Raporlama Standartları

Mali tabloların birçok kullanıcısı için, mesleki bir denetimin yapılmıĢ olduğunu gösteren tek kanıt denetçinin raporudur. Bu nedenle, denetim raporunun mesleki bir

görüĢle hazırlanması hem kullanıcılar hem de denetçi açısından son derece önemlidir (Kepekçi, 1998: 19). Toplum içi haberleĢmenin ve bu konuda ortak bir dil kullanmanın zorluğu, raporlama standartlarının genel standartlara ve çalıĢma alanı standartlarına oranla çok daha kesin ve özel olmalarını gerektirir (Güredin, 1994: 34).

Raporlama standartları, denetim sonucunda varılan görüĢün açıklandığı raporların kapsam ve düzenlemeleriyle ilgili standartlardır. Raporlama standartlarının amacı, denetim raporu kullanıcılarının ihtiyaç duyduğu bilgileri yeterli ölçüde, açık ve kesin olarak belirli bir sistematik içerisinde sunulmasını sağlamaktır (Duman, 2008: 55).

Bu standart grubunu oluĢturan standartlar genelde finansal tabloların denetimine yöneliktir. Grupta dört adet standart yer almaktadır.

2.5.1.3.1. Genel Kabul GörmüĢ Muhasebe Ġlkelerinde Uygunluk Standardı

― Denetim raporunda, mali tabloların genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine

uygun olarak düzenlenip kullanıcılara sunulduğu belirtilmelidir‖

Raporlama standartlarından ilki olan genel kabul görmüĢ muhasebe ilkelerine uygunluk standardı; iĢletmelerin kullanıcılara sunduğu finansal tabloların genel kabul görmüĢ muhasebe ilkeleri ile uyum içinde hazırlanmıĢ olduğunun açıkça belirtilmesini öngörmekte ve bunu zorunlu kılmaktadır (Dönmez vd., 2005: 57).

ĠĢletmenin mali tablolarının sağlıklı olup olmadığının belirlenmesinde genel kabul görmüĢ muhasebe ilkeleri anahtar konumundadır (Bozkurt, 1999: 41). Denetçi müĢteri iĢletmenin finansal tablolarını inceleyerek, bunların hazırlanmasında genel kabul görmüĢ muhasebe ilkelerine uygun davranılmıĢ olunup olunmadığını araĢtırır. AraĢtırmasının bulgu ve sonuçlarını açıkça raporunda belirtir (Güredin, 1994: 34).

SPK Seri X No: 22 nolu tebliğde doğrudan genel kabul görmüĢ ilkelere uygunluk ifadesi yer almamakla birlikte Yirmi dokuzuncu kısım Birinci bölüm madde 3/3‘te Finansal raporlama standartları uyarınca hazırlanan genel amaçlı tam set finansal tablolara iliĢkin bağımsız denetim görüĢünde ―finansal raporlama standartlarına uygun olarak finansal tabloların tüm önemli yönleriyle gerçeği dürüst bir Ģekilde yansıttığı/ yansıtmadığı‖ hususuna açıkça yer verilir‖ denilmektedir.

Ayrıca madde 4/1 de bağımsız denetçi finansal tabloların tüm önemli yönleriyle gerçeği doğru ve dürüst bir Ģekilde yansıtıp yansıtmadığı hususundaki kanaatini Kurulca yayımlanan finansal raporlama standartları çerçevesinde oluĢturur hükmü bulunmaktadır (MarĢap ve Kurt, 2008: 16).

2.5.1.3.2. Muhasebe Ġlkelerinde DeğiĢmezlik Standardı

― Denetim raporunda, cari dönemde uygulanan muhasebe politikalarının ve

bunların uygulanmasında kullanılan yöntemlerin bir önceki dönemde de, aynı şekilde uygulanıp uygulanmadığı belirtilmelidir‖

Bu standart, hazırlanan raporun muhasebe temel kavramlarından ―süreklilik‖ ve ―tutarlılık‖ kavramlarına uygun olarak düzenlenmesi gerektiğini ifade etmektedir. Süreklilik ilkesinin amacı, birbirlerini izleyen muhasebe dönemleri arasında mali tabloların karĢılaĢtırabilirliliğini sağlamaktır (Duman, 2008: 56). Tutarlılık ilkesinin amacı ise, seçilen muhasebe ilkelerinin ve bunların uygulama yöntemlerinin birbirini izleyen dönemlerde değiĢtirilmeden uygulanması gereğini ifade eder.

Bu ilkeler ıĢığında uygulanan muhasebe politikalarının yıldan yıla değiĢtirilmeyip aynı kalması mali tabloların doğru ve güvenilir bir Ģekilde karĢılaĢtırılmasına olanak sağlar. Ancak geçerli nedenlerin bulunduğu durumlarda kuruluĢlar uyguladıkları ilke ve yöntemlerde değiĢiklik yapabilirler. Bu değiĢiklikler ve bunların parasal etkileri finansal tabloların dipnotlarında açıklanır. Denetçi, bir önceki döneme göre değiĢiklik varsa bu değiĢiklikleri raporunda belirtmelidir (Kenger, 2001: 32).

Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali MüĢavir Ve Yeminli Mali MüĢavirlerin ÇalıĢma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 55.maddesinin ee bendinde, ―Muhasebe yöntem ve politikalarının geçmiĢ yıllar ile mukayesesi ve değiĢikliklerin nedeni araĢtırılmalı‖ ifadesine yer verilmektedir (MarĢap ve Kurt, 2008: 16).

2.5.1.3.3. Yeterli Açıklama Standardı

― Denetim raporunda aksi belirtilmedikçe, incelenen mali tablolarda bulunan

Mali tablolar, birçok karar alıcıyı ilgilendirdiği ve iĢletmelerle ilgili olarak verecekleri kararlara temel oluĢturdukları için, kullanıcıların anlamalarına olanak sağlayacak Ģekilde hazırlanmalı ve tam açıklama ilkesi kapsamında yeterli bilgileri içermelidir (Dönmez vd., 2005: 57). Mali tabloların doğruluğu, bunların genel kabul görmüĢ muhasebe ilkelerine uygun olmasından baĢka, yeterli miktarda bilgiyi içermesine bağlıdır. Bu ise, mali tabloların içeriğindeki kalemler ile dipnotlar olarak açıklamaların yeterli, açık ve anlaĢılır olmasıyla ilgilidir (Selimoğlu, 2008: 13).

DıĢ denetçi kendi onayı ile verdiği mali tablolarda belirtilenlerin sayısal doğruluğundan, tablolarda kullanılan terimlerden, form ve sınıflandırmalardan ve parantez içi veya notlar Ģeklinde belirtilen konuların yeterliliğinden ve doğruluğundan sorumludur (Duman, 2008: 56). Mali tablolarda yeterli derecede açıklama yer almıyorsa denetçi bunu raporunda belirtir.

SPK seri X No: 22 nolu tebliğ doğrudan bu standarda atıfta bulunmamaktadır. Ancak, bağımsız denetim raporu bölümünün, bağımsız denetim raporunun içeriğinde (madde 3/3) finansal raporlama standartları uyarınca hazırlanan genel amaçlı tam set finansal tablolara iliĢkin bağımsız denetim görüĢünde ―finansal raporlama standartlarına uygun olarak finansal tabloların tüm önemli yönleriyle gerçeği dürüst bir Ģekilde yansıttığı/yansıtmadığı‖ hususuna açıkça yer verilir denilmektedir (MarĢap ve Kurt, 2008: 16–17).

2.5.1.3.4. GörüĢ Bildirme Standardı

―Denetim raporu, incelenen mali tablo hakkında genel bir görüşe yer verildiği

ya da verilemediği bilgisini taşımalıdır‖

Denetim raporu ya bir bütün olarak mali tablolara iliĢkin bir görüĢün bildirilmesini kapsamalı ya da bir görüĢ bildiremiyorsa, bu durumu nedenleriyle birlikte açıklamalıdır. Mali tablolarla birlikte denetçinin adının geçtiği bütün durumlarda, denetim çalıĢmasının niteliği varsa denetçinin üstlendiği sorumluluk derecesi denetim raporunda yer almalıdır (Duman, 2008: 57).

Denetçi denetlediği finansal tablolarda;

Genel kabul görmüĢ muhasebe ilkelerine uyulduğu,

Tüm gerekli bilgilerin tam açıklama kuralına uygun biçimde belirtildiği, Devamlılık ilkesine uyulduğu,

Önemli aksaklık ve düzensizliklerin bulunmadığı,

görüĢüne ulaĢmıĢ ise, bu yargısını olumlu bir denetim görüĢü bildirmek yoluyla açıklar (ĠSMMMO, 2008: 42).

Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali MüĢavir Ve Yeminli Mali MüĢavirlerin ÇalıĢma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 58. maddesinde denetim raporunun içeriği ile ilgili hükümler yer almaktadır. 59. maddesinde ise denetim raporu çeĢitleri sayılarak açıklanmıĢtır. SPK seri X No: 22 nolu tebliğin Yirmi dokuzuncu kısmın ikinci bolumu, Bağımsız denetim raporunun temel unsurlarına ayrılmıĢtır. Bu bolümde Denetçi görüĢü ayrıntılı olarak ele alınmıĢtır (MarĢap ve Kurt, 2008: 17).

2.6. ULUSLARARASI DENETĠM STANDARTLARI (ISA’s) KAVRAMI