Uzlaşma Prosedürü Hangi İhlalleri Kapsamaktadır?

Uzlaşma prosedürü, kartelleşme sonucu Rekabet Kanunu’nun ihlali vakalarının önlenmesi için etkili bir yol oluşturulması açısından tasarlanmıştır. Kartel, “ Fiyat tespiti,

müşterilerin, sağlayıcıların, bölgelerin ya da ticaret kanallarının paylaşılması, arz miktarının kısıtlanması veya kotalar konması, ihalelerde danışıklı hareket konularında, rakipler arasında gerçekleşen, rekabeti sınırlayıcı anlaşma ve/veya uyumlu eylemlerdir.”148 Kartel tarama teknikleri, “genel olarak, rekabet sorunu yaşanabilecek

piyasaların ve rekabeti kısıtlayıcı uygulamalar benimsemiş olabilecek teşebbüslerin belirlenmesi amacıyla yürütülen yapısal, iktisadi ve istatistiki incelemelerdir. Kartel tarama tekniklerinde temel olarak; fiyat, maliyet, pazar payı, ihale teklifleri gibi bilgiler istatistiksel yöntemlerle değerlendirilmekte ve verilerin teşebbüsler arası rekabet karşıtı bir anlaşmanın varlığına yönelik işaretler sunup sunmadığı araştırılmaktadır. Bu kapsamda, incelenen piyasalarda üretici sayısı, ürün homojenliği, talep öngörülebilirliği gibi kartelleşme eğilimlerini etkileyen birtakım özellikler taranmaktadır. Bu verilerin yanı sıra teşebbüs davranışları arasındaki paralellikler, bölgesel farklılıklar veya verideki belirgin kırılmalar gibi unsurların varlığı da araştırılmaktadır. Tarama tekniklerinin sonucuna göre incelenen piyasanın rekabetçi açıdan daha yakından incelenmeye değer olup olmadığına karar verilmektedir.”149

Rekabet otoritesi, uzlaşma müessesinin ihlalin varlığını tespit etmek veya para cezası ya da yaptırım düzeyi ile ilgili olarak müzakere etmek için bir platform olarak

148 _{Pişmanlık Yönetmeliği m.3.} 149 _{Rekabet Terimleri Sözlüğü (2019).}

kullanılmadığını belirtmiştir.150 _{AB Komisyonu’nun bu hususla ilgili mesajı açıktır: “Bu}

görüşmeler pazarlık ya da tartışma ile ilgili değildir. Komisyon, kanıtlar veya itirazlar hakkında pazarlık yapmayacaktır. ”151 _{Dolayısıyla, uzlaşma prosedüründeki “uzlaşma”} genel kapsam olarak pazarlığı ifade etmemektedir. Komisyonu’na taahhüt edilen tedbirler, bu prosedürün kapalı kapılar ardında yapılan gizli pazarlıkların bir eseri olmadığını göstermek amacıyla piyasa analizine (market test) tabi tutulmaktadır. Uzlaşma prosedüründe “müzakere” faktöründen bahsederken, sadece rekabet otoritesi ve teşebbüsler arasındaki etkileşim ve görüşmeler kastedilmektedir.

Başarılı bir uzlaşmanın başlama aşaması, teşebbüslerin kartele katılım ve ihlaldeki sorumluluklarını kabul etmeleri anlamına gelmektedir. Teşebbüslerin ihlalde bulunduklarını kabul etmelerinden sonra ciddi yasal sonuçların kabul edildiği ortak bir çözüm yoluna varmaları beklenmektedir. Uzlaşma başvurusu yapan bir teşebbüsün, uzlaşmada bazı haklarından feragat etmesi gerekmektedir, örneğin sözlü duruşma talep edememektedir. Ancak, teşebbüslerin temyiz hakkı, teşebbüslerin ihlaldeki sorumluluklarının kabulü nedeniyle ayrık tutulmakta, temyiz başvurusunda bulunmalarının önü kapatılmamaktadır. Uzlaşma prosedürü kapsamında, uzlaşan tarafların esas meseleye itiraz etme haklarından feragat edebileceği düşünülemez olduğu için,152 _{ve kartel davalarının çözümlenmesi teşebbüsler açısından da külfetli olduğu için,} söz konusu teşebbüslerin uzlaşma prosedüründen beklediği sorun ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle temyiz yani son itiraz hakları saklı tutulmaktadır. Ancak burada bir sorun gündeme gelecektir. Uzlaşmayı kabul etmiş bir teşebbüs, ihlalin varlığını da kabul etmiş bir teşebbüstür. Rekabet otoritelerince verilecek kararın temyizi bu noktada nasıl inceleneceği tartışmalara sebebiyet vermektedir.153

Teşebbüslerin uzlaşma prosedürüne katılmaya teşvik edilmesinin büyük bir etkeni, uzlaşma ile kartel ihlalinde bulunanlara uzlaşmaya katılmalarına karşılık olarak

150 _{Olsen, G./Jephcott, M. (2010), Sharing the Benefits of Procedural Economy: the European}

Commission’s Settlement Procedure, International Developments, in: Antitrust, C. 25, S. 1, s.76.

151 _{AB Komisyon basın bildirimi, Neelie Kroes, Assessment of and Perspectives for Competition Policy}

in Europe, Celebration of 50th _{Anniversary of the Treaty of Rome (19 Eylül 2007), (Speech/07/722).} 152 _{Scordamaglia, A. (2009), The new Commission settlement procedure for cartels: A critical assessment,}

Global Antitrust Review, Issue 2, s. 78.

153 _{Zheng, R. (2017), Settlement Procedure in EU Commission’s Competition Law Enforcement- A}

%10 oranında para cezasında indirim sağlanmasıdır. Bununla birlikte, %10’a kadar para cezası indirimi, uzlaşma prosedürünün caydırıcılığını azaltabilecek diğer yasal çözümlerde (örneğin, tazminat miktarının somut olaya göre takdir edilmesi) olduğu kadar cömert değildir.154

Uzlaşma prosedürü, üç uzlaşma müzakere turunda, teşebbüslerin Komisyon ile ihlalin tanımı ve kapsamı ve ortak bir çözüme ulaşmadaki uygun bir ceza miktarı hususunda iletişim kurması şeklinde çalışmaktadır.155 Teorik olarak, uzlaşma prosedürü başlatıldığında, ilgili teşebbüslerin belirli yasadışı faaliyetlerde bulundukları tartışmasız bir gerçektir. Uygun ceza miktarı mevcut ihlallerin kapsamına ve ciddiyetine ve elbette rekabet otoritesi tarafından yürütülen para cezalarının hesaplanmasına dayanmaktadır. Uzlaşma başvurusu verilmediği sürece, teşebbüs, vazgeçme özgürlüğüne sahip olurken, rekabet otoritesi tüm süreç boyunca uzlaşmaya son verme esnekliğini korumaktadır. Örneğin, Smart Cards Chips156 _{davasında Komisyon, uzlaşma görüşmelerini bir aşama}

kaydedemedikleri gerekçesi ile durdurduğunu ve standart prosedüre geri döndüğünü duyurmuştur. Yine Animal Feed Phosphates davasında157 _{uzlaşma görüşmelerine} katılmış olan teşebbüsün anlaşma masasından kalkmaya karar vermesi durumu söz konusudur.

Bununla birlikte, 2008 yılında uzlaşma prosedürünün başlatılması üzerine, etkinliği konusunda tereddütler ortaya çıkmıştır. Eğer Komisyon müzakere konusunda belirtilen tutumunu sürdürecek olması halinde kartellerin uzlaşma kararı verildikten sonra anlaşmaya varmaları için, kendileri için verilecek cezadan %10 oranında indirim sağlanması, kendi başına yeterli bir teşvik gibi görünmemektedir.158

Özetle, rekabet otoritesi, uzlaşma prosedürünün “pazarlık” tan uzak, “saf ” konumuna rağmen, uzlaşma görüşmelerindeki belirsizlik/boşluk nedeniyle uzlaşma müessesinin teşebbüsler açısından değerlendirilmeye alınmamasına neden olabileceği

154 _{Brankin, S.-P. (2011), The First Cases Under the Commission’s Cartel Settlement Procedure:}

Problems Solved?, E.C.L.R., C.32, S.4, s.5.

155 _{Kartel davalarında 1/2003 sayılı Konsey Tüzüğünün (EC) 7 ve 23’üncü maddelerine göre Kararların}

Kabulüne ilişkin Karar Alma Usullerinin Uygulanmasına İlişkin Komisyon Bildirimi, (AEA ile ilgili metin), Resmi Gazete C 167, 2 Temmuz 2008, para. 5.

156 _{Smart Card Chips, Case 39.574 965 (Karar ulaşım mevcut değildir.); Komsiyonun yayınladığı sayfaya}

bknz. IP/14/960 Erişim tarihi: 12.08.2019.

157 _{20 Temmuz 2010 tarihli Komisyon Kararı, Com. (2010) 5004.} 158 _{Daha ayrıntılı bilgi için bknz. Ceza Miktarında İndirim.}

düşünülebilmektedir. Teşebbüsler için ihlal ve ceza kapsamına ilişkin belirsiz bir alan oluşması muhtemeldir. Uzlaşma prosedürü, rekabet otoritesi ile karteller arasındaki “müzakere” oyunudur. Bu oyun sürecinde karşılıklı ödünlerle bu belirsizliğin oluşmasının önüne geçilebileceğini düşünmekteyiz.

4.2. Uzlaşma Prosedürünün Rekabet Otoritesi ve Teşebbüsler Açısından