Yalın ve Çevik Üretim Arasındaki Farklar

Yalınlık ve çeviklik arasındaki temel farkı ifade etmek istersek şu benzetmeden yararlanabiliriz: Yalın üretim yapan şirket bir makineye benzer; sadece kendisi için öngörülen görevleri yaptığı ve gereksiz hiçbir birimi bünyesinde barındırmadığı için büyük bir yalınlık içerisindedir, ancak öngörülmeyen bir taleple karşılaşıldığında artık görevini yapamaz ve yenisiyle değiştirilmesi gerekir. Çevik üretim yapan şirketi ise canlı bir organizmaya benzetmek mümkündür; çünkü organizmaların öğrenme yetenekleri vardır ve çevrelerinde kendi ihtiyaçlarına uygun değişimlere yol açabilir ve çevrede meydana gelen değişimlere uyum sağlayabilirler.

Tablo 2.5’te Yalın üretim ve çevik üretim çeşitli faktörler açısından karşılaştırılmış ve farklı yönleri ortaya konmuştur.

Yalın üretim ve çevik üretim sistemleri arasındaki müşteri ilişkileri, organizasyon yapısı ve tedarikçi ilişkileri alanlarındaki farklar ise Tablo 2.6, Tablo 2.7 ve Tablo 2.8’de sıralanmıştır. Tablo 2.9’da ise ürün ve üretim sistemi açısından bir karşılaştırma yer almıştır.

Tablo 2.5 Yalın Üretim ile Çevik Üretimin Karşılaştırılması

Genel Farklar

Yalın Üretim Çevik Üretim

Yalın Şirket mekanik bir yapıdadır. Çevik Şirket canlı bir organizma gibidir. Yalınlığı sağlayan temel prensiplerden asla

taviz verilemez.

Ana kısıtların ve prensiplerin bile yeri geldiğinde dışına çıkılabilir ve bunlar değiştirilebilir.

Enformasyon zenginleşmesi arzu edilir. Enformasyon zenginleşmesi zorunludur. Yalın olmanın temel bazı sınırları vardır.

(örn. Maliyetler sadece belirli bir seviyeye kadar aşağı çekilebilir.)

Çeviklik hiçbir sınırlamaya bağlı kalmamak demektir.

Yalın şirketler kırılgan yapıdadırlar, değişime daha az açıktırlar.

Çevik şirketlerde tam bir esneklik söz konusudur.

Yalın üretimin konusunu şimdiki olaylar belirlemektedir.

Çevik üretim daima geleceğe dönüktür.

Felsefesi gereksiz her şeyden arınmaktır. Felsefesi her şeyin gerektiğinde hızla değişebileceği bir sistem oluşturmaktır. Tahmin mekanizmaları algoritmiktir. Tahmin mekanizmaları danışmaya dayalıdır.

Tablo 2.6 Müşteri İlişkileri Açısından Yalın Üretim ile Çevik Üretimin Karşılaştırılması

Müşteri İlişkileri

Yalın Üretim Çevik Üretim

Müşterilerin mevcut ihtiyaçlarını karşılamayı hedefler.

Sürekli olarak müşterilerin gelecekte ihtiyaç duyacakları şeyleri sunarak rekabet avantajı elde etmeyi savunur.

Yalın üretimde müşteriye verilen önem üretimden sonra gelir.

Çevik üretimde müşteri en önemli unsurdur.

Müşteri için maliyet en önemli unsurdur. Müşteri için bulunabilirlik en önemli unsurdur.

Yalın üretim daha çok mevcut talebe yönelik üretim yapmakta ve müşterilerin potansiyel taleplerini göz ardı etmektedir. Üretim her zaman için birinci planda tutulmaktadır. Müşteri için de maliyet birinci derecede önemli olduğundan firmanın sadece üretime dönük olması onu çok da fazla rahatsız etmemektedir.

Çevik üretim de ise müşteri en önde gelen unsurdur. Müşteri için gerektiğinde özel üretim yapılabilmeli, müşterinin ileride oluşabilecek beklentileri önceden tahmin edilerek ürünler ona göre geliştirilmeli böylece pazar avantajı elde edilmeye çalışılmalıdır. Müşterilerin talepleri de yönlendirilmeye çalışılarak rakipler karşısında üstünlük elde etmek çevik üretimin en önemli hedeflerindendir.

Müşteri için diğer önemli bir husus ta ihtiyaç duyduğu ürüne veya çözüme mümkün olduğu kadar komple bir biçimde istediği yer ve zamanda sahip olabilmesi ve şirketi kendi çözüm ortağı olarak görebilmesidir. Bu da üretimin miktarını değil niteliğini daha çok ilgilendirmektedir.

Tablo 2.7 Organizasyon Yapısı Açısından Yalın Üretim ile Çevik Üretimin Karşılaştırılması

Organizasyon Yapısı

Yalın Üretim Çevik Üretim

Bütün aktivite ve proseslerin optimizasyonu sağlanmalıdır.

Stratejik olarak ilgisiz aktivite ve proseslerin optimizasyonu için çaba sarf edilmez. Çalışan sayısını problem olarak görmektedir. Çalışanları birer çözüm kaynağı olarak

görmektedir.

Yalın ve çevik üretim sistemleri organizasyon yapısı açısından karşılaştırıldığında ise ilginç ve önemli bir farklılık, yalın üretim sisteminde çalışan sayısı bir problem olarak görülmesine ve ne kadar az çalışanla aynı iş gerçekleştirilirse o kadar gereksiz harcamadan kurtulunmuş olacağının düşünülmesine rağmen çevik üretim sisteminde çalışanlar kişisel beceri ve yetenekleriyle öne çıkmaktadır. Çevik üretim sisteminde yalın üretim sistemindeki gibi radikal işten çıkarmalar uygulanmamakta ve daha rasyonel yöntemler izlenmektedir.

Çevik üretimde özel üretimler olduğu, ürünler çok çeşitli olduğu ve üretim miktarları çok değişkenlik gösterdiği için verimlilikten söz edilemez.

Tablo 2.8 Tedarikçi İlişkileri Açısından Yalın Üretim ile Çevik Üretimin Karşılaştırılması

Tedarikçi İlişkileri

Yalın Üretim Çevik Üretim

Başarılı bir tedarikçi ilişkisi uzun dönemli (20 yıl) olmalıdır.

İhtiyaç duydukları anda açık rekabetin olduğu pazardaki en uygun tedarikçiyle çalışabilirler.

Stok yetersizliği uzun dönemli anlaşmaları etkiler.

Stok yetersizliği etkileri derhal ve istikrarsız olarak gerçekleşir.

Satın alma politikası ürün siparişi olarak belirlenir.

Satın alma politikası kapasite tahsisi şeklindedir.

Tablo 2.9 Üretim Sistemi Açısından Yalın Üretim ile Çevik Üretimin Karşılaştırılması

Üretim Sistemi

Yalın Üretim Çevik Üretim

Üretim sisteminin tasarım parametreleri üzerinde bir taleple karşı karşıya kalması talebin karşılanamaması sonucunu doğurur.

Üretim sistemi hızla ölçeklenebilecek şekilde tasarlanmıştır. Her türlü talep değişimine esnek olarak cevap verebilir.

Yalın olmak özel üretim yapmayı kısıtlar. Ürün çeşidi kısıtlıdır.

Çeviklik gerekirse her müşteri için özel üretimi mümkün kılar. Ürün çeşidindeki artış üretimi olumsuz etkilemez.

Yalınlığı sağlamak için ürün çeşidi sınırlıdır. Ürün çeşidinde bir sınırlama yoktur. Ürün yaşam süreleri uzundur. Ürün yaşam süreleri çok kısadır. Kâr marjı düşüktür. Kâr marjı görece yüksektir. Stratejik olarak kritik öneme sahip prosesler

değiştirilemez.

Hedeflere ulaşabilmek için stratejik olarak kritik öneme sahip prosesler yeniden yapılandırılabilir.

Ürüne veya hizmete değer katmayan her türlü aktivite iptal edilir.

Ürüne veya hizmete değer katmayan aktivitelerden vazgeçilirken sürecin cevap verme süresini ne yönde etkilediğine dikkat edilir.

Maliyetleri düşürmek ve maliyetleri belirlemek için detaylı hesaplar yapılır.

Maliyet belirleme işlemlerle ilişkilendirildiği için otomatik olarak gerçekleşir ve oldukça kesindir.

Üretim talep tahminlerine göre yapılır. Üretim direk talebi karşılamak için yapılır. Maliyeti düşürmek ve verimliliği artırmak

birinci plandadır.

Maliyeti düşürmek önemli olsa da verimlilik ikinci plandadır, çünkü özel üretim yaparken verimliliği sürdürmek mümkün olmayabilir. Üretim planı kısa vadedeki talep

değişikliklerine duyarlı değildir.

Talebe göre üretim planlaması iyi bir şekilde yapılmaktadır.

Yalın üretimde verimlilik esastır. Çevik üretimde etkinlik esastır. Ürünler genelde ticari mallardır. Ürünler modayla değişen mallardır. Maliyetler gerçek üretim maliyetleridir. Maliyetler pazarlanabilirlik maliyetleridir.

Şekil 2.5’te yalın ve çevik üretim sistemleri arasında ürün çeşitliliği ve talep dalgalanması faktörlerindeki farkları ortaya koyan ilişki görülmektedir.

Ç Çeevviikklliikk Y Yüükksseekk Ü Ürrüünn ç çeeşşiittlliilliiğğii D Düüşşüükk Y Yaallıınnllııkk D Düüşşüükk YYüükksseekk T Taalleepp D Daallggaallaannmmaassıı

Şekil 2.5 Yalın ve Çevik üretim sistemleri arasındaki ilişki

Yalın üretimde pazar lideri konumuna gelmek ve bu konumu koruyabilmek için maliyetlerin çok sıkı kontrolü ve rakiplere göre daha düşük maliyetlerle üretim yapma zorunluluğu vardır. Çevik üretimde ise pazar liderlerinin birinci derecede önem vermeleri gereken faktör hizmet düzeyidir. Yalın ve Çevik tedarik sistemlerindeki öncelikler Tablo 2.10’de görülmektedir.

Tablo 2.10 Yalın ve Çevik tedarik sistemlerindeki öncelikler [7]

Pazarda rekabet eden firmalar Pazar Liderleri Çevik Tedarik 1. Kalite

2. Maliyet 3. Teslim Süresi

1. Hizmet Düzeyi

Yalın Tedarik 1. Kalite

2. Teslim Süresi 3. Hizmet Düzeyi