Ceza Miktarında İndirim

Türk Rekabet Kurumu, ihlallere ceza vermekle yükümlü kılınmış donanım, yetki ve göreve sahiptir. Bu bağlamda, yasadışı faaliyetleri tespit edilmesini sağlamaktadır. En iyi ekonomik ve pratik görev planını teşebbüsler için ek maliyetlerden kaçınarak sürdürmeye teşvik etmektedir. İhlallerin ağırlığına ilişkin olarak, rekabet otoritesi

tarafından teşebbüsler, bu hususlar göz önünde tutularak cezalandırılması gerekmektedir. Cezalandırmanın şekli ve caydırıcılıkla amaçlanmak istenen durum, teşebbüslerin ihlal sonucu elde ettikleri yararları değerlendirebilecek bir konumda olmasını önlemektir. Genel olarak teşebbüsler, daha önce yasadışı davranışı nedeniyle uygulanabilecek ceza miktarını dikkate alarak bir kartel ihlaline katılmaktadırlar. Bu gibi durumlarda, Kanun’un ihlal edilip edilmemesi noktasında, teşebbüs elde ettiği kazancı ve kaybı karşılaştırmaktadır. Sonuç olarak, Rekabet Kurumu tarafından uygulanan kartel ihlali cezası nispeten yüksektir. Türkiye tarihin en yüksek kartel cezası, 2017 yılında üç teşebbüsten oluşan; Bank of Tokyo Mitsubishi UFJ Turkey A.Ş., ING Bank A.Ş. ve The

Royal Bank of Scotland Plc. Merkezi Edinburgh İstanbul Merkez Şubesi’nin 4054 sayılı

Kanun’un 16’ıncı maddesinin üçüncü fıkrasını ihlal ettiğine karar verilmiştir. ING

Bank’ın cezası 21,1 milyon lira, RBS’in cezası ise 66 bin lira iken, Bank of Tokyo Mitsubishi UFJ, pişmanlık başvrusu yapması nedeniyle ceza almamıştır. AB

Komisyonu’nun ise tarihinin en yüksek kartel cezası 2012 yılında Saint Gobian adlı bir teşebbüse 715 milyon Euro karşılığında Carglass davasında uygulanmıştır. 2012-2016 yılları arasında uygulanan toplam kartel cezaları 135 iştirakte yaklaşık 5, 8 milyar 61uro olarak gerçekleşmiştir.159

2018 yılı içerisinde neticelendirilen dosyalar bağlamında teşebbüslere rekabet ihlalinde bulundukları tespitiyle Kanun’un 16. Maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca toplam 349.374.235 TL idari para cezası verilmiştir. Teşebbüslere verilen bu para cezasının 19.014.529 TL tutarındaki kısmı Kanun’un 4’üncü160 _{maddesinin ihlali}

159 _{Bknz. The Official Statistics Offered by The European Commission,}

http://ec.europa.eu/competition/cartels/statistics/statistics.pdf Erişim tarihi: 27.07.2019.

160 _{Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma, Uyumlu Eylem ve Kararlar Madde 4:}

“Belirli bir mal veya hizmet piyasasında doğrudan veya dolaylı olarak rekabeti engelleme, bozma ya da kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran yahut doğurabilecek nitelikte olan teşebbüsler arası anlaşmalar, uyumlu eylemler ve teşebbüs birliklerinin bu tür karar ve eylemleri hukuka aykırı ve yasaktır. Bu haller, özellikle şunlardır:

a) Mal veya hizmetlerin alım ya da satım fiyatının, fiyatı oluşturan maliyet, kar gibi unsurlar ile her türlü alım yahut satım şartlarının tespit edilmesi,

b) Mal veya hizmet piyasalarının bölüşülmesi ile her türlü piyasa kaynaklarının veya unsurlarının paylaşılması ya da kontrolü,

c) Mal veya hizmetin arz ya da talep miktarının kontrolü veya bunların piyasa dışında belirlenmesi, d) Rakip teşebbüslerin faaliyetlerinin zorlaştırılması, kısıtlanması veya piyasada faali-yet gösteren teşebbüslerin boykot ya da diğer davranışlarla piyasa dışına çıkartılması yahut piyasaya yeni gireceklerin engellenmesi,

e) Münhasır bayilik hariç olmak üzere, eşit hak, yükümlülük ve edimler için eşit durumdaki kişilere farklı şartların uygulanması,

nedeniyle, 330.359.706 TL tutarındaki kısmı ise Kanun’un 6’ncı161 maddesinin ihlali nedeniyle verilmiştir.162

Teşebbüslerin rekabet ihlaline karışması/dahil edilmesi durumunda, muhtemel para cezasını azami ölçüde azaltmaları muhtemeldir. Uzlaşma prosedürü sonucunda verilecek ceza temyize götürülürse, teşebbüslerin normal olarak mevcut rekabet otoritesinin cezalar ile ilgili yönergelerinin hükümlerine göre ödemek zorunda kalacağı para cezasından AB Komisyonunun uyguladığı %10 oranında bir para cezası indirimi yapılacaktır.163 _{Ayrıca, bir kartelin cezanın kapsamını azaltmak için her türlü çıkış yolunu} denemesi de mümkündür. Pişmanlık başvurusunda bulunup beklediği gibi ceza indiriminden muaf hale gelmediğinde, uzlaşma prosedürüne dâhil olmak, pişmanlık programı kapsamında tam dokunulmazlıktan faydalanamayacak bir teşebbüs için finansal olarak faydalı görülmektedir.164 _{Pişmanlık programları, teşebbüsler tarafından bir çözüm}

f) Anlaşmanın niteliği veya ticari teamüllere aykırı olarak, bir mal veya hizmet ile birlikte diğer mal veya hizmetin satın alınmasının zorunlu kılınması veya aracı teşebbüs durumundaki alıcıların talep ettiği bir malın ya da hizmetin diğer bir mal veya hizmetin de alıcı tarafından teşhiri şartına bağlanması ya da arz edilen bir mal veya hizmetin tekrar arzına iliş-kin şartların ileri sürülmesi,

Bir anlaşmanın varlığının ispatlanamadığı durumlarda piyasadaki fiyat değişmelerinin veya arz ve talep dengesinin ya da teşebbüslerin faaliyet bölgelerinin, rekabetin engellendiği, bozulduğu veya kısıtlandığı piyasalardakine benzerlik göstermesi, teşebbüslerin uyumlu eylem içinde olduklarına karine teşkil eder. Ekonomik ve rasyonel gerçeklere dayanmak koşuluyla taraflardan her biri uyumlu eylemde bulunmadığını ispatlayarak sorumluluktan kurtulabilir.”

161 _{Hakim Durumun Kötüye Kullanılması Madde 6:}

“Bir veya birden fazla teşebbüsün ülkenin bütününde ya da bir bölümünde bir mal veya hizmet piyasasındaki hakim durumunu tek başına yahut başkaları ile yapacağı anlaşmalar ya da birlikte davranışlar ile kötüye kullanması hukuka aykırı ve yasaktır.

Kötüye kullanma halleri özellikle şunlardır:

a) Ticari faaliyet alanına başka bir teşebbüsün girmesine doğrudan veya dolaylı olarak engel olunması ya da rakiplerin piyasadaki faaliyetlerinin zorlaştırılmasını amaçlayan eylemler,

b) Eşit durumdaki alıcılara aynı ve eşit hak, yükümlülük ve edimler için farklı şartlar ileri sürerek, doğrudan veya dolaylı olarak ayırımcılık yapılması,

c) Bir mal veya hizmetle birlikte, diğer mal veya hizmetin satın alınmasını veya aracı teşebbüsler durumundaki alıcıların talep ettiği bir malın veya hizmetin, diğer bir mal veya hizmetin de alıcı tarafından teşhiri şartına bağlanması ya da satın alınan bir malın belirli bir fiyatın altında satılmaması gibi tekrar satış halinde alım satım şartlarına ilişkin sınırlamalar getirilmesi,

d) Belirli bir piyasadaki hakimiyetin yaratmış olduğu finansal, teknolojik ve ticari avantajlardan yararlanarak başka bir mal veya hizmet piyasasındaki rekabet koşullarını bozmayı amaçla-yan eylemler, e) Tüketicinin zararına olarak üretimin, pazarlamanın ya da teknik gelişmenin kısıtlanması.”

162 _{Rekabet Kurumu Faaliyet Raporları, s.62 https://www.rekabet.gov.tr/Dosya/faaliyet-raporlari/20-}

20190409142555869-pdf Erişim tarihi: 27.07.2019.

163 _{AB Komisyonu basın bildirisi, Antitrust: Commission introduces settlement procedure for cartels–}

frequently asked questions, (IP/08/1056) (27.07.2019).

164 _{Bknz. International Competition Network, Cartel Settlements (2008), s.2,}

https://www.internationalcompetitionnetwork.org/wp-content/uploads/2018/05/CWG_Settlements.pdf Erişim tarihi: 27.07.2019.

yolu olarak düşünülmese de, uzlaşma prosedürü, pişmanlık başvurusunda bulunmaktan kaçınan teşebbüsler için cezada bir miktar indirim almak için son fırsat olabilmektedir.

Para cezalarındaki sınırlı netlik eleştirilmektedir.165 _{Komisyon’un para cezalarını} hesaplama konusundaki takdir yetkisi ile birlikte, taraflar uzlaşma prosedürünün yararlarına ilişkin belirsizlikle karşı karşıya kalmaktadır.166 _{Para cezalarının} hesaplanmasındaki şeffaflık yalnızca uyuşmazlığın temyiz edilme oranlarını azaltmanın yanında uzlaşmanın etkin bir şekilde uygulanmasına katkıda bulunmaktadır.167

Uzlaşma prosedürünün uygulaması açısından, uzlaşmayla sonuçlanan davalarda, verilecek ceza miktarının Komisyon tarafından uzlaşma görüşmelerinde açığa çıkması birçok açıdan prosedürün uygulanmasını etkin hale getirmektedir. Rekabet otoritesi tarafından verilen para cezası miktarını prosedürün işletilmeye başlanmasından önce bilgi sahibi olan teşebbüsler uzlaşma noktasında net adımlar atmaktadır.