KOZMİK ODA
KOZMİK ODA • SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİwww.kozmikoda.com.tr
1. Kırklareli Karadeniz iklim bölgesinde yer alır. Bu ne-denle merkezde yağış fazladır. Yağışın fazla olma-sına bağlı olarak toprakta yıknama fazladır. Yıkan-manın fazla olduğu topraklarda tuz ve kireç oranı dü-şüktür.
(Cevap D)
2. Kura Nehri kaynağını Türkiye’den alır. Gürcistan ve Azerbaycan’ı geçtikten sonra Hazar Gölü’ne dökü-lür. Kara ve Aras Nehri Azerbaycan topraklarında bir-leşip göle dökülür.
(Cevap C)
3. And Dağları → Güney Amerika Kayalık ve Appalaş → Kuzey Amerika Atlas Dağları → Afrika Kıtası’nda yer alır.
(Cevap B)
4. Alfred Wegener kıtaların başlangıçta tek parçadan oluştuğunu daha sonra kıtaların parçalanıp günü-müzdeki şeklini aldığını savunmuştur. Bu tezini kıta-ların ve okyanuskıta-ların oluşumu adlı eserinde anlat-mıştır.
(Cevap C)
5. İspanya Avrupa Kıtası’nda yer alan İber Yarımadası üzerinde yer alır. Portekiz’de bu yarımada üzerinde yer alır. Fakat Portekiz’in sadece Atlas Okyanusu’na sınırı vardır.
(Cevap D)
6. Adana, Şanlıurfa, Adıyaman ve Mersin’de iklim ko-şulları, toprak verimi ve sulama olanakları elverişli-dir. Bu merkezlerde yılda birden fazla tarım ürünü yetiştirilir. Malatya’da kış mevsimi diğer merkezlere göre daha uzun olduğundan yılda birden fazla ürün yetiştirmek zordur.
(Cevap D)
KARMA TEST
KOZMİK ODA
KOZMİK ODA • SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİwww.kozmikoda.com.tr
7. Karapınar ve çevresinde yer şekilleri sade görünü-me sahiptir. Karapınar İç Anadolu Bölgesi’nde yer alır. Merkezde yağışın az olmasına bağlı olarak nü-fus azdır.
(Cevap A)
10. İngiltere gelişmiş ülkeler arasında yer alır. Ülkede is-tihdam olanakları fazladır. Bu nedenle dışarıdan çok fazla göç alır. Ülkede istihdam olanakları fazladır. Bu nedenle dışarıdan çok fazla göç alır. Ülkede nüfus daha çok göçlerle artar.
(Cevap B) 8. Manganez ülkemizde Artvin, Trabzon, Afyon, Uşak,
Muğla ve Adana gibi merkezlerden çıkarılır. Çıkarım alanları fazla olmasına rağmen üretimi yetersizdir.
(Cevap E)
11. Kömür organik tortul kayaçlar arasında yer alır. Can-lı kaCan-lıntılarının yer altında uzun süre boyunca kalma-sı ile kömür oluşur.
(Cevap C)
9. Ülkemizde engebeli ve dağlık arazi fazla olduğun-dan demir yolu ulaşımı yeterince yaygın değildir. Ül-kemizde son yıllarda özellikle yüksek hızlı tren ula-şımına önemli yatırımlar yapılmaktadır.
(Cevap C)
12. Cephe yağışları sıcak ve soğuk havanın karşılaşma alanında oluşur. Dünya üzerinde sadece ılıman iklim kuşağında bu yağışlar oluşur. Sıcak ve soğuk iklim bölgelerinde bu yapışlar görülmez.
(Cevap B)
13. Grafik incelendiğinde, Ekvator’da sürekli olarak 12 saat gündüz yaşandığı anlaşılmaktadır. Ayrıca kuze-ye doğru gidildikçe gece ve gündüz süre farkının art-tığı ve haziran ayında gündüzlerin kuzeye doğru gid-ldikçe uzadığı grafikte belirgindir. 21 Mart ve 23 Ey-lül’de tüm dünyada gece ve gündüz eşitliği yaşanır.
Bu iki tarihe “ekinoks” adı verilir. Ayrıca 70° Kuzey enleminde 24 saati aşan gece ve gündüz süreleri ya-şanmaktadır.
(Cevap E)
14. Çöküntü depremleri, karstik arazilerdeki mağarala-rın göçmesi sırasında yaşanır. Bu, etki alanı en dar ve hasar-tahrip gücü en az olan deprem türüdür.Küt-le harekettürüdür.Küt-lerinden hasteditürüdür.Küt-len ise heyelan ve kaya düşmeleridir. Tropikal siklon ve yıldırım düşmesi de meteorolojik kökenli afetlerdir.
Ancak soruda geçen doğal afet türü, tektonik değ-remlerdir. Okyanus ortasında gerçekleşen bu dep-rem ile birlikte, çok büyük yıkıcı etkiye sahip olan dal-galar oluşur. Bu deprem daldal-galarına ise “tsunami”
adı verilir.
(Cevap D)
KARMA TEST
KOZMİK ODA
KOZMİK ODA • SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİwww.kozmikoda.com.tr
1. Türkiye’de 4 mevsim belirgin olarak yaşanır. Bu du-rum ülkemizin mutlak konumunun sonucudur. 4 mev-sim sadece orta kuşak ülkelerinde görülür.
(Cevap D)
4. Hazar Havzası’nda trilyonlarca m3 doğal gaz rezer-vi bulunmaktadır. Dünyada doğal gaz rezerrezer-vinin en fazla olduğu ülke Rusya’dır.
(Cevap B)
2. Ekvatoral iklimde sıcaklık yıl boyunca yüksektir. Ek-vatoral bölgede yükselim (konveksiyon) yağışlar et-kilidir. Bitki örtüsü geniş yapraklı ve yıl boyunca ye-şil kalan türlerden oluşur.
(Cevap E)
5. Çin, Hindistan, Pakistan gibi ülkeler dünya buğday üretiminde ilk sıralarda yer alır. Buna rağmen bu ül-kelerle nüfusun fazla olmasına bağlı olarak üretilen buğrayın tamamına yakını iç tüketimin ihtiyacını kar-şılamaya yöneliktir. Kanada’da nüfus az olduğundan üretilen buğdayın tamamına yakını ihraç edilir.
(Cevap D)
3. Adana’da ülkemizin en büyük ve en verimli delta ova-sı yer alır. Delta ovaova-sının yüksekliği deniz seviyesi-ne yakın olduğundan buzulların erimesi sonucu de-niz suyunun ilerlemesi çok fazla olacaktır.
(Cevap D)
6. Adana Türkiye Mısır üretiminde ilk sıralarda yer alır.
Bu nedenle Adana’da mısıra bağlı biyogaz üretimi-nin fazla olması beklenir.
(Cevap B)
KARMA TEST
KOZMİK ODA
KOZMİK ODA • SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİwww.kozmikoda.com.tr
7. Hazar Gölü Havzası; Havza gölün sularını topladığı alanın tamamıdır. Türkiye’den kaynağını alan Kura ve Aras Nehirleri sularını Hazar Gölü’ne boşaltır. Bu nedenle Türkiye Hazar Havzası’nda yer alır.
(Cevap E)
10. Tayga ormanları dünya üzerinde en fazla Rusya’da yer kaplar.
(Cevap E)
8. Deprem, volkanik olaylar, tsunami ve orojenik hare-ketler levha harehare-ketleri sonucu oluşur.
(Cevap E)
11. Kızıldeniz’e kıyısı olan ülkeler Mısır, Suudi Arabis-tan, Etiyopya, Ürdün, Yemen ve Sudan’dır.
(Cevap C)
9. Türkiye Kuzey Yarım Küre’de yer alır. Bu nedenle dağların güney yamacı kuzey yamacına göre daha sıcaktır. Bu duruma bağlı olarak dağların kuzey ya-macında kalıcı kar sınırı güney yamacına göre daha düşüktür.
(Cevap C)
12. Bozkır: İlkbahar ayların yeşeren, yaz kuraklığı ile be-raber sararıp kuruyan bitki örtüsüdür. Bozkırların oluş-tuğu yerde yağış azdır.
(Cevap C)
13. Parçadan yola çıkılarak, dünya nüfusunun sürekli arttığı ve artmaya da devam edeceği yargısına ula-şılır. Ayrıca 1900-1999 yılları arasında dünya nüfu-sunun “6 milyara fırladı” ifadesi, sıçrama dönemi ya-şandığı anlamına gelir. Dünya genelinde yaşam sü-resinin arttığı ifadesi de parça geçmektedir. Ancak Hindistan’da nüfus artış hızının yüksek olmasına bağ-lı olarak nüfus artış hızını artırmaya yönelik politika-lar uygulandığı söylenemez.
(Cevap B)
KARMA TEST
KOZMİK ODA
KOZMİK ODA • SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİwww.kozmikoda.com.tr
1. İngiltere’nin (Birleşik Krallık) Avrupa Birliği’nden ay-rılma süreci ülkenin tamamını kapsar. Zaten siyasi bölgelerin sıırları ülke sınırlarından geçer. Şöyle ki, bir ülkenin bir kısmı dağlık bölge, ormanlık bölge, yo-ğun nüfuslu bölge kavramına dahil edilirken bir kıs-mı dahil edilmeyebilir. Ancak İngiltere’nin bir yarsının AB üyesi olmaya devam edeceği söylenemez. An-cak parçada AB’nin yerine yeni bir bölge ayrımının yapılacağı belirtilmemiştir. Ayrıca AB’nin işlevini yitir-diği ve tamaen ortadan kalktığı da söylenemez. An-cak İngiltere’nin ayrılma kararı ile siyasi bölge sınır-larının daha kısa sürede değiştiği de parçadan ula-şılacak bir bilgidir.
(Cevap B)
2. Ekvatoral Bölge’de yıl boyunca, termik alcak basınç alanı ve yükselici hava hareketleri görülür. Yükselici hava haraketleri, konveksiyonel yapışların bol ve dü-zenli olmasını sağlar. Ancak bu durumun güneş ışın-ları ve çizgisel hız üzerinde etkisi yoktur. Bu iki özel-lik Ekvator’da, Dünya’nın şeklinin sonucu olarak or-taya çıkmıştır.
(Cevap E)
3. Orta Çağ’dan Yeni Çağ’a geçiş dönemindeki Röne-sans hareketleri Avrupa’da bilimin tekrar gelişmeye başlamasında etkili olmuştur. Bu gelişme coğrafya bilimini olumlu etkilemiştir. Özellikle pusulanın kulla-nılmasıyla birlikte Çin ve Hindistan gibi Uzak Doğu ülkelerinin zenginliklerine ulaşma ve bu zenginlikle-ri ele geçirme arzusuyla uzun mesafeli deniz seya-hatleri sonucunda gerçekleşen coğrafi keşifler Yeni Çağ’da yapılmıştır.
(Cevap C)
4. Von Humbolt coğrafyanın metodolojisini oluşturmuş, coğrafya biliminin ilkelerini ortaya koymuş ve fiziki coğrafyanın öncüsü olmuştur. Çalışmalarını Cosmos isimli eserinde toplamıştır. Coğrafya İlminde Tarihi Esaslar ve Mukayeseli Genel Coğrafya adlı eserin sahibi Karl Ritter beşerî coğrafyanın öncüsü olmuş-tur. Bir diğer Alman coğrafyacı Fredrich Ratzel Ant-ropocoğrafya (Beşeri Coğrafya) isimli eserini yazmış-tır. Bunun yanında siyasi coğrafyanın kurucusu ol-muştur. Yakın Çağ’ın ünlü Fransız coğrafyacısı P. Vi-dal de la Blache bölgesel coğrafya akımının öncüsü olmuştur. Alfred Wegener ise 1915 yılında ilk kez kı-taların hareket halinde olduğunu ileri süren Alman bi-lim insanıdır.
(Cevap A)
5. Ramsar Sözleşmesi: Ramsar olarak adlandırılan Su-lak Alanlar Sözleşmesi, suSu-lak alanların korunması ve sürdürülebilir kullanımı için ulusal eylem ve uluslara-rası iş birliğini amaçlayan hükûmetlerauluslara-rası anlaşma-dır. Sözleşme, 1971 yılında İran’ın Ramsar kentinde kabul edilmiş ve 1975’te yürürlüğe girmiştir. Ülkemiz-de çok sayıda sulak alan bulunmaktadır. Bu sulak alanların bir kısmı Ramsar Sözleşmesi’ne göre ko-runma statüsündedir. Aşağıdaki tabloda Türkiye’de-ki Ramsar Alanları (2018, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı) verilmiştir.
Göksu Deltası (Mersin) Akyatağan Lagünü (Adana) Burdur Gölü (Burdur) Uluabat Gölü (Bursa) Seyfe Gölü (Kırşehir) Gediz Deltası (İzmir) Manyas Gölü (Balıkesir) Meke Maarı (Konya) Sultan Sazlığı (Kayseri) Yumurtalık Lagünleri (Adana) Kızılırmak Deltası (Samsun) Kızören Obruğu (Konya) Kuyucuk Gölü (Kars) Nemrut Kalderası (Bitlis)
(Cevap C)
KARMA TEST
KOZMİK ODA
KOZMİK ODA • SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİwww.kozmikoda.com.tr
6.
Coğrafi keşiflere kadar sadece Avrupa’yı kapsayan bu kültür; daha sonra Amerika, Avustralya ve Yeni Zelanda’yı içine alarak dünyanın diğer kültür bölge-lerini etkilemiştir. Yeni Dünya’ya yapılan göçler so-nucu Akdeniz Avrupası Latin Amerika’ya; Kuzeybatı Avrupa ise Kuzey Amerika, Avustralya, Yeni Zelan-da gibi bölgelere ticaret ve sömürgecilik faaliyetleri ile kendi kültürlerini yaymıştır. Bu durum, yerli kültür-lerin değişmesine hatta yok olmasına neden olmuş-tur. Batı kültürünün en iyi temsilcisi Kanada ve ABD’yi içine alan Anglo-Amerika’dır. Batı kültüründen çok uzakta olmasına rağmen Avustralya ve Yeni Zelan-da’da bu kültürün etkisi hâkimdir. Avrupa kültürü, Ye-ni Dünya’nın kültürünü şekillendirirken bu bölgede yer alan eski kültürleri de büyük oranda değiştirmiş-tir. Çok sayıda dilin konuşulduğu Batı Kültür Bölge-si’nde en yaygın din ise Hristiyanlıktır. Ancak yuka-rıda verilen Dünyadaki büyük kültür bölgeleri (Tümer-tekin, E., 2016) haritasına göre G. Afrika Cumhuri-yeti; Afrika kültür bölgesine dahil edilir.
(Cevap E)
7.
Merkezî idarenin vali yönetimindeki şehirlerinden nü-fus ve ticarî bakımından belli bir büyüklükte olanına büyükşehir denir. Yukarıda verilen harita incelendi-ğinde Zonguldak’ın büyükşehir belediyesine sahip olmadığı söylenebilir.
(Cevap D)
8. İşlevsel bölgeler; ekonomik ve kültürel yönden yerel, bölgesel, ulusal ve küresel çapta diğer bölgelerle et-kileşim gösteren bölgelere denmektedir. Bu bölgele-rin belirlenmesinde insan faaliyetlebölgele-rinin doğal ortam içinde oluşturduğu sosyoekonomik ortam (beşerî ve-ya kültürel) etkili olmuştur. Türkiye’de işlevsel bölge-ler, bir merkez etrafında gelişmiştir. Bu merkez, çe-şitli faaliyetlerin işleyişini kontrol eden ve düzenleyen bir odak noktası konumundadır. Merkezler arasında-ki etarasında-kileşimin artmasına bağlı olarak bölgelerin işlev-sellikleri artabilir ya da azalabilir. Türkiye’nin bu kri-terlerle oluşturulan işlevsel bölgelerini dört başlık al-tında incelemek mümkündür. Bunlar;
• Hizmet bölgeleri
• Kalkınma projesi bölgeleri
• Yönetim bölgeleri
• İstatistik bölgeleri
Sahip oldukları doğal ve beşerî özellikleriyle dünya-nın diğer alanlarından ayrılan bölgelere şekilsel böl-ge denir. Örneğin iklim, bitki, toprak gibi doğal unsur-ların dağılışı esas alınarak oluşturulmuş doğal böl-geler ile nüfus, yerleşme, kültür, tarım ve madencilik gibi beşerî unsur ve faaliyetlerin dağılışı esas alına-rak oluşturulmuş bölgeler şekilsel bölgelerdir. Buna göre Ural-Altay Dil Bölgesi; beşeri şekilsel bölge kav-ramına dahil edilir.
(Cevap A)