Veri toplama araçlarıyla elde edilen nitel verilerin çözümlenmesi sürecinde içerik analizi gerçekleştirilmiştir. Verilerin kodlanması sürecinde açık kodlama tekniği kullanılmıştır. Nitel veri analizinde verilerin kodlanarak(verilere anlamlı bölümlere indirgeme ve bu bölümlere isimler verme),kodları geniş kategorilerle bir araya getirilerek temalara indirgenmesi ve verileri şekil, grafik, çizelge, tablo ya da tartışma halinde karşılaştırma ve sunmayı içermektedir (Creswell, 2018). Görüşme yoluyla elde edilen verilerin çözümlenmesi için, ihtiyaç analizi, pilot uygulama ve esas uygulamadaki görüşmelerden elde edilen ses kayıtları Microsoft Word kelime işlem programı kullanılarak yazıya geçirildikten sonra analiz sürecinin gerçekleştirilmesi için NVivo 12 yazılımına aktarılmıştır. İlgili kodlar ve tema oluşturma süreçleri tamamlandıktan sonra sonuçlar çeşitli görsellerle sunulmuş ve yorumlanmıştır.
Şekil 13. Nitel araştırmalarda kodlama sürecinin görsel bir modeli (Creswell, 2017)
Araştırma sürecinde, Şekil 13’teki gibi aşamalar takip edilerek, araştırmacı görüşmelerden elde edilen verilere ilişkin sonuçlar elde edildikçe keşfedici ilk analizleri gerçekleştirmiş, verileri tekrar tekrar okumuş ve gerekli notlarını almıştır. Araştırma sürecinde yapılan görüşmelerin ve görüş formu ile elde edilen verilerin kodlanması sürecinde metin parçaları uygun kodlar ile ifade edilmiştir.
3.7.1. Görüşmelerden elde edilen verilerin kodlanması
Katılımcılarla yapılan görüşmelerden elde edilen veriler araştırmacı ve alan uzmanı tarafından analizcilerin üçgenlenmesi çerçevesinde ayrı ayrı kodlanmıştır. Araştırmacı ve alan uzmanı ayrı ayrı kodlama işlemini tamamladıktan sonra bir araya gelerek, kodlamalar karşılaştırılmış ve kodlar karşılaştırıldığında Cohen’s Kappa (Cohen’in Kappa Katsayısı) değeri hesaplanarak %85 oranında benzerlik olduğu görülmüştür. Bu süreçten sonra kodlara son hali verilmiş ve temalar altında kodlar birleştirilerek sunulmuştur. Görüşme yoluyla ihtiyaç analizinde tespit edilen sorunların neler olduğu, öğretmenlerden mesleki gelişim programı düzenlenmesi halinde beklentilerinin neler olduğu, teknolojiye yönelik algıları, derslerde teknoloji kullanım durumları gibi veriler kodlanarak, ilgili temalar ve kodlara ilişkin son hali bulgular başlığı altında verilmiştir. Aşağıda görüşmelerden elde edilen verilerin analizinde izlenen yolu göstermek amacıyla örnek bir kod tema örneği sunulmuştur.
Tablo 8
Görüşmelerin Analizinde Oluşturulan Kod ve Temalara Örnekler
İlgili metin Kodlar Tema
Araştırmacı: Bu uygulamaları kullandığınız bir ders süresince yaşanacak güçlükler neler olabilir? Bu durumlarla nasıl baş etmeyi düşünüyorsunuz?
Ö_E4: Yani her öğrencinin önünde bilgisayarının ya da iki öğrencinin bir bilgisayarı falan paylaşması gerekiyor bir kere. Teknolojik olarak donanımı olması lazım sınıfın. Sınıfta uygulamak için. Ee böyle bir problem olabilir. Hani bununla baş etmek için ne yapılabilir? Ödev verilebilir.” “Öncesinden iyi bir şekilde öğrenmem gerekiyor hani daha çok geliştirmem
gerekiyor. Yoksa sorunlar çıkabilir.” (Ö_E1). Kalabalık gruplarda uygulamak zor bu uygulamaları.“(Ö_E5).
‘Programın kendi içerisindeki satın alma sınırları olumsuzluk olabilir.” (Ö_E6). Araştırmacı: “Etkinliklerin tamamlanması sürecinden sonra, aldığınız bu eğitimle ilgili genel bir değerlendirme yapar mısınız?” Bu tarz böyle işte doktora çalışmaları, yüksek lisans çalışmaları ve akademik çalışmalar öğretmenlere her zaman ekstra bir şey katıyor. Hani biz öğretmenler için ekstra bir şey yapılmış oluyor.. İşe yarar bir şey yapılmış oldu.”(Ö_E5).
“Hani özel yetenekli öğrencilerin dediğim gibi onlar birkaç adım daha ilerde oldukları için birde daha meraklılar ve daha çabuk öğreniyorlar. O yüzden teknolojiye çok hakimler. Bizimde onların hakim olduğu bir alanda temelimizi daha yüksek tutmamız gerekiyor.” (Ö_E4)
“Bir yandan da tabi böyle bir çalışmayla üniversiteyle akademik yani sizin gibi hocalarla da iletişime geçmiş oluyoruz. Bir ihtiyacımız olduğunda size de danışmış oluyoruz. O da bizim için hani mentörlük açısından sizin bize yaptığınız iyi oluyor” (Ö_E5).
Donanımsal eksikler
Öğretmen kaynaklı olumsuzluklar
Öğrenci kaynaklı olumsuzluklar Uygulama kaynaklı
olumsuzluklar
Mesleki gelişime katkı
Öğrencilerin teknoloji kullanım düzeyine yakınlaşma
Akademik iletişim ve mentörlük
Uygulamaların kullanımında yaşanabilecek olumsuzluklar Mesleki Gelişim Programının Yararına İlişkin görüşler
3.7.2. Dokümanlardan elde edilen verilerin analizi
Veri analizi sürecinde etkinlik görüş formu, gözlem formu ve ders planı değerlendirme formu yoluyla elde edilen veriler araştırmacı tarafından kodlanmıştır. Bu formların analizi sürecinde karşılaştırmalı analiz tekniği kullanılarak, etkinlik görüş formu kodlanmıştır. Gözlem ve ders plan formlarından elde edilen verilerle ilgili kriterler uzman görüşleriyle oluşturularak, katılımcıların performanslarını belirlemeye yönelik nicel veri elde edilmiş ve gözlem formundan elde edilen araştırmacı notları yazıya aktarılarak, gözlem ve ders planı sürecindeki aşamalar ayrıntılı bir şekilde tanımlanarak görseller ilave edilmiştir.
3.7.2.1. Etkinlik değerlendirme görüş formu yoluyla elde edilen verilerin analizi Etkinlik değerlendirme görüş formuyla elde edilen nitel verilerin analiz sürecinin gerçekleştirilmesi için NVivo 12 analiz programına aktarılmıştır. Etkinlik değerlendirme görüş formundan elde edilen veriler bulgular başlığı altında, uygulamada kullanılan her bir araçla ilgili görüşlerin ayrı ayrı başlıklar halinde değerlendirilmesi kodlar ve temaların oluşturularak, uygulamaların derse entegrasyonuyla ilgili yarı yapılandırılmış görüşme sorularından elde edilen verilerle birlikte sunulmuştur. Ayrıca, etkinlik değerlendirme formunda katılımcılara göre uygulamaların güçlü ve zayıf yönlerinin değerlendirilerek, derslerde kullanım alanıyla ilgili verdikleri örnekler kodlanarak ayrı tablolar halinde sunulmuştur.
3.7.2.2. Gözlem verilerinin analizi
Katılımcılardan, uygulama süreci sona erdikten sonra derslerine teknoloji entegre edecekleri ve bu süreci ASSURE öğretim tasarımı modelinde yürütülmelerinin beklendiği bir ders tasarımı yapmaları beklenmiştir. Bu süreçte katılımsız gözlemin gerçekleştirileceği ifade edilerek, uygun gün ve saatler belirlenmeye çalışılmıştır. Esas uygulama grubu Kocaeli ve İstanbul’da yer alan BİLSEM’lerdeki öğretmenlerden oluştuğundan katılımcıların 2 ders saatinin gözlemlenmesi mümkün olabilmiştir. Toplam 10 öğretmenden 8’inin gözlemi gerçekleştirilirken, birinin sağlık sorunları nedeniyle uzun bir süre raporlu olması, diğerinin ise araştırmanın bu kısmına katılmak istemediğini beyan etmesi üzerine gözlem süreci yürütülememiştir. 2019-2020 güz döneminde yürütülen ders gözlemlerinde kullanılan gözlem formu uzman görüşleri ve literatür desteği alınarak hazırlanmıştır. Gözlem formunda, gözlemin yapıldığı gruba, konuya, ortama, kullanılan
teknolojilere ve araçlara ilişkin bölümler ayrı ayrı betimsel olarak analiz edilmiştir. Uygulama sürecine ilişkin performanslarının değerlendirildiği bölümde ise toplam puanları ve bölümlerden aldıkları puanların frekansları tablolar halinde sunulmuştur. Gözlem formunun analizi sürecinde Canbazoğlu Bilici (2012) ve Aktaş (2015) tarafından gerçekleştirilen süreçler incelenerek fikir sahibi olunmuştur. Gözlem formunun performans değerleriyle ilgili bölümünden elde edilen puanlar formda yer alan kriterler bağlamında değerlendirilmiştir. Formun analizinde araştırmacı ve fen eğitimi alan uzmanı tarafından ayrı ayrı puanlamalar yapılarak değerlendiriciler arasındaki uyum kontrol edilmiştir. Uyum değerinin %82 olduğu görülmüştür.
3.7.2.3. Ders planı verilerinin analizi
Katılımcılardan, uygulama süreci sona erdikten sonra uygun gün ve saatlerinin belirlenerek, eğitimini almış oldukları uygulamalar veya benzer uygulamaları kullanarak ASSURE öğretim tasarımı modeline dayalı bir ders planlamaları istenmiştir. 2019-2020 güz dönemi itibariyle yapacakları ders kapsamında kullanabilecekleri bu plan, ASSURE öğretim tasarımı modeline dayalı ders planı değerlendirme rubriğinde yer alan kriterler bağlamında değerlendirilmiştir. Ders planlarının analizinde araştırmacı ve fen eğitimi alan uzmanı tarafından ayrı ayrı puanlamalar yapılarak değerlendiriciler arasındaki uyum kontrol edilmiştir. Uyum değerinin %84 olduğu görülmüştür. Fikir birliği sağlanan değerlendirmelerden sonra performans durumları frekans tabloları çıkarılarak betimlenmiş ve yorumlanmıştır.