Uluslararası Denetim Standartları (ISA‘s) ve Kurumsal Yönetim

YaĢanan finansal kriz ve skandallar Ģirketlerin iç denetim faaliyetlerine daha fazla önem vermesi gerektiği sonucunu doğurmuĢtur. Buna bağlı olarak kurumsal yönetim uygulamalarının baĢarısı için çeĢitli yasal düzenlemeler yapılmıĢtır. Bu düzenlemelerin en önemlilerinden birisi olan Sarbanes - Oxley yasası ile Ģirketlerde iç denetim faaliyetlerinin düzenlenmesine ve zorunlu hale getirilmesine iliĢkin çok sayıda kanun maddesine yer verilmiĢtir. Bu düzenlemeler ıĢığında yapılacak olan kurumsal yönetim çalıĢmaları neticesinde olumlu uygulama sonuçları elde edebilme olasılığı artacaktır.

Ġç denetimin müĢterisi benzer amaçlar edinmiĢ olan denetim komitesidir. Çünkü komite ve iç denetimin amaçları ortak olup; yönetimdeki yanlıĢlıkları ve yolsuzlukları önlemeye çalıĢmaktır. Buna karĢın iliĢkilerin diğer boyutu ise komitenin iç denetimi izleme sorumluluğunun bulunmasıdır. Komite iç denetime destek olmalı ve bağımsızlığı ile örgüt içindeki statüsünün arttırılmasına katkıda bulunmalıdır (Uyar, www.suleymanuyar.com.tr: 18.11.2009).

Kurumsal yönetim ilkelerinin doğru ve etkili olarak uygulanabilmesi için iç denetim ile bağımsız denetim uygulamalarının iĢbirliğine ihtiyaç vardır. Bu iĢbirliğinin getireceği yararlar arasında Ģunlar sayılabilir (Özeren ve Aybar, 2004:5):

Her birimin kendi denetim rolünü ve ihtiyacını daha net biçimde anlamasına dayalı daha etkili denetim,

Denetlenenin coğrafi bölge itibariyle dağınıklığını giderecek Ģekilde en aza indirgenmiĢ denetim iĢ yükü,

Denetim çabasına ve nihayetinde yönetime daha yararlı tavsiyelerde bulunmaya daha fazla odaklanacak biçimde organizasyonun karĢı karĢıya kaldığı risklerin farkında olan bir diyalog,

Ortak planlama ve ihtiyaçları iletme esasına dayalı daha iyi koordine edilmiĢ iç ve bağımsız denetim faaliyeti,

Her iki grubun geleceğe iliĢkin kendi planları ve programları ve diğer grubun çalıĢmasının ortaya koyduğu sonuçlar hakkında daha iyi bilgi edinmesi,

Hem iç hem de bağımsız denetçilerin diğerlerinin çalıĢmasından yararlanacağı geniĢletilmiĢ denetim alanı,

Daha zengin ve daha esnek bir beceriler setinden her iki tarafın da yararlanma fırsatı.

Bütün bu faydalar denetimin etkinliğini pekiĢtirir ve kurumsal yönetim ilkelerinin daha yüksek kalitede gerçekleĢmesi için üst yönetime yardımcı olur.

Kurumsal yönetim ilkeleri uygulaması ile Uluslararası Denetim Standartları (ISA‘s)‘nı bir araya getiren iliĢki, Uluslararası Denetim Standartları (ISA‘s) ve bu standartların karĢılığı Türkiye uygulaması Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Seri: X No: 22 Sayılı Tebliğinde yer alan maddelerde karĢımıza çıkmaktadır.

AĢağıda bu iliĢkiyi düzenleyen, Uluslararası Denetim Standartları (ISA‘s) ve SPK tarafından bu standartlara uyumlu olarak hazırlanmıĢ tebliğde yer alan ve kurumsal yönetim uygulamaları için önem arz eden iç kontrol ve iç denetimle ilgili maddelere yer verilmiĢtir.

Uluslararası Denetim Standartları (ISA‘s);

ISA – 265 Ġç kontrol ile Ġlgili Eksikliklerin Yönetimden Sorumlu KiĢilere ve Yönetime Ġletilmesi

ISA – 610 Ġç Denetçilerin ÇalıĢmalarının Kullanılması SPK Seri: X No: 22 Sayılı Tebliğ;

Kısım 27 – Bağımsız Denetimde Ġç Denetim ÇalıĢmalarından Yararlanılması,

ISA - 265 nolu standartta, denetçi ve iĢletme yönetimi arasında finansal tabloların denetimi sırasında iĢletmede görülen iç kontrol ile ilgili eksiklik ve uyuĢmazlıkların yönetimden sorumlu kiĢilere iletilmesi ve kurumsal yönetim ilkelerinin uygulanmasına destek olunması amaçlanmıĢtır. Bağımsız denetçi bu standarttın uygulanması için denetim komitesi ile iĢbirliği yaparak hareket etmektedir.

ISA - 610 nolu standart, kurumsal yönetim uygulamalarının bir parçası olan iç denetim ile ilgili olarak bağımsız denetçinin yararlanması amacına yönelik olarak hazırlanmıĢ bir yol gösterici bir standarttır. Bu standart;

Bağımsız denetçi ve Ġç denetim Arasındaki ĠliĢki, Ġç denetimin tanınması ve ön değerlendirilmesi,

Ġç denetçilerle iĢbirliği ve koordinasyonun zamanlaması,

Ġç denetim çalıĢmalarının değerlendirilmesi gibi ana baĢlıklardan oluĢmaktadır.

SPK Seri: X No: 22 Sayılı Tebliğde yer alan Kısım- 27 de bu iliĢki ― Bu kısım iĢletmenin iç denetim çalıĢmalarının kavranmasına, değerlendirilmesine ve bağımsız denetçinin bağımsız denetim görüĢü ve bağımsız denetim tekniklerinin yapısı, zamanlaması ve kapsamının belirlenmesi hususlarındaki sorumluluğu saklı kalmak kaydıyla, bu çalıĢmalardan bağımsız denetim sürecinde yararlanmasına iliĢkin hükümleri içerir‖ Ģeklinde belirtilmiĢtir (SPK, 2006: http://www.spk.gov.tr, 25.10.2009).

Bu kısım iki bölümden oluĢmaktadır;

Birinci Bölüm: Ġç Denetim ÇalıĢmalarından Yararlanılması Sürecinde

Uyulacak Esaslar

Ġç denetimin kapsamı ve amaçları,

Ġç denetim ile bağımsız denetçi arasındaki iliĢki, Ġç denetimin anlaĢılması ve ön değerlendirme,

Ġkinci Bölüm: Ġç Denetim ÇalıĢmalarından Yararlanılması Sürecinde

Uyulacak Esaslar

Ġç denetçilerle iĢbirliğinin zamanlaması, Ġç denetim çalıĢmalarının değerlendirilmesi

Bu standart ve tebliğ kısmı ile ilgili geniĢ açıklama ―Türkiye‘de Uluslararası Denetim Standartları (ISA‘s) Ġle Uyumlu Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim Standartları Seri: X No: 22 Sayılı Tebliğin Birlikte Değerlendirilmesi‖ adlı bölüm baĢlığı altında da daha önce verilmiĢtir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

TÜRKĠYE’DE FAALĠYET GÖSTEREN BAĞIMSIZ DENETĠM

FĠRMALARINDA ULUSLARARASI DENETĠM STANDARTLARI

(ISA’s)’NIN KULLANIM DÜZEYĠ VE KURUMSAL YÖNETĠME BAKIġ AÇILARI ÜZERĠNE BĠR ARAġTIRMA

Türkiye‘deki faaliyet gösteren bağımsız denetim firmalarında, Uluslararası Denetim Standartları (ISA‘s) kullanım düzeyi ve kurumsal yönetime bakıĢ açıları üzerine bir araĢtırma adı altında oluĢturulan dördüncü bölümde ampirik bir çalıĢma yapılacaktır. Bu bölümde araĢtırmanın önemi, amaçları ve hipotezleri, araĢtırmanın yöntemi, bağımsız denetim firmaları hakkında genel bilgiler, araĢtırma bulgularının değerlendirilmesi yer alacaktır.

4.1 ARAġTIRMANIN ÖNEMĠ, AMAÇLARI VE HĠPOTEZLERĠ

KüreselleĢen dünya ile birlikte yönetim biçimleri ve finansal piyasalarda görülen hızlı değiĢim beraberinde yönetim ve finansal piyasaların duyacağı bilgi ve belgelerin temini konusunda kurumsal yönetim ve denetim olgusunun önemini ön plana çıkarmıĢtır. Günümüzde iĢletmeler doğru ve iyi yönetim konusunda kurumsal yönetim sisteminden yararlanmaktadırlar. Kurumsal yönetim sisteminin temelini oluĢturan ilkeleri uygulayan iĢletmeler hem hak sahiplerine hem de iĢletmelerle iliĢki içersinde olan üçüncü kiĢilere güven vermektedir. Bu geliĢmeye denetim açısından bakıldığında iĢletmelerin uygulamıĢ olduğu kurumsal yönetim ilkeleri iĢletmenin denetimini de kolaylaĢtırmaktadır.