Denetim Komitesinin Örgütsel Yapısı, Görev ve Sorumlulukları

3.2.2.1. Örgüt Yapısı

Denetim komitesi; muhasebe, mali raporlama ve iç kontroller ile ilgili sistemleri, iç ve dıĢ denetim süreçlerini yönetim kurulu adına izleyerek ve gözetimini yaparak yönetim ve denetim arasında köprü olan bir yapıya sahiptir (Deloitte, 2007a: 2).

Denetimden sorumlu komite yönetim kurulu tarafından oluĢturulmaktadır. OluĢturulan denetim komitesinde yer alan üyelerin Ģirket içersinde icrai görevi bulunmamalıdır. Ayrıca denetim komitesi üyelerinin görev, yetki ve sorumluluklarını açık bir Ģekilde tanımlayacak bir yönetmeliğinde bulunması gerekir.

Denetim komitesi kuruluĢ sürecinde tartıĢılan konuların baĢında komite üye sayısının ne olacağı üzerinedir. Bu yüzden komite sayısına iliĢkin uygulamalar ülkeden ülkeye çeĢitlilik göstermektedir.

Komitenin büyüklüğüne iliĢkin iki nokta dikkate alınmalıdır. Komite görüĢ ve tecrübesini birleĢtirecek kadar büyük ancak etkin olarak çalıĢacak kadar küçük olmalıdır. Her iĢletme kendi Ģartlarına bağlı olarak denetim komitesi üye sayısını belirlemelidir (DemirbaĢ ve Uyar, 2006: 134).

Ülkemizde denetim komitesi kuruluĢu ve sürecine iliĢkin SPK (Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yapılan düzenlemeler aĢağıdaki gibidir; (SPK, 2005:

www.spk.gov.tr, 19.08.2009).

Denetim komitesi, hisse senetleri borsada iĢlem gören ortaklıkların, yönetim kurulunca kendi üyeleri arasından seçilen ve en az iki üyeden oluĢması zorunludur. Komitelerin iki üyeden oluĢması halinde her ikisi, ikiden fazla üyenin bulunması halinde ise üyelerin çoğunluğu icrada görevli olmayan üyelerden oluĢmalıdır,

Denetim komitesi, gerekli gördüğü yöneticiyi, iç ve bağımsız denetçileri toplantılarına davet edebilir ve görüĢlerini alabilir. Ġç denetçi, denetimden sorumlu komiteye rapor verir,

Denetimden sorumlu komite, en az üç ayda bir toplanır ve toplantı sonuçlarını yönetim kuruluna sunar. Bağımsız denetim kuruluĢu, denetimden sorumlu komitenin yaptığı mali tablolara iliĢkin değerlendirme toplantılarına iĢtirak eder ve çalıĢması hakkında bilgi verir.

TÜSĠAD‘a göre denetim komitesinin yapısı ise (TÜSĠAD, 2002: 25); Denetim komitesi en az üç üyeden oluĢmalıdır,

Bu komitenin baĢkanı ve üyelerinin çoğunluğu bağımsız üyelerden seçilmelidir. Bu üyeler mutlaka yeterli derecede finansman, muhasebe ve temel olarak Ģirketler mevzuatından haberdar olmalıdır,

Komitenin çalıĢma süresi yönetim kurulunun çalıĢma süresi ile paralel olmalı, yani yönetim kurulu yeniden seçilme aĢamasına geldiğinde komite yeniden oluĢturulmalıdır.

Denetim komitesinin iĢletme kurumsal yönetim örgüt Ģeması içersindeki yeri aĢağıdaki gibidir.

ġekil 3.1. Denetim Komitesinin Kurumsal Yönetim Örgütündeki Yeri

ġekil 3.1‘de görüldüğü gibi denetim komitesi üyeleri kurumsal yönetim örgütü içersinde yönetim kurulu, iç denetçiler ve bağımsız denetim kuruluĢları ile sürekli etkileĢim içersindedir.

3.2.2.2. Görevleri ve Sorumlulukları

Denetim komitesinin görev ve sorumluluklarını gözetim, raporlama ve planlama görev ve sorumluluğu Ģeklinde sınıflandırmak sureti ile inceleyebiliriz.

Denetim komitesinin gözetim görevleri; finansal raporlamanın, bağımsız denetimin, iç kontrolün ve iç denetimin gözetimi olmak üzere 4 temel baĢlıkta toplanmaktadır (Dağlı, 2000: 30–31).

a) Finansal Raporlamanın Gözetimi

Üçüncü kiĢilere yönelik raporların özellikle yıllık raporların adil, dengeli ve muhasebe standartlarına uygunluğunun sağlanmasında yönetim kuruluna yardımcı olmak,

Yönetim kurulu adına yönetimle bağımsız denetçi arasında mutabakat sağlamak,

b) Bağımsız Denetimin Gözetimi

Bağımsız denetçilerin görevlerini gereği gibi yapıp yapmadıkları hususunda gözetim yapmak ve yönetim kurulunu bilgilendirmek,

Yönetim kuruluna bağımsız denetimin kapsamı ve derinliğinin yeterli olduğu ve gereği gibi yerine getirildiği konusunda güven vermek,

YÖNETĠM KURULU BAĞIMSIZ DENETĠM KURULUġU ĠÇ DENETĠM DENETĠM KOMĠTESĠ

Bağımsız denetçinin yeniden atanması veya görevden alınması hususlarında yönetim kuruluna tavsiyelerde bulunmak,

Bağımsız denetçiye ödenecek ücret konusunda yönetim kuruluna tavsiyelerde bulunmak.

c) İç Kontrolün Gözetimi

ĠĢletmenin iç kontrol düzenlemelerinin hem operasyonel hem de finansal raporlama kontrollerinin sistematik incelemesinin yeterliliğine ve iç kontroldeki zayıflıklara iliĢkin yönetim kurulu adına gözetim yapmak, Bağımsız denetçinin yönetim mektubunu dikkate almak,

Ġç kontrole iliĢkin belirli konularda özel araĢtırmalar yapmak üzere görevlendirme yapmak,

Ġç denetim birimi baĢkanından yönetimin maliyeti veya diğer özelliği nedeniyle risk olarak nitelendirdiği denetim bulguları hakkında bilgi sahibi olmak.

d) İç Denetimin Gözetimi

Ġç kontrol biriminin prosedürünü dikkate alarak söz konusu prosedürün yeterli olmasını sağlama ve prosedürün hazırlanmasında tavsiyelerde bulunma,

Ġç denetim birimi baĢkanının atanması ve görevinin sona ermesini onaylama,

Ġç denetim biriminin planını uygunluk açısından gözden geçirme,

Ġç denetim biriminin yeterli kaynağa sahip olup olmadığı hususunda yönetim kurulunu bilgilendirme,

Ġç denetim birimi sorumlusundan iç denetime iliĢkin,

— Ġç denetimin planlanan geliĢim süreci, planlamada değiĢim varsa nedenlerine,

— Denetim esnasında tespit edilen özellikle önemli olmasına rağmen yönetim tarafından yeterli hassasiyetin gösterilmediği aksaklıklara, iliĢkin faaliyet raporları alma.

Denetim komitesinin gözetim görevi yanında baĢka bir görevi raporlama görevidir. Komite ortaklarına bir rapor sunmalı ve bu raporda finansal raporlama süreci ile ilgili yaptığı faaliyetlerle ilgili olarak açıklamada bulunmalıdır (DemirbaĢ

ve Uyar, 2006: 159). Bu amaçla komite; en az üç ayda bir olmak üzere yılda en az dört kez toplanır ve bu toplantı sonuçları tutanağa bağlanarak yönetim kuruluna rapor Ģeklinde sunulur (Deloitte, 2007a: 3).

Denetim komitesinin planlama görevi ise, komitenin iĢletmenin finansal muhasebe ve denetim süreçlerini izlemek ve denetlemek gibi temel amaçlarına ulaĢabilmesi için bunlara uygun bir yönetim planı yapması gereklidir (DemirbaĢ ve Uyar, 2006: 161).

Denetim komitesi üyelerinin kurumsal yönetim örgütü içersinde yönetim kurulu, iç denetçiler ve bağımsız denetim kuruluĢlarına karĢı çeĢitli sorumlulukları vardır. Bu sorumluluklardan bağımsız denetim kuruluĢları ile ilgili olan sorumlulukları üzerinde durulacaktır.

3.3. ULUSLARARASI DENETĠM STANDARTLARI (ISA’s), BAĞIMSIZ DENETĠM KURULUġLARI VE DENETĠM KOMĠTESĠ UYGULAMALARI- NIN BĠRLĠKTE DEĞERLENDĠRĠLMESĠ

Kurumsal yönetim Ģeffaflık, hesap verebilirlilik, sorumluluk ve adaletlilik ilkelerinin uygulanması temeli üzerine kurulmuĢ bir yönetim Ģeklidir. Bu ilkelerin doğru ve tam olarak uygulanabilmesi için muhasebe ve denetim olgusunun güvence altına alınması gerekir.

Bu güvencenin sağlanması adına kabul edilen çeĢitli yasalarla, yönetiminin finansal piyasalarda kaybedilmiĢ olan güveni tekrar sağlamak ve muhasebe hileleri ve güvenilir olmayan finansal raporlama sorununun çözümüne ve kontrolüne destek olmak adına denetim konusuna öncelikli olarak önem verilmiĢtir. Bu konuda denetim komitesi ve bağımsız denetim kuruluĢlarına oldukça önemli görevler düĢmektedir.