Kavala Kazası 1 İdari Yapı

Bu kazanın merkezi hükümet yeri Kavala Kasabası’dır. Merkezliva olan Drama’ya 6 saat mesafede bulunan Serefen, Sarışaban, batısında ve güneyindedir. Kavala Kazası’nın idari yöneticileri aşağıda gösterildiği gibidir.297

Kaymakam : Süleyman Hıfzi Efendi

Naib : Mehmet Said Efendi

Müftü : Osman Efendi

Meclis İdare Heyeti

Reis : Kaymakam

Tabibiye Üyesi : Seçmen Üyesi

94

Naib : Faik Efendi

Müftü : Hacı Hüseyin Efendi

Mal Müdürü : Esterba Ağa

Metropolit : Fesudito Ağa

2.1.2.2. Coğrafi Yapı

Praveşte ve Şimala ile sınırlı olan bu kaza takriben yüz 103.277 dönüm ziraate müsait arazisi vardı.

2.1.2.3. Demografik Yapı

Kavala Kazası’nın nüfusu Müslüman kadın 5.715- erkek 6.360, Rum kadın 618- erkek 1.081, Ermeni kadın 10- erkek 25, Yahudi kadın 112- erkek 100, Kıpti kadın 514- erkek 564 ve toplamda 15.099 kişi oluşturmaktaydı.298 Bkz. Tablo-24.

Tablo-24: Etnik Kökene ve Cinsiyete Göre Nüfus Sayıları.

KADIN ERKEK Müslüman 5715 6360 Rum 618 1081 Ermeni 10 25 Yahudi 112 100 Kıpti 514 564 Toplam 15099

R. Mart 1300/ M. Mart-Nisan 1884 ayından R. Kanunievvel 1300/ M. Aralık-Ocak 1884’ün 15. gününe kadar toplamda 302 doğum olmuştur. Bunların 146’sı erkek 156’sı ise kadındı. Fakat 30 erkek ve 10 kız çocuğu kayıtlara geçmeden vefat etmişti.

2.1.2.4. Mimari Yapı

Kavala Kazası’nda 3120 hane, 7 cami, 23 mescit, 1 medrese, 2 türbe, 1 hamam, 2 kilise, 12 han, 2 tekke, 66 adet çeşme ile 1 belediye dairesi vardı. Ayrıca 424 dükkân, 3 lokanta, 1 konağı bulunmaktaydı.299 _{Mevkisi çok güzel olan bu nahiye ticarete}

müsaitti. Etrafı surlar ile çevrilmişti. Günden güne de yeni binaların yapılmaya devam ediyordu. Birçok yerde adından söz ettirecek derecede fazlaca han, hane, zahire ve tütün mağazalarıyla çeşitli mekânlar vardı. Vaktiyle kasabaya yapılmış olan kargir kemerler üzerinde bulunan yeri hem dayanaklı hem nadir yapı hayratındandı.

298 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 336.} 299 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 334.}

95 Kavala Kasabası’nda bulunan aletler içerisinde 4 adet harik tulumbası mevcuttu.

2.1.2.5. Evlilik

On beş yaşından küçük bekâr 3, on beş yaşından yirmi yaşına kadar kadın dul 7- bekâr 27, yirmi yaşından yirmi beş yaşına kadar kadın dul 11, bekâr 32 kişi evlenmiştir. Ayrıca yirmi beş yaşından otuz yaşına kadar kadın dul 9- bekâr 19, otuz yaşından kırk yaşına kadar kadın dul 8, kırk yaşından elli yaşına kadar kadın dul 4, elli yaşından büyük kadın dul 1 kişi ve toplam da ise 121 kişi evlenmiştir.300 _Bkz.

Tablo-25.

Tablo-25: Yaş, Cinsiyet Ve Medeni Duruma Göre Evlilik Sayıları.

KADIN(Dul) BEKÂR

15 Yaşından Küçük - 3

15 Yaşından 20 Yaşına Kadar 7 27

20 Yaşından 25 Yaşına Kadar 11 32

25 Yaşından 30 Yaşına Kadar 9 19

30 Yaşından 40 Yaşına Kadar 8 -

40 Yaşından 50 Yaşına Kadar 4 -

50 Yaşından Büyük 1 -

Toplam 121

Kavala Kazası’nda 57 erkek ve 41 kadın vefat etmiştir. Vefat eden erkeklerin 19’u evli, 38’i ise bekârdı. Vefat eden kadınların ise 27’si evli, 3’ü bakire ve 11’i duldu.

2.1.2.6. Eğitim-Öğretim

Kavala Kazası’nda 32 adet mektep mevcut olup bunların 30’u Müslümanlara aitken 2’si Hristiyanlara aitti.301 _{İslam Mekteplerinde 1560 erkek, 285 kız öğrenci okullara}

devam etmekte olup bu mektepler 30 muallimin idaresindeydi. Usul-u cedid eğitim sistemine geçilerek okulların geneli ilkokula çevrilmişti. Hristiyan mekteplerinde birer muallim ile 200 erkek, 70 kız öğrenci bulunmaktaydı. Kavala Kasabası’nda “Muhnet-i Şahane-i” Hayriyye adında bir mektep varken bir de “Medrese-i Hayriye” namıyla bilinen bir medrese bulunmaktaydı.302 _{İkisi de Müslümanların eğitim}

faaliyetleri için kurulmuştu. “Muhnet-i Şahane-i Hayriyye” mektebinde ilk ve orta sınıflarına mensup 107 öğrenci bulunup, 6 muallim ile eğitim verilmekteydi.

300 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 336-337.} 301 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 334.} 302 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 334.}

96 Medrese-i Hayriye Medresesi’nde ise bilim ve ilim faaliyetleriyle ilgilenen 510 öğrenci mevcut olup, 4 öğrenci dini ilimlerle ilgilenmiştir. Bunlar medresede faziletli ilimler üzerinde tahsil yaparak âlim olmuşlardı. Bahsi geçen medresede hazırlanan talimat ve tedrisat programı sayesinde çeşitli bilim dallarında ve edebi ilimlerde mükemmel surette eğitim verilmekteydi. Bu okullardaki tedrisat gayet muntazamdı. Kavala Kasabası’nda Mısır Hidivi merhum Mehmet Ali Paşa’nın tedrisat-ı hayriyesinden bir kütüphane mevcuttu. Bu kütüphanede 1000 ciltten fazla kitap ve 3 hafız kitabı vardı. Salı ve cuma günlerinden başka her gün saat 6’dan 11’e kadar bahsi geçen kütüphane açık olup arzu edenler istedikleri kitabı alıp okuyup, değerlendirebilirlerdi.303

2.1.2.7. Üretim ve Ekonomi

Kavala Kazası’nın arazisinde yıllık 11.000 dönüm buğday, 8.000 dönüm çavdar, 7.000 dönüm yulaf, 10.000 dönüm arpa, 5.000 dönüm darı, 8.000 dönüm susam ekildiği tahmin edilmekteydi. Buğday tarlarına dönüm başına 3 çeyrek kile tohum atılmaktaydı. 5 kile buğdaydan 4 kantar saman elde edilmekteydi. Çavdar ve yulaf tarlalarının dönümüne yarımşar kile tohum atılıp dörder kile hububat alınırdı. 1 dönüm çavdar tarlasında 4, 1 dönüm yulaf tarlasında 3 kantar saman meydan gelirdi. Arpa tarlasının dönümüne ekilen 1kile tohumdan 6 kile hububat ve 3 kantar saman elde edilmekteydi. Darı tarlasına 2 okka tohum ekilip 4 kile hububat, mısır tarlasına 10 okka tohum ekilip, 6 kile hububat elde edilmekteydi. Buğdayın her bir kilesi mahallince 18 kuruşa satılırken samanının kantarı 3,5 kuruşa satılmaktaydı. Çavdarın kilesi 15, çavdar samanının kantarı 4 kuruşa satılırken, yulafın kilesi 15, yulaf samanının kantarı 6 kuruşa, darının kilesi 18, mısırın kilesi 9 kuruşa satılırdı. Dönümüne 4.000 adet fide ekilen tütün tarlalarından 60 okka mahsul alınmaktaydı.304

Tütünün her bir okkası 15 kuruşa ve pamuk tarlasının dönümüne 10 okka tohum atılıp 50 okka mahsul elde edilmekteydi. Pamuğun her bir okkası 8 kuruşa satılmaktaydı. Kavala Kazası’nın bir-iki bölgesinde 700-800 dönüm kadar üzüm bağı olup dönüm başına 100 okkadan, 150 okkaya kadar mahsul alınmaktaydı. Her bir okkası 25 paraya satılmaktaydı. Üzüm mahsulü ile Kavala’da şarap imal edilip dışarıya saraylara yollanarak kullanılırdı. Kavala Kazası’nda 35.032 dönüm mera ve

303 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 335.} 304 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 337-338.}

97 15.944 dönüm çayır vardı. Ayrıca Bank Bargan? Paşdırve?, Eski Kapu?, Kondaklı? adıyla 5 kıta kışlak daha vardı.305

Bu kazada çiftlik hayvanatı olarak; 43 manda, 3.940 baş öküz, 30 damızlık manda, 25dişi manda, 50 malak ve damızlık sığır, 744 baş boğa, 3.940 inek, 500 dana vardı. Herekle hayvanatı, 286 baş kısrak, 121 tay, damızlık sığır hayvanatı olarak 18.000 koç, 6.194 dişi koyun, 4.000 kuzu, 7.000 burma, 25.000 teke, 22.770 dişi keçi de ayrıca vardı. 2.700 oğlak, 5.000 burma ve binek, yük hayvanatı dahi 1.240 bargir, 2.350 eşek ve 1.971 merkepten ibaretti.306 _{Kavala Kazası’nda senelik 252.000 kıyye}

yapağı, 15.000 kıyye keçi kılı ve 10.000 kıyye tok yağı hâsıl olurdu. Yapağın kıyyesı 6, keçi kılının kıyyesı 7, tok yağının kıyyesı 5,5 kuruşa satılırdı.307

Kavala Kazası’nda çeşitli harf ve sanayiye mensup olan usta ve kalfalarla çırakları ve bir sanat işleyen amelenin aldığı yevmiyeleri, çıraklık süreleri, çıraklara ustalar tarafından verilen yevmiyeler salnamede bulunmaktadır ancak teze alınmamıştır. Bu kazanın menafi sandığı sermayesi mukaddema zirai tarafından meydana gelen ianeden tahsil edilen para ile 22.415 kuruştu. Faize yatırılan para ile gelen ücret 30.237 kuruşa erişmişti. Devlet tarafından sandık için ayrılan para bu dönem için hesaba katılmamıştı.308

2.1.2.8. Ulaşım

Kavala Kazası’nın R. 1301/ M. 1885-1886 senesindeki onarım ve bakım faaliyetleri için Kavala’dan merkeziDrama’ya giden şoşa yolunun sonu tamirata ayrılmıştı. Bu yol üzerinde 25 adet ahşap köprü bulunmaktaydı.

2.1.2.9. Sağlık Hizmetleri

Kavala Kazası ile ilgili salnamede sağlık hizmetleri konusu ile ilgili bilgi bulunamamıştır.

2.1.2.10. Hapishaneler

Kavala hapishanesinde cinayetle sanık 4 kişi bulunduğu halde beratlarına karar verilmesi sebebiyle tahliye edilmişlerdi. Cürüm ve kabahat suçlarından mahkûm olanların sayısı 13 kişiden ibaretti.309 _{İkmal eyledikleri süre zarfında derhal}

305 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 338-339.} 306 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 339.} 307 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 340.} 308 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 340.} 309 _{Selanik Vilayet Salnamesi, s. 340-341.}

98 salıverilmişlerdi. Kavala hapishanesinde kürek ve hapis cezalarına çarptırılan mahkûmlara, sanık ve borçlu olanlar için farklı farklı koğuşlar bulunmaktaydı. Bu hapishanenin bakım ve muhafazasından sorumlu 5 zabtiye vardı.

2.1.3. Sarışaban Kazası