Vidine Kazası 1 İdari Yapı

Bu kazanın merkezi Vidine Kasabası’dır. Merkez vilayet olan Selanik Şehri’nin kuzey batısında ve bu şehrin 16 saat mesafesinde bulunmaktadır. Bu merkeze bağlı olan yerlerin takriben 26.953 nüfusu bulunmaktaydı.

Vidine Kasabası’nın Vidine Karacaabad ve İsteruh adında iki nahiyesi vardır. Bunlardan Karacaabad Nahiyesi’nin merkezi olan Sipiska Karyesi merkez kaza olan Vidine Kasabası’nın güney batısı yönündeydi. Vidine Kasabası’na 24 kilometre mesafede olduğu gibi İsteruh Nahiyesi’nin merkezi olan İsteruh Kasabası da

171 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 222.} 172 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 222.} 173 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 222.} 174 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 223.}

52 Vidine’nin güney yönünde 24 kilometre uzaklıktadır.175 _{Vidine Kazası’nın idari}

yöneticileri aşağıda gösterildiği gibidir.176

Kaymakam : Mustafa Hulusi Efendi

Naib : Ali Rıza Efendi

Müftü : Hacı Emin Efendi

Metropolid : Alexander Birus Efendi Meclis-i İdare Heyeti

Reis-i Kaymakam

Tabibiye Üyesi : Seçmen Azası

Naib : Süleyman Bey

Müftü : Hasan Bey

Metropolit : Hristo Duli Ağa

Mal Müdürü : Ristopiv Ağa

1.14.7.2. Coğrafi Yapı

Vidine Kasabası’nın güney yönünde ve 4,5 saat mesafesinde Marika Deresi bulunmaktaydı. Marika Yaylaklarında Neban ve Samurin Karyesi’nden geçerek Vidine Karyesi’nde ortaya çıkan Sığır Dere ve Ağustos Kasabası’nda kalan Eyanikola Deresi ile Vidine’ye 3 saat mesafede bulunan Teşinme Karyesi civarında birleşir. Buradan Yenice Gölü’ne dökülmekteydi.

1.14.7.3. Demografik Yapı

Vidine Kazası’nın nüfus dağılımı şu şekildeydi. Müslüman kadın 4.874- erkek 7.510, Rum kadın 5.657-erkek 6.545, Bulgar kadın 180- erkek 440, Kıpti kadın 351- erkek 440 ve kimsesiz olarak kadın 579- erkek 617 kişiydi.177 Bkz. Tablo-11.

Tablo-11: Etnik Kökene ve Cinsiyete Göre Nüfus Sayıları.

KADIN ERKEK Müslüman 4874 7510 Rum 5657 6545 Bulgar 180 200 Kıpti 351 440 Kimsesiz 579 617

175 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 229.} 176 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 223.} 177 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 232.}

53

1.14.7.4. Mimari Yapı

Vidine Kazası’nda 10 adet cam-i şerif ve 5 adet tekke bulunmaktadır. Ayrıca 8 sıbyan okulu, 1 orta mektebi ve 3 medrese vardı. Bu kazada 3.000’den fazla hane, 12 han ve 384 dükkân ve 12 mağaza bulunmaktaydı. 21 fırın, 2 dakik, 1 sabun fabrikası ve 22 dakik değirmeni vardı. 7 adet pirinç değneği ve 2 adet yani aba ve şayak düzenleyecek beynin ile 5 meyhane ve 13 kahvehane ve 5 çeşme ve 1 memleket saati ve 2 cami bulunmaktaydı.178 Aynı zamanda bünyesi dâhilinde bulundurduğu Karacaabad Nahiyesi’nde ise 10 cami, birer ortaokul, 2 sıbyan mektebi, 1 hükümet konağı mevcut bulunmaktaydı. 700- 800 haneden oluşan nahiyede 1 han, 51 dükkân, 4 fırın, 4 dakik değirmeni, 2 meyhane, 2 kahvehane vardır. İsteruh Nahiyesi 600 haneden oluşurken 4 cami, 3 sıbyan mektebi, 2 kilise, 5 han, 3 dükkân, 2 fırın, 5 değirmen vardı. Ayrıca nahiyede 1 meyhane, 1 kahvehane ve 1 hamam vardı.179

1.14.7.5. Evlilik

R. Mart 1300/ M. Mart-Nisan 1884 ayından R. Teşrinievvel 1300/ M. Ekim-Kasım 1884 ayına kadar gerçekleşen nikâhlanmalar 86 kişiden ibaretti. Bu kişilerden 59’u bekâr ve 27’si duldu.180 _{Bkz. Tablo-12.}

Tablo-12: Yaş, Cinsiyet ve Medeni Duruma Göre Evlilik Sayıları.

1.14.7.6. Eğitim-Öğretim

Vidine Kazası’nda 38 adet ilkokul mektebi, 1 adet özel okul, 2 adet ortaokul bulunmaktaydı. İlkokulların 36’sı Müslümanlara, 2’si Rumlara mahsustu. Müslümanlara ait ilkokullarda 36 muallim, 1.583 öğrenci bulunurdu. Rum mekteplerinde 11 muallim, 688 öğrenci vardı.181 Orta mektepleri Müslüman çocuklara mahsustu. Bu mekteplerin biri Vidine Kasabası’nda ve diğeri Karacaabad Nahiyesi’ndeydi. Vidine Kasabası’nda olan orta mektebinde 1 muallim, 55 öğrenci vardı. Karacaabad Nahiyesi’ndeki rüşdî mektebinde ise 1 muallim 30 öğrenci vardı. Özel okul ise kız çocuklarına mahsus olup okulda 1 muallime ve 50 öğrenci

178 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 229.} 179 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 229-230.} 180 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 237.} 181 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 231.}

BEKÂR DUL

59 27

54 mevcuttu. Vidine Kazasına bağlı olan Karacaabad Nahiyesi’nde birer ortaokul, 2 sıbyan okulu, İsteruh Nahiyesi’nde ise 3 sıbyan mektebi vardı.182

1.14.7.7. Üretim ve Ekonomi

Vidine Kazası’nın bulunduğu arazi 562.650 dönümden ibaretti. Bu arazinin 144.031 dönümü kışlaktı. 610 dönümü çayır, 88.450 dönümü orman ve 20.772 dönümü bağ, bahçe ve 200 dönümü meraydı. Tarım arazilerine 7.560 dönümüne buğday ekilirken, 5.500 dönümüne çavdar, 1.520 dönümüne arpa, 1.250 dönümüne darı, 20.820 dönümüne mısır ekilmekteydi. Dönüm başına buğday, çavdar, yulaf, arpa tarlalarına 4 kile hububat, 3 kantar saman ve çavdar tarlasının dönüm başından dahi 6 kile hububat, 4 kantar saman çıkmaktaydı. Yulaf tarlalarında dönüm başına 8 kile hububat, 3 kantar saman ve sair tarlasının dönümünden 8 kile hububat, 4 kantar saman çıkmaktaydı. Darı tarlalarının dönüm başına 7 kile hububat, 3 kantar saman ve mısır tarlalarından dönüm başına 7 kile hububat çıkartılırdı. Vidine’de buğdayın kilesinin kıymeti 16 kuruş, çavdarın 10 kuruş, yulafın 8 kuruş, arpanın 12 kuruş, darının 6 kuruş, mısırın 8 kuruştan ibaretti. Buğday samanı kantar başına 3,5 kuruşa, çavdar samanı 2 kuruşa, yulaf samanı 3 kuruşa, arpa ve darı samanları 4’er kuruşa kadar satılırdı. Bu kazada 800 dönüm pirinç, 300 dönüm tütün, 1.500 dönüm pamuk, ellişer dönüm keten ve kenevir tarlaları vardı. Pirinç tarlasının dönüm başına 20 okka tohum ekilerek, 100 okka mahsul alınmaktaydı.183

Tütün tarlasında 4.000 fide ekilip 100 okka mahsul alınmaktaydı. Pamuk tarlasında da dönüm başına 3 okka tohum ekilip 128 okka mahsul alınmaktaydı. Keten tarlasının dönümüne 38 okka tohum atılıp 200 okka mahsul elde edilirdi. Kenevir tarlasında dönüm başına 38 okka tohum ekilip 256 okka mahsul elde edilmiştir. Fiyat itibariyle pirincin okka başına fiyatı 70 para, tütünün okka başına fiyatı 7 para, pamuğun okka başına fiyatı 3,5 kuruş, keten ve kenevirin okka başına fiyatı on beşer paraya satılmaktaydı. Vidine Kazası’nın ekili susam alanı 1.000 dönüm olarak tahmin olunmuştur. Dönüm başına ekilen tohumdan alınan mahsul 1’e 25 okka nispetinde olup okka başına fiyatı 3 kuruştu. 100 okka susamdan 40 okka yağ çıkıp posası 55 okkaydı. Bu yağın okka başına fiyatı 6,5 kuruşa ve posanın okkası on beşer paraya satılmaktaydı. Bu kazada 20 dönüm keten tohumu ekilirdi. Dönüm başına 38 okka tohum ekilip 76 okka mahsul alınmaktaydı. Okka başına otuz ikişer paraya

182 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 231-232.} 183 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 233-234.}

55 satılmaktaydı. Kaza içerisinde bulunan üzüm bağlarının miktarı 8.000 dönümden ibaretti. Dönüm başına alınan mahsul 900 okkadan, okka başına fiyatı on ikişer paradan ibaretti.184

Vidine Kazası’nda imal olunan şarabın miktarı 700.000 okka derecesinde tahmin edilmiştir. Bu kazada ipek böceği çevre mahallerden daha fazlaca yetiştirilip R. 1300/ M. 1884-1885 senesinde tahminen 51 okka miktarı tohum açılmıştır. Bir dirhem tohumun kıymeti 3 kuruş olduğu gibi bir dirhem tohumdan 6 okka koza çıkartılarak koza başına on beşer kuruş derecesinde satılırdı. Adı geçen kaza dâhilinde 2.500 arı kovanı bulunmaktaydı. Kovan başından yıllık 10 okka bal, 1 okka balmumu üretilmekteydi. Balın okkası 3 kuruşa satılırken, balmumu okkası 20 kuruşa satılmaktaydı.185

Bu kazada çiftlik hayvanatı 700 manda, 8.000 öküz ve damızlık manda, 2.900 boğa, 800 dişi, 600 malak ve damızlık sığırdan oluşmaktaydı. Ayrıca 700 boğa, 6.000 inek, 4.000 dana ve hergele hayvanatı, 800 kısrak, 500 tay, damızlık olarak 30.000 koç, 50.000 dişi koyun ile 3.800 kuzu vardı. 10.000 burma, 8.500 teke, 30.000 dişi keçi ile 20.000 oğlak, 5.000 burmadan 1.000 inek ve yük beygiri, 800 esterden oluşmaktaydı. Bu kazada 3.000 ve 5.530 canavar vardır. Kovan başına üçer yüz dirhem nispetinde yapağı ve keçi başına 100 dirhem nispetinde kile elde edilmiştir. Vidine Kazası’nda yıllık 75.500 okka yapağı ile 12.000 okka keçi kılı üretilirdi. Yapağının okka başına fiyatı 8 kuruştur. Keçi kılının okka başına fiyatı 7 kuruş. Yapağı ve keçi dâhili ve harici olarak kullanılırdı.

Bu kazada Köprüovası’nda biri dakik fabrikası diğeri sabun üretimine mahsus 2 adet fabrika vardı. Bunlardan Köprüovası’ndaki dakik fabrikası 50 beygir kuvvetinde olup su ile çalışmakta ve bunda 19 amele istihdam edilmekteydi. Yıllık 10.000 kile zahire üretilmekteydi. Dakik ve sabun fabrikaları henüz tamamlanmaması sebebiyle üretim ve miktarı henüz tahmin edilememiştir.186

Vidine Kazası’nda mensucat için 50 tezgâh mevcut olup bunlardan yıllık 10.000 arşın kadar satılmaktaydı.187 _{Vidine Kazası’nda çeşitli harf ve sanayi kollarına}

mensup kalfa ve çırakların aldığı yevmiyelerin bulunduğu cetvel salnamede

184 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 235.} 185 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 235.} 186 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 237.} 187 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 237.}

56 bulunmaktadır anca teze alınmamıştır. Vidine menafi sandığının sermayesi 30.528 kuruştan ibaretti.

Vidine Kasabası’nda bir de çekirdekli pamuğun çekirdeğini ayırmak için su ile tahrin olunan makine mevcuttu. Bu kazada R. 1300/ M. 1884-1885 yılında yangın, dolu afetleri kayda geçmiştir.188

1.14.7.8. Ulaşım

Vidine Kazası’nda 65.000 metreyi içeren bir şosa yol mevcut olduğu gibi 5 adet taş, 48 adet ahşap köprü vardı.189

1.14.7.9. Sağlık Hizmetleri

Vidine Kazası’nda 5 tabip, 1 eczacı, 6 kabile vardı.190 _{Çekirge istilası ve hayvan}

hastalığı gibi afetler meydana gelmişti.

1.14.7.10. Hapishaneler

Vidine Kazası hapishanesinde bahse ve kabahatle 21 mahkûm mevcuttu.

1.14.8. Karaferya Kazası