Sümerce Yazılı Olanlar

• Urukagina Kanunu (Sümer kanunlarının en es-kisi kabul edilir.)

• Ur-Nammu Kanunu

• Ana İttişu Kanunu

• Lipit-İştar Kanunu II. Akadça Yazılı Olanlar

• Esnunna Kanunu

• Hammurabi Kanunu

• Orta Asur Kanunları

Bu kanunlar standart bir kalıp içinde yazılmıştır.

(Cevap B)

7. Yazının bulunması, paranın icat edilmesi, uluslara-rası ticaretin gelişmesi kültürler auluslara-rası etkileşimde et-kili olan gelişmelerdir. Büyük İskender’in Asya Sefe-ri sonucunda doğu ve batı uygarlıklarının kaynaşma-sıyla da Helenizm uygarlığı doğmuştur. Dolayıkaynaşma-sıyla A, B, D ve E seçenekleri doğrudur. Ancak, Hitit kral-larının tanrılara hesap vermek amacıyla yazdıkları yıllıkların kültürel etkileşim üzerinde herhangi bir et-kisi yoktur.

(Cevap C) 6. Soruda verilen yerlerin hepsinde de Neolitik döneme

ait kalıntılara rastlanmıştır.

• Çatalhöyük Konya’da,

• Çayönü Diyarbakır’da,

• Sakçagözü Gaziantep’te bulunmaktadır.

Çayönü Türkiye’de ve Güneydoğu Avrupa’da Yeni-taş (Neolitik) Çağında kurulan ilk köy yerleşim yeri, Konya’da bulunan Çatalhöyük ise insanlık tarihinin ilk şehir yerleşmesi olarak kabul edilmektedir.

(Cevap E)

ESKİ ÇAĞ TARİHİ

KOZMİK ODA

KOZMİK ODA • SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİwww.kozmikoda.com.tr

9. MÖ 2. bin yılın başlarında yükselen kavimlerden bi-ri Asurlulardır. Özellikle oluşturdukları ticaret ağı ile Mezopotamya kültürünün farklı bölgelere yayılması-nı ve farklı kültürlerin de Mezopotamya’ya taşınma-sını sağlamışlardır. Anadolu’da MÖ 1950-1750 yılla-rı arasında yaşanan Asur ticaret kolonileri çağında Asurlu tüccarlar Anadolu’ya ticaret yapmaya gelmiş-lerdir. Anadolu’daki ana ticaret merkezleri bugünkü Kayseri Kültepe Ören yerinde bulunan Kaniş/Neşa kentidir.

(Cevap B)

11. İran topraklarında tarih boyunca Elamlılar, Medler, Persler egemenlik kurmuştur. İran’da kurulan bu dev-letler coğrafi yakınlıktan dolayı Lidya, Asur, Sümer-lerle mücadele edip onların kültüründen etkilenmiş-lerdir. Büyük İskender’in Doğu seferinde ise Yunan kültüründen etkilenmeleri mümkündür. Elam, Med ve Pers uygarlığının oluşumunda savaşlardan veya coğ-rafi yakınlığa bağlı etkileşimden dolayı Lidya, Asur, Yunan, Sümer etkisi görülür. Fakat coğrafi anlamda uzak ayrıca aynı zamanda faaliyet göstermedikleri için Asya Hunlarının bu uygarlıkların oluşumunda bir etkisinden bahsedilemez.

(Cevap E)

16. İlyada’nın konusu Tunç çağının sonlarında Akalar ile Truvalılar arasında geçen ve 9 yıl süren savaştır. MÖ 2000 yıllarında Mora Yarımadası’na ulaşan Akalar, Miken şehrini kurdular. MÖ 1400 yıllarında Mora’nın tamamını ele geçirdiler. Çanakkale Boğazı’na sahip olmak, Karadeniz’deki maden yataklarına ve bura-daki ticarete egemen olmak için Truvalılarla savaştı-lar. Böylece Miken ve Truva Savaşı önemli bir esere konu olmuştur.

(Cevap B) 15. Drakon, Solon ve Klistenes yapmış oldukları bu ça-lışmalar ile demokrasi anlayışının gelişmesini sağla-mışlardır.

(Cevap E) 12. Pontus krallığının Roma’ya savaş açması üzerine

Pompeius Pontus Kralı VI. Mithridates’i yendi (İÖ 64).

Arkasından Anadolu’da iyice zayıflamış Seleukas Krallığı gibi küçük devletleri de ortadan kaldırarak geniş bir bölgeyi Roma topraklarına kattı. Böylece Marmara Denizi güneyinde Bithynia, Karadeniz’de Pontus eyaleti, Çukurova’da Kilikia eyaleti ve daha güneyde Suriye eyaleti kurularak Anadolu’nun yakın çevresi büyük oranda Roma’ya katılmış oldu. Britan-ya, Sicilya ve Galya Avrupa’da Mauritania (Fas ve Cezayir) Kuzey Afrika’dır.

(Cevap C) 13. Demokratik hükümetlerle yönetilmelerinden dolayı

özgür düşünce ortamına sahip olan İyonlar bilime önemli katkılarda bulundular. Milet’te doğan ve ünlü bir matematik ve astronomi bilgini olan Tales, güneş tutulmasını önceden hesaplamıştır. Yine Miletli olan Anaksimenes, havanın sudan çok daha önemli oldu-ğunu ileri sürmüş, her şeyin havanın sıkışması veya gevşemesinden meydana geldiğini belirtmiştir. Pisa-gor, matematiği bir bilim haline getirmiş, geometri ile ilgili bazı kurallar bulmuştur. Kendi adıyla bir de teo-remi vardır.

(Cevap E) 14. Mısır’da 18. Sülaleler Dönemi’nde I. Tutmosis’in kı-zı, Firavun II. Tutmosis’in kraliçesi Hatşepsut’un oğ-lu yoktu. Üvey oğoğ-lu III. Tutmosis tahta çıktığında çok küçük olduğu için Hatşepsut I. Tutmosis’in gerçek varisi olduğunu iddia ederek tahtı ele geçirdi. Böyle-ce ilk kez bir kadın firavun Mısır’ın başına geçmiştir.

Hatşepsut’un yaptırdığı tapınak dönemin en önemli mimari yapılarından biridir.

(Cevap A) 10. Hitit devleti feodal ve teokratik bir yapıya sahiptir.

Devletin başında Tabarna denilen egemen bir kral, Tavananna (egemen kraliçe) unvanını taşıyan büyük kraliçe yer almaktadır. Eski Hitit Devleti kurulduğun-da devletin yasama gücünde kralın yanınkurulduğun-da Pankuş adı verilen bir soylular meclisi bulunmaktaydı. Hitit kralları tanrılarının yeryüzündeki temsilcileridir.

(Cevap D) 8. MÖ 1400 yıllarında imparatorluk haline gelen Hitit-ler, sınırlarını Suriye’ye kadar genişletmişlerdir. Mı-sırlılar ile Suriye yüzünden 16 yıl süren Kadeş Sava-şı’nı yapmışlardır. MÖ 1296 yılında başlayan bu sa-vaşta iki taraf birbirine üstünlük sağlayamamış, MÖ 1280’de taraflar arasında Kadeş Antlaşması imza-lanmıştır. Eşit koşullarda yapılan Kadeş Antlaşması ile iki devlet birbirleriyle savaşmayacaklarına ve kar-deşçe geçineceklerine söz veriyorlardı. Ayrıca ara-daki dostluğu ve dayanışmayı daha çok kuvvetlen-dirmek için II. Ramses, III. Hattuşili’nin kızı ile evlen-miştir.

(Cevap D)

ESKİ ÇAĞ TARİHİ

KOZMİK ODA

KOZMİK ODA • SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİwww.kozmikoda.com.tr

1. Persepolis, MÖ 6. yüzyılda bugünkü İran Devleti’nin bulunduğu topraklarda kurulan Pers Devleti’nin baş-kentidir. Uruk, Lagaş, Kiş, Nippur ise Mezopotamya Havzasında kurulan Sümerlerin şehir devletleri ara-sındadır.

(Cevap A) 2. Soru kökünde bahsedilen kanun yapıcı, MÖ 640–

559 yıllarında yaşamış olan Solon’dur. Yaptığı re-formlar ile Atina demokrasisinin temellerini atan So-lon, reformlarını kendi adını taşıyan anayasa aracı-lığıyla yapmıştır. En önde gelen reformları, borçların silinmesi ve borcu yüzünden köle olan kişilerin köle-liğinin kaldırılmasıdır. Diğer bir önemli reformu ise toprağı elinden alınan köylüye toprak dağıtılması uy-gulamasıdır.

(Cevap D) 3. Lidya, bugünkü Manisa, Uşak bölgesinde Tunç Ça-ğının (MÖ 3000-MÖ 1200) sonlarından başlayarak MÖ 6. yüzyıla kadar hüküm süren bir Anadolu me-deniyetidir. Sardes (Manisa’da) merkezli Lidya kral-lığı, Kroisos (Karun) Dönemi’nde (MÖ 560-546) gü-cünün doruğuna ulaşmıştır. Lidya’nın mevcut altın zenginliği bu dönemde altın arıtma atölyelerinde iş-lenmiştir. İlk altın para da yine bu dönemde basılmış-tır. Günümüzde hem Batı hem de Doğu kültürlerin-de kullanılan “Karun kadar zengin” ifakültürlerin-desi Kroisos’a itafen söylenen bir deyimdir.

(Cevap B) 4. Roma’da pleplerin (halk) baskısı sonucu MÖ 450 yı-lında çıkarılan kanun 12 Levha Kanunlarıdır. Roma İmparatorluğu’nun ilk yazılı kanunları olan 12 Levha Kanunları, Roma toplumundaki partici (soylular) ve plepler (halk) arasındaki sınıf mücadelesi sonucu ha-zırlanmıştır.

(Cevap E) 5. Yeni Asur krallığının ortadan kalkmasıyla liderlik Ba-billerin eline geçmiş ve Yeni Babil Devleti (MÖ 612-539) olarak anılan bir dönem başlamıştır. Günümü-ze ulaşan anıtsal yapıların çoğu bu dönemde Nabo-polassar ve Nabukadnezar tarafından yaptırılmıştır.

Nabukadnezar Babil’i görkemli bir kent haline getir-miştir. Yeni yıl şenliklerinde kullanılan İştar Kapısı, Babil Kulesi ve dünyanın yedi harikasından biri olan asma bahçeleri bu dönemde yapılmıştır.

(Cevap C)

6. İlkçağ uygarlıkları ile ilgili olarak B, C, D ve E seçe-neklerinde verilen bilgiler doğrudur. Ancak, İlkçağ’ın en gelişmiş yasaları olan ve bugünkü Avrupa huku-kunun temelini oluşturan 12 Levha Kanunlarının, sı-nıflı toplum yapısına yol açtığı söylenemez. Bu ya-salar, zaten var olan sınıflı toplum yapısı, patriciler (soylu) ile plebler (orta sınıf) arasındaki mücadele sonucunda ortaya çıkmıştır.

(Cevap A)

7. Lidya Krallığı, MÖ 680-546 yılları arasında Batı Ana-dolu’da bugünkü Denizli yakınlarında Sardes mer-kezli kurulmuş bir devlettir. Parayı icad eden bu kral-lık, MÖ 6. yüzyılda Pers tehlikesi ile karşı karşıya kal-mıştır. Perslerin önce Med devletini yıkması daha sonra da Anadolu’ya doğru ilerlemesi bir Lidya ve Pers savaşını kaçınılmaz kılmıştır. Lidya kralı her ne kadar Perslere karşı bir ittifak oluşturmaya çalışsa da yalnızca Yunan kentleri bu çağrıya cevap vermiş-tir. Ancak MÖ 547-545 yılları arasında Perslerle yalılar arasında yaşanan bu kaçınılmaz savaşı Lid-yalılar kaybetmiş, başkent Sardes ve Lidya kralı Pers-liler tarafından ele geçirilmiştir. Persler iki yüz yıllık hâkimiyetleri boyunca başkent Sardes’i içine alan merkezi bölgeyi, Pers krallığının en batısındaki sat-raplık (eyaleti) olarak düzenlemişlerdir. Lidya’daki Pers hâkimiyetine Makedonya kralı Büyük İskender tarafından MÖ 334 yılında son verilmiştir.

(Cevap E)

8. MÖ 4. yüzyılın başlarında Yunan şehir devletleri ara-sındaki çekişmeler Makedonya Kralı II. Philippos’un kurulan Helen Birliğinin lideri olmasını sağladı. II. Phi-lip’in ölümünden sonra tahta çıkan oğlu Büyük İsken-der Helen Birliğinin liİsken-deri ve Pers seferinin komutanı seçilerek Anadolu, Pers toprakları ve Hindistan’ın Pencap havzasına kadar olan bölgeyi aldı. Yunanlı-lar kalabalık kitleler halinde doğu ülkelerine girerek bir yandan kendi kültür ve uygarlıklarını bu ülkelere yayarken bir yandan da Doğu’nun yüksek kültürün-den etkilenmişlerdir. Böylece Yunan kültürü ile Ana-dolu, Mısır, Pers ve diğer kültürlerin birbirleriyle kay-naşmaları ile ortaya yeni bir kültür çıktı. Yunan kül-türünün doğu kültürü ile kaynaşmasından oluşan bu yeni kozmopolit kültüre “Helenizm” denmiştir.

(Cevap D)

ESKİ ÇAĞ TARİHİ

KOZMİK ODA

KOZMİK ODA • SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİwww.kozmikoda.com.tr

9. Makedonya Kralı Büyük İskender, Pers Devleti’ne karşı büyük bir fetih hareketine girişmiş ve Granikos (MÖ 334), İssos (MÖ 333) ve Gaugamela (MÖ 331) savaşlarında Persleri yenerek Pers İmparatorluğu topraklarının tamamını ele geçirmiştir.

(Cevap C)

10. Fenikeliler, tarihte ilk harf yazısını (alfabe) bularak günümüz Latin alfabesinin temelini atmışlar ve dün-ya kültür tarihine büyük katkıda bulunmuşlardır. Ta-rihte ilk parayı bulan ve kullanan toplum Lidyalılar-dır. Kadeş Savaşı MÖ 1296’da Hititler ile Mısırlılar arasında yapılmış ve savaş sonunda, tarihin bilinen ilk yazılı antlaşması olan MÖ 1280 Kadeş Antlaşma-sı imzalanmıştır. DolayıAntlaşma-sıyla doğru eşleştirme A se-çeneğinde yapılmıştır.

(Cevap A)

15. B, C, D ve E seçeneklerinde yer alan ifadeler doğru-dur. Fakat A seçeneğinde yer alan ifade yanlıştır.

Çünkü MS 476’da yıkılan Doğu Roma değil, Batı Ro-ma’dır. Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu 1453 yı-lında Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethiyle yıkıl-mıştır.

(Cevap A) 12. Mezopotamya’da ilk şehir devletlerini Sümerler

kur-muşlardır. En önemlileri Ur, Uruk, Kiş, Lagaş, Eridu, Nippur, Umma olan bu şehir devletlerine “site” adı verilmiştir. Bu şehir devletleri arasında siyasi ve eko-nomik nedenlerle sık sık savaşlar yapılmıştır. Siteler, etrafı surlarla çevreli “ziggurat” adı verilen tapınak ve onun etrafındaki evlerden meydana gelmiştir. Sitele-rin başlarında Patesi veya Ensi adı verilen krallar bu-lunur ve Tanrı adına ülkeyi yönettiklerini iddia eder-lerdi. Patesi çevresindeki sitelere hâkim olursa “lu-gal” tüm Sümer ülkesine hâkim olursa “lugal kalma”

unvanını alırdı.

(Cevap A)

13. Asurlular tarihte bilinen ilk kütüphaneyi Ninova’da kurmuşlardır. Mezopotamya’da çivi yazısının ortaya çıkışından itibaren kil tabletlerin toplandığı resmî ve-ya özel arşivler oluşmuştur. Asur Kralı Ashurbani-pal’ın arşivi birçok bakımdan başkalarının kullanımı-na uygun olmayan depolarda saklakullanımı-nan geleneksel arşivlerden farklıdır. Burada belgeler ihtiyaç duyul-duğunda bulunabilmesi amacıyla sistematik bir bi-çimde düzenlenmiştir. Ayrıca din, mitoloji, astronomi ve tıp ile ilgili birikimi sonraki kuşaklara aktarmak amacıyla yapılmış kopyalar da bu mekana kazandı-rılmıştır. Bu haliyle Ashurbanipal’ın arşivi kütüphane özelliklerine daha yakındır.

(Cevap B)

14. Pön Savaşları MÖ 264-146 yıllarında Roma ile Kar-taca arasında gerçekleşen ve KarKar-taca’nın ortadan kalkması, Batı Akdeniz egemenliğinin Roma’ya geç-mesi ile sonuçlanan savaşlardır. Bugün Tunus sınır-ları içerisinde kalan Kartaca, eski bir Fenike koloni-siydi.

(Cevap E) 11. İvriz Kabartması Hitit uygarlığına aittir. Konya ilinin

Ereğli ilçesinin güneydoğusunda yer alır. MÖ VIII.

yüzyılda yapılmıştır. Kabartmada Tuvana Kralı War-palawas ile verimlilik tanrısı karşılıklı olarak gösteril-miştir. 5 m boyundaki tanrının bir elinde saplı birkaç buğday başağı, öbür elinde bir asma dalıyla iri tane-li üzüm salkımı bulunmaktadır. 3 m boyundaki kral bu tanrıya tapma durumundadır. Kabartma üzerinde Hitit hiyeroglifiyle yazılmış dua vardır.

(Cevap D)

16. Üretim ekonomisine geçilen Cilalıtaş döneminde raklar ilk kez tarıma açılmış ve köyler kurulmuş, top-raktan eşya, seramik kaplar, çanak-çömlekler yapıl-mıştır. Dolayısıyla A, B, D ve E seçenekleri doğru-dur. Fakat tarih öncesi dönemde henüz para olma-dığı için, paralara rastlanamaz. Cilalıtaş döneminde ticaret takas esasına dayalıdır. Parayı İlkçağ’da Lid-yalılar bulmuştur.

(Cevap C)