Tutum Ölçeklerinin Veri Çözümleme Teknikler

561 öğrenciye Sürdürülebilir Çevre Tutum Ölçeği uygulanmıştır. 115 öğrenci ölçekteki maddeleri boş bıraktığı için geçerlilik ve güvenilirlik analizleri ile alt problemlerin analizleri 446 öğrencinin cevapları üzerinden yapılmıştır. 87 öğretmen tutum ölçeğine cevap vermiştir. Ancak bu öğretmenlerden 69’u ölçeği tamamlamıştır. 235 öğretmen adayına tutum ölçeği uygulanabilmiştir. Ölçeği

eksiksiz cevaplayan 213 öğretmen adayının cevapları üzerinden geçerlilik ve güvenilirlik analizleri ile alt problemlerin analizleri yapılmıştır.

Sürdürülebilir çevreye yönelik tutum ölçeklerinden alınan toplam puanlara göre betimsel istatistik analizlerinden ve ölçekteki her bir soru için frekans ve yüzde değerlerinden yararlanılmıştır (4., 5. ve 6. alt problemler). Tutum düzeyleri arasında farkın olup olmadığını belirlemek için ise örneklemde yer alan her bir gruptan elde edilen verilerin normal dağılıma uygunluğunun incelenmiştir (9. ve 10. alt problemler). Her bir grup için verilerin normal dağılıma uygunluğu aşağıda sırasıyla sunulmuştur.

İlköğretimi Tamamlamış (9. sınıfa başlamış) Öğrencilerin “Sürdürülebilir Çevre Tutum Ölçeği” nden Elde Edilen Verilerinin Normal Dağılıma Uygunluğu

Öğrencilerin sürdürülebilir çevreye yönelik tutumlarının normal dağılıma uygunluğuna üç yöntemle bakılmıştır. İlk olarak ölçekten elde edilen verilerin aritmetik ortalamaları, mod ve ortanca değerleri ile çarpıklık katsayısı incelenmiştir. Mod, ortanca ve aritmetik ortalamaların birbirine eşit olması normal dağılımın göstergesidir. Çarpıklık katsayısı “-1, +1” arasında kalıyorsa verilerin normal dağılıma uygun olduğu söylenebilmektedir (Büyüköztürk, 2007). Mod, aritmetik ortalama ve ortanca değerleri ile çarpıklık katsayısı Tablo 39’da sunulmaktadır.

Tablo 39

Öğrencilerin SÇTÖ Verilerinin Mod, Aritmetik Ortalama ve Ortanca Değerleri İle Çarpıklık Katsayısı

Mod Ortanca ÇK

98 98 101 -1.135

: aritmetik ortalama ÇK: Çarpıklık Katsayısı

Tablo 39 incelendiğinde mod, ortanca ve aritmetik ortalamanın birbirine eşit olmadığı, çarpıklık katsayısının ise “-1, +1” aralığına uymadığı görülmektedir. Bu

120,00 100,00 80,00 60,00 60 50 40 30 20 10 0 Histogram Grafiği 140 120 100 80 60 40 120 100 80 60 Normal Q-Q Grafiği Beklenen Değerler Gözlenen Değerler

nedenle bu verilerden yola çıkarak ölçekten elde edilen verilerin normal dağılıma uymadığı söylenebilir.

Normal dağılıma uygunluğu belirlemek için ikinci aşama olarak verilerin Histogram grafiği ve Q-Q grafiği incelenmiştir.

Şekil 6

Öğrencilerin SÇTÖ Verilerinin Histogram ve Q-Q Grafiği

Frekans

Histogram ve Q-Q grafikleri incelendiğinde verilerin normal dağılıma uymadığı, normal dağılımdan uzaklaştıkları görülmektedir.

Son ve üçüncü aşama olarak ta Kolmogorov-Smirnov (K-S) testi ile normal dağılıma uygunluk incelenmiştir. Analiz sonucunda anlamlılık düzeyi (p) .000 olarak bulunmuştur. Bulunan değer p>.05 düzeyinden büyük çıkarsa sonuç anlamlıdır yani verilerin normal dağılıma uyduğu söylenebilir (Büyüköztürk, 2007). Ancak burada bulunan anlamlılık düzeyi (p<.05) belirlenen anlamlılık değerinden daha küçük olduğu için verilerin normal dağılıma uymadığı bu test ile de doğrulanmıştır.

Yapılan üç inceleme de verilerin normal dağılıma uymadığını göstermektedir. Bu sonuçlardan yola çıkılarak öğrencilerin tutumu ile ilgili 9. alt problem için kullanılabilecek analiz yöntemi parametrik olmayan testlerden Mann Whitney U testi kullanılmıştır.

Fen ve teknoloji öğretmenlerinin “Sürdürülebilir Çevre Tutum Ölçeği” nden Elde Edilen Verilerinin Normal Dağılıma Uygunluğu

Öğretmenlerin de sürdürülebilir çevreye yönelik tutumlarının normal dağılıma uygunluğu üç aşama ile belirlenmiştir. İlk aşama olarak aritmetik ortalama, mod ve ortanca değerlerinin eşitliğine, hesaplanan çarpıklık katsayısının “-1,+1” arasında değerler alıp almadığı incelenmiştir. Elde edilen veriler Tablo 40’da sunulmaktadır.

Tablo 40

Öğretmenlerin SÇTÖ Verilerinin Mod, Aritmetik Ortalama ve Ortanca Değerleri ile Çarpıklık Katsayısı

Mod Ortanca ÇK

118 120 121 -.414

: aritmetik ortalama ÇK: Çarpıklık Katsayısı

Tablo 40’da yer alan değerlere bakıldığında mod, ortanca ve aritmetik ortalama değerlerinin birbirine eşit olmadığı görülmektedir. Bu nedenle verilerin normal dağılıma uymadığı düşünülebilir. Ancak çarpıklık katsayısına bakıldığında ise

140,00 130,00 120,00 110,00 100,00 90,00 10 8 6 4 2 0 Histogram

Ölçekten Alınan Puanlar

Gözlenen Değerler 140 130 120 110 100 90 140 130 120 110 100 90 Normal Q-Q Grafiği Beklenen Değerler

bulunan -.414 değerinin “-1,+1” aralığında yer aldığı ve normal dağılıma uyduğu görülmektedir. Bu noktada kesin karara varabilmek için ikinci aşama olan verilerin grafikleri incelenebilir. Histogram ve Q-Q grafiği Şekil 7’de yer almaktadır.

Şekil 7

Öğretmenlerin SÇTÖ Verilerinin Histogram ve Q-Q Grafiği

Histogram ve Q-Q grafikleri incelendiğinde, grafiklere göre öğretmenlerinin tutum verilerinin normal dağılıma öğrencilerin tutum verilerine göre daha fazla uyduğu söylenebilir.

Üçüncü aşamada ise Kolmogorov-Smirnov (K-S) testi kullanılarak verilerin normal dağılıma uygunluğunu bakılmıştır. Testin sonucu p>.05 düzeyinden büyükse verilerin normal dağılıma uyduğundan daha önce bahsetmiştik. Öğretmenlerin K-S testi sonucu elde edilen anlamlılık düzeyi (p) .200 olarak belirlenmiştir. Bulunan değer belirlenen p>.05 düzeyinden daha büyük çıktığı için verilerin normal dağılıma uymaktadır.

Normal dağılıma uygunluğu belirlemek için yapılan incelemelerin sonucuna göre öğretmenlerden elde edilen verileri normal dağılıma uymaktadır. Buna göre öğretmenlerin tutumu ile ilgili yapılacak analizlerde parametrik testlerden bağımsız gruplar için t-testi uygulanabilir.

Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının (3. ve 4. sınıf) “Sürdürülebilir Çevre Tutum Ölçeği” nden Elde Edilen Verilerinin Normal Dağılıma Uygunluğu

Öğretmen adaylarının sürdürülebilir çevreye yönelik tutumlarının normal dağılıma uygunluğu üç aşama ile belirlenmiştir. İlk aşama olarak aritmetik ortalama, mod ve ortanca değerlerinin eşitliğine, hesaplanan çarpıklık katsayısının “-1, +1” arasında değerler alıp almadığı incelenmiştir. Elde edilen veriler Tablo 41’de sunulmaktadır.

Tablo 41

Öğretmen Adaylarının SÇTÖ Verilerinin Mod, Aritmetik Ortalama ve Ortanca Değerleri ile Çarpıklık Katsayısı

Mod Ortanca ÇK

113 115 116 -.948

: aritmetik ortalama ÇK: Çarpıklık Katsayısı

Tablo 41 incelendiğinde mod, ortanca ve aritmetik ortalamanın birbirine eşit olmadığı, ancak değerlerin birbirine çok yakın olduğu görülmektedir. Çarpıklık katsayısının ise “-1, +1” aralığında kaldığı belirlenmiştir. Bu nedenle bu verilerden

140,00 120,00 100,00 80,00 60,00 40,00 40 30 20 10 0 Histogram Grafiği

Ölçekten Alınan Puanlar

150 125 100 75 50 140 120 100 80 Normal Q-Q Grafiği Beklenen Değerler Gözlenen Değerler

yola çıkarak ölçekten elde edilen verilerin normal dağılıma uyduğu söylenebilir. Normal dağılıma uygunluğu belirlemek için ikinci aşama olarak verilerin Histogram grafiği ve Q-Q grafiği incelenmiştir. Histogram ve Q-Q grafiği Şekil 8’de yer almaktadır.

Şekil 8

Öğretmen Adaylarının SÇTÖ Verilerinin Histogram ve Q-Q Grafiği

Histogram ve Q-Q grafikleri incelendiğinde, grafiklere göre öğretmen adaylarının tutum verilerinin normal dağılıma öğrencilerin ve öğretmenlerin tutum verilerine göre daha fazla uyduğu söylenebilir.

Üçüncü aşamada Kolmogorov-Smirnov (K-S) testi kullanılarak verilerin normal dağılıma uygunluğuna bakılması uygun olacaktır. Öğretmen adaylarının K-S testi sonucu elde edilen anlamlılık düzeyi .200 olarak belirlenmiştir. Bulunan değer belirlenen p>.05 düzeyinden daha büyük çıktığı için verilerin normal dağılıma uymaktadır.

Normal dağılıma uygunluğu belirlemek için yapılan incelemeler sonucunda öğretmen adaylarının tutum verilerinin normal dağılıma uyduğu görülmektedir. Öğretmen adaylarının tutumu ile ilgili alt problemlerin analizinde parametrik testlerden bağımsız gruplar için t-testi uygulanabilir.

Yapılan incelemeler sonucunda öğrencilerin verileri normal dağılma uygun çıkmamıştır. Öğretmen ve öğretmen adaylarının verileri ise normal dağılıma uygun çıkmıştır. Bu nedenle öğretmenlerin ve öğrencilerin tutumlarının birlikte incelendiği 9. alt problemde parametrik olmayan Mann Whitney U testinin, öğretmen ve öğretmen adaylarının tutumlarının birlikte incelendiği 10. alt problemde ise parametrik olan bağımsız gruplar için t- testinin kullanılmasına karar verilmiştir.