Yöntem

AraĢtırma, çeĢitli aĢamalarda gerçekleĢtirilen birbirine bağlı değiĢik çalıĢmaları kapsamaktadır. AraĢtırmada izlenen yöntem bir akıĢ diyagramı Ģeklinde oluĢturulmuĢtur (ġekil 3.1).

AraĢtırmanın aĢamaları;  Veri toplama

 Verilerin analizi (anket, hızlı kırsal değerlendirme, SWOT)

 Değerlendirmeler ve çözüm önerilerinin bulunmasına yönelik çalıĢmalar olmak üzere üç grupta toplanabilir.

ġekil 3.1.Yöntem akıĢ Ģeması

Veri toplama:

1.AraĢtırma konusu ile ilgili temel kavram bilgilerinin temini: AraĢtırma için gerekli temel bilgilerin sağlanabilmesi amacıyla Mustafa Kemal Üniversitesi (MKÜ)

AraĢtırma Konusunun ve Alanının Belirlenmesi

AraĢtırma Amacının Belirlenmesi

Literatür Taraması ve Veri Toplama

Kavramsal Verilerin Toplanması

Alana ĠliĢkin Verilerin Toplanması

Kaynakların Belirlenmesi ve Ġnceleme

Alanda Yapılan Gözlemler

Yetkililerle Yüz Yüze GörüĢme

Hızlı Kırsal Değerlendirme SWOT Analiz Turizm ve Rekreasyon Kaynaklarının Belirlenmesi DEĞERLENDĠRME SONUÇ VE ÖNERĠLER GELĠġTĠRĠLMESĠ Anket ÇalıĢması

kütüphanesinden, internet üzerinden konuyla ilgili daha önce yapılmıĢ yerli ve yabancı literatür çalıĢmaları taranmıĢtır.

2.AraĢtırma alanı ile ilgili mevcut bilgilerin temini: AraĢtırma alanının doğal peyzaj değerleri olarak alanın konumu, yeryüzü Ģekilleri, florası, iklimsel özellikleri hakkında bilgi, ilgili kurumlardan alınan haritalar yazılı ve sözlü raporlar ve alanla ilgili daha önce yapılmıĢ kaynaklar incelenmiĢtir. Alanın gözlem aĢamasında fotoğraflar çekilmiĢ ve bunlar özelliklerine göre ayrılarak gözlem notlarıyla birlikte sınıflandırılmıĢtır. Ġklimsel veriler özelliklerine göre çizelgeler haline dönüĢtürülmüĢ, daha sonra da kolay kavranabilmesi için grafikler oluĢturulmuĢtur.

Alanın kültürel peyzaj değerleri olarak tarihsel anıt ve mekânları, ulaĢım imkânları, sosyo-ekonomik durumu, el sanatları, ziyaretçi giriĢ-geceleme istatistikleri ve yatak kapasiteleri hakkında bilgi edinmek için ilgili kurumlardan yazılı ve sözlü bilgiler alınmıĢ, yörenin tarihi ile ilgili literatürler incelenmiĢtir. Bunlar alanda yapılan gözlem ve fotoğraflarla desteklenmiĢtir.

Yukarıda belirtilen çalıĢmalara ek olarak kent halkına uygulanan anket çalıĢmaları ve kırsal kesime uygulanan hızlı kırsal değerlendirme çalıĢmalarına bir ön hazırlık için alanın doğal ve kültürel peyzaj değerleri hakkında genel olarak alanda gözlem ve incelemelerde bulunulmuĢ, bunlar literatür bilgileriyle desteklenerek elde edilmesi gerekli bilgiler belirlenmeye çalıĢılmıĢtır.

AraĢtırma metodunun belirlenmesi ve anket sorularının hazırlanmasında Sarı (2001)‟in çalıĢmalarından yararlanılmıĢtır. ÇalıĢma alanında kentsel ve kırsal bölge olmak üzere iki bölümde veri toplanmaya çalıĢılmıĢtır.

AraĢtırmada ziyaretçilerin ve yörede yaĢayan insanların özelliklerini Samandağ‟ın doğal ve kültürel değerleri ile ilgili özellikleri, doğal ve kültürel peyzaj değerleri üzerindeki turizm hareketlerinin olumlu ve olumsuz etkileri hakkındaki görüĢlerin, beklentilerin belirlenmesi amacıyla, özel veri toplama tekniklerinden olan anket çalıĢmalarına uzmanlarla yapılan yüz yüze görüĢmelere ve alan gözlemlerine yer verilmiĢtir.

Ġlçe merkezi ve Kapısuyu Köyü Çevlik Mahallesi, Meydan ve Vakıflı Köyleri kullanıcı sayısının fazla olması, alana gelen ziyaretçilerin genellikle ilk uğrak yeri olması, turizmin doğal ve kültürel değerlere etkisinin daha yoğun yaĢandığı bir yer olmaları nedeniyle anket çalıĢması, alan gözlemleri, uzmanlarla yüz yüze görüĢmeler ağırlıklı olarak bu bölgelere uygulanmıĢtır.

AraĢtırma kapsamında, yörede yaĢayanlara ve ziyaretçilere olmak üzere baĢlıca iki ayrı anket çalıĢması yapılmıĢtır. Anket soruları arasında birtakım farklılıklar öngörülmüĢtür. Bölgede yaĢayan insanlara mevcut doğal ve kültürel değerler ile ilgili daha fazla sayıda soru yöneltilmiĢtir.

Anket formları bizzat kiĢilerle karĢılıklı görüĢme biçiminde doldurulmuĢtur. AraĢtırma alanında anket formlarının uygulanacağı kiĢi sayısını belirlemede Yazıcıoğlu ve Erdoğan (2004)‟ın oluĢturdukları örneklem büyüklükleri çizelgesinden yararlanılmıĢtır (Çizelge 3.1).

Çizelge 3.1. Anket formu uygulanacak örneklem büyüklüğü ( = 0.05 Ġçin)

Evren Büyük-

lüğü

+- 0.03 örnekleme hatası (d) +-0.05 örnekleme hatası

(d) +-0.10 örnekleme hatası (d) p=0.5 q=0.5 p=0.8 q= 0.2 p=0.3 q=0.7 p=0.5 q=0.5 p=0.8 q= 0.2 p=0.3 q=0.7 p=0.5 q=0.5 p=0.8 q= 0.2 p=0.3 q=0.7 100 92 87 90 80 71 77 49 38 45 500 341 289 321 217 165 196 81 55 70 750 441 358 409 254 185 226 85 57 73 1000 516 406 473 278 198 244 88 58 75 2500 748 537 660 333 224 286 93 60 78 5000 880 601 760 357 234 303 94 61 79 10000 964 639 823 370 240 313 95 61 80 25000 1023 665 865 378 244 319 96 61 80 50000 1045 674 881 381 245 321 96 61 81 100000 1056 678 888 383 245 322 96 61 81 1000000 1066 682 896 384 246 323 96 61 81 100 milyon 1067 683 896 384 245 323 96 61 81

Samandağ Ġlçe nüfusu 44.137 olduğundan anket formu uygulanacak kiĢi sayısı Çizelge (3.1)‟ e göre 245 olarak belirlenmiĢtir. Örneklem büyüklüğünü oluĢturan 245 kiĢi rastgele seçilip anket uygulaması gerçekleĢtirilmiĢtir. Anket; yörede yaĢayan 150 kiĢiye, ziyaretçi olarak yöreye gelen 95 kiĢiye olmak üzere toplam 245 kiĢiye uygulanmıĢtır. Formların tamamı, çeĢitli mesleklerden insanlara anketör yardımı almadan hafta içi ve hafta sonu olmak üzere değiĢik zamanlarda karĢılıklı görüĢme biçiminde yapılmıĢtır.

Anket formlarında sorular iki bölüm halinde hazırlanmıĢtır. Birinci bölümde, araĢtırmaya iliĢkin sorular yer almaktadır. Ġkinci bölümde ise, kiĢilerin özellikleri sorulmaktadır. Ziyaretçi anket formunda ilk bölüm için 10 adet, ikinci bölüm için 5 adet olmak üzere toplam 15 soru hazırlanmıĢtır. Birinci bölüm olan 1-10 arası sorularda, ziyaretçilerin nereden geldiklerini, geliĢ sıklıklarını, ilk defa gelip gelmediklerini ziyaret

sebeplerini ve iliĢkilerini, rekreasyonel ve turistik kullanım isteklerini ve gereksinimlerini belirlemeye dayalı sorular hazırlanmıĢtır. Ġkinci bölümde yer alan 11- 15 arası sorular ziyaretçilerin genel özelliklerinin belirlenmesine yönelik hazırlanmıĢtır. Yörede yaĢayan insanlara yöneltilen anket formu ise, birinci bölüm 12 adet, ikinci bölüm 5 adet olmak üzere 17 adet sorudan oluĢmaktadır. Birinci bölüm olan 1-4 arası sorular yörenin özelliklerinin belirlenmesi amacıyla hazırlanmıĢtır. 5-12 arası sorular doğal ve kültürel değerlere etkide bulunan çevresel sorunların belirlenmesine yönelik oluĢturulmuĢtur. Ġkinci bölümü oluĢturan 13-17 arası sorular ise, tamamen yöre halkının genel özelliklerinin ortaya çıkarılması düĢünülerek tasarlanmıĢtır.

Hızlı Kırsal Değerlendirme ÇalıĢması;

Kırsal bölgeyi oluĢturan köylerde, alan hakkındaki verilerin toplanması için hızlı kırsal değerlendirme çalıĢması, alan gözlemleri, uzmanlarla yüz yüze görüĢmeler yapılmıĢtır.

Hızlı kırsal değerlendirme araĢtırma yapılan alanda yaĢayan ve çevrede olup bitenleri bilen insanlardan fazla masrafa girmeksizin bilgi toplanmasına yönelik olarak ortak bir hedef doğrultusunda karĢılıklı öğrenme sürecidir.

ÇalıĢma alanının turizm kullanıma yönelik peyzaj potansiyelinin saptanması için neden seçildiğinin anlaĢılması ve mevcut potansiyel verilerin ortaya konabilmesine iliĢkin SWOT analizi yapılmıĢtır.

SWOT analizi: bir ürünün rakiplerine göre avantajlarının ve dezavantajlarının tespit edilip, iĢletmenin ürünle ilgili karĢılaĢabileceği fırsatların ve tehditlerin önceden saptanarak stratejik pazarlama planlaması yapmasında elde ettiği verileri kullanması yöntemidir. SWOT kelimesi, dört Ġngilizce kelime, Strenghts (Avantajlar), Weaknesses (Dezavantajlar), Opportunities (Firsatlar) ve Threats (Tehditler) kelimelerinin baĢ harflerinden meydana gelmektedir (Avcıkurt ve ark., 2003).

SWOT analizi ülkenin, bölgenin veya yörenin turizmde, güçlü ve zayıf yönlerinin açıkça bilinmesi ve analiz edilmesi, hedeflere uygun stratejinin seçilmesine yardımcı olacaktır. Ayrıca, turizm imkânlarının her zaman değerlendirmeye tabi tutulması, hataların görülmesine ve düzeltilmesine fırsat veren bir araç olacaktır (Avcıkurt ve ark., 2003).

Samandağ ilçesinde yapılabilecek ekoturizm etkinlikleri arasından en uygun olanların belirlenmesinde aĢağıdaki karar ölçütleri kullanılmıĢtır;

- Yaban Hayatı: Yaban hayatı habitatını bozmama, populasyon dinamiğini değiĢtirmeme, tür çeĢitliliğini etkilememe,

- Vejetasyon: Havza vejetasyonunu değiĢtirmeme, tahrip etmeme ve azalmasına neden olmama,

- Gelir: Havzanın yönetiminden sorumlu kurumlara, yerel halka doğrudan veya dolaylı gelir yaratma,

- Altyapı: Etkinliğin mevcut altyapı ile yapılabilirliği,

- İstihdam: Etkinliğin yörede yaratabileceği doğrudan veya dolaylı istihdam düzeyi, - Talep: Etkinliğin havza ile iliĢkili sosyal grupların taleplerini yanıtlayabilme ve geliĢtirebilme durumu,

- Kültür: Etkinliğin yerel kültürel değerlerden faydalanma, canlandırma ve koruma etkisi.

Karar ölçütleri, ekoturizm etkinliklerinin çalıĢma alanı üzerinde bıraktığı olumlu/olumsuz duruma göre 10 puan üzerinden değerlendirilmiĢtir. Her bir etkinlik almıĢ olduğu toplam puana göre öncelik değeri belirlenmiĢtir.

4. ARAġTIRMA SONUÇLARI VE TARTIġMA