2.4.1. Harmanlanmış Öğrenme Ortamında Akademik Başarı
Öğrencilerin akademik başarısı pek çok değişkene bağlıdır. Öğrencilerin bireysel özellikleri ve farklılıkları, cinsiyet, yaş, çevre ve aile gibi demografik değişkenler, sosyoekonomik durumu, motivasyon, tutum ve arkadaş grubu gibi değişkenler öğrencilerin akademik başarılarını etkileyen değişkenlerden bazılarıdır.
Günümüzde genellikle İnternet ortamında ve web temelli ortamlarda gerçekleştirilen harmanlanmış eğitim etkinliklerinde akademik başarının sağlanabilmesi için, öğrencinin derste kullanılan teknolojileri kullanabilir olması gerekmektedir.
Amerikan Eğitim Bakanlığı (2009)’nın yaptığı bir araştırmada çevrim içi öğrenme ile ilgili incelenen çalışmalarda öğrencilerin geleneksel yüz yüze eğitim ortamındaki öğrencilere göre akademik başarılarının daha yüksek olduğu görülmüştür (Kezar ve Glazer, 2011).
Owston, York ve Murtha (2013)’nın yaptıkları çalışmada öğrencilerin harmanlanmış öğrenme ortamında aldıkları bir derste, öğrenilmesi beklenen amaçları öğrenme düzeylerine ilişkin görüşleri ve akademik başarıları arasında anlamlı ilişki olduğu görülmüştür. Akademik başarıları daha yüksek olan öğrencilerin harmanlanmış öğrenme ortamında ders almaktan daha memnun oldukları görülmüştür. Ayrıca dersin amaçlarını yüz yüze eğitim ortamına göre daha kolay kavradıklarını düşündükleri ortaya çıkmıştır.
2.4.2. Harmanlanmış Öğrenme Ortamında Akademik Başarı ve Öz Yeterlik Algısı İlişkisi
Öz yeterlik algısı öğrencilere eğitsel aktiviteleri tamamlamaları konusunda destekleyici olmaktadır. Bu durumda öğrencilerin motivasyonları, başarıları ve eğitimsel yeterlik duyguları olumlu yönde etkilenecektir (Zimmerman, 2002). Öz yeterlik algısı
36
öğrencileri gözlemek için önemli bir değişkendir çünkü öğrencilere kendilerinin öğrenme yöntemlerinin etkililiği hakkında bilgi verir. Ayrıca bir öğrencinin öğrenmek için daha fazla çalışması gereken alanlarla ilgili ipuçları da öz yeterlik algısına bakılarak bulunabilir. Öğrencinin kendini yeterli görmediği alanlarda daha fazla çalışma yapması ve başarabildiğini görmesi öz yeterlik algısını arttıracaktır.
Öz yeterlik algısı bir test için sonuçlar açıklanmadan önce ve sonuçlar açıklandıktan sonra alınan puanlara göre değişim göstermektedir (Zimmerman, Bonner ve Kovach, 2003). Bir öğrenci altı puan almayı beklediği bir sınavdan beş puan alırsa o ders ile ilgili öz yeterlik algısı düşecektir. Ancak altı puan almayı beklediği sınavdan yedi puan alırsa daha sonra yapılacak sınavlarda öğrenci yedi puan almayı bekler. Öz yeterlik algısı puanları sadece öğrencilerin yeteneklerini nasıl algıladıkları ile ilgili bilgi vermez. Ayrıca öğrencilerin kendi başarıları ile ilgili standartlarını ve daha sonraki sınavlarda daha yüksek puan alabilmek için çalışacakları süreyi de etkiler.
Yabancı dil öğretiminde, öz yeterlik inancı ile akademik başarı arasında olumlu bir ilişki olduğu görülmektedir (Yanar, 2008; Yanar ve Bümen, 2012). Schunk ve Zimmerman (2007) tarafından yapılan çalışmada, yabancı dil eğitimindeki dört temel beceriden okuma ve yazma becerileri ile öz yeterlik arasında olumlu bir ilişki olduğu sonucuna varılmıştır. Öğretim süreci teknoloji ile desteklendiğinde öğrenci başarısı artabilmektedir. Öğrencinin başarıya olan inancı, sorumluluk düzeyi, kendini organize edebilme yeteneği ve teknoloji konusundaki yeterliği olmak üzere sayılan tüm değişkenlerle başarı yordanabilirken, tek başına öğrencinin öz yeterlik algısı da başarıyı yordayabilmektedir (Gülbahar, 2012).
Zimmerman ve Kitsantas (2005)’ın yaptığı çalışmada öğrencilerin ev ödevlerinin kalitesi ve akademik başarıları ile öz yeterlik algıları ve sorumluluk duyguları arasında anlamlı ilişki bulunmuştur. Çalışmanın sonuçlarına göre öz yeterlik algıları ve sorumluluk duyguları yüksek olan öğrencilerin ev ödevlerinin daha kaliteli olduğu ve akademik başarılarının daha yüksek olduğu görülmüştür.
2.4.3. Harmanlanmış Öğrenme Ortamında Akademik Başarıya Etki Eden Faktörler
Akademik başarı demografik özellikler, motivasyon, tutum ve geçmiş yaşantılar gibi değişkenlerden etkilenmektedir. Harmanlanmış öğrenme ortamında ise akademik başarıya etki eden faktörler şunlardır (Özdemir ve Yalın, 2008):
37
Motivasyon: Öğrenci bir konuyu öğrenmeye istek duyarsa öğrenme
gerçekleşebilmektedir. Öğrenme isteğini ortaya çıkaran durum korku, ihtiyaç, merak, doğuştan gelen bir dürtü ya da başka bir motivasyon kaynağı nedeniyle olabilir. Öğrencinin motivasyonuna paralel olarak akademik başarının da artması beklenmektedir.
Öğrenme Kapasitesi: Her birey diğer bireylerden fikirler, kişilik, görünüş ve
tecrübeleri bakımından farklıdır. Bu farklılıklar zekâ, fiziksel olgunluk, sosyal beceriler, devinsel beceriler, tutumlar, dürtüler, zevkler, korkular ve ümitler gibi başka farklılıkları doğurur. Bu nedenle eğitim süresince yapılan etkinliklerde bazı öğrencilerin diğerlerinden daha başarılı oldukları görülmektedir.
Geçmiş ve Mevcut Deneyimler: Öğrenilen her şey doğrudan doğruya öğrencinin
tecrübe ve birikimine dayanır. Yeni bir konu, öğrenci tarafından her zaman önceki bilgi ve deneyimlerinin ışığında yorumlanır ve eklenir.
Aktif Katılım: Öğrenci kendi çabalarıyla öğrenir. Öğrenme sürecinde kullanılan
duyu organı sayısı arttırılırsa öğrencilerin elde ettiği kazanımlar da artacaktır. Harmanlanmış öğrenme ortamlarında çeşitli çoklu ortam dosyaları, simülasyonlar, forum, wiki, blog, video, resim, hareketli resim ile daha fazla duyu organının eğitim süreçlerinde kullanımı mümkün hâle gelmektedir.
Problem Çözme Becerisi: Öğrenme-öğretme sürecinde konu anlatımı yerine soru
sormaya ve alıştırma yapmaya dayalı etkinliklerin gerçekleştirildiği eğitim ortamlarında akademik başarının daha yüksek olması beklenmektedir. Bu tür ortamlarda eğitim öğrenci merkezlidir.
Geri Bildirim: Geri bildirim, öğrencinin neler olup bittiğini ve ne kadar iyi
yapabildiğini belirlemesini sağlayan bilgi (öz yeterlik algısı) olarak ele alınmalıdır. Öğrenciler, öğrenme sürecinde kaydettikleri ilerleme konusunda bilgi sahibi olurlarsa başarıları artar. Geri bildirim öğrencinin gösterdiği tepkinin hemen ardından verilirse etkisi daha büyük olmaktadır. Harmanlanmış öğrenme ortamlarında uzaktan eğitime göre daha hızlı ancak geleneksel yüz yüze eğitim ortamlarına göre daha yavaş geri bildirim verilebilmektedir.
İnformal Öğrenme Ortamı: Aşırı kurallı bir öğrenme ortamı bazı öğrencilerin
gerilmesine neden olmaktadır. Kuralların daha esnek olduğu harmanlanmış öğrenme ortamlarında ise öğrencilerin kendilerini daha rahat hissetmeleri sağlanabilir.
38
Öğrencilerin derste kendini rahat hissetmeleri sağlanabilirse derse katılımları, sorulan sorulara cevap verme eğilimleri artacaktır.
Yenilik, Çeşitlilik ve Risk: Etkili eğitim faaliyetlerinin temelinde öğrencilerin
ilgisini çekmek ve bunu sürdürmek yatar. Öğrencilerin, öğrenme durumuna gösterdikleri ilgiyi canlı tutabilmek için yenilik, çeşitlilik ve risk durumlarından en iyi şekilde faydalanmak gerekmektedir.
a. Yeni ve uyarıcı bir deneyim kendi başına ödüllendiricidir. Öğrenciler, yeni ve farklı deneyimlerin arayışında görünürler ve bir ödül olmaksızın alışılmadık bir deneyimden geçmek onları mutlu eder.
b. Öğrenme deneyimlerinde görülen çeşitlilikler öğrenmenin verimini yükseltir. Tek bir şeye sürekli ilgi göstermek gerginlik yaratır ve duygusal açıdan gerginlik de öğrenmenin verimini azaltır.
c. Öğrenciler, başarı elde etmenin mümkün, fakat kesin olmadığı durumlar yaratan sorumlulukları üstlendiklerinde motive edilirler.
Hedef Davranıştan Haberdar Olma: Öğrenciler, eğitim süreci sonunda neleri
yapabilir durumda olmaları gerektiği ile ilgili bilgi sahibi olurlarsa öğrenmeleri daha hızlı ve kalıcı olmaktadır. Harmanlanmış öğrenme ortamında dersin hedefleri, ders planları gibi bilgiler öğrencilerle paylaşılarak akademik başarının arttırılması sağlanmaktadır.