3.3. Veri Toplama Araçlarının Geliştirilmesi
3.3.3. Verilerin Çözümlenmesi
Bu araştırmada, araştırmanın alt problemlerine uygun olarak yüzde, frekans, aritmetik ortalama ile “tek faktör üzerinde tekrarlı ölçümler için iki faktörlü ANOVA (repeated measures)” testi kullanılmıştır.
Bir split-plot desen ya da karışık desen olarak da tanımlanabilen öntest- sontest kontrol gruplu desen (ÖSKD), biri tekrarlı ölçümleri (öntest-sontest), diğeri de farklı kategorilerde bulunan denekleri (deney-kontrol gruplarını) gösteren iki faktörlü bir deneysel desendir. Bu desende bir denek, deney ve kontrol gruplarının sadece birinde yer alır ve 2X2’lik bir desenle gelen dört deneysel koşuldan sadece ikisinde bağımlı değişkene ilişkin ölçülürken, diğer ikisinde ölçülmez. Böyle bir desenden elde edilen verilerin analizinde deneysel işlemin etkili olup olmadığını sınamak amacıyla tek faktör üzerinde tekrarlı ölçümler için iki faktörlü ANOVA kullanılabilir (Büyüköztürk, 2001: 37).
Tek faktör üzerinde tekrarlı ölçümler için iki faktörlü ANOVA’da toplam varyans a) deneklerarası ve b) denekleriçi olmak üzere iki temel bölüme ayrılır. Deneklerarası varyans farklı işlem gruplarına ve hataya bağlı varyans olmak üzere iki kısma bölünür. Denekleriçi varyans ise tekrarlı ölçümlere (denemelere), ölçüm ile grup faktörünün etkileşimine ve denemelere bağlı hata olmak üzere üç kısma bölünür (Büyüköztürk, 2002: 75-76).
Bu bağlamda, öntest-sontest kontrol gruplu desenine uygun tekrarlı ölçümler için iki faktörlü ANOVA deseni A, gruplar arası (işlemler, deney-kontrol) ve B,
ÖLÇÜM (test) B Öntest (b1) Sontest (b2) Deney (a1) I III GRUP (İşlem) A Kontrol (a2) II IV
Şekil-3.2. Öntest-Sontest Kontrol Gruplu Desende Gözenekler
IV. BÖLÜM
BULGULAR VE YORUM
4.1. Birinci Alt Probleme İlişkin Bulgular ve Yorum
Araştırmanın birinci alt probleminin analizinde deney ve kontrol grubu öğrencilerinin Sosyal Bilgiler dersi kavramları öntest başarı puanlarının gruplara (deney-kontrol) göre farklılaşıp farklılaşmadığı araştırılmıştır.
Analiz sonuçları tablo-4.1’de verilmiştir.
Tablo-4.1: Öntest Puanlarının Gruplar arası Farklılığı İçin t- Testi Sonuçları
Grup N Χ S t P
Deney 33 9.76 3.33
Kontrol 27 9.26 2.38 .653 .516
Tablo-4.1’deki t-testi sonuçlarına göre; deney grubu ve kontrol grubu öğrencilerinin Sosyal Bilgiler dersi 6. sınıf kavramları öntest başarı puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır [t(58)= .653; p> .05]. Deney grubu öğrencilerinin
öntest başarı puanları ortalaması Χ=9.76 iken kontrol grubu öğrencilerinin öntest başarı puanları ortalaması Χ=9.26 olarak gözlenmiştir. Aradaki sayısal fark
istatistiksel açıdan anlamlı bulunmamıştır. Bu bulgu, deney ve kontrol grubu öğrencilerinin Sosyal Bilgiler dersi 6. sınıf kavramları verilmeden önceki ön bilgilerinin birbirine denk olduğu şeklinde yorumlanabilir.
4.2. İkinci Alt Probleme İlişkin Bulgular ve Yorum
Araştırmanın ikinci alt probleminin analizinde deney ve kontrol grubu öğrencilerinin Sosyal Bilgiler dersi kavramları başarı puanlarının;
a) Gruplara (deney-kontrol), b) Ölçümlere (öntest-sontest)
c) Grup ölçüm faktörlerinin ortak etkisine göre farklılaşıp farklılaşmadığı araştırılmıştır. Analiz sonuçları tablo-4.2’de verilmiştir.
Öğrencilerin kavramlarla ilgili başarı testinden aldıkları öntest-sontest ortalama puan ve standart sapma değerleri tablo-4.2’de verilmiştir.
Tablo-4.2. Öğrencilerin Sosyal Bilgiler Dersi Kavramları Başarı Testinden Aldıkları Öntest-Sontest Ortalama Puan ve Standart Sapma Değerleri
ÖNTEST SONTEST
GRUP N Χ S N Χ S
Deney 33 9.76 3.33 33 36.52 3.41
Kontrol 27 9.26 2.38 27 21.22 3.92
Tablo-4.2’de görüldüğü üzere, Beyin Fırtınası Tekniği’nin uygulandığı deney grubu öğrencilerinin deney öncesi Sosyal Bilgiler dersi 6. sınıf kavramları başarı testi ortalama puanı Χ =9.76 iken, bu değer deney sonrasında Χ =36.52 olmuştur. Öğretmen merkezli programın (düz anlatım) uygulandığı kontrol grubundaki öğrencilerin aynı puanları sırasıyla Χ =9.26 ve Χ =21.22’dir. Buna göre hem Beyin Fırtınası Tekniği’nin uygulandığı deney grubu öğrencilerinin hem de öğretmen
İki ayrı deneysel işleme maruz kalan öğrencilerin Sosyal Bilgiler dersi 6. sınıf kavramları başarı puanlarında deney öncesine göre, deney sonrasında gözlenen söz konusu değişmelerin anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğine ilişkin çift yönlü varyans analizi sonuçları tablo-4.3’de verilmiştir.
Tablo -4.3. Sosyal Bilgiler Dersi 6. Sınıf Kavramları Öntest - Sontest Başarı Puanlarının ANOVA Sonuçları
Varyansın Kaynağı KT sd KO F p Gruplar Arası 2368.167 59 Grup (D/K) 1851.524 1 1851.524 207.858 .000 Hata 516.643 58 8.908 Gruplariçi 13512.855 60 Ölçüm (Öntest-Sontest) 11132.155 1 11132.155 854.606 .000 Grup* Ölçüm 1625.188 1 1625.188 124.764 .000 Hata 755.512 58 13.026 Toplam 15881.022 119
Tablo-4.3. incelendiğinde, araştırmanın daha önce belirtilen hipotezlerine ilişkin bulgular aşağıda verildiği şekilde açıklanabilir.
1. Deney ve kontrol grubunun deney öncesi ve deney sonrası öntest ve sontest toplam Sosyal Bilgiler dersi 6. sınıf kavramları testi başarı puanları arasında anlamlı bir fark vardır [F(1-58)= 207.858; p< 0.05]. Bu bulgu, deney ve kontrol gruplarında
bulunan öğrencilerin Sosyal Bilgiler dersi 6. sınıf kavramları başarı puanlarının ölçüm ayrımı (deney öncesi ve deney sonrası) yapmaksızın farklılaştığını gösterir.
2. Öğrencilerin Sosyal Bilgiler dersi 6. sınıf kavramları başarıları ile ilgili olarak, öntest-sontest ortalama başarı puanları arasında anlamlı bir fark vardır.
[F(1-58)= 854.606; p< 0.05]. Bu bulgu, grup ayrımı yapmaksızın öğrencilerin
Sosyal Bilgiler dersi 6. sınıf kavramları başarılarının uygulanan öğretim modeline bağlı olarak değiştiği şeklinde yorumlanabilir.
3. Tablo-4.3’deki analiz sonuçlarına göre iki ayrı öğretim modelinin uygulandığı deney ve kontrol grubu öğrencilerinin Sosyal Bilgiler dersi 6. sınıf kavramları testine ait başarı puanlarının deney öncesinden sonrasına anlamlı farklılık gösterdiği, yani farklı işlem gruplarında (deney ve kontrol grubu) olmak ile tekrarlı ölçümler faktörlerinin Sosyal Bilgiler dersi 6. sınıf kavramları testi başarı düzeyleri üzerindeki ortak etkilerinin anlamlı olduğu bulunmuştur.
[F(1-58)= 124.764; p< 0.05] Bu bulgu, Beyin Fırtınası Tekniği’ni ve öğretmen
merkezli öğretim (Düz Anlatım) yöntemlerini uygulamanın öğrencilerin Sosyal Bilgiler dersi 6. sınıf kavramlarına ait başarılarını artırmada farklı etkilere sahip olduğunu göstermektedir. Yani, deney ve kontrol grubundaki öğrencilerin Sosyal Bilgiler dersi 6. sınıf kavramlarına ait başarıları denemelere bağlı olarak farklılık göstermektedir. Başka bir anlatımla uygulanan deneysel işlemin bir sonucu olarak Sosyal Bilgiler dersi 6. sınıf kavramlarıyla ilgili olarak öğrencilerin başarıları değişmektedir. Öğrencilerin Sosyal Bilgiler dersi 6. sınıf kavramlarına ilişkin başarılarında gözlenen bu farklılıkların öğrenci merkezli bir model olan Beyin Fırtınası Tekniği’nden kaynaklandığı söylenebilir. Sosyal Bilgiler dersi 6. sınıf kavramlarına yönelik yapılan başarı testi puanlarında deney öncesine göre daha fazla artış gözlenen Beyin Fırtınası Tekniği’nin, öğretmen merkezli öğretim yöntemi olan Düz Anlatım yöntemine göre öğrencilerin Sosyal Bilgiler dersi 6. sınıf kavramlarına ait başarılarını artırmada daha etkili olduğu görülmektedir.
Grafik-4.1. Deney ve Kontrol Grubu Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersi 6. sınıf Kavramlarına İlişkin Öntest-Sontest Başarı Puanlarını Gösteren Diyagram
sontest öntest 40 30 20 10 0 GRUP deney kontrol
V. BÖLÜM
V- SONUÇ VE ÖNERİLER
Bu bölümde, araştırmanın bulgularına dayalı olarak Sosyal Bilgiler dersinde kavram öğretiminde Beyin Fırtınası Tekniği’nin kullanımına ilişkin sonuçlara ve bu sonuçlar çerçevesinde oluşturulmuş önerilere yer verilmiştir.
V-1. SONUÇ
Halil Naci Mıhçıoğlu İlköğretim Okulu’nda gerçekleştirilen başarı testine ilişkin ön test sonuçlarına göre deney ve kontrol grubu öğrencilerinin kavramlar verilmeden önceki akademik başarıları birbirine denk ve düşük bulunmuştur. Uygulanan öntest çalışması sonucunda Sosyal Bilgiler dersinde yer alan kavramların istenilen düzeyde kazandırılamadığı görülmüştür.
Bunun için birçok sebep olabilir. Bu sebeplerden birisi de tezde değinildiği gibi kavram öğretiminde doğru yöntem tekniğin kullanılmamasıdır.
Araştırma sırasında kavram öğretiminin daha başarılı bir şekilde yapılabilmesi için genelde kullanılan Düz Anlatım yöntemine alternatif olarak Beyin Fırtınası Tekniği kullanılarak öğretim yapılmıştır.
Sonuç olarak uygulanan başarı testinde aritmetik ortalamalar incelendiğinde, Beyin Fırtınası Tekniği’nin uygulandığı deney grubu öğrencilerinin aritmetik ortalamalarının deney öncesine ve Düz Anlatım yönteminin uygulandığı kontrol grubu öğrencilerine göre daha fazla arttığı gözlenmiştir.
olumlu tutumlar geliştirilmesine ve öğrencilerin akademik başarılarının artmasına katkıda bulunulmuştur.
Beyin Fırtınası Tekniği kullanılabilecek yöntem ve tekniklerden sadece bir tanesidir. Öğretmenler doğru yöntem tekniği gerektiği yerlerde kullanarak öğretimin kalitesinin artmasına katkıda bulunabilirler.
V-2. ÖNERİLER
Sosyal Bilgiler dersinin öğretiminde öğrenci merkezli öğretimi destekleyen Aktif Öğrenme yöntemlerinden biri olan Beyin Fırtınası’nın okullarda başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için;
1. Öğretmenler “Beyin Fırtınası” ile ilgili bilgi ve becerilerini geliştirecek kaynakları okumalı, etkinliklere katılmalıdırlar.
2. Ancak sınıfta samimi, rahat ve dostça bir hava yaratarak Beyin Fırtınası’nın temelini oluşturan “Korkuları ortadan kaldırın.” ilkesinin işleyebileceği unutulmamalıdır. Kimse fikrini söylemesi için zorlanmamalı ve düşüncelerinden dolayı yargılanmamalıdır. Öğrencilerinden yaratıcı fikirler bekleyen öğretmen sınıfında bu atmosferi yaratmakla görevlidir.
3. Öğretmenler Beyin Fırtınası’nı sürekli kullanmanın kaliteli bir eğitim için yeterli olmadığını kavrayarak tekniği sadece gerekli olduğu durumlarda (bir problemin çözümü, kavram öğretimi gibi) kullanmayı ilke edinmelidirler.
4. Beyin Fırtınası küçük gruplarda etkili biçimde uygulanabildiği için mevcudu az sınıflarda sayısı az küçük gruplar oluşturularak öğretmenin veya her gruba seçilecek bir öğrencinin liderliği ile yürütülebilir. Kalabalık sınıflarda oluşturulan grupların başına öğretmen gözetiminde getirilen lider öğrencilerin yardımı ile yürütülebilir. Kalabalık sınıflarda raportörlük için de liderler dışında öğrenciler seçilmelidir. Kalabalık sınıflarda liderler seçilirken arkadaşları arasında ayrım yapmayacak, her öğrenciye eşit söz hakkı tanıyacak öğrencilerden, raportör seçilirken de not tutma becerisi yüksek öğrencilerden yardım alınmalıdır.
5. Öğretmen dağınık bilgileri bir araya getirici rolünü, sahip olduğu engin kavramsal bilgilerine dayanarak yapacaktır. Öğretmen kavramsal yanılgılarını ve eksiklerini gidermek için sürekli bir çaba içinde olmalıdır.
6. Beyin Fırtınası’nın doğru-yanlış kaygısından arınık olması sebebiyle derse aktif katılımı desteklediğini sürekli aklında tutan öğretmen, derse katılmaya isteksiz öğrencileri özellikle bu etkinliklerde gözlemlemeli ve teşvik etmelidir. Çünkü öğrenme ancak öğrenenin etkin katılımı ile istenen düzeyde olmaktadır.
7. Bilgilerin günlük yaşantıyla ilişkilendirilmesinde birincil kaynaktan (çocuktan) gelen malzemeyi (fikirler, düşünceler…) öğretmen dikkatle kaydetmeli ve ilginç örnekleri tüm sınıfa duyurmalıdır. Böylece öğrenciler dersleri kendi dünyalarının bir parçası olarak algılayacak, öğrenmeler somutlaşacaktır.
8. Beyin Fırtınası’nın üyelerin birbirlerini görebildiği, seslerini rahatça duyurabildikleri, liderin rahatça yönetimini yapabileceği “U” düzeninde etkili bir biçimde yapılabileceği unutulmamalıdır. Sınıf düzeni oturumlardan önce ayarlanmalıdır.
9. Hizmet-içi eğitimlerde “Beyin Fırtınası” ile ilgili seminerlere, söyleşilere daha fazla yer verilmesi ile öğretmenlerin gelişimine de katkıda bulunulmalıdır.
KAYNAKÇA
AÇIKGÖZ, Kamile Ün. (2005a). Aktif Öğrenme. İzmir: Eğitim Dünyası Yayınları. AÇIKGÖZ, Kamile Ün. (2005b). Etkili Öğrenme ve Öğretme. İzmir: Eğitim Dünyası Yayınları.
AKINOĞLU, Orhan. (2004). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. (Ed. Cemil Öztürk – Dursun Dilek), Ankara: Pegem A Yayıncılık.
AKSOY, Bülent. (2000). Kavramlara Dayalı Jeomorfoloji Öğretimi Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Ana Bilim dalı Örneği. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
ATA, Bahri. (2006). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. Yapılandırmacı Bir
Yaklaşım. (Ed. Cemil Öztürk), Ankara: Pegem A Yayıncılık.
AYKAÇ, Necdet. (2005). Öğretme ve Öğrenme Sürecinde. Aktif Öğretim Yöntemleri. Ankara: Naturel Yayıncılık.
BARR, R. D., J. L. BARTH ve S. S. SHERMİS (1977). “Defining the Social Studies”. Bulletin, 69. Washington: NCSS.
BEYAZITOĞLU, E. Nazif. (1991). İlkokul Dördüncü Sınıf Sosyal Bilgiler Programında Öngörülen Kavramların Kazandırılma Düzeyi. H.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
BİLEN, Mürüvvet. (2002). Plandan Uygulamaya Öğretim. Ankara: Anı Yayıncılık.
BÜYÜKKARAGÖZ, S.Savaş., Çivi, Cuma. (1999). Genel Öğretim Metotları.
Öğretimde Planlama Uygulama. İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım.
BÜYÜKÖZTÜRK, Şener. (2001). Deneysel Desenler, Öntest-Sontest, Kontrol Grubu Desen ve Veri Analizi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
CANTEKİNER, Semra, A. ÇAĞDAŞ, H. ALBAYRAK. (2002). Okul Öncesinde Kavram Gelişimi ve Bilişsel Etkinlik Örnekleri. Ankara: Ya-pa Yayınları.
CLARK, Leonard H. Irvins STARR. (1968). Secondary Scholl Teaching Method (2nd Ed). New York: MacMillan Co., London: Collier-MacMillan Lt.
ÇELENK, Süleyman, N. TERTEMİZ ve N. KALAYCI. (2000). İlköğretim Programları ve Gelişmeler. (Program Geliştirme İlke ve Teknikleri Açısından Değerlendirilmesi) (Ed. Atilla Tazebay), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
DEMİRCİOĞLU, H. İsmail. (2004). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. (Ed. Cemil Öztürk – Dursun Dilek), Ankara: Pegem A Yayıncılık.
DEMİREL, Özcan. (2004). Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
DEMİREL, Özcan. (2005). Öğretimde Planlama ve Değerlendirme. Öğretme Sanatı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
DOĞANAY, Ahmet. (2004). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. (Ed. Cemil Öztürk – Dursun Dilek), Ankara: Pegem A Yayıncılık.
DOĞRUKÖK, Barış. (2004). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler dersinde yer alan kavramların kazandırılma düzeyi. G.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
DÖNMEZ, Cengiz. (2003). Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu. Sosyal Bilgiler. (Ed. Cemalettin Şahin), Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
ERDEN, Münire. (Tarihsiz). Sosyal Bilgiler Öğretimi. İstanbul: Alkım Yayınevi. ERDEN, Münire, AKMAN Yasemin. (2004). Gelişim ve Öğrenme. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
ERGİNER, Ergin. (2006). Öğretimi Planlama Uygulama ve Değerlendirme.
Etkinlik Öğretimi Temelli Yaklaşım. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
ERTÜRK, Selahattin. (1979). Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: Yelkentepe Yayınları.
ERTÜRK, Selahattin. (1984). Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: Yelkentepe Yayınları.
FİDAN, Nurettin. (1982). Öğrenme ve Öğretme. Ankara: Kendi Yayını.
FİDAN, Nurettin. (1996). Okulda Öğrenme ve Öğretme. Ankara: Alkım Yayınları. FİDAN, Nurettin ve Münire ERDEN. (1998). Eğitime Giriş. Ankara: Alkım Yayınları.
GENÇ, Emine ve Başk. (2006). Sosyal Bilgiler Ders Kitabı. İlköğretim 6. (Ed. Mustafa Safran), İstanbul: Milsan Basın.
GÖZÜTOK, Dilek. (2004). Öğretmenliğimi Geliştiriyorum. Ankara: Siyasal Kitabevi.
KÖMÜRCÜ, H. Zafer: (2002). İlköğretim Sekizinci Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi Ve Atatürkçülük Dersinde Yer Alan Kavramların Kazanılma Düzeyi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
KÜÇÜKAHMET, Leyla. (2001). Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
M.E.B. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi 6-7. Sınıflar Öğretim Programı ve Kılavuzu. (Taslak Basım). Ankara: Ders Kitapları Müdürlüğü.
M.E.B. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2006). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi 6. Sınıf Öğretim Programı ve Kılavuzu. Ankara: Ders Kitapları Müdürlüğü.
MERİÇ, Gürsoy. (2001). İlköğretim Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Mol Kavramı Konusundaki Kavram Yanılgılarının Tespiti ve Konunun Öğretimine İlişkin Öneriler. Gazi Üniversitesi Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
NAS, Recep. (2003). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. (Program, Yöntem
ve Etkinlikler). Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
ÖZÇELİK, Durmuş Ali. (1987). Eğitim Programları ve Öğretim. (Genel Öğretim Yöntemi). Ankara: ÖSYM Eğitim Yayınları.
ÖZDEN, Yüksel. (2005). Eğitimde Yeni Değerler. Eğitimde Dönüşüm. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
ÖZÖZER, Yekta. (2004). Ne Parlak Fikir. Yaratıcı Düşünme Yöntemleri. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
ÖZTÜRK, Cemil. (2006). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi.
Yapılandırmacı Bir Yaklaşım. (Ed. Cemil Öztürk), Ankara: Pegem A Yayıncılık.
RAWLINSON, J.Geoffrey. (1995). Yaratıcı Düşünme ve Beyin Fırtınası. (Çev.Osman Değirmen), İstanbul: Rota Yayın Tanıtım.
ROMIZOWSKI, A.J. (1986). Designing Instructional System. Kogan Page, London, New York: Nichols Publishing.
SABAN, Ahmet. (2004). Öğrenme Öğretme Süreci. Yeni Teori ve Yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yayın ve Dağıtım.
SAĞLAM, M. (2005). “Öğretimi Etkileyen Etmenler.” Öğretimde Planlama ve
Değerlendirme. (Ed. Mehmet Gültekin). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
SENEMOĞLU, Nuray. (2005). Gelişim Öğrenme ve Öğretim. Kuramdan
Uygulamaya. Ankara: Gazi Kitabevi.
SÖNMEZ, Veysel. (1999). Sosyal Bilgiler Öğretimi ve Öğretmen Kılavuzu. İstanbul: MEB Yayını.
SÖNMEZ, Veysel. (2005a). Hayat ve Sosyal Bilgiler Öğretimi Öğretmen Kılavuzu. Ankara: Anı Yayıncılık.
SÖNMEZ, Veysel. (2005b). Program Geliştirmede Öğretmen Elkitabı. Ankara: Anı Yayıncılık.
ŞAHİN, A.Ekber. (2006). Eğitim Bilimine Giriş. (Ed. Veysel Sönmez), Ankara: Anı Yayıncılık.
TAŞPINAR, Mehmet. (2005). Kuramdan Uygulamaya. Öğretim Yöntemleri. Ankara: Nobel Basımevi.
TURGUT, Fuat. (1983). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Saydam Matbaacılık.
ÜLGEN, Gülten. (2004). Kavram Geliştirme. Kuram ve Uygulamalar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
ÜSTÜNDAĞ, Tülay. (2003). Yaratıcılığa Yolculuk. Ankara: Pegem A Yayıncılık. WELTON, D. A. ve MALLAN J. T. (1999). Children and Their World / Strategies for teaching Social Studies. Sixth Edition, Boston: Houghton Mifflin Company.
YAŞAR, Şefik ve Mehmet GÜLTEKİN. (2006). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. Yapılandırmacı Bir Yaklaşım. (Ed. Cemil Öztürk ), Ankara: Pegem A Yayıncılık.
YAVUZ, Kudret Eren. (2005). Yeniden Yapılanan Sınıflar İçin Aktif öğrenme Yöntemleri. Ankara: Ceceli Okulları Yayınları.
YEL, Selma. (2006). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi. Yapılandırmacı Bir
EKLER EK-1
SORULAR
1. Toplumsal olaylar ile insanın sosyal ve kültürel faaliyetleri konusunda araştırma yapan bilim dalı hangisidir?
a. Sosyoloji b.Coğrafya c.Tarih d.Vatandaşlık 2. Nüfusunun çoğunluğu, ticaret, sanayi ve hizmet sektöründe uğraşan, tarım
sektöründe uğraşanların az olduğu yerleşim merkezine ne ad verilir?
a.Kasaba b.Şehir c.Köy d.Çiftlik
3. Bir fikir veya sanat eserini üreten kişinin, eserden doğan hakkına ne denir? a.Fikir hakkı b.Sanat hakkı c.Telif hakkı d.Kazanç hakkı 4. “YURT” anlamına gelen insanların doğup büyüdüğü toprağa ne ad verilir? a.Hükümet b.Devlet c.Millet d.Vatan 5. Kamu hizmetine harcanmak üzere dolaylı veya dolaysız yönden toplanan
paraya ne denir ?
a.Hazine b.İhracat c.İthalat d.Vergi
6. Parayı gelir getirici, taşınır veya taşınmaz bir yerde kullanmaya ne denir?
a.Yatırım b.Kazanma c.Gelir d.Harcama
7. Olayları zaman ve yer göstererek anlatan ve bu olaylar arasında ilişkileri açıklayan bilim dalı hangisidir?
a.Sosyoloji b.Tarih c.Coğrafya d.Vatandaşlık 8. Harita üzerindeki uzunluk ile gerçek uzunluk arasındaki oran nedir? a.Kroki b.Ölçek c.Plan d.Büyütme oranı
9. Ekvatora paralel, 90 tanesi kuzey yarım kürede, 90 tanesi de güney yarım kürede olan dairelere ne ad verilir?
10. Herhangi bir şeyi daha iyi duruma getirmek için yapılan köklü değişiklik ve düzeltmeye ne denir?
a.İcat b.Yenilik c.Tasarı d.Reform
11. Bir duygu veya bir düşünceyi yetenekleri doğrultusunda tasarlayıp güzel bir şekilde ifade etmeye ne denir?
a.Sanat b.Benzetme c.Yaratma d.Eser
12. Ayrı fikirleri birleştirip bir bütün haline getirmeye ne ad verilir?
a.Ayırma b.Sentez c.Analiz d.Genelleştirme
13. Sebzeleri vaktinden önce yetiştirmek amacıyla, olumsuz hava şartlarından korumak için naylondan veya camdan yapılmış düzeneğe ne ad verilir?
a.Tarla b.Bahçe c.Sera d.Çiftlik
14. Özel fırınlarda yüksek sıcaklık altında pişirilmiş, özel killerden ve topraktan yapılmış, vazo, çanak gibi eşyalara ne ad verilir?
a.Kerpiç b.Tuğla c.Kiremit d.Seramik
15. Anne, baba ve çocukların oluşturduğu en küçük topluluğa ne denir?
a.Aile b.Toplum c.Vatandaş d.Millet
16. Aşağıdakilerin hangisi “Çözümleme”, “Parçalarına Ayırma” anlamına gelir?
a.Sentez b.Analiz c.Toplama d.Eritme
17. Dünyayı dıştan saran gaz tabakasına ne ad verilir?
a.Bulut b.Hidrojen c.Atmosfer d.Oksijen
18. Bir devletin yönetim merkezi olan şehre ne ad verilir?
a.Taşra b.Ana şehir c.Büyükşehir d.Başkent
19. Dağ yamacının veya herhangi bir yerin güneşe, yağmura vb. göre olan konumuna ne denir?
20. Su biriktirmek amacıyla yapılmış vadi gibi çukur yerlerin önünü kapatan sete ne denir?
a.Engel b.Bent c.Yığın d.Duvar
21. Ele alınan konuları deneye ve araştırmaya dayanan yöntemlerle sonuç çıkarma- ya çalışan düzenli bilgiye ne denir?
a.Analiz b.Çalışma c.Deney d.Bilim
22. Yüzyıllık zaman dilimlerine ne ad verilir?
a.Çağ b.Asır c.Devir d.Dönem
23. Kutuplardan eşit uzaklıkta ve dünyayı iki eşit yarımküreye böldüğü kabul edilen daireye ne denir?
a.Eksen b.Ekvator c.Meridyen d.Paralel Dairesi 24. Toprak örtüsünün akarsu, sel, rüzgâr gibi dış kuvvetlerle aşındırılması ve
başka yere taşınmasına ne ad verilir?
a.Kopma b.Erozyon c.Göçme d.Kayma
25. Aşağıdaki durumların hangisinde eşitlikten söz edebiliriz? a.Kanun önünde herkes aynı haklara sahiptir.
b.Herkes doğduğu yerde yaşamalıdır. c.Herkes aynı işte çalışmalıdır.
d.Herkes askerlik görevini yapmalıdır.
26. Var olan bütün cisimleri saran sonsuz boşluğa ne denir?
a.Samanyolu b.Uzay c.Kâinat d.Güneş sistemi
27. Bir ülkenin başka ülkelerden döviz karşılığı mal alma olayına ne denir? a.İhracat b.İthalat c.Ticaret d.Kaçakçılık
28. Bir devleti yönetmek amacıyla iş başına gelmiş bakanlardan oluşan kurulun genel adı nedir?
29. Bir kutuptan başlayıp diğer kutba doğru uzanan ve paralel dairelerini dik kestiği varsayılan yarım dairelere ne ad verilir?
a.Ekvator b.Paralel c.Meridyen d.Dönence
30. Özellikle İç Anadolu Bölgesinde duvar yapmak amacıyla çamura saman karıştırılarak yapılan yapı malzemesine ne denir?
a.Kâgir b.Kalıp c.Kesme d.Kerpiç
31. Yeryüzünü ve yeryüzü ile insan arasındaki ilişkiyi anlatan bilime ne ad verilir?
a.Coğrafya b.Biyoloji c.Tarih d.Sosyoloji
32. Halkın egemenliği temeline dayanan yönetim biçimine ne denir?
a.Demokrasi b.Toplum c.Oligarşi d.Monarşi
33. Akarsu, sel, buzul, dalga gibi kaynağını güneşten alan ve sürekli olarak yeryüzünü aşındıran kuvvete ne ad verilir?
a.Toprak Aşındırması b.Erozyon c.İç Kuvvetler d.Dış Kuvvetler