kullanıcısı: Öğrenciler, öğrenme sürecinde teknolojik gelişmelerden de faydalanmalı, sadece sınıf ortamına, kitaplara ve okula bağlı kalmamalıdırlar. Teknolojik kaynaklı elde etmiş oldukları bilgileri arkadaşlarıyla paylaşarak aralarında faydalanmasını sağlamalıdırlar.

 Yaşam Boyu Öğrenen Bireyler: Öğrenciler, yapısalcı sınıflarda öğrenim aldıktan sonra bilgiye nasıl ve nereden ulaşabileceklerini öğreneceklerdir. Bu sayede öğretim süreci sonunda, okula bağlı kalmadan, herhangi bir bilgi öğrenmeleri gerektiğinde onu arayıp öğrenebileceklerdir.

Yukarıda ki bilgilerden hareketle yapılandırmacı eğitim ortamlarında öğrenciler, hazır bilgiyi kullanmak yerine kendileri bilgiye ulaşırlar. Var olan bilgiyi tüm yönleri ile ele alır, araştırır, değerlendirir sonra kullanırlar. Planlı ve programlı bir şekilde çalışarak kavramların bütün yönlerini değerlendirirler.

Yapılandırmacı öğrenme kuramını hem birey hem de öğrenen çerçevesinden incelemek gerekir. Birey öğrenme ortamında öğrenmiş olduğu bilgiyi günlük yaşamının her anında kullanabileceğinin farkındadır ve bu öğrenme sürecinde aktif olarak yer alır. Nitekim birey çevresi ile etkileşimi ve geçmiş deneyimlerinden yola çıkarak kendi bilgisini anlamlandırır ve kendi yorumlamasını yapar (Özden, 2003b). Birey öğrenme süreci içerisinde merak duygusu ile hareket eder ve sürekli bir keşif içerisindedir. Öğrenenin öğrenme güdüsü artarken, girişimcilik özelliğine bürünür, bilgiyi daha detaylı inceler, karşılaştırır, analizini yapar, eleştirel sorular yöneltir ve yapmış olduğu yorumların nedenini açıklayabilir. Azimli, sabırlı ve kararlı olmaları öğretmenler ile ortak noktalarıdır (Erdem ve Demirel, 2002; Özden, 2003b; Çelebi, 2006).

Tan’ın (2010) ifade ettiği gibi de öğrenme ve bilginin yapılandırılması süreçlerinde öğrenen etkin bir roldedir. Öğrenen öğrenmesinin sorumluluğunu alır ve kontrol kendindedir. Birey bilgiyi kendi zihinsel süreçleri içerisinde düzenler ve yeniden yapılandırır. Bu süreçte meraklı, kararlı, sabırlı ve girişimcilik özelliklerini taşıması beklenir. Murphy (1997: 3)’un ortaya koyduğu fikir bir diğer görüş olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu görüşe göre bilgiyi ediniş şeklimizin öğrenme sürecinin temelini oluşturmaktadır. Kişi öğrenme sürecinde bilgiyi pasif bir şekilde ediniyorsa burada bilgi transferine önem verildiği söylenebilir. Ancak kişi öğrenme ortamında bilgiyi yapılandırarak kazanıyor ise burada bilginin anlamlandırılmasına önem verildiği söylenebilir.

Öğrenme ortamının yapılandırmacı öğrenme kuramında öğrenme ortamlarının farklı yaklaşımlara göre de değerlendirilmesi gereklidir. Jonassen (1994), yapısalcı yaklaşım öğrencilerin aynı tutulmasına ve herkesin bir tutularak ders işlenilmesine karşıdır. Öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarına, güçlü ve zayıf yönlerine göre öğretim gerçekleştirmek yapılandırmacılığın önemli sayıtlılarındandır. Bu nedenle programa bağımlı kalma yapılandırmacılığın ruhuna aykırıdır. Öğrencileri bir yarıştırmak yapılandırmacılığa uygun değildir. Aksine sorumlulukların paylaşılacağı, karşılıklı saygının olduğu bir sınıf atmosferi ön görülmektedir. Yapılandırmacı öğrenmede sorumluluk öğretmen ve öğrenci tarafından üstlenilmektedir. Gelenekselci eğitim anlayışında öğretmen merkezde,

bilgi aktarıcı ve aktif bir rolde iken yapısalcı yaklaşım ile birlikte öğrenci merkezli, süreç içerisinde aktif olduğu ve bilgiyi kendisinin oluşturduğu bir anlayışa geçilmiştir. Bu eğitim anlayışına göre her öğrencinin oluşturmuş olduğu bilgi diğerinden farklıdır. Çünkü bilgi, kişinin kendi zihinsel süreçleri doğrultusunda oluştuğundan bireylerin zihinsel deneyimleri sonucunda oluşan bilgiden farklılaşmaktadır. Öğrenene bilgiyi yapılandırma süreci içerisinde sunulan çevresel uyarıcılar zenginleştirilerek bilgisinin de çeşitlendirilmesi sağlanabilir.