Unvan ve Lakaplar

Müslümanlara ait lakapları incelediğimiz zaman genelde o dönemin meslek adla- rıyla alakalı olduğunu görmekteyiz. Kutucu, kahvecioğlu, yorgancızade, börekçi, bakkalzade, ekmekcizade, hallac, yağlıkcızade gibi. Bu durum insanların o dönemde yap- tıkları işlerle anıldığı ihtimalini güçlendiriyor. Günümüzde de insanlar aynı şekilde yap- tıkları işlerle anılmaktadır. Kör Mehmed örneğinde olduğu gibi ise muhtemelen vücutla- rındaki bir problemden dolayıda anılmakta olabilirler. Durmuşoğlu, çerkezoğlu gibi la- kaplar ise kökenlerinden yada babalarının adlarından dolayı verilmiş olmalıdır.

İncelediğimiz sicilde geçen Müslüman lakapları; Durmuşoğlu, Şalvarcıoğlu, Kahvecioğlu, Hançerlizade, Muhaciroğlu, Çavuşoğlu, Kadıoğlu, Hatıpoğlu, Berberoğlu, Köse Mehmed, Hafız Süleyman, Arap Ağa, Husamoğlu, Kutucu, Fazlıoğlu, Saçlıoğlu, Kazzazoğlu, Börekçi Mehmed, Gök Mehmed, Kargaoğlu, Adanalızade, Ekmekcizade, Şebekoğlu, Batukoğlu, Karakai Mehmed, Uzun Musa, Karaderviş, Gödeneli, Şehidoğlu, Karabekoğlu, Bayramoğlu, Hallac, Çorbacıoğlu, Kör Mehmed, Yağlıkçı Halil, Saraçoğlu, Çumralı, Oturakçı, Kahveci, Çalıkoğlu, Çerkezoğlu, Yeğenoğlu, Ovalızade, Bakkalzade, Köseoğlu, Saraylızade, Dayızade, Yorgancızade, Çiçeklioğlu, torunlarlı, Çiftçioğlu, Şal- varcı, Gülşenzade, Hidayetzade, Hatıpzade, Bedeloğlu, Nakıpzade, Çayırzade, Alizade, İsazade, Karaboduroğlu, Aynızade, Bayraktar, Sürmeli.

4.2.5. Giyim Eşyaları

Sicilden tesbit edilen giyim eşyaları; gömlek426, entari427, Halep alacası428, çiçekli mintan429, sarık430, kürk431, şal432, kaftan433, sim kuşak434, elbise435, fes436, çember437, min- tan438, fistan439, hamam kuşağı440, hırka441 ve şalvar442dır.

4.2.6. Ev Eşyaları

Sicilden tesbit edilen ev eşyaları; kilim443, kahve fincanı444, yorgan445, körük446, döşek447_{, yastık}448_{, çuval}449_{, tepsi}450_{, bulgurluk kasesi}451_{, seccade}452_{, ibrik}453_{, makat}454_, fincan kutusu455, özengi456, sini457, peşgir458, yemek makremesi459, sandık460, kazan461, le- ğen462, tencere463, kab464, keçe465, şilte466, minder467, yastık468, bakır kab469 ve sahan470dır. 426 _{KŞS-59, 4-4, 24-3, 79-1.} 427 _{KŞS-59, 79-1.} 428 _{KŞS-59, 79-1.} 429 _{KŞS-59, 79-1.} 430 _{KŞS-59, 4-4, 79-1.} 431 _{KŞS-59, 79-1} 432 _{KŞS-59, 79-1.} 433 _{KŞS-59, 79-1.} 434 _{KŞS-59, 15-3, 24-3, 32-2, 46-2.} 435 _{KŞS-59, 12-3.} 436 _{KŞS-59, 26-5.} 437 _{KŞS-59, 26-5.} 438 _{KŞS-59, 4-4, 79-1.} 439 _{KŞS-59, 26-5.} 440 _{KŞS-59, 4-4.} 441 _{KŞS-59, 12-3.} 442 _{KŞS-59, 79-1.} 443 _{KŞS-59, 4-4, 38-3, 65-1.} 444 _{KŞS-59, 65-1.} 445 _{KŞS-59, 4-4, 24-3, 65-1.} 446 _{KŞS-59, 65-1.} 447 _{KŞS-59, 65-1.} 448 _{KŞS-59, 4-4, 65-1.} 449 _{KŞS-59, 65-1.} 450 _{KŞS-59, 4-4, 24-3, 65-1.} 451 _{KŞS-59, 79-1.} 452 _{KŞS-59, 24-3, 79-1.} 453 _{KŞS-59, 6-5, 24-3, 79-1.} 454 _{KŞS-59, 79-1.} 455 _{KŞS-59, 79-1.} 456 _{KŞS-59, 79-1.} 457 _{KŞS-59, 79-1.} 458 _{KŞS-59, 24-3, 79-1.} 459 _{KŞS-59, 79-1.} 460 _{KŞS-59, 24-3, 79-1.} 461 _{KŞS-59, 6-5.} 462 _{KŞS-59, 6-5, 24-3, 50-1.} 463 _{KŞS-59, 4-4, 6-5.} 464 _{KŞS-59, 6-5.} 465 _{KŞS-59, 6-5, 50-1.} 466 _{KŞS-59, 6-5.} 467 _{KŞS-59, 50-1.} 468 _{KŞS-59, 50-1.} 469 _{KŞS-59, 50-1.} 470 _{KŞS-59, 4-4.}

4.2.7. Ziynet Eşyaları

Sicilden tesbit edilen ziynet eşyaları; yüzük471_{, gümüş kemer}472_{, altın küpe}473_{, altın} bilezik474, inci475, yakut yüzük476dür.

471 _{KŞS–59, 4–4.} 472 _{KŞS–59, 32–2.} 473 _{KŞS–59, 57-4.} 474 _{KŞS–59, 24-3, 41-5.} 475 _{KŞS–59, 41-5.} 476 _{KŞS–59, 65-2.}

SONUÇ

İncelediğimiz 59 Numaralı Konya Şer’iye Sicili Hicri 1179–1182/Miladi 1765– 1768 yılları arasında mahkemeye intikal etmiş sosyal, ekonomik, kültürel, idarî ve hukukî alandaki belgelerden oluşmaktadır. Bu belgeler; mülk satışı, fermânlar, berâtlar, buyuruldular, mektuplar, alacak, vakıf, muhâla’a, mülk, talak, tereke ve borç da’vâları, vasî ve kayyım tayinleri gibi kayıtlardan oluşmaktadır. Bu da’vâların büyük bir kısmı hüccet ve ilâmdır. 80. sayfadan itibaren fermân, berât, buyuruldu, temessük gibi merkez- den gelen emirler yer almaktadır. Bunların arasında az da olsa hüccet türü belgeler yer almıştır. Sicildeki belgeler içerisinde mülk satışları, fermânlar ve berâtlar sicilin çok bü- yük bir kısmını kaplamıştır.

İncelediğimiz sicildeki belgeler maalesef çok iyi muhafaza edilememiştir. Belgele- rin pek çok yerlerinde mürekkep akıntıları vardır. Ayrıca kâtibin yazısı da çok iyi değildir.

Defterde ki belgeler tarandığı zaman tereke ile alakalı belgelerin çok az olduğunu görmekteyiz. Olanlarda da’vâ niteliğinde olduğu için o dönemin giyim, eşya, hayvansal ve tarımsal ürünleri ve fiyatları ile alakalı fazla bilgi mevcut değildir. Bu yüzden dönemin kültürel ve iktisadî açıdan değerlendirmesinde biraz zorlandık.

1765–1768 yıllarında Padişah olarak başta III. Mustafa vardır. 1768 yılında Küçükkaynarca ile sonuçlanacak Osmanlı-Rus savaşı çıkmış olsa da, III. Mustafa’nın ilk on yılının barış içinde geçmesinden dolayı merkezden gelen emir, fermân, buyruldu türü belgeler savaşla alakalı değil de taşra teşkilatında işlerin adaletli, sağlıklı, hakkaniyet çer- çevesinde yürümesi ile alakalıdır.

İncelediğimiz dönemin Konya’sında mahkemeye başvuranlar genelde erkekler ol- sa da kadınlar da da’vâlar açmışlardır. Darp, muhâla’a, fi’l-i şenî ve ev basma gibi da’vâlarda şikâyetçi kadınlar olmuştur.

Konya’da gayrimüslimlere ait bir mahallenin varlığına rastlanmamış, Müslümanlar- la gayrimüslimlerin iç içe yaşadıkları görülmüştür. Gayrimüslimlerle alakalı da‘vâların sa- yısı azdır. Fakat bunlar da Osmanlı şer’i mahkemelerine zaman zaman başvurmuşlardır. Şer’i mahkemeye yansıyan gayrimüslim da‘vâları kendi aralarında olmuştur. Bunların da‘vâlarında Müslümanlar şahitlik yapmış ama Müslüman da‘vâlarında ise gayrimüslimler şahitlik yapmamıştır. Bütün bunlar Osmanlı adaletine duyulan güvenin bir göstergesidir.

Taşra teşkilatının hatta Osmanlı genel tarihinin tam olarak anlaşılabilmesi için, mevcut sicillerle ilgili çalışmaların yayılıp bitirilmesi gerekmektedir.

ÖZET

Osmanlı Devleti’nde kadıların verdiği hükümlerle, devlet merkezinden gelen fermânlar, berâtlar, buyruldular ve diğer hüküm çeşitlerinin yazıldığı defterlere şer’iye si- cili denir. Çalışma konusu olarak seçtiğimiz 59 Numaralı Konya Şer’iye Sicili Defteri, Hicri 1179–1182/Miladi 1765–1768 yıllarına ait hukuka intikal etmiş mahkeme kayıtları- nı ihtiva etmektedir. Sicilin içinde mülk satışları, fermânlar, berâtlar, vasî tayini, mirâs, vakıf, mülk ve alacak da’vâları gibi konular yer almaktadır. Bunların içinde mülk satışla- rı, fermânlar ve berâtlar sicilin büyük bir kısmını oluşturmuştur.

Tarihimizin önemli belgelerinden olan kadı sicilleri, şehir tarihlerinin yazılmasın- da birinci dereceden öneme sahiptir. Osmanlı dönemi Konya araştırılırken şer’iye sicille- rine müracaat edilmeden yapılan çalışmalar eksik kalacaktır.

Bu çalışma ile asıl amacımız 1765–1768 yılları arası Konya tarihinin sosyal, eko- nomik, hukukî, idarî ve kültürel yapısının belirlenmesine katkı sağlayabilmek olmuştur. Bunun yanında şer’iye mahkemeleri ve görevlileri, şer’iye sicillerinin tanımı, önemi, tari- hi gelişimi, Konya’nın kısa tarihçesi çalışmanın içeriğine dahil edilmiştir.

Bu çalışmada 59 Numaralı Konya Şer’iye Sicilinde yer alan belgelerin transkrip- siyonu, özeti ve değerlendirmesi yapıldı. Bu belgelere dayanarak halkın sosyal yapısı, iki- li ilişkileri, gündelik yaşamı, ekonomik yapısı, merkezi idare ile taşra arasındaki ilişkileri içeren tahliller yapılmaya çalışıldı.

ABSTRACT

In Otoman Empire, the notebooks in which Kadı’s judgements and firmans that come from centre of the state, patents, commands and other judgements are written is called Şer’iye register. The Şer’iye register of Konya in number 59, which we have chosen the subject of our study, consists of registration of lawcourt in 1765–1768. This record, includes the subjects such as sales of property, firmans, berats, guardian, inheritance, foundation, property and owing suits. Among these subjects, the sales of property, firmans and patents form the biggest part of the register.

Kadı registers, which is one of the important documents of our history, have great importance in writing of city histories. Researches which are done without consulting Şer’iye records would be faulty while looking into Konya during Ottoman period.

The main purpose of this study is to make contribution to the determination of the social, economical, legal, administrative and cultural structure of Konya history between 1765-1768. Moreover, the Şer’iye courts and its officials, definition, importance and historical development of Şer’iye registers and short history of Konya have been included in the investigation.

In this study the documents in Konya Şer’iye register numbered 59 have been transcribed, summarized and evaluated. The social and economical structure, relationships, daily life of people and the relation between administrative center and the provinces have been analyzed based on the documents.

BİBLİYOGRAFYA

59 Numaralı Konya Şer’iye Sicili

AKGÜNDÜZ, Ahmed, İslam Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessese-

si, (Kısaltma: Vakıf Müessesesi), OSAV Yay., İstanbul 1996.

________________,“Osmanlı Hukukunda Vakıflar, Hükümleri ve Çeşitleri”, (Kısaltma: Vakıflar), Türkler, C.X, Yeni Türkiye Yay., Ankara 2002, s. 447-460.

________________, “Şer’iye Mahkemeleri ve Şer’iye Sicilleri”, (Kısaltma: Şer’iye Mah- kemeleri), Türkler, C.X, Yeni Türkiye Yay., Ankara 2002.

________________, Şer’iye Sicilleri, (Kısaltma: Şer’iye Sicilleri), C.I-II, TDAV Yay, İstanbul 1988.

AKÖZ, Alâaddin, Bir İmamın Nikah Defteri (Beşiktaş Sinan-ı Cedid Mahallesi), (Kı- saltma: Nikah Defteri), Tablet Yay., Konya 2006.

________________, “Konya’da İhtidâ Hareketleri ve Osmanlı Mahkemesi (1640–1750)”, (Kısaltma: Konya’da İhtidâ hareketleri), Uluslar Arası Kuruluşunun 700. Yıl

Dönümünde Bütün Yönleriyle Osmanlı Devleti Kongresi 07-09 Nisan 1999,

Konya 2000, s. 547-565.

ATAR, Fahrettin, “Kadı”, (Kısaltma: Kadı), İA, C.24, Türk Diyanet Vakfı Yay., İstanbul 2001, s. 66-69.

AVCI, Mustafa, Osmanlı Hukukunda Suçlar ve Cezalar, (Kısaltma: Suçlar ve Ceza- lar), Gökkubbe Yay., İstanbul 2004.

AVCI, Casim, “Nâib”, (Kısaltma: Nâib), İA, C.32, Türk Diyanet Vakfı Yay., İstanbul 2006, s. 311-312.

AYDIN, M. Âkif, Türk Hukuk Tarihi, (Kısaltma: Hukuk) Beta Yay., İstanbul 2001 BAHAR, Hasan-Özdemir Koçak, Eskiçağ Konya Araştırmaları 2 (Neolitik Çağ’dan

Roma Dönemi Sonuna Kadar), (Kısaltma: Konya Araştırmaları), Kömen Yay.,

BARKAN, Ömer Lütfi, “Osmanlı İmparatorluğunda Bir İskan ve Kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler”, (Kısaltma: Vakıflar ve Temlikler) VD, S. 2, Anka- ra 1992, s. 279–386.

________________, Avârız, (Kısaltma: Avarız), İA, C.VI, MEB Yay., İstanbul 1998, s. 13-19. BAYKARA, Tuncer, Osmanlı Taşra Teşkilatında XVIII. Yüzyılda Görev ve Görevli-

ler (Anadolu), (Kısaltma: Taşra Görevlileri), Vakıflar Genel Müdürlüğü Yay.,

Ankara 1990.

BAYINDIR, Abdülaziz, İslam Muhâkeme Hukuku: Osmanlı Devri Uygulaması, (Kı- saltma: Muhakeme Hukuku), İslâmi İlimler Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstan- bul 1986.

________________,“Osmanlı’da Yargının İşleyişi”, (Kısaltma: Yargının İşleyişi), Os-

manlı, C.VI, Yeni Türkiye Yay., Ankara 1999, s. 429-446.

BOZTAŞ, Ahmet, Islahat Döneminde Bolu Tarihi (1868-1869) (937 Numaralı Şer’iye

Sicili Defterine Göre), (Kısaltma: Bolu Tarihi), (Abant İzzet Baysal Üniversitesi

Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Bolu 2006. CİN, Halil, Tanzimat Döneminde Osmanlı Hukuku ve Yargılama Usulleri, (Kısaltma:

Yargılama Usulleri), TTK Yay., Ankara 1992.

CİN, Halil-Ahmed Akgündüz, Türk Hukuk Tarihi, (Kısaltma: Hukuk), C. I-II, Osmanlı Araştırmaları VakfıYay., İstanbul 1996.

CİN, Halil-Gül Akyılmaz, Türk Hukuk Tarihi, (Kısaltma: Hukuk), Sayram Yay., Konya 2008.

ÇADIRCI, Musa, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik

Yapısı, (Kısaltma: Sosyal ve Ekonomik Yapı), TTK Yay., Ankara 1997.

DARKOT, Besim, “Konya”, (Kısaltma: Konya), İA, C. VI, MEB Yay., İstanbul 1998, s. 841-853.

DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, (Kısaltma: Lûgat), Aydın Kitabevi Yay., Ankara 2007.

DOĞRU, Halime, Bir Kadı Defterinin Işığında Rumeli’de Yaşam, (Kısaltma: Kadı Defteri), Kitap Yay., İstanbul 2007.

ER, Harun, 1700-1725 Yılları Arasında Konya Mahkemesine İntikal Eden Adli Olay-

lar, (Kısaltma: Adli Olaylar), (Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ya-

yımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya 2006.

ERTEN, Hayri, Konya Şer’iyye Sicilleri Işığında Ailenin Sosyo-Ekonomik ve Kültü-

rel Yapısı, (Kısaltma: Konya), Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 2001.

FAROQHI, Suraıya, Osmanlı’da Kentler ve Kentliler, (Kısaltma: Kentler ve Kentliler), Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 2004.

________________, Osmanlı Kültürü ve Gündelik Yaşam, (Kısaltma: Gündelik Ya- şam), Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 2005.

________________, Osmanlı Tarihi Nasıl İncelenir?, (Kısaltma: Osmanlı Tarihi), Ta- rih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 2003.

FENDOĞLU, Hasan Tahsin, “Osmanlı’da Kadılık Kurumu ve Yargının Bağımsızlığı”, (Kısaltma: Kadılık Kurumu), Osmanlı, C.VI, Yeni Türkiye Yay., s. 453-469. GEDİKLİ, Fethi, “Osmanlı Hukuk Tarihi Kaynağı Olarak Şer’iye Sicilleri”, (Kısaltma:

Şer’iye Sicilleri), Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C. 3, S. 5, İstanbul 2005, s. 187–213.

GÖYÜNÇ, Nejat, “Osmanlı Devleti’nde Taşra Teşkilâtı (Tanzimata Kadar)”, (Kısaltma: Taşra Teşkilâtı), Osmanlı, C. VI, Yeni Türkiye Yay., Ankara 1999, s. 77-88. GÜLCAN, Mustafa, Konya’da İçtimâî ve İktisâdî Hayat (1675-1676), (Kısaltma: Kon-

ya), (Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Te- zi), Konya 1989.

GÜVEN, Mehmet Ali, 33 Numaralı Konya Şer’iye Sicili (Değerlendirme ve Trans-

kripsiyon), (Kısaltma: Konya), (Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya 2006.

HALAÇOĞLU, Yusuf, XIV-XVII. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilâtı ve Sos-

yal Yapı, (Kısaltma: Sosyal Yapı), TTK Yay., Ankara 1991.

________________,“ Osmanlı Devlet Teşkilatı”, Doğuştan Günümüze Büyük İslam

IMBER, Colın, Şeriattan Kanuna Ebussuud ve Osmanlı’da İslami Hukuk, (Kısaltma: Osmanlı’da Hukuk), Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul 2004.

İNALCIK, Halil, Osmanlı’da Devlet, Hukuk, Adâlet, (Kısaltma: Osmanlı’da Hukuk), Eren Yay., İstanbul 2005.

________________, Osmanlı İmparatorluğu Klâsik Çağ (1300-1600), (Kısaltma: Kla- sik Çağ), YKY Yay., İstanbul 2005.

İPÇİOĞLU, Mehmet, Konya Şeriyye Sicillerine Göre Osmanlı Ailesi, (Kısaltma: Aile), Nobel Yay., Ankara 2001.

İPŞİRLİ, Mehmet, “Klasik Dönem Osmanlı Devlet Teşkilatı”, Osmanlı Devleti Tarihi, (Kısaltma: Devlet Teşkilatı), (Ed. Ekmeleddin İhsanoğlu), C.I, Feza Gazetecilik Yay., İstanbul 1999, s.139-279.

________________, “Beylerbeyi”, (Kısaltma: Beylerbeyi), İA, C.6, Türk Diyanet Vakfı Yay., İstanbul 1992, s. 69-74.

________________, “Nâib”, (Kısaltma: Nâib), İA, C.32, Türk Diyanet Vakfı Yay., İstan- bul 2006, s. 312-313.

KAFALI, Mustafa, “Anadolu’nun Fethi ve Türkleşmesi”, (Kısaltma: Anadolu’nun Fet- hi), Türkler, C.VI, Yeni Türkiye Yay., Ankara 2002, s.177-193.

KAZICI, Ziya, Osmanlı’da Toplum Yapısı, (Kısaltma: Toplum Yapısı), Bilge Yay., İs- tanbul 2003.

KENANOĞLU, M. Macit, Osmanlı Millet Sistemi: Mit ve Gerçek, (Kısaltma: Millet Sistemi) Klasik Yay., İstanbul 2004.

KONYALI, İbrahim Hakkı, Konya Tarihi, (Kısaltma: Konya), Enes Kitap Sarayı, Anka- ra 1997.

KÖSTÜKLÜ, Nuri, 1820-1836 Yıllarında Hamid Sancağı ve Türkiye (182 Numaralı

Isparta Şer’iye Siciline Göre), (Kısaltma: Hamid Sancağı), SÜ Yay., Konya 1993.

KÜÇÜKDAĞ, Yusuf, Konya Şehri’nin Fiziki ve Sosyo-Ekonomik Yapısı –Makaleler- (Kısaltma: Konya Şehri), Selçuklu Belediyesi Yay., Konya 2004.

_______________________, Lâle Devri’nde Konya, (Kısaltma: Konya), (Selçuk Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi), Konya 1989.

KÜTÜKOGLU, Mübahat S., Osmanlı Belgelerinin Dili, (Kısaltma: Belgelerin Dili), Kubbealtı Neşriyat, İstanbul 1994.

_______________________, Tarih Araştırmalarında Usûl, (Kısaltma: Usûl), Kubbeal- tı Neşriyat, İstanbul 1998.

_______________________, “Osmanlı İktisadî Yapısı”, (Kısaltma: İktisadî Yapı), Os-

manlı Devleti Tarihi, (Ed. Ekmeleddin İhsanoğlu), C. II, Feza Gazetecilik Yay.,

İstanbul 1999, s. 513-649.

MUŞMAL, Hüseyin, XVII. Yüzyılın İlk Yarısında Konya’da Sosyal ve Ekonomik

Hayat (1640-1650), (Kısaltma: Konya), (Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler

Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya 2000.

_______________________, XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Beyşehir ve Çevresinin Sosyal

ve Ekonomik Yapısı (1790-1864), (Kısaltma: Beyşehir ve Çevresi), (Selçuk Üniver-

sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi), Konya 2005.

ORHONLU, Cengiz, Osmanlı İmparatorluğu’nda Derbend Teşkilâtı, (Kısaltma: Derbend Teşkilâtı), Eren Yay., İstanbul 1990, s.9.

ORTAYLI, İlber, Osmanlı Toplumunda Aile, (Kısaltma: Aile), Pan Yay., İstanbul 2004 _______________________, “Kadı”, (Kısaltma: Kadı), İA, C.24, Türk Diyanet Vakfı

Yay., İstanbul 2001, s. 69-73.

ÖNDER, Mehmet, Mevlana Şehri Konya, (Kısaltma: Konya), Güven Matbaası, Ankara 1971. ÖZBİLGEN, Erol, Bütün Yönleriyle Osmanlı Âdâb-ı Osmaniye, (Kısaltma: Âdâb-ı

Osmaniye), İz Yay., İstanbul 2004

ÖZGER, Betül, 74/ F-4 Numaralı Konya Şer’iye Siciline Göre Sosyal, İdarî, Dinî,

Hukukî ve Kültürel Açıdan Konya, (Kısaltma: Konya), (Selçuk Üniversitesi

Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya 2007. ÖZKAYA, Yücel, 18. Yüzyılda Osmanlı Toplumu, (Kısaltma: Osmanlı Toplumu),

YKY Yay., İstanbul 2008.

_______________________, “Mütesellim”, (Kısaltma: Mütesellim), İA, C.32, Türk Di- yanet Vakfı Yay., İstanbul 2006, s. 203-204.

ÖZTÜRK, Nazif, “Osmanlı Döneminde Vakıflar”, (Kısaltma: Vakıflar), Türkler, C.X, Yeni Türkiye Yay., Ankara 2002, s. 433-446.

ÖZTÜRK, Said, Askeri Kassama Ait Onyedinci Asır İstanbul Tereke Defterleri, (Kı- saltma: Tereke Defterleri), Osav Yay., İstanbul 1995.

PAKALIN, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, (Kısaltma: Sözlük), C.I-II-III, MEB Yay., İstanbul 2004.

SAK, İzzet, Şer’iye Sicillerinde Bulunan Konya Vakfiyeleri (1650–1800), (Kısaltma: Konya Vakfiyeleri), Kömen Yay., Konya 2005.

________________, 47 Numaralı Konya Şer’iye Sicili (1128-1129 / 1716-1717)

Transkripsiyon ve Dizin, (Kısaltma: 47 Numaralı Sicil), Tablet Kit., Konya

2006.

________________, İzzet Sak, “Osmanlı Toplumunda Nâmzedin (Nişanın) Bozulması ve Sonuçları: Konya Örneği (18. Yüzyılın İlk Çeyreğine Âit Konya Şer‘iye Sicilleri- ne Göre), (Kısaltma: Nâmzed), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Dergisi, S. 16, Konya 2006, s. 493-523.

SAK, İzzet-Alaaddin Aköz, “Osmanlı Toplumunda Evliliğin Karşılıklı Anlaşma ile Sona Erdirilmesi: Muhâla’a (18. Yüzyıl Konya Şer’iye Sicillerine Göre), (Kısaltma: Muhâla’a), Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 15, Konya 2004, s. 91-140. SAYDAM, Abdullah, Osmanlı Medeniyeti Tarihi, (Kısaltma: Medeniyet Tarihi), Derya

Kit., Trabzon 1999.

SERTOĞLU, Midhat, Osmanlı Tarih Lûgatı, (Kısaltma: Lûgat), Enderun Kit., İstanbul 1986. TABAKOĞLU, Ahmet, Türk İktisat Tarihi, (Kısaltma: İktisat), Dergâh Yay., İstanbul 2003. TEKİNDAĞ, M. C. Şihabeddin, “Karamanlılar”, (Kısaltma: Karamanlılar), İA, C. VI, MEB

Yay., İstanbul 1988, s. 316- 330.

TUŞ, Muhittin, Sosyal ve Kültürel Açıdan Konya, (Kısaltma: Konya), Tablet Yay., Konya 2007.

UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Büyük Osmanlı Tarihi, C.V, (Kısaltma: Osmanlı Tari- hi), TTK Yay., Ankara 1994.

________________, Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilâtı, (Kısaltma: İlmiye), Türk Ta- rih Kurumu Bas., Ankara 1988.

________________, Osmanlı Devletinin Merkez ve Bahriye Teşkilâtı, (Kısaltma: Merkez ve Bahriye), TTK Yay., Ankara 1988.

ÜNAL, Mehmet Ali, Osmanlı Müesseseleri Tarihi, (Kısaltma: Osmanlı Müesseseleri), Fakülte Kit, Isparta, 2007.

_______________, “Osmanlı Devleti’nde Merkezi Otorite ve Taşra Teşkilatı”, (Kısaltma: Taşra Teşkilatı), Osmanlı, C.VI, Yeni Türkiye Yay., Ankara 1999, s. 111- 122. ÜREKLİ, Bayram, “ 17. Yüzyılda Osmanlı Taşra Teşkilatında Görevliler: Konya Örne-

ği”, (Kısaltma: Konya Örneği), Uluslar Arası Kuruluşunun 700. Yıl Dönümün-

de Bütün Yönleriyle Osmanlı Devleti Kongresi 07–09 Nisan 1999, Konya

2000, s. 707–718.

YEDİYILDIZ, Bahaeddin, “Osmanlı Toplumu”, (Kısaltma: Toplum), Osmanlı Devleti

Tarihi, (Ed. Ekmeleddin İhsanoğlu), C. II, Feza Gazetecilik Yay., İstanbul 1999,

s. 441-513.

YÖRÜK, Doğan, XVI. Yüzyılda Aksaray Sancağı (1500-1584), (Kısaltma: Aksaray Sancağı), Tablet Yay., Konya 2005.

59 NUMARALI KONYA ŞER’İYE SİCİLİ BELGELERİNİN TASNİFİ

Belge Adı Sayfa ve Belge Numaraları

Belge Sayısı 1 Mülk Satışı 4-3, 5-5, 6-3, 7-3, 10-4, 14-4, 16-1-2, 18-2-3- 4-5-6, 19-1-3, 21-3, 22-1-2-3, 24-4, 26-1, 26- 2, 27-1, 31-3-4, 32-3, 34-1-4, 35-1-4, 36-4, 37-1, 37-3, 38-1, 39-1-3-4, 32-3, 34-1-4, 35- 1-4, 36-4, 37-1-3, 38-1, 39-1-3, 41-1-3-4, 42- 2, 43-2, 48-2-4-5, 49-1, 50-2, 51-2, 52-1-3-4, 53-1, 55-3-4, 56-1-2-3, 57-2-5, 60-2-3, 61-3- 4, 62-1-2-3-4, 63-2, 65-3, 66-4, 68-2, 70-1-2, 71-1, 73-2, 76-1-2, 82-2, 79 Fermânlar 80-1, 82-1, 83-1, 84-1-3, 85-1, 86-1, 87-1, 88- 1, 89-3, 90-3, 91-1-2, 92-1, 93-1, 94-1, 95-1, 96-1, 97-1-2, 98-1-2, 100-1, 101-1, 102-2, 103-1, 104-1-2, 105-1, 106-1, 107-1-2, 108-1, 109-1, 110-1, 111-1, 112-1, 113-2, 115-1, 116-1, 117-1-2, 118-1, 120-1, 121-1-2, 122-1- 2-3, 123-1, 125-1, 126-1, 127-1-2, 128-2, 129-1-2, 130-3, 131-1, 132-1, 133-1, 134-1-2, 135-1, 136-2, 137-1, 139-2 67 Berâtlar 85-2, 88-2, 89-2-4, 92-2, 93-2-3, 102-1, 103- 2, 106-2-3,108-2, 111-2, 113-1, 114-3, 115-3, 116-2, 118-2, 119-2-3, 121-3, 124-1-3-4, 125- 2, 127-3, 128-3, 130-1-2, 131-2-3, 133-2,136- 1, 137-2-3, 138-1 36 Alacak Da’vâları 3-4, 14-2-5, 15-1-2, 19-5, 24-3, 26-3, 32-2, 38-3-4, 40-3, 41-2, 50-4, 57-4, 65-1, 69-1, 70- 3, 76-4, 101-1 20 Vasî Ta’yîni 4-2, 13-2, 16-4, 17-4, 20-1, 32-4-5, 51-3, 54-_{3, 64-2, 66-2, 68-3, 69-2, 72-1, 73-3} 15 Vakf Da’vâsı 21-2, 26-4, 28-1, 31-2, 44-3, 49-3, 54-2, 56-_{5, 58-2, 63-1-3, 64-1,} 11 Kayyım Ta’yîni 18-4, 24-2, 27-3, 36-3, 40-2, 44-5, 60-1, 61-2, _64-4 9 Mektublar 2-2, 53-3, 84-2, 91-3, 95-2, 115-2, 119-1, _{120-3, 124-2} 9 Buyuruldu 90-1, 112-2, 126-2, 128-1, 130-4, 132-2, 136-_2, 7

Muhâla’a Da’vâsı 8-4, 15-3, 19-2, 39-4, 43-3, 55-1, 60-5, 73-1 8 Miras Da’vâsı 6-4, 7-4, 11-2, 16-5, 37-4, 50-1, 65-2 7 Hisse Da’vâsı 7-2, 23-3, 25-3, 34-3, 43-5, 74-2 6

Mirâs 46-2-3, 47-1, 48-2, 49-2, 75-1 6

Rusûm-ı Ra’iyyet Da’vâsı 8-1, 10-2, 13-3, 20-4, 50-3, 57-3 6

Darb Da’vâsı 12-3, 14-3, 23-4, 67-4, 72-3 5

Nikah Da’vâsı 8-3, 21-4, 24-1, 33-2, 42-4, 5 Vasîi Muhtar Da’vâsı 4-5, 17-3, 34-2, 54-4, 27-4 5

Cerh Da’vâsı 32-1, 33-4, 44-2, 45-1 4 Mehir Da’vâsı 3-2, 3-5, 35-5, 64-3 4 Mülk Da’vâsı 9-3, 71-3, 71-4, 37-2 4 Niğde Müftüsünün Vakf Dük- kanlarını Kabzı 58-3, 59-1, 59-2-3 4 Gasb Da’vâsı 4-4, 41-5, 56-4 3 Nafaka Takdiri 31-1, 42-1, 48-3 3

Arsasının Üzerine Medrese Ve Müştemilatını yabdırarak

Vakf Etmesi

77-1, 78-1 2

Borç Da’vâsı 31-6, 67-1 2

Esbkeşan Mukatası Da’vâsı 27-5, 76-3 2

Gabni Fahiş İddiası 23-2, 38-2 2

Fi’l-i Şenî Da’vâsı 20-2, 48-1 2

Karaman ve Konya’dan

teslim alınan meblağın defteri 90-2, 120-2 2

Kayıb Tay Da’vâsı 15-5, 16-3 2

Nâmzedden Ayrılma Da’vâsı 12-2, 26-5 2

Nazır Ta’yîni 43-4,69-3 2

Talak Da’vâsı 24-5, 33-5 2

Tezkereler 93-4, 128-4 2

Vakıf Arsa Da’vâsı 25-2, 27-2 2

Vakf Arazi Hududu Da’vâsı 46-1, 68-1 2

Ahaliyi Rahatsız Eden Kişiden

Şikayet 35-2 1

Tenbih Edilmesi

Alacak Talebi Da’vâsı 9-2 1

Arazi İhtilafı Da’vâsı 67-2 1

Bozulus Mukatasından Tahsil Olunan Salyane Defteri

140-3

1 Cürm İşleyenlerin

Cürümlerini İtiraf Etmeleri 45-3 1

Darb ve Küfür Da’vâsı 31-5 1

Duhan ( tütün ) Rüsümleri

İçin Zabt Temessükü 140-2 1

Emlakını Satmaya Vekil

Ta’yini 71-2 1

Esbkeşan Mukatası Voyvoda-

sına Ödenen Para Temessükü 91-4 1

Esbkeşan Rüsmü Da’vâsı 74-1 1

Esbkeşandan Eski Vatanları- na Nakil Olanların İsimleri

Defteri

99-2

1 Esbkeşan Mukatası

üzerindeki Eşya Listesi 79-1 1

Gaib Maktül Da’vâsı 40-4 1

Haksız Malını Alma İddiası 40-1 1

Haleb’den Gelecek Yeniçerile-

rin Muhavazası 1-3 1

Hissesine İsabet Eden Mirasın

Teslim-i 42-3 1

Hisse Satışı 60-4 1

Hisse Talebi Da’vâsı 36-2 1

İbrahim Beğ İmaret ve

Medresesinin Masraf Defteri 2-1 1

İmamet Da’vâsı 130-1 1

İmdad-ı Hazeriyenin İkinci

Taksidi 99-3 1

Kâdînhan ve Argıthanda Tevattun Eden Esbkeşan

Karaman ,Mersin ve Sivas Mukatalarının Rüsümlerin Cem ve Tahsili için Temessük

109-2

1 Karamanoğlu İbrâhim Bey

İmaret ve Medresesinin Masraf Defteri

2-4 1

Kâtil Kasdıyla Önüne Geçme 55-2 1

Köle Da’vâsı 61-1 1

Kurşun Satışı Da’vası 11-3 1

Mahalle Kevni Min Cihatil-

Müslimiyn 28-2 1

Mukata Mahsülünün Defteri 123-2 1

Muhâllefatı Mevtayı

askeriyyenin Tahriri 53-4 1

Mukata Maktuatının Taksimi 45-2 1

Mülkünü Fuzûli Zabt Etme 58-1 1

Mülk Hibesi İhtilâfı Da’vâsı 5-4 1

Mülk Hissesi Da’vâsı 72-2 1

Mülk Hissesi Satışı 72-4 1

Ortaklık Da’vâsı 35-3 1

Rüsmü Ağnam Da’vası 44-4 1

Saray Hizmetinde Kullanılan

Zimmiler Da’vâsı 55-5 1

Su Bendi İhtilâfı 39-2 1

Taarruz Da’vâsı 13-4 1

Tarife-i Zimmiyanın 1179

Senesi Hesabının Görülmesi 2-3 1

Tarla Sulama İhtilâfı 33-3 1

Timar Da’vâsı 66-3 1

Tîmâr ve Zeamet ve Meblağı

Para Üzerine Defter 127-1 1

Ümûrü Askeriyenin Siparişi 53-3 1

Vakf Arazi Sınırı İhtilâfı 47-2 1

Vakf Arazisinin Satışı 17-2 1

Tamiratı Da’vâsı Vakf Hamamı, Medrese ve

Çeşmesinin Tamiri 20-3 1

Vakf Hamamının Tamiri 75-2 1

Vakf Hamamının Tamir Mas-

rafı 81-1 1

Vakf Hususu 54-1 1

Vakf İçin Mülk Satışı (Men-

zil) 70-4 1

Vakfın İradı ve Sarfı 2-5 1

Vakf İradı ve Tevzi-i 3-3 1

Vakf Öşrü Taksimi Da’vâsı 12-4 1

Vasî ve Nafaka Takdiri

59 NUMARALI ŞER’İYE SİCİLİNİN TRANSKRİPSİYONU

K-.Ş.S.59/ 1-1 (……)

K.Ş.S.59/ 1-2 Vakıf Arâzilerinin Sınır İhtilafı

Medîne-i Ermenak’da vâki’ Timârat ve Rüstem Pâşâ vakfının mütevellisi es-Seyyid ‘Alî meclis-i şer’-i enver’de Medîne-i Konya’da vâki’ Şeyh (……) Sultân Zâviyesi vakfının mütevellisi rafi’-i’l-kitâb es-Seyyid ‘Abdülcelil ve sâlariyesine mutasarrıf zaim Ahmed Ağa mahzarlarında da’vâ ve takrîr-i kelâm idüp mezbûr Seyyid ‘Abdülcelil mütevellisi olduğum vakf-ı müşârün-ileyhin evkâfı arâzisinden Nefs-i Konya Kazâsında vâki’ işbu yedimde olan vakfiyye ve sınırat-i mutebere (...…) tarîk ve Koçac sınırı ve Demirci örenesi ve Pınarbaşı tarîki ile mahdûd Kızılyazı mezrası vakf-ı merkûm arâzisinden iken birkaç seneden berü mü- tevelli merkûm ve zaim-i merkûm kendi ekinlerinin öşrüne kanaat etmeyüb tecavüz birle mezra-i mezbûreden hâsıl âşarı merkûm ahz etmeleriyle süal olunub aldıkları öşür istirdad olunmak matlûbumdur didikde merkûmân Seyyid ‘Abdülcelil ve zaim Ahmed Ağa cevâblarında Zâviye-i mezbûrun hudûd-u erbeası şarken ekizce taş ve şimalen dikenlü ve gümük burun ve şimalen dikenliçukur ve dikili taş ve gelincik tepesi ve garben tarîk-i pembekçi ve kıbleten (…...) ve Aktaş ile mahdûd pınarbaşı mezrası arâzisi dâhilinden gayri müdde-i merkûmün sâlifü’l-beyân mezrasını vechen mine’l-vücüh müdâhaleden olmadığın- dan gayri öşrünü dahî almadık deyüb sâlifü’z-zikir Kızılyazı mezrası müdde’î mütevelli merkûmun vakf arâzisi dâhilinden olduğunu bi-tav’ihi i’tiraf etmeleriyle mezbûr mezrasından ta’şîr eylediler deyü mahsul iddiasını müdde’î mütevelli merkûm beyandan âciz ve yemîne tâlibe olmamakla bi-vech mu’ârazadan ba’de’l-men’ tarafeyn fîmâ-ba’d birbirlerinin hudûdlarına müdâhâle etmeyüb müteayyenül-hudûd olan arâzileri dâhilinde kabûl ve tasarruf etmek üzere tarafeyne tenbih birle mâ-vaka’a bi’t-‘taleb ketb olundu. fî 5 Rebî’ü’l-evvel sene

Belgede 1765-1768 yılları arasında Konya'da sosyal ve ekonomik hayat (59 numaralı Konya şer'iye siciline göre) (sayfa 137-200)