Göktürk Devleti ise Çinliler tarafından yıkılmıştır

(Cevap A)

15. Soru kökünde belirtilen kazı yeri V. Pazırık Kurga-nı’dır. 1947–1949 yılları arasında Rus arkeolog Ru-denko tarafından ortaya çıkarılan V. Kurgan’da Al-tayların MÖ 3 ve 6. yüzyıllarda yaşamış sakinlerine ait küçük el sanatları ve halı bulunmuştur. Burada bulunan ve menşei halen tartışılan halı dünyanın en eski halısı olarak nitelendirilmektedir.

(Cevap C)

İSLAM ÖNCESİ TÜRK TARİHİ

KOZMİK ODA

KOZMİK ODA • SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİwww.kozmikoda.com.tr

1. • Üge: Vezir

• Ayukı: Hükümet

• Buyruk: Bakan

• İnanç: Tigin Eğitmeni

Bu kavramlar devlet yönetimi ile ilgili kavramlardır.

(Cevap E)

2. Soruda din ile ilgili bir kavrama yer verilmemiştir.

• Çav: Ekonomi ile ilgilidir, kağıt para demektir.

• Ir: Beste demek olup müzik ile ilgilidir.

• Yelme: Keşif koludur, ordu ile ilgilidir.

• Eğne: Çeyiz, Törün: Düğün yemeği olup toplum yapısı ile ilgilidir.

(Cevap B)

3. Göktürk Devleti’ne bağlı Türk boyları genel olarak

“Töles” olarak adlandırılmaktaydı. Tölesler, IV. ve V.

yüzyıllarda yaşayan Kanglıların devamıdır. Tölesler, Göktürkler gibi konar-göçer bir hayat tarzını benim-semişlerdir.603 yılından sonra bağımsız hareket et-meye başlayan Tölesler, 627 yılından sonra bağım-sız birer siyasi güç olarak ortaya çıkmışlardır. Bun-lardan biri de Uygurlardır.

(Cevap C)

4. A, B, C ve D seçeneklerinde verilen gelişmeler, Or-ta Asya Türk göçlerinin sonuçları arasında yer almak-tadır. Ancak, bu göçlerde cihat anlayışının etkili ol-duğu söylenemez. Çünkü cihat, Müslümanların Al-lah adına İslamiyeti yaymak için yaptığı savaşlar olup cihat düşüncesi İslam öncesi dönem için geçerli ola-maz. Türklerin İslamiyete geçişiyle beraber, cihat po-litikası uygulanmaya başlanmıştır.

(Cevap E)

5. B seçeneğinde ® Demirden silahlar ve zırhlar bu-lunması, savaşçı özellikler gösterdiklerine, C ve D seçeneklerinde ® Kurganlardan (mezarlardan) halı - kilim parçalarının bulunması, ölümden sonraki ha-yata inandıklarına ve dokumacılıkla ilgilendiklerine, E seçeneğinde ® Sulama kanallarının bulunması ise tarımsal üretim yaptıklarına kanıttır.

Paragrafta ihracat yapıldığına dair bir ifade bulunma-maktadır.

(Cevap A)

6. Soruda verilen kaynaklar Türk tarihi açısından çok önemlidir. Ancak Orta Asya Türk toplulukları ilk orta-ya çıktıkları andan itibaren Çin ile yoğun ilişki içinde bulunmuşlardır. Bu yüzden İslam öncesi Türk tarihi için başvurulması gereken öncelikli kaynak, Çin kay-naklarıdır.

(Cevap A)

7. Uygurlar, 745-840 yılları arasında varlığını sürdüren Türk kağanlığıdır. Kutluk Bilge Kül Kağan tarafından Kutluk Devleti’ne son verilerek 745’te Ötüken mer-kezli olarak kurulmuştur. Daha sonra başkent Kara-balasagun’a taşınmıştır. Uygurlar Göktanrı inancı dı-şında bir inancı benimseyen ilk Türk devletidir. Bögü Kağan zamanında Maniheizmi benimseyen Uygur-lar, Maniheizmin etkisiyle hükümdarlarına da Ay tengri unvanı vermişlerdir.

(Cevap A)

8. Orta Asya’daki ilk yerleşmelerin İÖ 2500’lerde oldu-ğu tahmin edilmektedir. Orta Asya’daki arkeolojik araştırmalara göre Minusinsk bölgesindeki Afanes-yevo Kültürü (İÖ 2500–1700) ile aynı bölgedeki And-ronova Kültürü (İÖ 1700-1200)nün temsilcilerinin Türk soyunun prototipini oluşturan insanlar olduğu anla-şılmıştır. Andronova kültüründen sonra ortaya çıkan Karasuk Kültürü (İÖ 1200–700) ile özellikle Tagar Kültürü (İÖ 700–300) Dönemi’nde artık bölgenin adın-dan dolayı burada yaşayan insanlara Altaylılar den-meye başlanmıştır. Buna göre Orta Asya kültür mer-kezleri içinde yer almayan Tel-Amarna olup D seçe-neği doğrudur.

(Cevap D)

İSLAM ÖNCESİ TÜRK TARİHİ

KOZMİK ODA

KOZMİK ODA • SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLİĞİwww.kozmikoda.com.tr

9. Türk göçlerinin rastgele yapılan bir göç hareketi ol-maması, gittikleri yerlerde kendilerinden çok daha güçlü siyasi otoritelere boyun eğmek zorunda kalma-maları ve teşkilatçı yapıları onların gittikleri yerlerde de güçlü devletler kurmaları sonucunu doğurmuştur.

(Cevap E)

10. Ruslarla mücadele eden ve bu mücadeleleri İgor Des-tanı’na konu olan Türk topluluğu Kumanlar, yani di-ğer bir ifadeyle de Kıpçaklardır.

(Cevap C)

11. İslamiyet öncesi Türk devletleri ölümden sonraki ya-şama, yani ahirete inanmışlardır. Bunu kurgan adı verilen mezarlara ölülerini eşyaları, silahları ve atıy-la birlikte gömmeleri kanıtatıy-lamaktadır. Ayrıca ölüleri mumyalamaları da ahiret inancına sahip olduklarının göstergesidir. Ölenler için yuğ denilen cenaze ve yas törenlerinin düzenlenmesinin ahiret inancıyla bir ilgi-si bulunmamaktadır.

(Cevap D)

12. Moğol hâkimiyetine giren ilk Türk topluluğu Kırgızlar-dır. Kırgızlar 840’ta Uygur Devleti’ni yıkarak Ötüken bölgesine hâkim oldular. Moğolların Ötüken bölgesi-ne girmesiyle Kırgızlar da Moğol hâkimiyetibölgesi-ne girdi.

Böylece Ötüken bölgesine hâkim olan son Türk top-luluğu Kırgızlar oldu.

(Cevap A)

13. Türkler göçebe yaşam tarzının bir sonucu olarak ça-dırlarda yaşamışlardır. Türk çadırları yurt, ev, oba, otağı, kerege, çerge, alaçuk, çum, kapa ve çaşır gi-bi isimler almıştır. Yarlığ, hükümdar emridir.

(Cevap E)

14. İlk Türk yerleşim yeri Hun Hakanı Tsükü Mengsün tarafından MÖ IV. yüzyılda Kansu Vadisi’nde kuru-lan Ejder Kenti’dir. Kayıtlarda “Ku-t sang” olarak ge-çen bu kent, askeri, dini ve siyasi bir merkezdi.

(Cevap A)

15. Türklere ait mezarlarda eşyaların bulunması ölüm-den sonraki hayata inanıldığının en açık göstergesi-dir. Bu eşyaların kılıç, balta, ok, süngü gibi savaş malzemeleri olması da savaşçı kimliğin Türkler için önemli olduğunun bir kanıtıdır. Ancak ordu-millet an-layışının benimsendiğine dair bir ifade yer almamak-tadır.

(Cevap D)

16. I. ve III. öncüller yerleşik yaşamın doğrudan kanıtı olamaz. Fakat tapınak ve kütüphane için yerleşik bir yaşam sürülmesi mecburi olduğu için bunu yerleşik yaşama geçildiğinin doğrudan bir kanıtı olarak gös-terebiliriz.

(Cevap B)