Medeni Kanun‟un 351.maddesinin 1.fıkrasında velâyetin kaldırılması dıĢındaki koruma tedbirlerinin alınmasına neden olan koĢulların değiĢmesi durumunda, 2.fıkrasında ise velâyetin kaldırılması kararının alınmasını gerektiren hallerinde ortadan kalkması durumunda velâyetin ne Ģekilde düzenleneceği hükme bağlanmıĢtır. Genel koruma tedbirlerinin ya da çocuğun yerleĢtirilmesi tedbirinin alınmıĢ olması halinde sonradan mevcut koĢulların daha iyiye ya da daha kötüye gitmesi ihtimali olduğu için değerlendirme de buna uygun yapılacak ve gerekirse daha hafif veya daha ağır önlem alınacak ya da koruma tedbiri tamamen ortadan kaldırılacaktır. Fakat velâyetin kaldırılması tedbirinin alınmıĢ olması halinde bundan daha ağır bir koruma tedbirine karar verilmesi imkânı olmadığından ya velâyetin kaldırılma tedbirinin daha hafif bir tedbirle değiĢtirilmesi ya da bu tedbirin tamamen ortadan kaldırılması ihtimali söz konusu olur845. Çünkü velâyetin kaldırılması mutlak bir hakkı kaybı niteliği taĢımamaktadır846
.
Velâyetin kaldırılması nedeni varlığını sürdürdüğü sürece bu koruma tedbirinin devamı gereklidir. Sebep ortadan kalktığı zaman, velâyetin kaldırılmasına karar veren mahkeme ya re‟sen ya da ana babanın baĢvurusu üzerine velâyetin ana babaya ya da bunlardan birine geri verilmesi Ģeklindeki kararı ile nez‟i sona erdirir. Velâyet hangi sebeple kaldırılmıĢ olursa olsun geri verilmesi için mahkeme kararı gereklidir847
. Velâyetin kaldırılması tedbiri çocuğun korunmasına yönelik olduğu için ancak çocuğun yararının gerekli kıldığı sürece devam edecektir. Söz konusu tedbirin alınması için ağır koĢulların gerçekleĢip gerçekleĢmediği titizlikle araĢtırıldığı gibi, geri verilmesi için de
843
Çelik, s.284.
844 Oğuzman/Dural, s.318. 845 Baygın, Soybağı, s.361.
846 Elçin Grassinger, Alınacak tedbirler, s.200. 847
söz konusu koĢulların ortadan kalkıp kalkmadığı detaylıca araĢtırılmalıdır848. Velâyetin kaldırılmasını gerekli kılan neden ortadan kalkmıĢ olsa da, bu zaman diliminde baĢka bir neden meydana çıkmıĢsa nez kararının kaldırılmasına gerek yoktur849
. Velâyetin geri verilmesi kamu düzenine iliĢkin bir karardır. Bu nedenle sadece çocuğun ana babası değil hem de velâyetin kaldırılması nedenlerinin ortadan kalktığından haberdar olan herkes bunu hakime bildirebilir.
Eski Medeni Kanun‟un 276/II.maddesine göre velâyetin kaldırılması sebebinin ortadan kalkmıĢ olması halinde bile velâyetin kaldırılması kararının kesinleĢmesinden itibaren bir yıl geçmeden velâyetin geri iade edilmesi mümkün değildir. Fakat 4721 sayılı Medeni Kanun böyle bir zaman sınırlaması yoluna gitmemiĢtir. BaĢka bir ifadeyle velâyet herhangi bir süre sınırlamasına tâbi tutulmadan talep üzerine iade edilmelidir850
.
848 Akyüz, Çocuk hukuku, s.307; Elçin Grassinger, Alınacak tedbirler, s.201. 849 Öztan, Aile, s.647.
850
SONUÇ
Çocuk geleceğe dair dileklerin gerçekleĢme anahtarıdır. YaĢamak istediğimiz toplumu yetiĢtirdiğimiz çocuklarla varedebiliriz. Aile toplumun, çocuk ailenin temelidir. Anayasa‟mızın 41 inci maddesinde Ailenin Türk toplumunun temeli olduğu ve eĢler arasındaki eĢitliğe dayandığı belirtilmiĢtir. Bu madde sonucunda çıkaracağımız iki sonuç vardır. Birincisi ailenin toplumun temel taĢı olduğu ve her zaman korunması gerektiği, ikincisi aile içerisinde tarafların kadın-erkek ayrımı yapılmadan eĢit hak ve yükümlülüklere sahip olduğudur. BaĢka bir ifadeyle doğduğu andan itibaren her çocuk ebeveynlerinin velâyeti altındadır ve velâyetin kullanılmasında hiçbir tarafa öncelik tanınmamaktadır.
Farklı dönemlerde çocuğa karĢı sergilenen tutum da farklı olmuĢtur. Bazen çocuk aile için taĢınması güç yük olarak görüldüğü halde, bazen vazgeçilmesi zor iĢ gücü haline gelmiĢtir . Sonuç itibariyla çocuk her zaman toplumun ilgi odağı olmuĢtur. Eski dönemlerde çocuk haklarından ya da velâyetin ebeveynin değil, çocuğun hakkı olması gerçeğinden bahsetmek elbette ki imkânsızdı ve hatta çocuklarla kölelerin hayat standartları arasında “gözle görünemeyecek derecede az” fark vardı. Çocuk haklarının hukuk sistemine hayvan haklarından sonra dahil olduğu gerçeği aslında durumu açıklayacak niteliktedir. Önceler babanın çocuk üzerindeki egemenliği istisnasız olarak kabul edilmekte, sonraki dönemlerde ise nadiren de olsa gerçekleĢen boĢanma hallerinde velâyetin verilmesi için en uygun taraf baba olarak görülmekteydi. Sanayi devrimi sonrasında bu karine gücünü “duyarlı yıllar” diye isimlendirilen doktrine karĢı kaybetti ve velâyetin anneye verilmesi çocuğun yararına daha uygun bulunmaya baĢlandı. Zamanla boĢanmada kusur faktörü ortaya çıktı ve velâyetin tevdii zamanı dikkate alınan ölçüte dönüĢtü.
Modern hukuk sistemlerine göre velâyet ana ve babaya eĢit olarak tanınan, ana babanın isteğine bağlı olmadan çocuğun belli bir yaĢa ulaĢmasıyla kendiliğinden sona eren, karı koca olmanın değil, ana baba olmanın sonucu olarak görülen hak- yükümlülük, hatta sorumluluktur. Medeni Kanun da velâyetle ilgili maddelerde “velâyet
hakkı” değil, “velâyet” kelimesini kullanmaya özen göstermiĢ; dolayısıyla velâyetin
sadece bir hak değil, yükümlülük de ifade etdiğinin farkında davranmıĢtır. Böylece eski hukuk sistemlerinden farklı olarak velâyet kiĢi üzerinde mutlak bir hakkı ifade etmemekte, kiĢilik haklarına sahip olan çocuğun kendi kararlarını kendi alma becerisine eriĢene kadar onu korumayı amaçlamaktadır. Bu süreç içerisinde velâyetin
görevsel olarak bölünmesi, yani bazı hakların anaya bazılarının babaya bırakılması çocuk için sakıncalı bulunmaktadır.
Velâyet hakkı çocuğun yüksek yararı ilkesi çerçevesinde kullanılmaktadır. Bu ilke ana babanın çocuğu, hakkın objesi olarak değil sahibi olarak görmesini, kiĢiliğine saygı göstermesini, kendisini ilgilendiren konularda görüĢünün alınmasını ve kiĢiliğinin çeĢitli yanlarının geliĢtirilmesini sağlamaktadır. Söz konusu ilke ebeveynlerin çocuk hakkında birincil karar verme yetkisinin sınırlarını belirlemekle birlikte, velâyetin hangi yönde kullanılması gerektiğine dair yol göstericidir. Çocuk yararı bir haktan ziyade hakların gerçekleĢtirilmesi kılavuzudur. Çocuğun yüksek yararı ilkesi kapsamında onun kiĢisel görüĢünün alınması hem ana babanın kiĢiliğinden bağımsız bir kiĢilik olarak kabul edilmesi hem de yaĢı ile düz orantılı olarak zihinsel olgunluğa ulaĢmasının temin edilmesi anlamına gelmektedir. Özellikle boĢanma zamanı dinlenecek yaĢta olan çocuğun dinlenmesi gerektiği düĢüncesi Yargıtay tarafından da benimsenmiĢtir. Çocuğun görüĢlerine biçilecek değer onun yaĢı, olgunluk düzeyi ve idrak gücü ile iliĢkilendirilmiĢtir.
Evlilik birliği içerisinde doğan çocuk ana babasının velâyeti altına girecek, bu kiĢiler velâyeti birlikte kullanma hakkı elde edecekler. Velâyetin birlikte kullanılması, ana babanın onun içeriğini teĢkil eden hak ve yükümlülükleri birlikte icra etmeleri, önemli konularda fikir alıĢ veriĢinde bulunarak nihai karar almaları anlamına gelmektedir. Medeni Kanun ana baba arasında velâyetin kullanılması konusunda anlaĢmazlık yarandığı takdirde hangi yolun izleneceğine dair özel bir hüküm getirmemiĢ olsa da doktrinde ağır basan görüĢ, ciddi bir uyuĢmazlık halinde hakime baĢvurmanın en isabetli yol olduğunu kabul etmektedir.
TMK‟nın 337/I.maddesi gereği çocuğun doğması anında ana baba evli değilse doğumla birlikte çocuğun velâyeti anaya ait olur. Bu hükümle birlikte evlilik dıĢında doğan çocukla biyolojik babası arasında soybağı kurulmuĢ olsa bile babanın velâyet hakkı istisna edilmektedir. Böylece birlikte velâyetin yasa tarafından kabul edilmemesi ilk olumsuz sonuçlarını evlilik dıĢı iliĢkiden doğan çocuklar üzerinde göstermektedir. Öncelikle sırf çocuğun ana babasının evli olmadığı gerekçesine dayanarak evlik birliği içinde doğan çocuklar için geçerli olan birlikte velâyetin bu çocuklar hakkında uygulanmaması eĢitlik ilkesine aykırıdır. Ayrıca hem evlilik dıĢı doğan çocuğun anasıyla hem de evlilik içinde doğan çocuğun babasıyla karĢılaĢtırdığımız zaman evlilik dıĢı doğan çocuğun babasının velâyete sahip olma açısından farklı muameleye maruz bırakıldığı kesindir. Bu konuda yapılması gereken mevcut hükümde düzenleme
yaparak, tanıma veya mahkeme yoluyla baba ile çocuk arasında soybağının kurulması durumunda, ana babanın ortak talebi üzerine çocuğun da yararına uygun düĢerse mahkemeye birlikte velâyete karar verme yetkisi tanımaktır.
Ayrılık ve ortak hayata ara verilmesi halinin gerçekleĢmesi evlilik birliğinin sona ermesi anlamına gelmediği için çocuğun velâyeti taraflardan birine verilebileceği gibi ortak velâyete de hükmedilebilir. Kanunkoyucunun bu tutumu bir nebze de olsa boĢanma zamanı birlikte velâyet sorununa ıĢık tutâbilecek niteliktedir. Kanunkoyucu çocuğun esenliği açısından kargaĢanın daha çok olduğu, çocuğun daha büyük ihtimalle silah olarak kullanılabileceği ayrılık halini, artık her Ģeyin sonuçlandığı, evlilik birliğinin sona erdiği, anlaĢmazlığın karara bağlandığı boĢanma halinden daha az tehlikeli görmüĢtür. Dolayısıyla Medeni Kanun birlikte velâyete olanak tanınmasını evlilik birliğinin mevcutluğu koĢuluna bağlamıĢtır. Çocuğun velâyetinin ana babasının medeni halinden soyutlanması gerektiğini savunan görüĢlerin ağırlık kazandığı günümüzde söz konusu tutumun benimsenilmesi çağdaĢ hukuka aykırıdır.
BoĢanma halinde müĢterek çocukların velâyetinin kime bırakılacağı hakimin takdirindedir. Bu durumda velâyet ya ana veya babadan birine tevdii edilecek ya da vesayet yoluna gidilecektir. Bazı görüĢlere göre velâyetin bırakılmaması söz konusu taraf için velâyetin kaldırılması anlamına gelmemektedir. Dolayısıyla velâyetin düzenlenmesi olarak algılanmalıdır. Kanımızca, velâyet verilmeyen tarafın sonradan koĢullar oluĢtuğu halde diğer taraftan velâyetin kaldırılması için dava hakkına sahip olmasını, ya da velâyet nez edilince çocuğun Ģahsı üzerindeki tüm yetki ve ödevlerin sona ermeyeceğini ileri sürerek velâyet tevdii edilmeyen tarafın velâyet hakkının ortadan kalkmadığı görüĢü ispat edilemez. Sonuç itibariyla velâyete sahip olmayan taraf çocuk üzerindeki haklardan mahrum bırakılmakta, ama yükümlülükler taĢımaya devam etmektedir. Aynı velâyet kendisinden nez edilen taraf gibi. Çocuğu ebeveynlerinden birinden mahrum bırakmakla “eşinden boşanabilirsin ama ebeveynlikten
boşanamazsın” Ģeklindeki varsayımı kenara atıp, herhalükarda tarafların birinden
çocuğu hakkında karar verme yetkisini almak hem bu taraf için hem de çocuk için olumsuz sonuçlara yol açar.
Çocuğun korunması esas itibariyla velâyet hakkına sahip kiĢilerin görevi olduğu için yapılacak müdahelenin ağırlık derecesi çocuğun menfaatine yönelik tehlikenin sebebine bağlı olarak belirlenir, velâyete gereğinden fazla müdaheleye yol verilmez. Kanunkoyucu çocuğun korunması tedbirlerini hafiften ağıra doğru sıralamıĢ, velâyetin kaldırılmasını en ağır tedbir olarak belirlemiĢtir. Bu koruma tedbiri ana ve/veya babanın
Ģahsına yönelik yaptırım olmaktan ziyade çocuğun çıkarlarının korunmasını amaçlamaktadır. Velâyetin kaldırılması kararı yalnızca hakkında bu önlem alınan çocuğu değil, mevcut diğer çocukları ve ileride doğacak çocukları da kapsamaktadır. Bu noktada belirtilmelidir ki, velâyetin kaldırılması nedenleri içerisinde boĢanmanın belirtilmemesine dayanarak velâyet bırakılmayan tarafla velâyeti kaldırılmıĢ tarafın hukuki durumunun farklı olduğunu savunmak yanlıĢ olur. BoĢanma sonucunda velâyet kendisine bırakılmıĢ tarafın ölmesi halinde velâyetin kendiliğinden diğer tarafa geçmeyeceği gerçeği boĢanmanın da bir nez nedeni olduğunu ıspatlar niteliktedir.
Çocuk ve ana-baba arasındaki iliĢkinin duygusal boyutu herzaman daha önceliklidir. Her çocuk güven dolu bir ortamda büyümek, haklarına ve kiĢiliğine saygı duyularak yetiĢtirilmesini ister. Belli bir yaĢa kadar haklarının ve özgürlüklerinin farkında olmasa da, bu durum onlara sahip olduğu gerçeğini değiĢtirmez. Olgunluk düzeyinin ve yaĢının yeterli olmaması nedeniyle bağımsız olarak kendi kararlarını veremeyen çocuk, bu süreçte ebeveynlerine emanet edilmiĢtir. Fakat oldukça geniĢ hak ve yetkileri barındıran velâyet ana-babanın kendi çıkarı için kullanıma verilmiĢ bir araç değil, çocuğun yetiĢtirilme hakkından doğan bir sorumluluktur.
KAYNAKÇA
ABĠK, Yıldız: “ Türk Medeni Kanunundaki Hükümler ve Çocuk Hukukundaki Temel Ġlkeler Çerçevesinde Velayette Çocuğun Yararı”, Prof. Dr. ġener Akyol‟a Armağan, Ġstanbul 2011, s.1-73.
AĞIRBAġLI, ġennur: “Avrupa Ġnsan Hakları SözleĢmesi Çerçevesinde Din ve Vicdan Özgürlüğü”, TBB Dergisi, 2012, s.83-102.
AKINCI, ġahin: Roma Hukuku Dersleri, Konya 1999.
AKINTÜRK, Turgut: Türk Medeni Hukuku, Yeni Medeni Kanuna UyarlanmıĢ Aile Hukuku, YenilenmiĢ 9. Bası, Ġstanbul 2004.
AKINTÜRK, Turgut/ATEġ KARAMAN, Derya: Türk Medeni Hukuku- Aile Hukuku, 6098 Sayılı Yeni Borçlar Kanununa UyarlanmıĢ 15. Baskı, II.Cilt, Ġstanbul 2013.
AKKURT, Sinan Sami: “Çocuğun kiĢiliğinin korunması ve velayetin belirlenmesinde çocuğun menfaati olgusu”, Prof Dr. Rona Serozan'a Armağan, I. Cilt, Ġstanbul 2010, s.91-120.
AKYÜZ, Emine: Hakimin Velayet Hakkına Müdahelesi, YayınlanmamıĢ Doktora Tezi, Ankara 1974(Akyüz, Müdahele).
AKYÜZ, Emine: Medeni Kanuna Göre MüĢterek Hayatın Tatili, Ayrılık ve BoĢanmada Çocuğun Korunması, AÜEBF Yayını No:125, Ankara 1983(Akyüz, Ayrılık).
AKYÜZ, Emine: Çocuğun Güvenliği Sorunu, Ankara 1991(Akyüz, Sorun).
AKYÜZ, Emine: “Medeni Kanunun Velâyete ĠliĢkin Hükümlerinin Çocuk Hakları SözleĢmesi ve Ġsviçre Medeni Kanunu IĢığında Değerlendirilmesi”, Cumhuriyet‟in 75. Yıl Armağanı, Ġstanbul 1999, s. 647-672(Akyüz, SözleĢme).
AKYÜZ, Emine: Ġnsan Hakları Eğitim Dizisi - Ulusal ve Uluslararası Hukukta Çocuğun Haklarının ve Güvenliğinin Korunması, Milli Eğitim Basımevi, Ankara 2000(Akyüz, Güvenlik).
AKYÜZ, Emine: “ Velayet ve Çocuğun Korunması”, Prof. Dr. Ali Naim Ġnan‟a Armağan, Ankara 2009, s.11-156(Akyüz, Korunma).
AKYÜZ, Emine: Çocuk Hukuku- Çocukların Hakları ve Korunması, GeniĢletilmiĢ 5. Baskı, Ankara 2016(Akyüz, Çocuk hukuku).
APAYDIN, Eylem; “Ortak Hayata Son Verilmesi Sonrası Ortak Velayet Hususunda Yasal Düzenleme gereği”, Ġnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi-ĠnHFD, Cilt:9, Sayı:1, Yıl:2018, s.445-476.
ARABACI PĠġKEN, Gülistan: BoĢanmanın Çocuklar Bakımından Sonuçları, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2008.
ARAS, Bahattin: BoĢanmanın Çocukların Yönünden Sonuçları, Adalet Dergisi, Sayı:28, Yıl:2007, s.280-285.
ARSEBÜK, Esat: Medeni Hukuk Cilt: II. Ankara: Recep Ulusoğlu Basımevi 1940. AYTAÇ, Mehlika: “Çocuğun Yargısal Süreçte GörüĢlerini Ġfade Etme ve Katılım Hakkı Yönünden Çocuk Haklarının Kullanılmasına Dair Avrupa SözleĢmesi”, Adalet Dergisi, Sayı:11, Yıl:93, Nisan 2002.
ASLAN, Betül: Devletin Temel Amaç ve Ödevleri IĢığında Öznel GeliĢme Hakkı, Ġstanbul 2009.
BAKTIR ÇETĠNER, Selma: Velayet Hukuku, Ankara 2000(Baktır Çetiner, Velayet). BAKTIR ÇETĠNER, Selma: Aile Mahkemeleri, Yetkin Yayınları, Ankara, 2003(Baktır Çetiner, Aile).
BAYGIN, Cem: “Kan Bağına Dayanan Soybağı”, AÜEHFD., Cilt: VI, Sayı:1-4, Erzincan 2002 (Baygın, Kan bağı).
BAYGIN, Cem: Soybağı Hukuku, Ġstanbul 2010 (Baygın, Soybağı).
BELGESAY, M.ReĢit: Türk Kanunu Medenisi ġerhi, C.2, Aile Hukuku, 3.Bası, Ġstanbul 1949.
BERKĠ, ġakir: “Türk Medeni Kanununda Küçüklerin Ehliyeti”, AÜHFD, 1967, Sayı:.1-4 (Berki, Ehliyet).
BERKĠ, ġakir: Türk Medeni Kanununda Velayetin Küçüğün ġahıs ve Malları Bakımından ġumûlü, Ankara 1970 (Berki, ġahıs ve malları).
BĠNGÖL, Ediz: “ BoĢanmıĢ Çiftlerin Ortak Velayet Hakkının Türk ve Ġsviçre Hukukları Bakımından KarĢılaĢtırılması”, Ġstanbul Barosu Dergisi, Cilt:88, Sayı:2, Yıl: 2014, s.276-312AKTIR Selma, Aile Mahkemeleri, Ankara 2003.
BOZKURT, Ġkbal: Velinin Velayetten Doğan Hak, Görev ve Yetkileri”, Yüksek Lisans Tezi, Ġstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ġstanbul 2010.
BULUT, Harun: Aile Hukukunda Velayet (Çocukla KiĢisel ĠliĢki Kurulması) ve Nafaka Davaları, 1.Bası, Ġstanbul 2007.
BÜYÜKTANIR, Tahir: “Türk Medeni Kanunu DeğiĢiklikler ve Yeni Düzenlemelere ĠliĢkin Açıklamalar”, ABD. 2002-2, Ankara 2002.
CANSEL, Erol: “BoĢanmanın Dayandığı Hukuki Esaslar”, Ankara Hukuk Fakültesi Ellinci Yıl Armağanı, 1925-1975, II. Cilt, 37. BoĢanma Hukuku Haftası, Ankara: Sevinç Matbaası 1977, Web: http://kitaplar.ankara.edu.tr/dosyalar/pdf/385.pdf adresinden 13 ġubat 2018‟de alınmıĢtır.
CEYLAN, Ebru: Türk ve Ġsviçre Hukukunda BoĢanmanın Hukuki Sonuçları, Ġstanbul 2006.
ÇAKIN, Akın: Evlilik Birliğinin Temelden Sarsılması Nedeniyle BoĢanma, Ankara 1999.
ÇELĠK, Cemil: “ Velayetin Kaldırılması”, AÜHFD, Cilt: 54, Sayı: 1, Yıl: 2004, s.255- 309.
ÇELĠKEL, Serdar: BoĢanmanın Çocuklara ĠliĢkin Hukuki Sonuçları, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale 2006.
DEMĠRCĠ, Günseli: Türk Medeni Hukuku‟nda Çocuğun Korunması, Yüksek Lisans Tezi, SelçukÜniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2010.
DEVELLĠOĞLU, Ferit: Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Sözlük, Ankara 2001, s.1145 ġAFAK, Ali: Ansiklopedik Hukuk Sözlüğü, GüncelleĢtirilmiĢ ve Gözden GeçirilmiĢ 4. Bası, Ankara 2002.
DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan: Türk Özel Hukuku C.II, KiĢiler Hukuku, 8. bası, Ġstanbul 2006.
DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan/GÜMÜġ, Mustafa Alper: Türk Özel Hukuku, III.Cilt Aile Hukuku, 10. Baskı, Ġstanbul 2015.
EDĠS, Seyfullah: Medeni Hukuka GiriĢ ve BaĢlangıç Hükümleri, Ankara 1987.
EGGER, A: Aile Hukuku , Çev. Tahir Çağa, Yeni Cezaevi Basımevi, Ankara 1949. ELÇĠN GRASSĠNGER, Gülçin: Türk Medeni Kanununda Yer Alan Velayet Hükümleri Kapsamında Küçüğün KiĢi Varlığının Korunması Ġçin Alınacak Tedbirler, Ġstanbul 2009 (Elçin Grassinger, Alınacak Tedbirler).
ELÇĠN GRASSĠNGER, Gülçin: “Çocuğun Menfaati Gereği GörüĢünün Alınmaması Gereken Durumlar”, Prof.Dr. Rona Serozan‟a Armağan, Cilt:1, XII Levha, Ġstanbul Eylül 2010, s.823-846 (Elçin Grassinger, Çocuğun menfaati).
ELÇĠN GRASSĠNGER, Gülçin: “Türk ve Ġsviçre Aile Hukukundaki DeğiĢikliklerin Değerlendirilmesi”, BahçeĢehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof.Dr. Özer Seliçi‟nin Anısına Armağan, Cilt:11, Sayı: 145-146, Eylül-Ekim 2016, s.49-57(Elçin Grassinger, Türk ve Ġsviçre).
ERLÜLE, Fulya: “Çocuk ile KiĢisel ĠliĢki Kurulması”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk AraĢtırmaları Dergisi, C. 16, S. 3-4, Ġstanbul 2010.
ERTAġ, ġeref: “Yeni Medeni Kanunumuzda Velinin Çocuk Malları Üzerindeki Tasarruf Yetkisi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:9, Özel Sayı, 2007.
FRANCIS, “The Confused Constitutional Status and Meaning Parental Rights” 22 G.A Law Review 1988.
GEMALMAZ, Burak: Avrupa Ġnsan Hakları SözleĢmesinde ve Türk Hukukunda Çocuğun Bedensel Cezaya KarĢı Korunması, Ġstanbul 2005 (Gemalmaz, Korunma). GEMALMAZ, Semih: Çocuk ve Genç Haklarına ĠliĢkin Ulusalüstü Belgeler, Ġstanbul Barosu Yayınları, Ġstanbul 2002 (Gemalmaz, Ulusalüstü Belgeler).
GENÇCAN, Ömer Uğur: Öğreti ve Uygulamada BoĢanma, Tazminat-Nafaka (Bilimsel Açıklama, Ġçtihatlar ve Ġlgili Mevzuat), I. Cilt, Ankara 2000 (Gençcan, Öğreti).
GENÇCAN, Ömer Uğur: “Ortak Velayet” Ġzmir Barosu Dergisi 8 Mart 2017 Özel Sayısı,http://www.izmirbarosu.org.tr/pdfdosya/8-mart-2017ozelbulten20173813332417. pdf, s.24-30 (Gençcan, Ortak velayet).
GÖKTÜRK, Ülkü: BoĢanma, Çocuk ve Ergin Psikiyatrisi, ĠÜ Tıp Fakültesi, Ġstanbul 2000.
GÖRGEÇ, BaĢak: Türk Medeni Kanunu‟nda Velayet Hükümleri ve Özellikle Çocuğun Korunması, Yüksek Lisans Tezi,Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ġstanbul 2011.
GÜNEġ CEYLAN, Seldağ: Roma Hukukundan Günümüze Velayet Vesayet Hukuku, Ankara 2004.
GÜNEġLĠOĞLU, Filiz: BoĢanma ve BoĢanmanın Hukuki Sonuçları”, Yüksek Lisans Tezi, BahçeĢehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ġstanbul 2009.
GÜRSOY Serhan /BULUT Harun: Aile Mahkemeleri Uygulaması, 1.Baskı, Ġstanbul 2004.
HATEMĠ Hüseyn: Aile Hukuku I (Evlilik Hukuku), Vedat Kitapçılık, Ġstanbul 2005.
HAUSCHILD, Luise: “Reforming the Law on Parental Responsibility”, International Survey of Family Law, 2014.
HELVACI, Ġlhan: Türk Medeni Kanununa Göre Mirasın Reddi, Ġstanbul 2002 (Helvacı, Mirasın reddi).
HELVACI, Serap: “KiĢiliğin Korunması ve Vesayet Hukuku, Prof. Dr. Erdoğan Moroğlu‟na 65. YaĢ Günü Armağanı, Ġstanbul 1999 (Helvacı, KiĢiliğin korunması). HELVACI, Serap: Gerçek KiĢiler, Ġstanbul, 2006 (Helvacı, Gerçek kiĢiler).
HODGKIN, Rachel/NEWELL, Peter: Implementation Handbook for the Convention on the Rights of the Child, Fully Revised Edition, United Nations Children‟s Fund, 2002.
ĠMAMOĞLU, Hülya; “Yeni Medeni Kanundaki Düzenleme ve Velayete Hakim Ġlkeler Çerçevesinde Tedip Hakkının Değerlendirilmesi”, AÜHFD, Cilt:54, Sayı:1, 2005, s.165-189 (Ġmamoğlu, Tedip hakkı).
ĠMAMOĞLU, Hülya: “ Çocuğun KiĢiliğinin Ana Babaya KarĢı Korunması”, AÜHFD, Cilt: 54, Sayı:2, Yıl: 2005, s. 183-218 (Ġmamoğlu, Korunma).
ĠNAN, Ali Naim: Çocuk Hukuku, Ġstanbul 1968 (Ġnan, Çocuk hukuku).
ĠNAN, Ali Naim: “ Medeni Hukukta Velayet, Vesayet ve Kayyumluk” , Ġstanbul Barosu Dergisi, 69/1- 2-3, 1995 (Ġnan, Velayet).
JON ELSTER: Solomonic Judgements: Against the Best Interest of the Child, 54 U. CHI. L.
REV. 1, 23–24, 1987.
KABOĞLU, Ö. Ġbrahim: Özgürlükler Hukuku, 6. Baskı, Ankara 2002.
KARABACAK, AyĢegül: EĢlerin Çocuk Üzerindeki Velayet Hakkı, Yüksek Lisans Tezi,
Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ġstanbul 2006.
KARACA, Hilal: Velayetin Kapsamı ve Hükümleri, Seçkin Yayıncılık, Temmuz 2015. KARAKUġ, Sedat: Anne-Babası BoĢanmıĢ ve BoĢanmamıĢ Çocukların Depresyon Düzeylerinin Ġncelenmesi ve Okul BaĢarısına Yansıması, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ġzmir 2003.
KARAYAKALI, Gökhan: Velayet Hakkının Kullanılmasına ĠliĢkin Hukuki Sorunlar ve Özellikle Koruyucu Aile Uygulaması, Yüksek Lisans Tezi, Ġstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi, Ġstanbul 2009.
KEÇER, Sevda: BoĢanmalarda Çocuğun KiĢi Varlığının Hukuksal Açıdan Korunması. Yüksek Lisans Tezi, Ġstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ġstanbul 2010. KILIÇOĞLU, Ahmet: “ Medeni Kanun Açısından Kadın-Erkek EĢitliği”, ABD, Sayı:1, Yıl:48, Ankara 1991 (Kılıçoğlu, Kadın-erkek eĢitliği).
KILIÇOĞLU, Ahmet: Aile Hukuku, 1. Basım, Turhan Kitabevi, Ankara, 2015 (Kılıçoğlu, Aile).
KIRCA, Çiğdem: Örtülü (Gizli) BoĢluk ve Bu BoĢluğun Doldurulması Yöntemi Olarak Amaca Uygun Sınırlama (Teleologısche reduktion), AÜHFD, Cilt:50, Sayı: 1, 2001, s.91-119.
KĠREMĠTÇĠ, Müge: BoĢanma Sürecinde MüĢterek Velayet ve Toplumsal BakıĢ Açısı, Doktora Tezi, Ġstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü, Ġstanbul 2014.