3. ÇEVİK ÜRETİME GEÇİŞ MODELLERİ
3.2. Üretim Yapan Şirketlerde Çevikliğe Ulaşmak İçin Bir Metodoloji
3.2.4. Mevcut Çeviklik Seviyesinin Değerlendirilmesi
3.2.4.3. Metodolojinin Uygulanması İçin Pratik Çalışma
Metodolojinin geçerliliğinin sınanması için Elektrik-Elektronik üretim sektöründe, Havacılık üretim sektöründe ve Otomobil yedek parçası üretim sektöründe 1000 firma arasında yapılan anketten elde edilen bulgular aşağıda sıralanmıştır:
(1) İş çevresindeki değişim ve baskılar şirket tarafından rekabet alanındaki en önemli rahatsızlık ve problem kaynağı olarak algılanmaktır. Bu değişim ve baskılar sektörler ve şirketler arasında farklılık göstermektedir. Ancak her üç sektörde de “müşteri ihtiyaçlarının değişimi en önemli faktör olarak tanımlanmıştır.
Değişimlerin adedi, tipi ve özelliklerini tanımlamak çok kolay olmasa da her üç sektörün de karşılaştığı değişimler benzer karakteristikler taşımaktadır. Bunlar Tablo 3.1’de görülmektedir.
(2) Farklı sektörlerdeki firmalar değişimlere stratejik durumlarına göre farklı tepkiler göstermektedir. Fakat müşteri odaklılık hepsinde de en çok vurgulanan tepkidir.
Çalışmada belirlenen yetenekler dört ana kategoriye ayrılabilir:
• Cevap verme: Bu; değişimi algılayabilme, değişimlere hızlı bir
şekilde reaktif ya da proaktif olarak cevap verme ve bu değişim dalgasını başarıyla atlatabilme yeteneğidir. Şu şekilde maddelendirilebilir:
x Değişimi hissetme, algılama ve tahmin etme x Değişime derhal cevap verme
x Değişimi atlatma
• Rekabet: Bu, firmaya hedeflerine ulaşmak için üretkenlik, verimlilik ve etkinlik sağlayan yetenektir. Şu maddeleri içerir:
x Stratejik vizyon.
x Uygun teknoloji veya yeterli teknolojik imkanlar. x Ürün ve hizmet kalitesi
x Maliyet etkinliği. x Yüksek yeni ürün oranı x Değişim yönetimi
x Öğrenebilen, rekabetçi ve yetkilendirilmiş çalışanlar. x Operasyonlarda verimlilik ve etkinlik (Yalınlık). x Yardımlaşma (iç ve dış)
x Entegrasyon
• Esneklik : Aynı ekipmanla farklı işler yapabilme değişik amaçlara ulaşabilme yeteneğidir. Şu maddelerden oluşur:
x Üretim hacmi esnekliği x Ürün model esnekliği x Organizasyon esnekliği x Çalışan esnekliği
• Hız: Görev ve operasyonları mümkün olan en kısa sürede
gerçekleştirebilme yeteneğidir. Şu maddeleri içerir:
x Yeni ürünler için time-to-market hızı
x Ürün ve hizmet ulaştırmada hızlılık ve zamanlılık x Operasyonlarda hızlılık
Tablo 3.1 Çeviklik ihtiyacını doğuran değişimler ve etkileri [38]
Değişimler Etkiler 1. Pazardaki Değişimler
Niş pazarındaki büyüme M
Ulusal ve Uluslar arası politik değişimler L/M
Ürün modellerinde hızlı değişim M/H Ürün yaşam sürelerinin kısalması L/M
2. Rekabet kriterindeki değişimler
Hızla değişen pazar M
Artan maliyet baskısı H Artan buluş oranı L/M Artan uluslararası rekabet baskısı M/H
Yeni ürünleri pazara sunulma süresinin kısalması M/H Rakiplerin değişime cevap verebilirlikleri L/M
3. Müşteri ihtiyaçlarındaki değişimler
Bireysel ürün ve hizmet talebi L/M
Daha hızlı teslim ve pazara sunulma süreleri M/H
Artan kalite beklentisi M/H
Talepteki ani değişimler L/M
4. Teknolojideki Değişim Daha hızlı ve verimli/ekonomik üretim araçları L/M
Yeni yazılım teknolojileri M/H
Ağır teknolojilerinde enformasyon teknolojisinin
kullanımı L/M
4. Sosyal faktörlerdeki değişimler
Çevresel baskılar M/H
İşgücü/işyeri beklentileri L/M
Yasal/politik baskılar L/M
Kültürel problemler L
(3) Metod, araç ve tekniklerin uygun şekilde kullanımı gerekli yetenekler hakkında şirketler tarafından yeterince deneyin elde edilmesi bunların dikkate alınmasını gerektirir. İncelenen uygulamaların çoğu çeviklik sağlayıcı araç olarak şirketlerin yüzde 60 kadarında kısmen uygulanmaktaydı. Ancak bu uygulamaların önemi bilinmesine rağmen değişime cevap verebilmek ve rekabet avantajı elde edebilmek açısından elde edilen sonuçlar çok yetersiz kalmaktaydı. Bunun sebebi olarak stratejik amaçların tespitindeki yetersizlikler ve uygulamaların adaptasyonundaki zayıflıklar gösterilebilir.
Çalışmanın bir sonucu olarak tanımlanan çeviklik yetenekleriyle eşleştirilebilecek bir uygulamalar listesi Tablo 3.2’de yer almaktadır.
Tablo 3.2 Çeviklik Yetenekleriyle Eşleştirilebilecek Uygulamalar [38]
Genel iş uygulamaları Enformasyon sistemleri Teknoloji ve araçlar
Tedarikçiler ve müşterilerle birliktelikler kurma
Enformasyon yönetim planı veya
modeli kurulması JIT/Kanban
Tedarikçiler ve müşterilerle onları firmanın planlama ve ürün geliştirme sürecine dahil edecek yakın ilişkiler
Enformasyon sisteminin firmanın enformasyon yönetim planı içerisinde stratejik kullanımı
CIM
Sanal organizasyonu kurma Dış iletişimde İnternet ve ilgili enformasyon araçlarının kullanımı TQM Gelişmiş teknolojilerin
uygulanması
Enformasyonun firmanın tümüne yayılmasını sağlayacak bir iç enformasyon ağı kullanmak
Eşzamanlı mühendislik Organizasyonlar arası
sistemlerle üretim sistemlerinin uygun teknolojik
entegrasyonunu sağlayarak kitleler için özel üretim
Entegre bilgisayar tabanlı ürün
geliştirme süreci kullanmak FMS Esnek, değişime açık, yatay
ve öğrenen organizasyon
Bilgisayarlı üretim enformasyon
sistemi kullanmak Yalın üretim Organizasyonun ve iş
süreçlerinin benchmarkinge dayalı sürekli iyileştirilmesi
STEP gibi uluslar arası veri alışverişi standartlarına uygun bilgisayarlı üretim enformasyon sistemi kullanmak
CAD/CAM/CA E
İnformel, lider ve cesaret veren yönetim stili
Tedarikçilerle enformasyon sistemi arayüzü
Robot teknolojisi Yapısal ve esnek üretim
süreçleri
Müşterilerle enformasyon sistemi
arayüzü Joint venture
Eşzamanlı ve takım
çalışması metot ve modelleri
Hızlı
prototipleme Herkesin sürekli eğitimi
Çeviklik ihtiyacını doğuran her bir sebep ile yetenekler arasında ve yetenekler ile uygulamalar arasındaki ilişkilerin gücünü belirlemek amacıyla daha detaylı analizler yapılmış ve Tablo 3.3’te çeviklik ihtiyacını doğuran iki sebep ile yetenekler arasındaki ilişkinin gücü puanlanmıştır.
Tablo 3.3 Çeviklik İhtiyacını Doğuran Sebepler ve Yetenekler Arasındaki İlişki [38]
Maliyet Üzerindeki Artan Baskılar
Yetenekler Ağırlık
Yeni Ürün Sunum Sürelerinin Kısalması
Yetenekler Ağırlık
Maliyet-etkinliği (Rekabet) 4.1 Kısa yeni ürün time-to-market süreleri
(Hız) 4.3
Uygun teknoloji/Teknolojik
yeterlilik (Rekabet) 3.9 Hızlı yeni ürün sunma (Rekabet)
3.7 Stratejik Vizyon 3.4 Bilgilenebilir, rekabetçi, sorumluluk alan çalışanlar (Rekabet) 3.7 Ürün/Hizmet Kalitesi 3.4 İşbirliği (iç/dış, Rekabet) 3.7 Operasyonların verimliliği, etkinlik,
yalınlık (Rekabet) 3.4 Stratejik Vizyon (Yanıt verme) 3.6 Değişimi sezme, algılama, öngörme
(Yanıt verme) 3.4 Çalışan esnekliği (Esneklik) 3.6
Değişim Yönetimi (Rekabet) 3.3 Entegrasyon (Rekabet) 3.6 Çalışan esnekliği (Esneklik) 3.3 Uygun teknoloji/Teknolojik yeterlilik
(Rekabet) 3.4
Değişime hızlı cevap vererek sisteme tatbik etme (Yanıt verme) 3.1
Zamanında ve hızlı ürün ve hizmet
teslimi (Hız) 3.4
İşbirliği (iç/dış, Rekabet) 3.1 Hızlı operasyon süreleri (Hız) 3.4 Organizasyon ve organizasyonel
konularda esneklik (Esneklik) 3.1 Değişimi sezme, algılama, öngörme (Yanıt verme) 3.3 Hızlı operasyon süreleri (Hız) 3.0 Değişime hızlı cevap vererek sisteme
tatbik etme (Yanıt verme) 3.3 Değişimin zararlı etkilerinden
kurtulma (Yanıt verme) 2.9 Ürün/Hizmet kalitesi (Rekabet) 3.3 Ürün hacmi esnekliği (Esneklik) 2.9 Değişim yönetimi (Rekabet) 3.3 Zamanında ve hızlı ürün ve hizmet
teslimi (Hız) 2.9 Operasyonların verimliliği, etkinlik, yalınlık (Rekabet) 3.3 Hızlı yeni ürün sunma (Rekabet) 2.7 Ürün model/konfigürasyon esnekliği
(Esneklik) 3.3
Entegrasyon (Rekabet) 2.7 Maliyet-etkinliği (Rekabet) 3.0 Ürün model/konfigürasyon esnekliği
(Esneklik) 2.7 Ürün hacmi esnekliği (Esneklik) 3.0
Bilgilenebilir, rekabetçi, sorumluluk
alan çalışanlar (Rekabet) 2.6 Organizasyon ve organizasyonel konularda esneklik (Esneklik) 3.0 Kısa yeni ürün time-to-market
süreleri (Hız) 2.4
Değişimin zararlı etkilerinden kurtulma