I. BÖLÜM
2.7. Para Vakıfları
Para vakıfları, kısaca tarif etmek gerekirse kuruluşu ve teşekkülü nakit paralardan oluşan vakıflardır. Sermayesi bağlamında ele alındığında temel olarak iki tür vakıftan söz edilebilmektedir ki bunlardan ilki “Müessesât-ı Hayriye” adı verilen ve kendisinden bizzat istifâde edilen hastâne, camii, medrese, imâret, zâviye ve çeşme gibi vakıflardır. İkinci tür vakıflar ise, dolaylı olarak kendisinden istifâde edilen yâni gelirlerinin çeşitli sûrette işletilmesiyle birinci tür hayır müesseselerinin masraflarına veya farklı hayır işlerine aktarılan vakıflardır (Ülker, 2012: 65-66).
H. IX. Asırdan beri var olduğu bilinen ve Osmanlı vakıf müesseseleri içerisinde önemli bir yeri olan, âlimler ve birçok çevre tarafından üzerinde tartışma ve incelemenin yapıldığı para vakıfları11, 1538 yılında şeyhülislam olan Çivizâde tarafından, vakfın şartlarına uymadığı gerekçesiyle yasaklanmış, ancak daha sonra gelen şikâyetler üzerine 1545 senesinde şeyhülislam olan ve birçok önemli kararlarda imzası bulunan Ebûssuûd Efendi tarafından yayınlanan fetva ile Cumhuriyet dönemine kadar devam edecek olan bu uygulamanın hukûkî esasları ortaya konmuştur (Kurt, 2015: 28-42).
İncelenen defterde kaydedilen para vakıflarının toplam hâsılı 121.694 akçe tutarında hesaplanmaktadır. Bununla beraber bağışlanan nakit akçelerin çoğunun % 15 ile % 25 arasında değişen oranlarda murâbahaya verildiği söylenebilir.
2.7.1. Camii-i Atik
Eğrigöz’de ashâb-ı hayrât tarafından vakfedilen 10.200 nakit akçenin % 15 ile murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 1.530 akçe deftere kaydedilmiş olup vakıf masrafları olarak hatibe, imama ve müezzine yevmi bir, nâzıra senevi 100 akçe
11 Geniş ve kapsamlı bir mâhiyet arzeden para vakıfları konusunun detaylı bir değerlendirmesi için bkz. İsmail Kurt, Para Vakıfları Nazariyat ve Tatbikat, İstanbul, Ensar Neşriyât, 2015.
84
ayrılmıştır. Vakfın tevliyeti ise Carullah Fakih’in üzerinde olduğu anlaşılmaktadır (TADB. TTD. EV. 560, v. 154a).
2.7.2. Hacı Mustafa Mescidi
Eğrigöz’de 4.000 nakit akçenin bağışlandığı vakfın akarı olarak Ova Kasabası’nın gelirleri deftere kaydedilmiştir. Bununla beraber nakit akçelerin % 20 ile murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 800 akçeden imâmete yevmi bir, müezzine yılda 200, çerağ yağına yılda 100, hasıra yılda 40 ve mütevelliye yılda 100 akçe ayrılmış olarak defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 158a).
2.7.3. Kaynarca Mescidi
Eğrigöz’de bulunan vakfa ashâb-ı hayrât tarafından 13.000 nakit akçe vakfedilmiş olup akar olarak Ova Kasabası’ndan elde edilen gelirler deftere kaydedilmiştir. Mezkûr akçelerin % 15 ile murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 1.950 akçe defterde mukayyed görülmektedir (TADB. TTD. EV. 560, v. 158b).
2.7.4. Bedreddin Efendi Mescidi
Simav’da 2.700 nakit akçe ve Depecik Mahallesi’nde bulunan evin akar olarak kaydedildiği vakfın mezkûr akçeleri % 15 ile murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 400 akçe deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 170b).
2.7.5. Cafer Mescidi
Simav’da bulunan mescide Ahmed bin Hacı tarafından 30.000 nakit akçe vakfedilmiş olup % 20 ile murâbahaya verildiği anlaşılmaktadır. Bununla birlikte mezkûr akçelerin rıbhından hâsıl olan 6.000 akçeden hitâbete yevmi 2,5, imâmete bir, aşirhana bir, müezzine bir, cüzhâna iki, muarrife ?, mütevelliye üç, nâzıra bir, 12 nefer huffâza beş ve muarrife iki akçe ayrılmış olarak defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 171a).
2.7.6. Şaban Çelebi Bin Celal Mescidi
Güre’de 12.000 nakit akçenin vakfedildiği görülmekte olup mezkûr akçelerin % 20 ile murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 2.400 akçeden imâmete yevmi bir, müezzine yevmi bir, eczâhana yevmi iki, Yâsin tilâvetine senevi 180, kadıya şart edildiği belirtilen nezârete senevi 30 akçe olarak ayrılmış olup tevliyetin ise evlâda şart edildiği deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 180a).
85
2.7.7. Hacı Bali Mescidi
Kula’da iki ayrı vakıf kaydı tespit edilen mescidin ilki ashâb-ı hayrâttan 3.500 nakit akçe ile beraber iki dükkân, altı dut ağacı ve Bey Değirmeni’nin sülüs hissesinin bağışlandığı vakfın 1.440 akçe tutan hâsılından tevliyete yevmi iki, kıraate, imâmete ve cüzhâna yevmi bir akçe bağışlanmış olup tevliyetin ebnâsına şart edildiği anlaşılmaktadır. Seferşah’ın mütevelli ve cüzhânın Ramazan’a verildiği defterde ayrıca mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 181b). Diğer vakfın ise akarı olarak Keklik Köyü’nde bir bahçe kaydedilmiş olup 400 nakit akçenin vakfedildiği anlaşılmaktadır. Söz konusu akçenin % 20 ile murâbahaya verildiği ve rıbhından hâsıl olan 40 akçenin deftere kaydedildiği görülmekte olup Hacı Bali oğlu Hasan’ın mütevelli, diğer oğlu İskender’in ise meremmetçi olduğu defterde ayrıca mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 189a).
2.7.8. Bali Hoca Mescidi Ve Zâviyesi
Kula’da 27.000 akçenin bağışlandığı vakfa Sultan Bâyezid Han’dan nişân verilmiş olup nakit akçenin 17.000’i Bali Hoca’nın Uşak Mahallesi’ndeki mescidine, 10.000’si ise zâviyesine vakf edildiği kaydedilmiştir. Tevliyet’in avlâda, meşihâtin Alaeddin’e, te’zin ise Ramazan’a şart edildiği defterde kaydedilmekte olup mütevelli olarak Muslihiddin ve sonra Hacı Hüseyin olarak defterde mukayyed görülmektedir. Bununla beraber defterde 17.000 akçe ile mukayyed bulunan vakfın hâsılından imâmete senevi 600, te’zine senevi 300, tevliyete senevi 400, meşihâte yevmi 25, kayyıma senevi 10, senede 50 cüz hatim mukâbelesinde imam ve müezzine 600 akçe ayrılmış olduğu anlaşılmaktadır (TADB. TTD. EV. 560, v. 183b).
2.7.9. Kılkavlu Camii Şerifi
Kula’da bulunan vakfa 18.000 nakit akçe ve Saru Mahmud Değirmeni gelirlerinin bağışlandığı anlaşılmakta olup nakit akçelerin % 15 ile murâbahaya verildiği anlaşılmaktadır. Buna göre mezkûr akçenin rıbhından hâsıl olan 2.700 akçeden hitâbete senevi 1.500, tevliyete 300, Yâsin kıraatine 300, muarrife 150, ser mahfil 150, müezzine 150 ve kadıya şart edilen nezârete 150 akçe ayrılmış olup defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 189a).
86
2.7.10. Kula Mescidi ve Musluğu
Kula’da sâhibü’l- hayrâttın vakfettiği 3.450 akçenin % 15 ile murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 515 akçe deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 189b).
2.7.11. Camii-i Cedid
Kula’da bulunan vakfa 4.300 akçe bağışlanmış olup nakit akçenin % 15 rıbhından hâsıl olan 645 akçe defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 189b).
2.7.12. Hasan Çavuş Mescidi
Kula’da Habbas Köyü’nde bulunan mescidin defterde üç ayrı vakfı bulunmakta olup bunlardan ilkine 5.000 akçe vakfedilmiş olup İlyas Çelebi bin Hasan Çavuş’un mescitte bir cüz tilâveti ve sabah namazından sonra Yâsin ile Amme Sûresi okunmasına şart edildiği anlaşılmaktadır. Bununla beraber nakit akçenin % 13 rıbhından hâsıl olan 650 akçe defterde mukayyed görülmektedir (TADB. TTD. EV. 560, v. 189b). Dursun Bey bin Mustafa ve Hüdâverdi Bey’in bağışladığı 1.000 nakit akçe ile mukayyed olan vakfın mezkûr akçelerinin % 15 ile murâbahaya verildiği ve rıbhından hâsıl olan 150 akçenin deftere kaydedildiği görülmektedir (TADB. TTD. EV. 560, v. 189b). Bir diğer vakıf kaydında ise İlyas Çelebi’nin annesi Huri Hâtun’un 1.200 akçe bağışladığı görülmekte olup söz konusu akçelerin % 15 il murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 180 akçe defterde mukayyed görülmektedir (TADB. TTD. EV. 560, v. 189b).
2.7.13. Hacı Yusuf veled-i Âdil Mescidi
Kula’da 20.000 nakit akçe ve Ağırmas ve Keklik Köyü’nün akar olarak kaydedildiği vakfın nakit akçeleri % 15 ile murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 3.000 akçeden imâmete senevi 720, müezzine 360, nezârete 360, muhasebeye 60, şem 10, bahâ-i hasır 10, meremmete 20, Tebâreke tevliyeti 100, Keklik Köyü avarızına, garibine ve nüzulüne 1.000 ve Peygamber’in, vâkıfın ve Sultan Süleyman’ın ruhlarına tilâvet için 1.000 akçe gider kalemleri olarak defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 190a).
87
2.7.14. Bey Mahallesi Mescidi
Kula’da ashâb-ı hayrâttan 2.020 akçenin bağışlandığı vakfın nakit akçesi % 15 ile murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 303 akçe deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 190a).
2.7.15. Köhne Camii
Kula’da ashâb-ı hayrâttan 5.250 akçenin bağışlandığı vakfın nakit akçeleri % 15 ile murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 785 akçe deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 190a).
2.7.16. Ahmed Halife Camii
Uşak’da Kerdişe Köyü’nde 1.500 dönüm yer ve 4.000 nakit akçenin bağışlandığı vakfın nakit akçesi % 15 ile murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 600 akçe deftere kaydedilmiştir. Ahmed Fakih, Hasan veled-i Mimar Fakih mütevelli olup Nasuh veled-i Hacı Yahya nâzır olarak defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 192a).
2.7.17. Uşak Camii Vakfı
Uşak’da Yahya Bey’in vakfettiği 22.600 akçe ile mukayyed vakfın nakit akçesi % 17 ile murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 4.000 akçeden 2.000 akçe camii meremmeti ve yılda dört hatim, 400 akçe imama, 600 akçe hamamın su yoluna, 500 akçe eczâ infakına, 200 akçe hasır bahasına ve 400 akçe de muma ayrılmış olarak defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 198a).
2.7.18. Hacı Cafer Mahallesi Mescidi
Uşak’da 1.400 nakit akçenin vakfedildiği mukayyed olan vakfın nakit akçesi % 17 ile murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 250 akçe deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 210b).
2.7.19. Aşçı Yunus Camii
Uşak’da Dumlupınar Köyü ve 5.300 nakit akçenin vakfedildiği defterde mukayyed olup mezkûr akçenin % 20 ile murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 1.060 akçe deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 211a).
88
2.7.20. Zaim Mustafa Muallimhânesi ve Mescidi
Uşak’da bulunan vakfın akarı olarak Öksüz Köyü ve 10.000 nakit akçe defterde görülmektedir. Mezkûr akçenin % 15 ile murâbahaya verildiği ve rıbhından hâsıl olan 1.500 akçe hâsıldan; imama ve utekâya yevmi bir akçe Hz. Resûlullâh ve vâkıfın kendi ve vâlidesi ruhu için ve tüm Müslümanlar için birer hatim ve sabah namazından sonra Yâsin kıraati ve Yâsin, Aşr ve Amme sûrelerinin okunması için ayrıldığı anlaşılmaktadır. Teviyet ise evlâda şart edilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 211b).
2.7.21. Hacı Nureddin Camii ve Muallimhânesi
Lazkiye’de bazı bağ, bahçe ve dükkânların yanında 5.610 akçe nin bağışlandığı vakfa Sultan Bâyezid Han’dan mukarrernâme verildiği anlaşılmaktadır. 4.050 akçe ile defterde mukayyed olan hâsıldan hitâbete yevmi bir 1,5, tevliyete ise yevmi bir akçe şart edildiği görülmektedir (TADB. TTD. EV. 560, v. 235b).
2.7.22. Camii-i Kebir Vakfı
Lazkiye’de bulunan vakfın akarı olarak Ağılkaya Çiftliği, üç zemin, dört bahçe, üç bağ, bir tahunhâne, 17 dükkân, Kayırhan Köyü’nde dut ağaçları ve 6.824 nakit akçe defterde mukayyed görülmektedir. Vakf olan dükkânlardan 13’ünü Kasap Muslihiddin’in vakfettiği belirtilmektedir (TADB. TTD. EV. 560, v. 232b).
2.7.23. Har Mescidi
Honaz’da 700 nakit akçenin bağışlandığı vakfın nakit akçeleri % 20 ile murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 140 akçe hâsıl defterde mukayyed görülmektedir. Mutasarrıf ise Abdi olarak deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 244a).
2.7.24. Hisar Mescidi
Honaz’da 1.400 akçenin bağışlandığı vakfın mezkûr akçesi % 15 ile murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 200 akçe şem ve hasır cihetlerine ayrılmış olarak defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 244a).
2.7.25. Hisarcık Camii
Eğrigöz’de bulunan vakfın akarı olarak Ak Kasabası ile ashâb-ı hayrâtın vakfettiği 7.500 nakit akçe defterde mukayyed olup mezkûr akçenin % 15 ile murâbahaya verilerek
89
rıbhından hâsıl olan 1.125 akçeden hitâbet ve tevliyete yevmi bir akçe ayrıldığı defterde görülmektedir (TADB. TTD. EV. 560, v. 159a).
2.7.26. Kestel Mescidi
Honaz’da 2.200 nakit akçenin vakfedildiği defterde mukayyed olup mezkûr akçenin % 36 ile murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 800 akçeden kayyum 500, şem 300 akçe olarak ayrılmıştır (TADB. TTD. EV. 560, v. 244a).
2.7.27. Kadı Mahallesi Mescidi
Honaz’da bir kıt’a bağ ve 1.900 nakit akçenin vakfedildiği defterde mukayyed olup mezkûr akçenin % 21 rıbhından hâsıl olan 400 akçe deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 244b).
2.7.28. Satılmış Mescidi
Honaz’da iki kıt’a bağ ve 700 nakit akçenin vakfedildiği defterde mukayyed olup mezkûr akçenin % 25 ile murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 180 akçe hâsıl deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 244b).
2.7.29. Şerif Selim Mescidi
Honaz’da 2.000 nakit akçenin vakfedildiği defterde mukayyed olup mezkûr akçenin % 20 ile murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 400 akçe deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 244b).
2.7.30. Seydi Köyü Camii
Geyikler’de bulunan Seydi Köyü’nde iki değirmen ve 2.000 nakit akçenin vakfedildiği anlaşılmakta olup mezkûr akçenin % 35 ile murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 700 akçe deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 253b).
2.7.31. Orta Mahallesi Mescidi
Homa’da 2.000 nakit akçenin vekfedildiği görülmekte olup mezkûr akçenin % 15 rıbhından hâsıl olan 300 akçe deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 255a).
2.7.32. Değirmen Mahallesi Mescidi
Homa’da 5.000 nakit akçe vakfedilmiş olup % 15 rıbhından hâsıl olan 750 akçe hâsıl deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 255a).
90
2.7.33. Çağlak Mahallesi Mescidi
Homa’da 2.200 akçe vakfedilmiş olup % 8 rıbhından hâsıl olan 190 akçe hâsıl defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 255a).
2.7.34. Köse Mahallesi Mescidi
Homa’da 1.300 akçe vakfedilmiş olup % 11 rıbhından hâsıl olan 150 akçe deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 255a).
2.7.35. Alayundlu Mahallesi Mescidi
Homa’da 2.000 nakit akçe vakfedilmiş olup % 15 rıbhından hâsıl olan 300 akçe defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 255a).
2.7.36. Pınarbaşı Mahallesi Mescidi
Homa’da 1.000 akçe vakfedilmiş olup % 15 rıbhından hâsıl olan 150 akçe deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 255a).
2.7.37. Şemseddin Efendi Muallimhânesi
Homa’da 1.500 akçe vakfedilmiş olup % 14 rıbhından hâsıl olan 210 akçe ile defterde mukayyeddir. Bununla beraber 1440 akçe muaallime, 360 akçe mütevelliye ve 250 akçe halifeye verilmek üzere ayrılmış olup deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 255a).
2.7.38. Karalar Mahallesi Mescidi
Homa’da 1.000 akçe vakfedilmiş olup % 15 rıbhından hâsıl olan 150 akçe defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 255a).
2.7.39. Âşıklar Köyü Mescidi
Homa’da 2.500 akçe vakfedilmiş olup % 15 rıbhından hâsıl olan 375 akçe defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 255a).
2.7.40. İsmaillü Köyü Mescidi
Homa’da 1.000 akçe vakfedilmiş olup % 15 rıbhından hâsıl olan 150 akçe deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 255a).
91
Homa’da 2.000 akçe vakfedilmiş olup % 9 rıbhından hâsıl olan 180 akçe defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 255a).
2.7.42. Karasu Köyü Mescidi
Homa’da 900 akçe vakfedilmiş olup % 15 rıbhından hâsıl olan 135 akçe deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 255a).
2.7.43. Avcılar Köyü Mescidi
Homa’da 10.000 akçe vakfedilmiş olup % 15 rıbhından hâsıl olan 1.500 akçe defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 255a).
2.7.44. Südiş Köyü Mescidi
Homa’da ashâb-ı hayrâttan 1.500 akçe vakfedilmiş olup % 15 rıbhından hâsıl olan 225 akçe hâsıldan camii hatibine 720, mütevelliye 300, müezzin ve hâfıza 480 akçe ayrılmış olarak defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 255a).
2.7.45. Karacadağ Camii
Homa ve Geyikler’de birer olmak üzere iki aded vakıf kaydı bulunmaktadır. Bunlardan Geyikler’de bulunan vakfa 3.760 akçe ve bir kıt’a bağ vakfedilmiş olup mezkûr hâsılın yarısı hatibe, diğer yarısı ise imama şart edilmiş olarak deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 254a). Homa’da ise 4.000 akçe vakfedilmiş olup % 15 rıbhından hâsıl olan 600 akçe defterde mukayyed görülmektedir (TADB. TTD. EV. 560, v. 255b).
2.7.46. Sanduklu Köyü Camii
Homa’da 3.000 akçe vakfedilmiş olup % 15 rıbhından hâsıl olan 450 akçe hâsıl defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 255b).
2.7.47. Tavan Köyü Mescidi
Homa’da 1.600 akçe vakfedilmiş olup % 15 rıbhından hâsıl olan 240 akçe deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 255b).
2.7.48. Tuzluca Köyü Mescidi
Homa’da 600 akçe vakfedilmiş olup % 15 rıbhından hâsıl olan 90 akçe hâsıl deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 255b).
92
2.7.49. Kozca Köyü Mescidi
Homa’da 600 akçe vakfedilmiş olup % 15 rıbhından hâsıl olan 90 akçe hâsıl defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 255b).
2.7.50. Edik Köyü Mescidi
Homa’da 1.200 akçe vakfedilmiş olup % 15 rıbhından hâsıl olan 180 akçe deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 255b).
2.7.51. Hassa Köyü Camii
Şeyhlü’de bir kıt’a bağ, bağ zemini, sekiz dönüm bağ, bir kıt’a dükkân ve 10.500 nakit akçenin vakfedildiği mukayyed olup 950 akçe hâsıl deftere kaydedilmiştir. Bununla beraber vakfın gider kalemleri defterde ayrıntılı olarak belirtilmiştir. Buna göre sekiz dönüm bağdan 360 akçe hatib için, bağ zemininden hesıl olan 250 akçe imam için, 300 akçe muarrif için ayrılmış olup ashâb-ı hayrâttan bazı kişiler Hz. Resûlullâh ruhu için her Cuma günü 14 cüz okumalarına mukabil 14 nefer cüzhâna 10.000 akçe vakfedilmiş olup deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 261b).
2.7.52. Çöplü Köyü Camii
Şeyhlü’de 17.000 nakit akçe vakfedilmiş olup mezkûr akçenin % 20 rıbhından hâsıl olan 3.400 akçeden tevliyet için yevmi bir, hatib için senevi 100, kayyum için 50, müezzin için 100, meremmet için 50, hasır için 50 ve cüzhanlara 150’şer akçe ayrılmıştır. Mutasarrıf ise Recep olarak defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 271b).
2.7.53. Bulgar Köyü Camii
Şeyhlü’de bulunan camiin iki aded vakfı olup ilknde ashâb-ı hayrâttan 6.500 akçe vakfedilmiş ve % 24 rıbhından hâsıl olan 1.600 akçe, camiin hitabetine, hüddâmına ve tevliyete şart edilmiş olarak defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 273b). Bir diğerinde ise ashâb-ı hayrât camiin çerağı için 6.500 akçe vakfetmiş ve nakit akçenin %10 rıbhından hâsıl olan 700 akçe deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 273b).
2.7.54. Kızılcasöğüd Köyü Mescidi
Şeyhlü’de bulunan mescide ashâb-ı hayrâttan Hacı Pir Ali Durmuş 10.800 akçe vakf edip İbrahim bin İlyas’ı mütevelli tayin etmiş ve mezkûr akçenin % 20 rıbhından hâsıl olan 2.180 akçenin bir mikdârını mescidin imamına, muallime, müezzine, cüzhana ve Hacı Bey oğlunun hasrasında her sabah bir cüz kıraat etmeye ve Şeyhlü nefsindeki
93
musluk ve mescid önündeki kuyunun meremmetine vesâir harcına ayırmış olarak şart etmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 273b).
2.7.55. Mihmad Dede Camii
Şeyhlü’de bulunan camiinin akarı olarak Çöplüce Köyü’nde bir zemin ve dört dönüm bağ ile 17.000 nakit akçe vakfedilmiş olup mezkûr akçenin % 14 rıbhından hâsıl olan 2.500 akçeden hitâbete 360, tevliyete 360, müezzine 100, cüzhana 150, hasır ve şeme 50 ve rakabeye 50 akçe ayrılmış olarak defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 280b).
2.7.56. İncüklü Köyü Camii
Şeyhlü’de bulunan camiiye 4.600 akçe vakfedilmiş olup mezkûr akçenin % 19 rıbhından hâsıl olan 900 akçeden imâmete 360, hitâbete 360 ve müezzine 180 akçe ayrılmış olarak defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 281a).
2.7.57. Koçak Köyü Mescidi
Şeyhlü’de bulunan mescide Mirâlem Hüseyin Ağa 500 akçe vakfetmiş olup mezkûr akçenin 300 akçesi mescidin çerağına, 200 akçesi ise müezzin İlyas Sofu’ya vakfedilmiş olarak defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v.281a).
2.7.58. Mehmed veled-i Süleyman Muallimhânesi
Simav’da kurulan vakfa 4.000 nakit akçe vakfedilmiş olup % 15 ile murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 750 akçeden muallime yevmi iki ve halifeye nim akçe ayrılmış olarak deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 168b).
2.7.59. Abdi veled-i Süleyman Muallimhânesi
Simav’da bulunan vakfa 4.000 nakit akçe vakfedilmiş olup ayrıca akar olarak Mamak Köyü gelirleri deftere kaydedilmiştir. Bununla beraber nakit akçelerin % 20 ile murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 800 akçe defterde ayrıca mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 170a).
2.7.60. Hacı Ferhad bin Yahşi Tekkesi
Güre Nâhiyesi’nde 35.000 nakit akçenin vakfedildiği defterde görülmekte olup mezkûr akçenin % 15 ile murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 5.250 akçeden tevliyete yevmi iki, nezârete senevi 50, meşihâte yevmi üç, i nan yevmi dört,
bahâ-94
i guşt yevmi iki, bahâ-i hınta ve pirinç yevmi iki, bahâ-i hasır ve kürk senevi 50, bahâ-i hatab senevi 50 ve şem senevi 30 akçe olarak ayrılmış olarak defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 180a).
2.7.61. Hayran Muallimhânesi
Şeyhlü’de iki havlı ve ahır ve iki dam mikdârı yer ile 9.800 nakit akçenin bağışlandığı vakfın nakit akçesi % 15 ile murâbahaya verilmiş ve rıbhından hâsıl olan 1.500 akçeden muallime yevmi üç, tevliyete yevmi bir, meremmete senede 40 ve muallimhâneye senede 20 akçe ayrılmıştır. Mutasarrıf ise Hayran evlâdından Şaban olarak defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 277b).
2.7.62. Bali Çavuş Hamam ve Muallimhânesi
Homa’da 60.000 akçe ve bir hamamın vakfedildiği defterde mukayyed olup vakfın tevliyetinin evlâda şart edildiği, inkıraza uğraması durumunda ise kölelerine şart edildiği defterde belirtilmektedir. 60.000 nakit akçe ise % 15 ile murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 9.000 akçeden tâlim 1.200, hacc 3.000, tevliyet, 720, beş nefer eczâhan 1.500, kitâbet 360, avârız 1.100, muhasebe 360 ve nezâret cihetlerine 1.800 akçe ayrılmıştır (TADB. TTD. EV. 560, v. 253b).
2.7.63. Emirhan Ahmed Vakfı
Homa’da ashâb-ı hayrâttan 1.100 nakit akçenin vakfedildiği anlaşılmakta olup mezkûr akçenin % 15 rıbhından hâsıl olan akçe deftere kaydedilmiştir. Nasuh Fakih ise mutasarrıf olarak defterde mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 254a).
2.7.64. Üveys Kadı Vakfı
Şeyhlü’de bulunan vakfın akarı olarak Dede Köyü ve 6.000 nakit akçe defterde mukayyed olup mezkûr akçenin % 16 rıbhından hâsıl olan 1.000 akçe deftere kaydedilmiştir. İbrahim ise mutasarrıf olarak mukayyeddir (TADB. TTD. EV. 560, v. 278b).
2.7.65. Hoca Halil Türbesi
Şeyhlü’de bulunan türbeye Temürcük Köyü’nde iki dönüm bahçe ve 50.000 nakit akçe vakfedilmiş olup 200 akçe hâsıl defterde mukayyed görülmektedir. Sultan Bâyezid Han’dan ayrıca mukarrernâme verilen vakfa ashâb-ı hayrâttan Mevlâna Bedrüddin iki öküz ve bir dönüm bağ, cemaat-i müslimîn 3.800 akçe, Ayşe Hatun’un ise Sökman
95
Köyü’nde bir dönüm yer, her Cuma günü köyde Hz. Resûlullâh ruhu için 15 cüz kıraat edilmesi için vakfettikleri anlaşılmaktadır (TADB. TTD. EV. 560, v. 265a).
2.7.66. Pençşenbe Köprüsü Vakfı
Şeyhlü’de Keçilü Köyü’nden Hacı Mehmed bin İvaz kendi malından Pençşenbe Köprüsü meremmeti için 6.500 akçe vakfetmiş olup mezkûr akçe % 20 ile murâbahaya verilerek rıbhından hâsıl olan 200 akçe deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 273a).
2.7.67. Seydiler Köprüsü Vakfı
Şeyhlü’de Seydiler Köyü’nde Menderes Suyu üzerinde bulunan köprü için sAhibü’l- hayrât 800 akçe vakfetmiş olup mezkûr akçenin % 20 rıbhından hâsıl olan 160 akçe defterde mukayyeddir. Uğur Fakih ise meremmetçi olarak deftere kaydedilmiştir (TADB. TTD. EV. 560, v. 281b).
Yukarıda açıklanan vakıflardan başka Para Vakıfları içerisinde değerlendirilebilecek olan ancak daha önceki bölümlerde incelenmiş olan vakıflar da bulunmaktadır. Bu vakıflar ilgili bölümlerde açıklandığı için burada yalnızda ismen sıralanacaktır. Bunlar; Sultan Alaeddin Camii (Selçuklu Dönemi), Muhyiddin Fakih Camii(Ulema Vakıfları), Ayşe Hâtun Binti Abdullah Vakfı (Kadınların Kurduğu Vakıflar), Şaban Fakih Mescidi ve Muallimhânesi (Ulema Vakıfları), Bolu Oğlu Musa Derviş Zâviyesi (Abdalân Vakıfları), Koşudoğlu Mehmed Bey Camii (Umerâ Vakıfları), Piri Fakif Camii (Ulemâ Vakıfları), Bali Bey Camii (Umerâ Vakıfları), Bayram Bey Camii (Umerâ Vakıfları), Şeyh Mustafa Veled-i Yahşi Halife Mescidi (Ulemâ Vakıfları), Ahi Kemal Zâviyesi (Ahiyân Vakıfları), Hüsrev Subaşı Muallimhânesi (Umerâ Vakıfları), Hayreddin Bey Mescidi (Umerâ Vakıfları), Sinan Fakih Mescidi (Ahiyân Vakıfları), Karasuyu Han Paşa Mescidi (Umerâ Vakıfları), Ömer Bey Mescidi (Umerâ Vakıfları), Şeyh Habib Türbesi (Ulemâ Vakıfları), Süleyman Bey Camii (Umerâ Vakıfları) ve Şeyh Hacı Ahmed Oğlu Şeyh Hüseyin Çelebi Vakfı (Ulemâ Vakıfları) olmak üzere ilgili bölümlerde detaylı olarak işlenmiştir.
96