Ağustos Kasabası/ Nahiyesi 1 İdari Yapı

Bu kasaba Karaferya Kazası’nın merkezi konumundadır. Kuzeyinde ve 4 saat mesafesinde Güney Karaferya’da ve Vidine Kazaları dâhilinde ekime elverişli olmayan topraklar, sıradağlar ve doruklar, kumlara sahip verimli ova ile çevrilmiştir.219 _{Ağustos Kasabası/ Karaferya Merkez Nahiyesi’nin idari yöneticileri}

aşağıda gösterildiği gibidir.220

Müdür : Ömer Ağa

Kâtip : Sabit Efendi

Ma’ Tahrir Vergi Kâtibi : Zekeriya Efendi Belediye Reisi : Zekeriya Ağa

Kâtip : Hasan Efendi

1.14.8.2.2. Coğrafi Yapı

Ağustos Kasabası’nı var olan nehir bir hayli arazi, bağ ve bahçeyi seki eyledikten sonra Karaferya Kazası içerisinde bulunan Nişi Gölü’ne katılmaktaydı. Kasaba içerisindeki bu su dakik, iplik değirmenlerini, fabrikalarını harekete geçirmekteydi. Ağustos Kasabası büyük olmasa da oldukça bayındır bir kasabaydı. Hele kasabanın içerisinde ve civarında eşsiz güzellikte mesireler bulunduğu gibi bunlardan Paşa Köşkü adıyla bilinen mesire alanı ise daha önemli bir güzelliğe sahipti.

217 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 257.} 218 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 257.} 219 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 259.} 220_{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 259.}

65

1.14.8.2.3. Demografik Yapı

Ağustos Kasabası’nda takriben 5100 nüfus bulunmaktadır. Nüfusu Müslüman kadın 348- erkek 388, Rum kadın 2.204- erkek 2.344 olarak oluşturmaktadır.221 Bkz. Tablo-15.

Tablo-15: Etnik Kökene ve Cinsiyete Göre Nüfus Sayıları.

KADIN ERKEK

Müslüman 348 388

Rum 2204 2344

Toplam 2552 2732

R. Ocak 1300/ M. 1884-1885 ayından R. Teşrinievvel 1300/ M. Aralık-Ocak 1884- 1885 ayının sonuna kadar 66 erkek ve 72 kadın doğmuştur. Bunlardan 4’ü ikiz olarak doğmuştur. 4 erkek ve 3 kız çocuğu kayıtlara geçmeden vefat etmiştir.222

1.14.8.2.4. Mimari Yapı

Ağustos Kasabası’nda 1 camii şerif ve 1.000’den fazla hane ve 115 dükkân, 9 han, 6 mağaza, 6 kilise, 2 pirinç dinki223_{, 34 çalışan değirmen, Şıruğan}224 _{değirmeni, 9 fırın,}

2 türbe, 1 karakolhane, 1 koğuş, 1 hükümet konağı bulunmaktadır.225 Ayrıca 3 tuğla ve kiremithane, siyah ıslahı için 13 beton fabrikası, 1 çalışan fabrika vardı. İplik fabrikası 16 beygir gücünde olup balada bahsedilmesi yönüyle su ile hareket ederdi.

1.14.8.2.5. Evlilik

Ağustos Kasabası’nda on beş yaşından küçük kadın 1- erkek 1, on beş yaşından yirmi yaşına kadar kadın 68- erkek 68, yirmi yaşından yirmi beş yaşına kadar kadın 15- erkek 15, yirmi beş yaşından otuz yaşına kadar erkek 1, yirmi beş yaşından otuz yaşına kadar dul kadın 1 olmak üzere toplamda 85 kişi evlenmiştir.226 _{Bkz. Tablo-16.}

221 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 259.} 222 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 259.}

223 _{Tahılın kabuğunu ayırmakta yararlanılan dibek.}

224 _{Pirinci kabuğundan ayırmak veya bulgur dövmek için kullanılan dibek. Bkz. Kollektif, Büyük}

Türkçe Sözlük, s. 969.

225 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 60.} 226 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 259.}

66

Tablo-16: Yaş, Cinsiyet ve Medeni Duruma Göre Evlilik Sayıları.

KADIN ERKEK

15 Yaşından Küçük 1 1

15 Yaşından 20 Yaşına Kadar 68 68

20 Yaşından 25 Yaşına Kadar 15 15

25 Yaşından 30 Yaşına Kadar - 1

25 Yaşından 30 Yaşına Kadar(Dul) 1 -

Toplam 85 85

Bu yıllar arasında Ağustos Kasabası’nda 53 erkek, 47 kadın vefat etmiştir. Erkeklerin 9’u bekâr, kadınların 31’i evli, 10’u dul ve 6’sı bekârdı.

1.14.8.2.6. Eğitim-Öğretim

Ağustos Kasabası’nda 3 ilkokul vardı. Ayrıca 1 ortaokul vardır. İlkokulların 1’i Müslümanlara aitken 2’si Rumlara aitti. Müslümanlara ait olan ilkokulda 65 öğrenci ve 1 muallim vardı. Rum mekteplerinde 6 öğretmen, 500 öğrenci bulunmaktaydı. Kasabada bulunan öğretmen mektebi de Rumlara mahsustu. 2 muallim, 52 öğrencisi vardı. Bundan başka Rumlara ait olan 1’de kadın mektebi olup 2 muallime idaresinde 120 öğrencisi mevcuttu.

1.14.8.2.7. Üretim ve Ekonomi

İplik fabrikasında 29 erkek 50 kadın amele istihdam edilerek yıllık 60.000 okka miktarında iplik üretilmektedir. Üretilen iplikler Ağustos Kasabası’nda ve civar kazalarda satılır, kullanılırdı. Beton fabrikasında üretilen betonların sevki için birer amele görevlendirilmiş olup bunlar yıllık takriben 200.000 arşın miktarında beton üretirdi. Bu betonların bir miktarı vilayet içerisinde sarf olunurdu. Dakik değirmenleriyle fabrikasında 50 amele görevlendirilip yıllık 3.000.000 kıyyeyi işleyerek kullanıma hazır hale getirirlerdi. Ahalinin ihtiyacından fazla olan kısımları civar kasabalara nakil edilerek, satılırdı. Şıruğan değirmenleriyle tuğla ve kiremithanelerin mamulâtı ancak bölgenin ihtiyaçlarını karşılayacak kadardı.

Ağustos Kasabası’nda bulunan araziler takriben 10.000 dönümden ibaret olup bunun 2.000 dönümüne buğday, 1.600 dönümüne çavdar, 1.400 dönümüne yulaf, 2.500 dönümüne arpa ve 2.500 dönümüne de mısır ekilmekteydi. Buğday tarlasının dönüm başına 1, çavdar-yulaf tarlalarının dönüm başına yarımşar, arpa tarlasının dönüm başına 1 kile, mısır tarlasına dahi 10 kasa tohum ekilmekteydi. Buğday tarlasının her

67 1 dönümünden beşer kile hububat, 1,5 kantar saman, çavdar-yulaf tarlalarının her 1 dönümünden dörder kile hububat, çavdar tarlalarından 3, yulaf tarlalarından birer buçuk saman elde edilirdi. Arpa tarlasının her 1 dönümünden 6 kile hububat alınırdı. Bulunduğu bölge de buğdayın her bir kilesi 18, çavdarın 15, yulafın 7, arpanın 12, mısırın 11 kuruş olduğu gibi buğday samanının her 1 kantarı 3 ve arpa samanının her 1 kantarı 4 ve çavdar samanının kantarı 1, yulaf samanının kantarı da 3 kuruşa satılmaktaydı.227

Ağustos Kasabası’nda 1.000 dönüm kadar susam ekilmekteydi. 1 dönümüne 2 okka tohum ekilmekteydi ve 60 okka hesap edilmekteydi. 100 kasa susamdan 40 kasa yağ çıkıp 55 okka nispetinde posa kalmaktaydı. Yağın her testisi 7 kuruşa ve posanın her 1 kasası da 10 kuruşa satılırdı. Ağustos Kasabası’nda bulunan üzüm bağlarının toplam miktarı 6.000 dönümden ibaretti. Dönüm başına alınan mahsul takriben 800 okkadan ve her 1 okkası 17 paradan ibaretti. Bu üzümlerin bir kısmı mahalli ihtiyaçlar için kullanılırken diğer kalan kısmından şarap imal edilirdi. Her sene Ağustos Kasabası’nda üretilen şarabın miktarı 800.000 okka nispetinde olduğu tahmin edilmekteydi. Bunun bir miktarı mahalli ihtiyaçlar için kullanılırken diğer kalan kısmı İstanbul, Selanik, İskenderiyye gibi şehirlere yollanarak, satılırdı. Kısacası Ağustos şarabı çok meşhur olup ve ihracatından kasaya pek fazla akçe girmiştir.228

Ağustos Kasabası’nın ipek böceği mahsulâtı da fazlacaydı. Takriben senelik 45 okka tohum açılırdı. Tohumun cinsine ve sağlamlığına, 1 dirheminden 2 okka veya 6 okkaya kadar koza alınırdı. Her bir koza onar kuruşa satılırdı. Ağustos Kazası’nda 400 adet arı kovanı olup her bir kovandan yıllık 3 okka bal ve 100 dirhem balmumu mahsul alınırdı. Balın her bir kasası 5, balmumunun her bir kasabası da 20 kuruşa satılırdı.229

Kasabada çiftlik hayvanatı, 600 baş öküz, damızlık sığırı, 50 boğa ile 800 inek, 20 kısrak, 3 taydan oluşurdu. Ayrıca 100 koç, 2.500 dişi koyun, 3.500 burma koyun, 200 teke, 4.000 dişi keçi, 2.500 oğlak, 3 burma keçi, 200 binek ve yük beygiri, 20 ester, 400 merkep ve 883 canavar da vardı.230 Her bir koyundan yıllık 300 dirhem

227 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 259.} 228 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 259.} 229 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 259.} 230 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 259.}

68 nispetinde yapağı her bir keçiden 100’er dirhem nispetinde kıl alınırdı. Ağustos Kasabası’nda yıllık 5.500 okka yapağı ile 1.500 okka keçi kılı hâsıl olurdu. Yapağının her bir okkası 6, keçi kılı 7 kuruş derecesinde satılırdı. Yapağıdan çorap ve keçi kılından dahi çeşitli eşyalar imal olunurdu.

1.14.8.2.8. Ulaşım

Kasabanın yolu Karaferya’ya bağlanan şosa yoldu. R. 1299/ M. 1883-1884 senesinde yolun 4.000 metresi bitirilmişti. Diğer 4.000 metresi ise elden geçirilerek bakımları yapılmış, düzenlenmişti. Ağustos hududu dâhilinde 9 köprü mevcut olup bunların 4’ü kalker taşından olup diğer beşi ahşaptır.

1.14.8.2.9. Sağlık Hizmetleri

Ağustos Kasabası için salnamede sağlık hizmetleri konusunda bilgi bulunamamıştır.

1.14.8.2.10. Hapishaneler

Ağustos Kasabası için salnamede hapishaneler ve mahkûmlar konusunda bilgi bulunamamıştır.

1.14.9. Köprülü Kazası