Uzaktan Eğitim ve Yüz Yüze Eğitim

Bu kısımda birbirinden ayrı başlıklar altında uzaktan eğitim ve yüz yüze eğitimin tanımları ve öne çıkan faydalı yönleri ve özellikleri verildikten sonra birtakım sınırlılıkları ile ilgili değerlendirmeler yapılmıştır.

2.1.1. Uzaktan Eğitim ve Sınırlılıkları

Bir toplumun varlığını sürdürebilmesi, yapısının biçimlenmesi ve toplumda kuşaklar arası çatışmanın en aza indirilip uyumun sağlanabilmesi için bütün maddî ve manevî kültürel değerlerin eğitim aracılığı ile genç kuşaklara aktarılması gerekmektedir (Ünal ve Ada, 2007). Bu kapsamda, devletler 17. yüzyıldan itibaren “okul” olarak adlandırılan eğitim kurumlarını açmayı üstlenmişlerdir (Celep, 2010). Ancak günümüzde gelişen teknoloji ile birlikte bilginin miktarındaki değişmeler, eğitim sistemlerinde çeşitli sorunları, değişim ve yenileşme hareketlerini zorunlu hâle getirmiştir. İşman (2011)’a göre bilişim teknolojileri işe koşularak, eğitim sistemlerinde meydana gelen sorunların ortadan kaldırılmasına yönelik çeşitli adımlar atılabilmektedir. Eğitim süreçlerinde bilgisayarı kullanma ihtiyacı, öğrenci sayısının artışı, bilgi miktarının artması ve içeriğin karmaşıklaşması, öğretmen yetersizliği ve bireysel farklılıkların önem

14

kazanması gibi nedenlerden doğmaktadır (Alkan, 1997). Bu durumda eğitim süreçlerinin daha verimli bir hâle gelmesi için çeşitli imkânlar sunabilecek uzaktan eğitim öne çıkmaktadır.

Uzaktan eğitim; geleneksel öğrenme-öğretme yöntemlerinin sınırlılıkları nedeniyle sınıf içi etkinlikleri yürütme olanağının bulunmadığı durumlarda, eğitim etkinliğini planlayanlar ve uygulayanlar ile öğrenenler arası iletişim ve etkileşimin özel olarak hazırlanmış öğretim üniteleri ve çeşitli ortamlar yoluyla belli bir merkezden sağlandığı öğretim yöntemidir (Alkan, 1999). Uzaktan eğitim, özel ders tasarımı ve öğretim tekniklerinin kullanıldığı, farklı teknolojiler üzerinden iletişimin gerçekleştirildiği, özel kurumsal ve yönetimsel düzenlemelerin yapıldığı, öğretme ve öğrenmenin farklı ortamlarda gerçekleştiği öğrenme ortamıdır (Moore ve Kearsley, 2005).

Uzaktan eğitimle ilgili bilinen ilk uygulamalara baktığımızda mektupla öğretimle başlayan süreç çeşitli aşamalardan geçerek bugünkü hâlini almıştır. Shearer (2003) uzaktan eğitimi kullanılan iletişim teknolojilerine göre beş aşamaya ayırmaktadır. Bu aşamalar Şekil 2’deki gibidir:

Şekil 2. Uzaktan eğitimde kullanılan iletişim teknolojilerinin tarihi gelişimi (Shearer, 2003)

Şekil 2’de görüldüğü gibi, kullanılan iletişim teknolojilerine göre farklı dönemlere ayrılan uzaktan eğitimin tarihine bakıldığında İnternet ve Web teknolojilerinin daha yaygın kullanıldığı bir dönemde bulunduğumuz söylenebilir.

1. • Basılı Materyaller

2. • Radyo ve Televizyon Yayını

3. • Açık Üniversiteler

4. • Telekonferans

15

Uzaktan eğitimin faydaları aşağıda sıralanmıştır (Ünal ve Ada, 2007; Anderson, 2008; Karataş, 2008; Ramalingam, 2010; İşman, Uzaktan Eğitim, 2011):

 Eğitimin geniş kitlelere ulaşması sağlanır,  Eğitim hizmetlerinde ekonomiklik sağlar,  Daha zengin bir eğitim ortamı sunar,  Bilgiye kolay erişmeyi sağlar,

 Eş zamanlı öğrenme öğrenciler ve öğretmenler arasında gerçek zamanlı etkileşimi mümkün hâle getirir,

 İnternet güncel ve ilgili materyallere ve çalıştıkları konunun uzmanlarına ulaşmak için kullanılabilir,

 Bilginin paylaşılmasında ve aktarılmasında hız, objektiflik ve çeşitlilik sağlar,  Kaynaklara herhangi bir zamanda ve herhangi bir yerden erişim sağlanır,  Farklı biçimlerdeki kaynaklara erişim sağlar,

 Eğitimde fırsat eşitliğini destekler,

 Eğitimi bir taraftan kitleselleştirebilirken, diğer taraftan bireyselleştirir,  Kendi kendine değerlendirme imkânı sunar,

 İnsanlara değişik eğitim seçeneği sunar,

 Öğretmenlerin deneyimlerinden geniş kitlelerin yararlanması sağlanır,  Kendi kendine öğrenmeye katkı sağlar,

 Bireye öğrenme sorumluluğu kazandırır,

 Çok sayıda bireyin uzmanlardan yararlanmasını sağlar,  Başarının aynı koşullarda belirlenmesini sağlar,

 Değerlendirmede öğretim elemanı yerine bilgisayarın puanlaması sağlanarak zamandan tasarruf edilir,

 Toplumun eğitim düzeyini yükseltir,  Hizmet içinde yetişmeyi sağlar,  Çok sayıda duyu organını etkiler,

 Öğretim programları ve konu içerikleri zenginleşir.

Uzaktan eğitim, pek çok önemli alanda sayısız avantajların yanında bazı sınırlılıklara da sahiptir. Uzaktan eğitim öğretmen ile öğrenci arasındaki iletişimi, grup çalışmasını zorlaştırır ve öğrenme sürecinin gözlemini imkânsız kılar (Kaya, 2002). Uzaktan eğitimin sınırlılıkları şu şekilde sıralanabilir (Bach, Haynes ve Lewis Smith, 2006;

16

Karataş, 2008; İşman, Uzaktan Eğitim, 2011; Gülbahar, 2012; Dirr, 2003; Eğitek, 2006):

 Yüz yüze eğitim ilişkilerinin kolay sağlanamaması,

 Okul ortamındakine benzer sosyal etkileşime yer vermemesi,

 Yardım almadan ve kendi kendine öğrenme alışkanlığı olmayan öğrencilere yeterince yardım sağlayamaması,

 Yüksek teknolojik yatırım gerektirmesi,

 Kaliteli ve uygun öğrenme materyali geliştirmenin zor olması,  Herhangi bir işte çalışan öğrencilerin dinlenme zamanını alması,

 Uygulama ve tutuma yönelik davranışların gerçekleştirilmesinde etkili olamaması,

 Teknoloji okuryazarı olmayan öğrencilerin ve uygulayıcıların kısa sürede uyum sağlayamaması,

 İletişim teknolojilerine bağımlı olunması,

 Uygun bilgisayar donanımına sahip olmanın zorluğu,

 Donanım yetersizliğinden ötürü görseller, videolar ve seslere erişememenin getirdiği sıkıntı ve stres,

 Yüksek hızlı İnternet bağlantısına erişimin gerekli olması,  Teknik rehberlik gerektirmesi,

 Değerlendirmede güvenliğin kısıtlı olarak sağlanması,  Değerlendirmenin sadece nesnel sorularla sınırlı olması,

 Öğrencilerin ödevlerinin kendilerine ait olduğunun doğrulanamaması,

Robyler ve Wiencke (2004)’e göre uzaktan eğitimle verilen derslerde öğrenci başarısını açıklayan önemli unsurlardan birisi etkileşimdir. Etkili uzaktan eğitim, etkileşimin derin yapısının ve teknoloji destekli iletişim üzerinden nasıl gerçekleştirileceğinin anlaşılmasına bağlıdır (Moore ve Kearsley, 2005). Tablo 3’te görüldüğü üzere e- öğrenme, sağladığı pek çok avantaja rağmen eğitim süreçleri açısından oldukça önemli görülen etkileşim açısından sınırlıdır. Bu durumda yabancı dil eğitimini tümüyle bilgisayarların gerçekleştirmesi, insan insana etkileşimin dil öğrenimi için önemi düşünüldüğünde mümkün görünmemektedir (Demirel, 2012).

17

Tablo 3. Yüz Yüze ve E-Öğrenme Ortamlarında Etkileşimin Dört Boyutu

Fiziksel, Yüz Yüze Öğrenme Ortamı

E-Öğrenme Ortamı

Ortam Gerçek Sanal

Zaman Senkron (Bekleme

zamanı çok az)

Asenkron (Bekleme zamanı çok) Gerçeklik(Aslına Uygunluk) Yüksek (Tüm duyu organları) Düşük (Sadece metin tabanlı)

İnsancıllık İnsan çok, makine

yok

Makine çok, insan yok

(Graham, 2006)

2.1.2. Yüz Yüze Eğitim ve Sınırlılıkları

Yüz yüze eğitim, eğitim sürecinin genellikle bir sınıf içinde geçtiği, çoğunlukla öğretmenlerin aktif, öğrencilerin pasif durumda olduğu, öğretmen merkezli eğitimdir. Yüz yüze eğitim ortamları öğrencilere, öğretmen ve diğer öğrencilerle üst düzey etkileşim kurabilme, sosyalleşebilme ve sınıf içinde gösterdiği etkinliklere anında dönüt alabilme imkânı sunmaktadır. Ancak sosyal yönden yetersiz öğrenciler çeşitli nedenlerle derse yeterli katılım gösterememekte ve etkinliklere katılmamaktadırlar. Günümüzde yaygın olarak kullanılan yüz yüze eğitimin sınırlı yönleri şunlardır (İşman, Uzaktan Eğitim, 2011; Kaya, 2002):

 Fizikî yapı: Ülkemizin eğitim sistemi içinde yeterli okul ve sınıf bulunmamaktadır. Bunun yanında, okul binalarının nüfus yoğunluğuna göre dağılmamaktadır.

 Araç-gereç: Her okulda aynı oranda araç-gereçler bulunmamaktadır.  Kaliteli öğretmen: Her okulda aynı kalitede öğretmen bulunmamaktadır.  Kaliteli eğitim: Her okulda aynı kalitede eğitim-öğretim verilememektedir.  Standart eğitim: Bütün okullarda aynı standartlara uygun eğitim

verilememektedir.

 Öğrenci sayısı: Köyden kente göç ve sanayileşme ile birlikte şehirlerde yaşayan nüfus artmış ve dolayısıyla mevcut okullar yetersiz kalmıştır.

 Okula devamlılık: Ülkemizde bazı bölgelerdeki kültürel ve ekonomik sorunlar nedeniyle özellikle kız öğrenciler okula devam edememektedirler.

18

 Ailelerin eğitime ilgisizliği: Ülkemizde birçok aile çocuklarının eğitimi ile ilgilenmemektedir.

 İlgi ve yetenekler: Öğrencilere ilgi ve yeteneklerine uygun eğitim verilmemektedir.

 Öğrenme düzeyi: Bireylerin gereksinimi olan öğrenme miktarları tam olarak belirlenmemektedir.

 Çağdaş yöntemler: Öğrenme-öğretme ortamlarında çağdaş öğretim yöntemleri etkili olarak kullanılmamaktadır.

 Kalıcılık: Öğrencilerde kalıcı izli davranış değişiklikleri meydana

getirilememektedir. Ezbere dayalı eğitim yaygın olarak kullanılmaktadır.