ORTA ÇAĞ İSLAM TARİHİ
2. Vakili Has: Saraya ait bütün işlerle ilgilenir
Emir-i Şikar: Hükümdarın av işlerini organize eder.
Ferraşan: Müstahdem
Bazdar: Hükümdarın av kuşlarından sorumludur.
Hares Emiri: Devlete ve hükümdara karşı suç işle-yenleri yakalayıp cezalandıran görevlidir.
(Cevap A)
3. Avrupa saraylarında, Fatih Sultan Mehmet’ten ayır-mak için “Küçük Türk” diye adlandırılan Uzun Ha-san’dır. Uzun Hasan ise Akkoyunlu Devleti’nin hü-kümdarıdır. Uzun Hasan, 1473’te Fatih’le yaptığı Ot-lukbeli Savaşı’nı kaybetmiştir.
(Cevap C)
4. Abbasi Halifesi Nasır Lidnillah, I. İzzettin Keykavus’un fütüvvet teşkilatına kabulüyle ilgili merasimleri yeri-ne getirmek üzere meşhur alim Sühreverdi’yi elçi ola-rak Anadolu’ya gönderdi. Fütüvvet teşkilatının nizam-namesini hazırlamış olan Sühreverdi için Selçuklu sarayında sultan, devlet büyükleri ve komutanların katıldığı bir tören düzenlendi. Bu merasimde I. İzzed-din Keykavus’a fütüvvet elbisesi giydirildi.
(Cevap E)
7. Aydınoğulları Dönemi’nde yaşamış ünlü tabip Hacı Paşa’dır. Kutbettin Şirazi ise Sivas kadılığı yapmış olup Felsefe, Coğrafya ve Astronomi ile ilgili eserle-ri vardır. II. öncülde yer alan ifade doğru değildir. Fa-kat I. ve II. öncülde yer alan ifadeler doğrudur.
(Cevap B) 6. • Dilmaçoğulları – Bitlis ve Erzen çevresi
• Yınaloğulları – Diyarbakır
• Çubukoğulları – Harput (Elazığ)
• Saltuklular – Erzurum
• Kızılarslanoğulları – Siirt ve çevresinde kurulmuştur.
(Cevap D) 5. • Konya – Dar-ül mülk (Payitaht)
• Kayseri – Dar-ül feth (Fetih Beldesi)
• Antalya –Dar-us sugur (Uc, hudud şehri)
• Bayburt – Dar-ül celal (Ululuk şehri)
• Sivas – Dar-ül Âlâ (Yücelik Beldesi)
(Cevap B)
8. • Malatya – Dar-ül Rifa (Asalet Şehri)
• Amasya – Dar-ül İzz (İzzet ve şeref şehri)
• Tokat – Darün Nusret (Yardım şehri)
• Ahlat – Kubbet-ül İslam (İslam’ın Kubbesi)
• Ankara – Dar-ül Hısım (Müstahkem Belde) (Cevap D)
ORTA ÇAĞ İSLAM TARİHİ
KOZMİK ODA
KOZMİK ODA • SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİwww.kozmikoda.com.tr
9. Her üç öncülde yer alan ifade de doğrudur. Çarhna-me halka tasavvuf ve ahlaki öğüt verÇarhna-mek için yazıl-mıştır. Müsamere tül Ahbar Moğolların Anadolu’yu işgalini anlatır. Makalat ise Bektaşiliğin başucu kita-bıdır.
(Cevap A)
10. Sultan Melikşah, Ömer Hayyamı 1075 yılında İsfa-han’a davet etmiş ve Ebu Hatim İsfizari, Meymun el-Vasıtı, Abdurrahman Haris ve Muhammed Hazin-den oluşturulan heyetin başına getirmiştir. 1083 yı-lında burada kurulan rasathanede bu heyet gözlem-ler yaptı ve Zic-i Melikşahî ile Celali Takvimini hazır-ladılar. Fakat yine Selçuklular Dönemi’nde yaşamış matematik, astronomi ve coğrafya alimi olan El-Ha-raki bu heyet içinde yer almamıştır.
(Cevap D)
11. Her üç isim de Gazneliler Dönemi’nde faaliyette bu-lunmuştur. Meşhur tarihçi Utbi Sultan Mahmud’un hizmetinde çalıştı. O, Kitanbü-l-Yemini adlı eserinde Sebüktegin ve Mahmut devirlerini kaleme almıştır.
Yine Türkleri öven Kitabü Tafzili-Etrak adlı eserin ya-zarı İbn-i Hassul da Sultan Mahmud ve Mesud’un döneminde görev yapanlardandır. Sultan Mahmud Biruni’yi Harizm’den Gazne’ye getirterek hizmetine almıştır.
(Cevap E)
12. Yusuf Has Hacib eserini, Balasagun’da yazmaya baş-lamış, Kaşgar’a giderek 1069 yılında orada tamam-layıp Doğu Karahanlı hükümdarı Tabgaç Uluğ Buğ-ra KaBuğ-ra Han’a (Hasan bin Süleyman Arslan) sunmuş-tur. Bu eser edebi mahiyette Türkçe (Hakaniyye Türk-çesi) kaleme alınan, manzum ve mensur nüshaları bulunan nasihatname ya da siyasetname türü bir kla-sik eserdir. Yusuf Has Hacip ödül alarak Uluğ Hacip tayin edilmiştir.
(Cevap E)
13. Yatgak ve Turgak gibi kavramlar Karahanlılarda as-keri alan ile ilgilidir. Saray muhafızlarından yatgak-lar, sarayın gece nöbetini tutmakla görevli idiler. Gün-düz nöbetini tutanlara ise turgak denmekte idi. On-lar hakanı sadece sarayda değil, saray dışında da korunmakla mükelleftiler.
(Cevap C)
14. Peçenekler, İstanbul’u almak isteyen Çaka Bey ile anlaştılar. Buna göre Peçenekler karadan, Çaka Bey denizden İstanbul’u kuşatacaktı. Bizans bu tehlike-den kendini başka bir Türk kavmi olan Kıpçakların yardımıyla kurtardı. Kıpçaklarla anlaşan Bizans kar-şısında Peçenekler ağır yenilgi aldılar.
(Cevap E)
15. 1211’de vuku bulan Alaşehir Savaşı Anadolu Selçuk-luları’nın Anadolu’daki ezeli rakibi Bizanslılar ile ya-pılan son muharebesidir. Selçuklu sultanının sava-şın sonunda, bir ihmal sonucu şehit düşmesi Laska-ris’in galip geldiğini gösteriyor. Ancak anlaşma şart-larına bakıldığında Laskaris’in bu durumdan yarar-lanacak güce sahip olmadığı anlaşılmaktadır. Bu olaydan, yani Alaşehir Savaşı’ndan sonra Selçuklu sultanları batıyı hedeflerinden çıkarmışlardır. 1243 yılından sonra da Moğol baskısı artmıştır.
(Cevap B)
16. Soruda verilen eşleştirmelerden sadece III. öncülde yer alan ifade doğrudur. Sinop’un fethi I. İzzeddin Keykavus Dönemi’nde, Alaşehir Savaşı ise I. Gıya-seddin Keyhüsrev zamanında gerçekleşmiştir.
(Cevap C)
ORTA ÇAĞ İSLAM TARİHİ
KOZMİK ODA
KOZMİK ODA • SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİwww.kozmikoda.com.tr
1. Fustat Ulu Camii – İhşidler eşleştirmesi yanlıştır. Çün-kü Fustat Ulu Camii Tolunoğullarına aittir. Tolunoğlu Ahmed, 870 yılında Mısır Fustat’da büyük meydan-lı el Katayi şehrini kurmuş, burada bir hastane, su kemerleri, değirmen ve hamam yapılarıyla Tolunoğ-lu/Fustat Ulu Camii’ni (876–879) inşa ettirmiştir. II.
ve III. öncüllerde yer alan eşleştirmeler ise doğrudur.
(Cevap D)
2. Anadolu Selçuklu Sultanı II. Süleymanşah, 1202 se-nesinde Gürcistan seferine çıktı. Süleymanşah 25 Mayıs 1202’de Erzurum önlerine geldi. Kendisini kar-şılamaya gelen Saltuklu Beyi Melikşah’ı yakalatıp hapsettirdi. Sultanın Erzurum’a kendi kardeşi Tuğ-rulşah’ı tayin etmesi üzerine Saltuklu Beyliği sona er-di.
(Cevap B)
3. Her üç gelişme de I. Gıyaseddin Keyhüsrev Döne-mi’ne aittir. 1207 yılında Haçlı destekli İtalyan Aldob-randini’nin elinden Antalya alındı. 1211 tarihinde ya-pılan Alaşehir Savaşı da Keyhüsrev dönemine ait olup sultan bu savaşta şehit düşmüştür. Ayrıca I. Key-hüsrev Kayseri’de 1207 yılında kız kardeşi Gevher Nesibe adına bir tıp medresesi ve darüşşifası yap-tırmıştır.
(Cevap C)
4. Anadolu Selçuklu Devleti 1308 yılında II. Mesut’un ölümüyle sona ermiştir. B, C, D ve E seçeneklerinde yer alan beylikler 1308 yılından önce kurulmuştur.
Fakat Dulkadiroğlu beyliğinin kuruluş tarihi 1337’dir.
Dulkadiroğulları, Maraş ve Elbistan civarında ortaya çıkmış bir Türkmen beyliğidir. Oğuzların Bozok kolu-na bağlı olan Dulkadirli Türkmenlerinin reisi Zeyned-din Karaca, Eretna Devleti’nden Elbistan’ı alarak bey-liğini kurmuştur. (1337)
(Cevap A)
5. Tolunoğulları, Akşitler, Eyyubiler ve Memlükler Mısır-da kurulan Türk devletleridir. Ancak Babürler Mısır’Mısır-da değil, Hindistan’da kurulmuştur. Babür Devleti, Hin-distan’ın büyük bir kısmına hakim olmuş, burada İs-lamiyetin gelişmesinde önemli rol oynamıştır. Tac Ma-hal gibi günümüze ulaşan eserler oluşturmuşlardır.
İngiltere’nin Hindistan’a yerleşmesiyle, İngiliz sömür-ge devletinin bir parçası durumuna sömür-gelmişlerdir.
(Cevap B)
6. Urfa’nın İmameddin Zengi tarafından fethi İslam dün-yası için ne kadar büyük bir sevinç kaynağı oldu ise Hristiyan dünyası için o denli bir üzüntü ve korkuya sebep oldu. Yakındoğu’da sadece varlıklarını sürdür-me mücadelesi versürdür-mek zorunda kalacak olan Haçlı-lara yardım için krallar idaresinde İkinci Haçlı Seferi düzenlenmiştir.
(Cevap E)
7. Selçuklu sultanları ne kadar güçlü olursa olsun Sün-ni İslam dünyası üzerinde meşruiyetiSün-ni kabul ettir-mek, dolayısıyla etkili olabilmek için otorite sahibi olan Abbasi halifesinin sultanlığını onaylamasına ih-tiyaç duymaktaydı. Bu durum sultana hem içerideki rakibi şehzadelere hem de komşu devlet başkanla-rına karşı büyük bir imtiyaz sağlamaktadır. Ayrıca im-paratorluğun Müslüman halkı üzerinde de itaatin sağ-lanması açısından önemlidir.
(Cevap D)
8. Türk devletlerinde şehzadeler ne kadar sultanın oğ-lu veya kardeşi olsalar da aynı zamanda rakipleridir.
Tabiatı gereği sadakat ve süre düzensizdir. Tabiliğin en başta gelen ve yaygın olan göstergesi bölgesin-de okunan hutbelerdir. Daha sonra eğer bastırma hakkı tanınmışsa para bastırmaktır. Diğer tabilik yü-kümlülükleri vergi ödeme, istendiğinde asker gön-derme, çocuklarından bir ya da birkaçını saraya re-hin gönderme şeklinde sayılabilir.
(Cevap E)
ORTA ÇAĞ İSLAM TARİHİ
KOZMİK ODA
KOZMİK ODA • SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİwww.kozmikoda.com.tr
9. Sultana mahsus olan her şey zamanla doğal olarak onun sembolü haline gelmiştir. Taç ve taht sadece sultana ait alametlerdir. Sultanlığın sembolleri ara-sında unvan, hutbe, para bastırma, nevbet, tuğra ve tevki, ok, yay, sancak, otağ, tıraz, hil’at, yüzük, kılıç, kemer, çetr sayılabilir. Unvanlar arasında bey, yab-gu, emir, Es-Sultânül-Muazzam, Şâhenşâhul-ecell, Melikü’şark ve’l garb, Melikül İslam, Rüknül İslam gi-bi unvanlar sayılagi-bilir. Tuğrul Bey’in kullandığı Ebu Talib, Alp Arslan’ın kullandığı Ebul Feth, Melikşah’ın kullandığı Ebul Suca ise birer künye olup unvan de-ğildir.
(Cevap A)
10. Vezirin başkanlık ettiği ve dört divan reisinin katıldı-ğı divana “Divan-ı Âla” denir. Bu dört divan Divan-ı Tuğra, Divan-ı İstifa, Divan-ı Arz ve Divan-ı İşraf’tır.
Bu divanların başkanlarının katıldığı divanda ülkenin idari teşkilatı ile ilgili konular görüşülür ve karara bağ-lanır. Bu divanların dışında Divan-ı Mezâlim (En yük-sek mahkeme), Divan-ı Berid (İstihbarat – haberleş-me), Divan-ı Has (Arazilerin sevk – idaresi), Divan-ı Evkaf-ı Memalik (Vakıflarla ilgili) divanları vardır. Di-van-ı Has’ın başkanı olan vekil, DiDi-van-ı Âla’nın top-lantılarına katılmazdı.
(Cevap B)
11. İkta sistemi devlete ait miri arazilerde uygulanır. Bu toprakların işletimi görev karşılığı askerlere ve me-murlara verilir. Bu görevliler bulunduğu bölgede top-lanması gereken vergileri toplayıp merkeze gönder-mekle, bulunduğu bölgenin güvenliğini sağlamakla ve gelirlerinin bir kısmı ile asker yetiştirmekle yüküm-lüdür. Bu sistemin, ticari yaşamla bir ilgisi bulunma-maktadır.
(Cevap C)
12. Şehzadelerin tecrübe kazanması için yanında görev-lendirilen atabeyler, şehzadenin terbiye (mürebbiye-lik) ve eğitiminden, tecrübe kazanmasından sorum-lu osorum-lup onun adına eyaletleri yönetirlerdi. Atabeyle-rin güvenilir, liyakatli, tecrübeli ve genelde gulam kö-kenlilerden seçilmesi tercih edilirdi. Atabeylerin divan reisliği görevi olmayıp cevap E seçeneğidir.
(Cevap E)
13. X. yüzyıl ortalarından XI. yüzyılın ortalarına doğru geçen zaman diliminde Selçuklular bozkır hayat tar-zından, cihan devletine, yeni bir medeniyete doğru adım attılar. Bu süreçte Müslüman olarak din değiş-tirdiler, bozkırdan Horasan’a inerek yaşadıkları coğ-rafyayı değiştirdiler, geldikleri topraklarda yürürlükte olan idari tecrübeden yararlandılar, gulam sistemini benimseyerek devleti idari alanda örgütlediler. An-cak Abbasi halifesine tabi olma durumu olmayıp Ab-basi halifesinin koruyuculuk görevini üstlenmişlerdir.
(Cevap D)
14. Selçukluların kurulduğu ve geliştiği dönemlerde İs-maili Şia’nın Sünni İslam dünyasına yönelik faaliyet-leri endişe verici boyuttadır. Sünniler El-Ezher ve Da-rül-Hikme’de yetiştirilen İsmaili davetçilerin yoğun bir mezhep propagandası altındadır. Bu durum Abbasi halifesini ve onun koruyuculuğunu üstlenen Büyük Selçukluları rahatsız etmiştir. Şii kökenli İsmaililerin propaganda faaliyetlerini etkisiz kılmak, Ehl-i sünnet akidesini güçlendirmek ve yaymak, devlet yönetimin-de ihtiyaç duyulan kadroları yetiştirmek, maddi ba-kımdan fırsat eşitliğini sağlamak (ücretsiz eğitim) amacıyla Sünni İslam dünyasının geleceği için bü-yük önem taşıyan Nizamiye Medresesi Nizamülmülk tarafından açılmıştır. Bu medresenin İslam dinini yay-mak gibi bir amacı olmayıp E seçeneği doğrudur.
(Cevap E)
15. Selçuklu Dönemi’nde yaşamış düşünce ve ilim ha-yatına damgasını vurmuş isimler arasında Gazali, Nizamülmülk, Ömer Hayyam, Ebu Hatim İsfizari, El-Haraki, Abdurrahman el Hazini sayılabilir.
(Cevap C)
16. Celâli Takvimi Ömer Hayyam başkanlığındaki Ebu Ha-tim İsfizari, Meymun El Vasıti, Abdurrahman Haris, Muhammed Hazin’den oluşan heyet hazırlamıştır. Tak-vim adını Melikşah’ın Celâleddin lakabından almıştır.
Başlangıcı 15 Mart 1079’dur. Hazırlanırken Yezdicerd ve İskender takvimlerinden yararlanılmıştır. Groger-yen’den 500 yıl önce düzenlenen Celâli Takvim mev-simlere tam olarak uyduğu için doğru tarihleme veren yanılgısız takvimlerden biridir. Gregoryen Takvimi Celâ-li Takvim örnek alınarak yapılmıştır.
(Cevap D)
ORTA ÇAĞ İSLAM TARİHİ
KOZMİK ODA
KOZMİK ODA • SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİwww.kozmikoda.com.tr
1. Selçuklular, Karahanlıların ve Gaznelilerin daha ön-ceki uygulamalarını daha ileri taşıyarak abidevi bir cami mimarisi ortaya koydular. Selçuklular mihrap önündeki kubbeli mekanı geliştirdiler. Buna bağlı ola-rak Türkistan ve İran’a dört eyvanlı, avlulu ve mihrap önü kubbeli bu cami modeli hakim olmuştur. Günü-müze ulaşan ilk Selçuklu mescidi (cami) Melikşah zamanında yapılan İsfahan Mescid-i Cuması (Cuma namazı kılınan mescit)dır. Daha sonra inşa edilen Selçuklu camileri küçük ölçekli, tuğladan yapılmış, hafif sivri yapılı İsfahan’daki Melikşah kubbesini iz-lerler. Müslüman Türkler coğrafi ve kültürel özellik-lerden dolayı çeşitli minare tiplerini uygulamışlardır.
Büyük Selçuklularda İran’daki ince ve uzun, silindi-rik minareleri benimsemişlerdir. Selçuklu camilerin-de minareler var olup C seçeneği doğru cevaptır.
(Cevap C)
2. Yusuf Has Hacip, Kutadgu Bilig’i Karahanlı hüküm-darı Tamgaç Buğra Han’a sunmuştur. Yusuf Has Ha-cip’in devlet yönetimi alanındaki tecrübelerini aktar-dığı bu eser siyasetname tarzı bir eserdir.
(Cevap C)
3. Tolunoğulları ve Akşitler, Mısır’da Abbasi Devleti’n-den ayrılarak kurulmuş Tavaif-i Müluk devletleridir.
Abbasilerde merkezi otoritenin zayıflamasıyla impa-ratorluk topraklarında Tavaif-i Müluk adı verilen kü-çük devletler kuruldu. Bunlar; Tolunoğulları, Akşitler, Fatımiler, Büveyhoğulları, Samanoğulları, Tahiroğul-ları, İdrisoğulTahiroğul-ları, Saffarilerdir.
(Cevap A)
4. Divan-ı Mezalim, Selçuklularda hükümdarın başkan-lık ettiği ve büyük davalara bakan mahkemedir. Hat-ta en büyük mahkeme özelliğine sahip olup adalet işlerine bakar.
(Cevap C)
6. İspanya’nın fethinden sonra buraya birçok Arap ve Berberi göç etmiştir. 742 yılında çıkan Berberi İsya-nı’nı bastırmak için gönderilen Suriyelilere yerleşme imkânı verilmiş ve kendilerine Şami ya da Suriyeli denmiştir. İspanya’da Suriyelilerin güçlü duruma gel-mesi Emevi hanedanına mensup Abdurrahman b.
Muaviye’ye gerekli ortamı hazırlamış ve 756’da Kur-tuba’yı ele geçiren Abdurrahman Endülüs Emevi Dev-leti’ni kurmuştur.
(Cevap B)
7. Hârûn Reşid Abbasi Devleti’nin en başarılı hüküm-darlarından biri olup saltanatı hanedanın en parlak dönemidir. Döneminde Bağdat doğunun en büyük ve önemli iktisadi merkezi olmuştur. Hârûn Reşid’in ba-şarısındaki en büyük rollerden biri Bermekîler’e ait-tir. Bermekî ailesi Abbasi hanedanının on yedi yılına tanıklık etmiş ancak hanedana alternatif iktidar ada-yı olmaada-yı düşünenlere ibret olması amacıyla ağır bir şekilde cezalandırılmıştır. Cezalandırılmalarının ne-deni sahip oldukları etki ve sınırsız güçtür. Bermekî-ler Abbasi yönetiminde vezirlik, başvezirlik yapmış bir ailedir.
(Cevap E) 5. Hacib, saray teşkilatında görevlidir. Kadi’l kudat şer’i hukukun başıdır. Ancak Türk–İslam devletlerinde en büyük mahkeme Divan-ı Mezalim olup bunun baş-kanlığını da sultan yapmaktaydı. Sultan yasama, yü-rütme ve yargının da başı olduğundan en yüksek yet-kili kişidir.
(Cevap D)
ORTA ÇAĞ İSLAM TARİHİ
KOZMİK ODA
KOZMİK ODA • SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİwww.kozmikoda.com.tr
9. Selçuklular XI. – XIV. yüzyıllarda Türkistan, Horasan, İran, Afganistan, Irak, Suriye ve Anadolu’da hüküm sürmüş olan devletin ve onu yöneten hanedanın adı-dır. Selçukluların bilinen ilk atası Dukak’tır. Yenikent Yabgusunda “subaşı” olarak görev yapan “demir yay-lı” unvanına sahip Dukak’ın ölmesiyle oğlu Selçuk
“subaşı” olmuştur.
(Cevap C)
10. Selçukluların Haçlılarla mücadele etmesi, uzun süre Haçlı saldırılarına karşı koymaya çalışması, onu oya-lamış, Anadolu’nun fethinin, Türkleşme ve İslamlaş-ma sürecinin uzaİslamlaş-masına yol açmıştır.
(Cevap E)
11. Büyük ve Anadolu Selçuklularında hükümet ve divan üyeleri ile sultan arasındaki yazışmaları, konuşma ve buluşmaları temin eden aracılara Hacib, bunların başına da Hacib-ül Hüccab denirdi.
(Cevap A)
12. Oğuzlar, Büyük Selçuklu merkezinden tayin edilen şahneler (Şıhne) vasıtasıyla yönetilmiştir. Şahneler;
boy ile devlet arasındaki irtibatı sağlamak, devleti temsil etmek, otlak ve su kaynaklarını tespit etmek, yerleşiklere karşı uygunsuz hareketleri önlemek, ver-gileri tahsil etmekle görevlidirler. Şahnelere ordu kur-mak gibi bir görev verilmemiş olup E seçeneği yan-lıştır.
(Cevap E) 8. Malazgirt Savaşı’ndan sonra kurulan beyliklerle
ilgi-li olarak;
• İlk Türk Beyliği 1071-1202 tarihleri arasında Er-zurum merkez olmak üzere faaliyet gösteren Sal-tuklu Beyliği’dir.
• Danişmendli Beyliği (1071-1178) Sivas, Tokat, Amasya, Kayseri, Malatya bölgesinde yaşamış-tır. Bu beylikler içerisinde en güçlü olan Daniş-mendlilerdir.
• Mengücekler Malazgirt Zaferi’nden sonra Erzin-can, Kemah, Divriği bölgesinde 1227 yılına ka-dar hüküm sürmüştür.
• Malazgirt Savaşı’ndan sonra kurulan beylikler-den biri olan Artuklular, Hısn-ı Keyfa Artukluları (1102-1232), Mardin Artukluları, Harput Artuklu-ları olarak faaliyet gösterip en uzun süre yaşa-yan beyliktir.
Bu beyliklerin dışında Ahlatşahlar (Sökmenliler) (Van), Dilmaçoğulları (Bitlis-Batman) Yınal-oğulları (Diyar-bakır), Kızılaslanoğulları (Siirt) da bu dönemde ku-rulmuş ve yaşamışlardır.
(Cevap D)
13. Büyük Selçuklu toprakları üzerinde kurulan Atabey-likler;
• Salgurlular (Fars – 1147-1284)
• İldenizoğulları (Azerbaycan – 1146-1225)
• Beğ-Teginoğulları (Erbil – 1146-1232)
• Böriler (Şam – 1128-1154)
• Zengiler (Musul-Halep – 1127-1259)
Buna göre Atabeylik eşleştirmelerinden E seçeneği doğrudur.
(Cevap E) 14. Saray görevlilerinden;
Hace-i buzurg: Büyük hacip, baş hacip olur sultan ile Divan-ı Âla arasındaki irtibatı sağlar.
Vekil-i der: Sultan ile vezir arasında aracılık yapan görevlidir.
Emir-i dad: Adalet emiri – Nizamülmülk’ün siyaset-namesinde Emir-i haresen olarak geçer. İlk Büyük Selçuklu’da kullanılmıştır.
Üstadüddar: Saray harcamalarını kontrol ederdi.
Kendisine Vekil-i Has da denirdi.
Emir-i Candar: Sarayın güvenliğinden sorumludur.
Şarabdar: Sultanın içeceklerinden sorumludur.
(Cevap C) 15. İran merkezli kurulan ve İran Selçukluları olarak da
isimlendirilen Büyük Selçuklu Devleti’nde üzerinde yaşanılan coğrafya ve halkın çoğunluğunun Türk ol-mamasının da etkisiyle saray dili Türkçe, ilim dili Arap-ça, resmî dil FarsArap-ça, edebiyat dili Farsça’dır.
(Cevap D) 16. Karamanoğlu Mehmet Bey 13 Mayıs 1277’de “Bu-günden sonra hiçkimse divanda, dergahta, mecliste ve meydanda Türkçe’den başka dil konuşmayacak”
buyuran bir ferman çıkartıp Türkçe’yi resmi dil ilan etmiştir. Resmi dillerinin Türkçe olması, Karahanlılar ile Karamanoğullarının ortak özelliğidir.
(Cevap B)
ORTA ÇAĞ İSLAM TARİHİ
KOZMİK ODA
KOZMİK ODA • SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİwww.kozmikoda.com.tr
1. Kudüs’teki mimari eserlerden en önemlileri arasında Emevi Halifesi Velid tarafından yaptırıldığı düşünü-len Mescidül-Aksa ve Ömer Cami olarak bilinen Ab-dülmelik tarafından yaptırılan Kubbetü’s-Sahra sayı-labilir. Buna göre, Kubbetü’s-Sahra Kudüs’tedir.
(Cevap B) 2. Anadolu’nun Türkler tarafından fethiyle ilgili olarak
ilk keşif amaçlı akınlar Çağrı Bey tarafından 1015-1021 yılları arasında Doğu Anadolu’ya yapılmıştır.
Türk akınları başladığında Bizans’ın doğu sınırı Azer-baycan ve Kafkasya’ya kadar uzanmaktadır. Yurt bul-mak amacıyla batıya yönelen Türkmen boylarını Bü-yük Selçuklu sultanları Anadolu’ya yönlendirmiş ve fetihleri teşvik etmiştir. Anadolu, Bizans hâkimiyetin-de bulunduğu için ilk Türk akınları Bizans’a karşı ya-pılmıştır. Türklerin sahil bölgelerine inmesi Malazgirt Savaşı’ndan sonra kurulan beyliklerden olan Çaka Beyliği ile olmuştur. Fakat Haçlı Seferlerinden dola-yı kadola-yıplar yaşandığı için ciddi anlamda denizciliğe yönelme Miryokefalon Savaşı’ndan sonra olmuştur.
(Cevap E) 3. Haçlı Seferlerinin sebepleri arasında;
• Roma İmparatorluğu’nun çöküşü üzerine Avru-pa’da giderek yaygınlaşan feodalizmin yol açtığı sosyal çöküntü
• Malazgirt Savaşı’ndan sonra askeri gücü kırılan Bizans’ın Türk ilerleyişine karşı papalıktan yar-dım istemesi
• Papalığın Balkanlara geçmesi an meselesi olan Türkleri tehdit olarak görmesi
• Evrensel bir din haline gelen İslamiyet’in Hristi-yanlık için tehdit oluşturması
• Doğunun zenginliklerine ulaşma arzusu
• Senyör ve derebeylerin yeni topraklar elde etme amaçları gibi faktörler sayılabilir.
Fakat Haçlı Seferlerinin Yahudilerle ilgili bir gerekçe-si olmayıp “D” seçeneği yanlıştır.
(Cevap D) 4. Türkiye Selçuklu Devleti’nin çok vasıflı, akıllı, adalet-li, faziletadalet-li, dindar bir hükümdar olarak tarif edilen sul-tanı I. Alâaddin Keykubâd gayrimüslim tebaasına da adaletle muamele ederdi. Sultanın ilme değer verme-si, alim ve sanatkârları himaye etmeverme-si, devletin eko-nomik gücünün ve refahının yükselmesinin sunduğu cazibe yanında Moğol istilasından kaçan alimler de bu dönemde Anadolu’ya akın etmiştir.
(Cevap A)
5. 1220’de başlayan Moğol istilası ile Horasan, İran,
5. 1220’de başlayan Moğol istilası ile Horasan, İran,