Görüşme Sorularından Elde Edilen Bulgular ve Yorumlar 1 Soru

Görüşmenin yapılmasını kabul eden öğretmenlere hangi sınıf düzeyinin dersinden sorumlu oldukları sorulmuştur. 5 öğretmen 6-7-8. sınıf düzeylerinden en az iki farklı sınıf düzeyinde aktif olarak dersten sorumlu olduklarını belirtmişlerdir. 6. öğretmen ise okulun bilgisayardan sorumlu formatör öğretmeni olduğunu ve bir süredir fen ve teknoloji derslerine aktif olarak katılmadığını ancak okulda çevre ile ilgili yapılan proje ve etkinliklerde görev aldığını belirtmiştir.

2. Soru

Öğretmenlere ikinci soruda derslerde kendinizi iyi hissederek işlediğiniz konular arasında, çevre konuları, konu önceliğine göre kaçıncı sırada yer alıyor? sorusu yöneltilmiştir. Öğretmenlerin verdikleri yanıtlar incelendiğinde 3 öğretmenin çevre konularını öğrencilerle daha zevkli işlediklerini, çünkü güncel, günlük hayatla ilişkili ve öğrencilerin hayatı ile bağlantılı olduğunu bu nedenle öğrencilerin de zevkle dinlediğini belirtmişlerdir. Ancak öğretmenlerden bir tanesi fizik mezunu olduğu için bu konularda kendini daha iyi hissettiğini ve çocukların da fizik gibi problemlerin çözüldüğü derslerde daha aktif ve heyecanlı olduklarını belirtti. Çevre konularını genelde öğrencilerin çevresi ile bağlantılı anlattığını ancak sözel bir ders olduğu için öğrencilerin sıkıldığını belirtti. Diğer iki öğretmen ise bu konuların yıllık planda son konular içerisinde yer aldığını bu nedenle de önemsenmediğini belirtti. Öğretmenlerden birisi bu konuların 8.sınıfa kadar bekletilmesinin davranışa aktarma ve kalıcılık yönünden hiç de faydasının olmadığını, birinci kademede bu derslere çoktan değinilmiş olması gerektiğini belirtti. 6. öğretmen derslere aktif olarak katılmasa da okulda yapılan projelerde yer almakta ve çevre ile ilgili projeler yaptıklarını öğrencilerin bu projelerde aktif katılarak, öğrendiklerini çevreleri ile paylaştıklarını belirtti ve çevre konularının sadece ders içersinde verilmesinin yeterli olmayacağını vurguladı. Öğretmenlerin yanıtlarından örnekler aşağıda sunulmuştur.

1. Öğretmen;

“Genellikle bu tür konular son ünitelere yakın bir şekilde ele alınıyor. Eğitim programlarında aksama olduğu zaman işte 23 Nisan, 19 Mayıs etkinliklerine öğrenci katıldığı zaman konularda bir kayma meydana geliyor. Bu durumda son konular tamamen bitmeyebiliyor. Ama ben şu şekilde bir çözüm buldum. Kendi hazırladığım görsel sunularla, konu hem pratik hem de kalıcı bir şekilde çözmeye çalışıyorum. Öğrencilerin de çok zevkle dinlediği konular arasında. O konularla daha etkileşim içerisinde oldukları için. Yani o konularda daha zevkli ders işlediğimi düşünüyorum.”

4. Öğretmen;

“İlk sırada yer alıyor. Ben çevre konusunda dersler verdiğimde daha rahat anlatabiliyorum. Çünkü çok güncel.”

3. Soru

Öğretmenlere yöneltilen 3. soru “Çevre ile ilgili konuları işlerken en çok hangi noktalar üzerinde duruyorsunuz? şeklinde hazırlanmıştır. Öğretmenlerden alınan yanıtlar öğretmenlerin “kirlilik ve etkileri, çevreye duyarlı olma, fabrikaların çevreye etkileri, güncel çevre haberleri, öğretim programında yer alan konular, geri dönüşüm, canlıların önemi ve yaşama hakkı, insanların yaptığı tahribattan ve gelecekten, enerji kaynakları ve kullanımından” bahsettikleri belirlenmiştir. Öğretmenlerin verdiği yanıtlardan örnekler aşağıda sunulmuştur.

3. Öğretmen;

Öğretmen: Valla hiç de bakmadım. Valla nasılsa kitaptakilere göre

anlatıyoruz ya ek olarak söylediğimiz günlük yaşantıda ki gazetelerden gördüğümüz haberlerden bahsediyoruz. Sonra TEMA ile ilgili ufak çalışmalar yapmıştık onların seminerlerine falan gittik, bir arkadaşım gene TEMA ile çalışıyor. Komşum onunla beraber yine konuşuyoruz ama önce sanayi olarak, yani fabrika atıkları, bir arıtma tesisi kurulmayıp da pahalıya çıkıyor diye fabrikayı derenin, çayın kenarına kurmak ya da oraya sallamak, efendim bacalara filtre sistemi kurmadan, işte Muğla Yatağan daki termik santraller örnek verilir. Gene bunun yanında kurulacak olan nükleer santraller ile ilgili örnekler veriyorsun çevre felaketi yaratır mı yaratmaz mı. Deniz çiftlikleri var, balık çiftlikleri onlardan bahsediyoruz. Yani unutmazsak aklımıza ne gelirse bahsediyoruz.

Görüşmeci: Güncel çevre sorunları?

Öğretmen: Tabi günceller önemli. Mesela bunun için haberleri

okumalarını istiyorum. İzlemelerini istiyorum. Böyle dikkatini çeken konular varsa, gene o konular geldiği zaman işte posterler yapıp okulun değişik yerlerine asıyoruz. Dikkat çekmeye çalışıyorsun ama zor yani bunu ya ders olarak koyacaksın, ya küçük sınıflardan itibaren işleye

işleye geleceksin ki bir faydası olsun. Ağaç yaşken eğilir demişler şimdi kazık kadar olmuş ağacı eğmeye kalksan kırılıyor. Zor.

2. Öğretmen;

“İnsanoğlunun yapmış olduğu tahribattan söz ediyorum. En çok verdiğimiz zararı, gelecekte onların da şuanda bizim bulunduğumuz konumda yer alacağı için onların bu noktalara dikkat etmesi gerektiğini anlatmaya çalışıyorum”

4. Soru

Çevrenin var olan durumunu nasıl bulduklarının sorulduğu 4. soruya öğretmenlerden 2. öğretmen GDO (Genetiği Değiştirilmiş Organizma)’lu ürünlerin kullanılmasından dolayı üzüntü duyduğundan ve çevre kirliliğinin varlığından bahsetmiştir. 5. öğretmen trafik sorunundan, hava kirliliğine neden yakıtlardan, bu yakıtlar kullanılmasa elektriği yönelse gelecek faturaların yüksekliğinden bahsetmiştir. 5. öğretmen insanların ekonomi için endüstriyel gelişime yöneldiğini ancak gelecek için zararlarının hiç düşünülmediğine değinmiştir. 1. öğretmen yaşanan çevre kirliliklerinden bahsederken, 4. öğretmen de kirlilik ve oluşturduğu sağlıksız çevreden bahsetmiştir. 3. öğretmen ise çevreye yönelik negatif düşüncelerinin olduğunu çevre kirliliği yaşandığını bu konuda ekonomik nedenlerden önlemler alınamadığını ve ağaçların olmayışının sıkıntısına değinmiştir. Öğretmenlerin verdikleri yanıtlardan örnekler aşağıda sunulmuştur.

5. Öğretmen;

“Çevrenin durumu hiç iyi değil. Mesela İzmir’in durumundan bahsedelim. İzmir’de bir kere yoğun bir trafik var. Onun yanında doğal gaz yeni geldi. Çoğu evde soba kullanılıyor. Akşam üzerleri özellikle Konak ve Buca bölgesi benim güzergahım, görünmüyor. İşte bu ileride neler kullanılabilir, sobanın dışında neler kullanılabilir, elektrik tüketimi çok yüksek geliyor. Mesela doğal gaz değilse, evde sadece elektrik ki İzmir sıcak bir memleket olduğu için daha çok elektrikle, klima ile ısınılıyor. Ama bu seferde faturalar çok yüksek geliyor…”

6. Öğretmen;

“Çok büyük oranda insanlar ve ekonominin getirisi, endüstri yüzünden, biz yine egoistçe davranıp ihtiyaçlarımız üzerinde düşünüp ona göre davranıyoruz. Çevreyi çok düşünmüyoruz. Çok kısa süreli düşünceler tabi bunlar, sizde biliyorsunuz. Sonuçta bu süreçte elli ve yüzyılı düşünürsek, çevreyi çok önemsemeyebilirsiniz. Ama onun sonrasında verdiğimiz tahribat geri dönmeyecek şekilde olduğunda zaten o endüstri de kalmayacak. Ekonomi de kalmayacak büyük ihtimalle. Yani çok kısa vadeli düşünüyoruz. Yani ömrümüz kadar düşünüyoruz.”

5. Soru

Görüşme sorularında yer alan 5. soru a ve b olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Sorunun “a” bölümü “Sizce var olan çevre sorunları nelerdir?” şeklinde hazırlanmıştır. Sorunun “b” bölümünde ise “Çevrede kaç çeşit kirlilik vardır?” sorusu öğretmenlere yöneltilmiştir.

5. sorunun “a” bölümüne verilen yanıtlar 3 kategori belirlenerek incelenmiştir. Öğretmenlerin verdikleri cevaplar doğrultusunda bu kategorilere giren kodlar yazılmıştır. Kategoriler, kodlar ve sonuçlar aşağıdaki Tablo 46’da yer almaktadır.

Tablo 46

Öğretmenlerin “Sizce Var Olan Çevre Sorunları Nelerdir?” Sorusuna Verdikleri Yanıtların Kategorilere Dağılımı

Kategori Kodlar 1 2 3 4 5 6 f % Çevre sorunlarının nedenlerini, çevre sorunu olarak söyler. − Araba çokluğu X 1 16 − İnsanların bilinçsiz olması X 1 16 − Egzoz gazları Kullanım açısından − Fabrika bacaları − Sanayi atıkları

− Toplu taşıma araçlarının kullanılmaması − Besinlere hormon/ilaç verilerek üretilmesi − Fabrikaların arıtma sistemleri − Çöpü yere atmak − Suyu hor kullanma

− Elektriği hor kullanma − Sigara dumanı − Öğrendiklerini uygulamama Çevre sorunlarının sonuçlarını, çevre sorunu olarak söyler. − İnsan sağlığının bozulması (hava kirliliğine bağlı) − İnsan psikolojisinin bozulması (gürültü kirliliğine bağlı) X 1 16 Çevre sorunlarını söyleyebilir. − Hayvan neslinin tükenmesi -Balık neslinin tükenmesi − Ormanların yok olması − Yeşil alanların az olması − Ağaç kesme − Kullanılacak suyun azalması (kirliliğe bağlı) − Çevre kirliliği X X X X X 5 83

Tablo 46’da yer alan bilgiler incelendiğinde 6 öğretmenin tamamının da çevre sorunları olarak çevre sorunlarının nedenlerini söylediği belirlenmiştir. Öğretmenlerin %83’ü çevrede var olan sorunlardan cevaplar verebilmiştir. Bu cevaplara bakıldığında sorunların kirlilik ve canlılar temelli olduğu dikkati çekmektedir. Öğretmenlerin verdiği cevaplardan bazıları aşağıda sunulmuştur.

2. Öğretmen;

“İzmir’i görmek istiyorum şimdi şuanda, benim ailem Kayseri’li zaten Konya’yı da Ankara’yı da biliyorum. Ankara’nın önceki zamanlarını da biliyorum. Çok güzel bir şehirleşme var. Planlı bir gelişim var. İzmir öyle değil. Büyük bir köy olmuş. Büyük bir köy olurken yeşil alanları yok.

Ağaçlandırma yapıları yok. Benim şuanda evim Buca da tepede bir

yerde sayılır. Adnan Kahveci Caddesinde. Bakıyorum, 7. katta ev çünkü her taraf çatı. Yeşil bir alan, bir ağaç yok. Çevremde değil ama herkesin bildiği gibi söyleyeyim, fabrika bacaları, filtre durumu, Afyon Başmakçıda çalıştım kesinlikle filtre taktıklarını düşünmüyorum. Çünkü o kadar yoğun duman veriyordu ki etrafa. Ve orası da özellikle Isparta’ya dönük yüzü olan, kısmında ağaçların yoğun olduğu bölüm, yazık yani bir

taraftan ekiyoruz yetişmesini bekliyoruz ki kısa bir zaman almıyor bu. Bir taraftan da bile bile lades tüketiyoruz. Araçların yoğunluğu belki insanlar, eşi de kendisi kullanacaktır ama bu araçları kullanırken, hani

toplu taşıma araçlarının kullanılmaması, kısa mesafelere en azından

otobüs ya da dolmuş türevinin kullanılması daha iyi olur.” 1. Öğretmen;

“Ben atık maddelerin sağlıklı bir şekilde ülkemizde yeterince

değerlendirilmediğini düşünüyorum. Dönüşümü olan maddelerin. Bu

ayrımı henüz alışkanlık haline getiremedik. Dönüşebilir atık

maddelerimizi, evsel ve sanayi atık maddelerimizi dönüştürülemeyen gruplar olarak ayıramıyoruz. Hepsini aynı çöp içersinde kullanıyoruz. En çok kağıt konusunda israf edildiğini düşünüyorum. Naylon

poşetlerin doğayı imha etme sürecini düşündüğümde poşetlerin kullanımına yönelik toplum bilinçlenirse doğanın da bu atık maddeleri temizlemesi daha kolay olacaktır diye düşünüyorum… Mesela

fabrikaların arıtma sistemleri pahalı olduğu için kullanmadıklarını düşünüyorum. Bu konuda yasal yaptırımlar uygulanabilir. Bu tür

işletmelere. Artı çöplerimizin sağlıklı bir şekilde yok edilmeme

konusunda da teknik anlamda bir bilgim yok. Hani toprağa mı

gömülüyor, atılıyor mu? Sonra tekrar belirli bir süre toprağın altında kalması ileri de problemlere neden olabilir mi o çevre ile ilgili. Yani o konuda da sıkıntılarım var.”

5. sorunun “b” bölümünde öğretmenlere çevre kirliliklerinin kaç çeşit olduğu sorulmuş ve verilen yanıtlar 4 kategori belirlenerek incelenmiştir. Çevre kirliliğinin çeşitlerini belirlemeye yönelik araştırmacı tarafından belirlenen ve öğrenci-öğretmen adaylarında da ortak olan 3 temel kategori vardır. Öğretmenlerin verdiği yanıtlara göre bu kategorilerde yer alan kodlar belirlenmiştir. Kategori, kodlar ve elde edilen sonuçlar aşağıdaki Tablo 47’de yer almaktadır.

Tablo 47

Öğretmenlerin “Çevrede kaç çeşit kirlilik vardır?” Sorusuna Verdikleri Yanıtlarının Kategorilere Dağılımı

Kategori Kodlar 1 2 3 4 5 6 f % Kirliliğin nedenlerini, çevre kirliliği çeşidi olarak söyler. − Poşet kullanımı − Geri dönüşümün yapılmaması

− Çöplerin sağlıklı yok edilememesi − Doğal olmayan besinlerin tüketimi − Besinlerin hormon verilerek üretimi X X X 3 50 Çevre kirlilik çeşitleri sorulduğunda, kirliliğin sonuçlarından bahseder.

− Kanser oranın artması − Yaşamın son bulması − Besin kirliliği (hava ve

su kirliliğine bağlı) − Organik tarıma geçiş − Canlıların ölmesi X X X 3 50 Çeşitli çevre kirliliklerini söyleyebilir. − Su kirliliği − Toprak kirliliği − Radyoaktif kirlilik − Hava kirliliği − Deniz kirliliği (su

kaynaklı) − Gürültü kirliliği

X X X X X X 6 100

Tablo 47’de yer alan bilgiler incelendiğinde 3 öğretmenin (1., 2. ve 4. öğretmenler) (%50) çevredeki kirlilik çeşitleri olarak kirliliğin nedenlerini söylediği belirlenmiştir. 3., 5. ve 6. öğretmenler ise çevre kirliliğinin sonuçlarını kirlilik çeşidi olarak söylemişlerdir. Öğretmenlerden beklenen ise ilköğretim sürecinde öğrendikleri hava, su, toprak, ses, ışık ve nükleer kirlilikleri belirtmeleridir. Çevredeki kirlilik çeşitlerinden görüşmeye katılan tüm öğretmenler bahsedebilmiştir. Verilen yanıtlar incelendiğinde hava-su-toprak kirlilikleri temel olmak üzere gürültü, radyoaktif ve deniz kirliliklerinden bahsedilmiştir. Ancak ışık kirliliğinden bahsedilmemiştir. Öğretmenlerin verdiği cevaplardan bazıları aşağıda sunulmuştur.

4. Öğretmen;

“Gürültü kirliliği çok fazla. Ondan çok rahatsız oluyorum. Çöplerin çöp kutusuna değil de yanına bırakılması…Evin içinde, odaların içinde sigara içmeyiz. Mutlaka açık alan bir yer olması lazım. Mutlaka hava sirkülasyonunun olması lazım. Hava kirliliğinden baktığımız zaman. En küçüğünden ele alıyorum. Su kirliliği hem hava hem de toprak kirliliği ile ortaya çıkan bir durum. O konuda da diğer ikisine dikkat ettiğin zaman su kirliliğinin de önlenebileceğini düşünüyorum ama tabi büyük sanayi atıkları falan o zaman o devlet politikası haline getirilmeli. Bireysel olarak yapabileceğimiz her şeyi yapmaya bilinçlendirme çalışması, diğeri de devletin politikasıdır. Başka bir şey değil… Radyoaktif kirlilik var, ahlak kirliliği var…”

3. Öğretmen;

“Su kirliliği, toprak kirliliği var. En son yaşadığımız Çernobil den dolayı radyoaktif kirlilik var. Radyoaktif kirlilik de Rusya da olan patlamadan sonra orada olan, Karadeniz deki topraklar büyük oranda kirlendi. Hava, su kirlendi. Oradaki insanlarda kanser oranı arttı… Zaten hava, su, toprak dedikten sonra başka ne kalıyor ki. Bu üçü kirlendikten sonra bizim için önemli olan bu üçü değil mi. Başka da bir şey kalmıyor yani... Denizler kirlendiği zaman balık nesli zaten tükeniyor. Gerek kötü avlanma sonucu, gerek denizlerin kirlenmesi sonucu. eee sonuçta ne olacak kıskaca gireceğiz.”

6. Soru

Öğretmenlere yöneltilen 6. soru belirttikleri kirliliklerin nedenleri üzerinedir. Öğretmenlerin verdiği yanıtlar 8 kategoride değerlendirilmiştir. Belirlenen 4 temel kategori (canlılar, tüketim, kirlilik, nüfusa yönelik nedenler) vardır. Ancak öğretmenlerin verdiği yanıtlar incelendiğinde 3 kategori (bilinçsizlik, devletten kaynaklanan ve eğitimden kaynaklanan nedenler) daha ortaya çıkmıştır. Yine belirlenen kategoriler içerisinde yer alamayan ve çevre ile ilgisi olmayan yanıtlar “ilgisiz cevap” kategorisi altında incelenmiştir. Belirlenen kategoriler, bu kategorilerde yer alan kodlar ve elde edilen sonuçlar Tablo 48’de yer almaktadır.

Tablo 48

Öğretmenlerin “Saydığınız sorunların nedenleri nelerdir?” Sorusuna Verdikleri Yanıtlarının Kategorilere Dağılımı

Kategori Kodlar 1 2 3 4 5 6 f % Canlılara yönelik nedenler − Avlanma − Su kirliliği − Deniz kirliliği X 1 16 Kirliliğe yönelik nedenleri

− Toplu taşımanın kullanılmaması (hava kirliliği)

− Tarım ilaçlarının kullanım kontrolünün olmaması (suni gübre, ilaçlar)

− Fosil yakıt tüketimi − Endüstrinin büyümesi − Çöplerin yere atılması − Nüfusun artması

− Fabrikanın arıtma tesislerini kullanmaması X X 2 33 Tüketim kaynaklı nedenler − İhtiyaçların artması − Tüketim toplumu olma − Nüfusun artması X 1 16 Nüfusa bağlı nedenler Yanıt yok 0 0 Bilinçsizlik − Egzoz muayenelerinin yapılmaması

− Araca uygun yakıt kullanılmaması

− Suyun dikkatsiz kullanımı − Hormonlu gıda tüketimi − İnsanların bencilliği − Duyarsızlık

− Umursamazlık

− Daha fazla şeye sahip olma isteği

X X X X 4 66

Devlet kaynaklı nedenler

− Devlet politikasının eksikliği − Denetlemenin olmaması − Yaptırımın olmaması − Cezaların uygulanmaması X X 2 33 Eğitimden kaynaklanan nedenler − Eğitim eksikliği − Bilgi eksikliği − Bilip de uygulamama

− Ailede uygulamasını görmeme (öğrenciler için)

İlgisiz Cevap -Çocuklar arasındaki iletişimi _engellemesi

Teknoloji kaynaklı

-Çocukları bireyselleştirmesi -Çocukların anlayışsız olması

X 1 16

Bu aşamada öğretmenlerden beklenen sorunların nedenlerini canlılara, kirliliğe yönelik, nüfusa ve tüketime bağlı nedenlerden bahsetmeleridir. Tablo 48 incelendiğinde sadece 6. öğretmen canlılar ile ilgili yaşanan sorunların nedenlerini kirlilik ve avlanma olarak belirtmiştir. 5. ve 6. öğretmen yaşanan kirliliklerin nedenlerini belirtmiştir. Sadece 5. öğretmen tüketime bağlı nedenler üzerinde durmuştur. Çevre sorunları üzerinde nüfustan kaynaklanan nedenlerden hiçbir öğretmen bahsetmemiştir. Öğretmenlerin %66’sı (1., 4., 5. ve 6. öğretmenler) yaşanan sorunların nedenlerini insanların bilinçsiz olması ile açıklamıştır. Öğretmenlerin yarısı yaşanan sorunların nedenlerinin eğitim ve bilgi eksikliği, bilip de uygulamama ya da çocuğun aileden görmemesi şeklinde olduğunu açıklamışlardır. Sadece 4. öğretmen yaşanan sorunların nedeniyle ilgisi olmayan ve teknolojinin gelişmesi kaynaklı iletişim sorunlarına değinmiştir. Öğretmenlerin verdiği yanıtlardan bazıları aşağıda sunulmuştur.

4. Öğretmen;

Öğretmen: Teknolojinin birden patlayarak gelişmesi, insanları çok

bireyselleştirdi. İletişimden uzaklaşmış hale geldik… Teknolojinin çok fazla gelişmesi, çocukları bireyselleştiriyor ve birbirinden uzaklaştırıyor. Düşman haline geliyor insanlar birbirine karşı. Anlayışsız oluyor.

Görüşmeci: Bunun dışında neler olabilir, Hocam?

Öğretmen:…Bunun dışında eğitim eksikliği. Tabi bununla alt şeyler de

geliyor. Bilgisizlik, bilinçsizlik, umursamazlık, duyarsızlık, daha fazla

şeye sahip olma isteği, savaşlar çıkıyor. O savaşlar sırasında bombalar

patlatılıyor. Sonra her çeşit, fosfor gazına varıncaya kadar. eee ne oluyor? Bu insanlara da çevreye de zarar veriyor. Bu savaşların çıkmasının bir nedeni de daha fazla en olayım. Bencillik, daha fazla

2. Öğretmen;

“Eğitim diyeyim. Yani bu konuda bilmiyorum, bilgi eksikliği olduğunu belki olabilir ama zannetmiyorum. Sonuçta gazetelerde, özellikle TV de reklamlarda birçok kez dinliyoruz. Bu tip konferanslara denk geldiğimiz zaman, dinleyen insanlar var mıdır vardır. Mutlaka, çok daha duyarlı insanlar vardır ama geldiğim çevreyi biliyorum. Kesinlikle ve kesinlikle annemin ve arkadaşları çevreyi kirletiyorum adına bir şeye dikkat ettiklerini sanmıyorum.”

7. Soru

Öğretmenlere yöneltilen 7. soru “Bu sorunlara alınabilecek önlemler nelerdir?” şeklinde hazırlanmıştır. Öğretmenlerin yanıtları 6 kategoride incelenmiştir. 6 kategoriden 3 tanesi (kirlilik, canlılar ve tüketime yönelik önlemler) araştırmacı tarafından belirlenmiştir. Ancak öğretmenlerin verdikleri yanıtlar incelendiğinde bu kategorilere ek olarak bilinçli olmak, eğitim yolu ile alınabilecek önlemler ve belirlenen kategorilerin hiç birine girmeyen kodların yer aldığı diğer önlemler olmak üzere 3 kategori daha oluşturulmuştur. Öğretmenlerin verdikleri yanıtların kategorilere dağılımı ve sonuçlar aşağıdaki Tablo 49’da yer almaktadır.

Tablo 49

Öğretmenlerin “Bu sorunlara alınabilecek önlemler nelerdir?” Sorusuna Verdikleri Yanıtlarının Kategorilere Dağılımı

Kategori Kodlar 1 2 3 4 5 6 f %

Kirliliğe yönelik önlemler

− Tarım ilaçlarının kullanım kontrolü olmalı

− Su arıtma cihazlarının kullanılması

− Fabrika bacalarına filtre takılması − Ülkelerin -Politikaları -Yaptırım gücü -Denetim mekanizması -Cezaları -Kanunları

− Çöplerin ayrı toplanması (belediyeler tarafından) − Geri dönüşümü

-Bireysel olarak uygulama -Organize etmeli (Devlet) -Önlemleri desteklemeli

(Devlet)

-Politika haline getirmeli (Devlet)

− Fosil yakıttan uzak durmak

X X X 3 50 Canlılara yönelik önlemler Yanıt yok 0 0 Bilinçlendirmek/ Bilinçli olmak − Egzoz muayenelerinin yapılması

− Uygun yakıt kullanılmalı − Çevre dostu araçlar (daha az

yakıt daha az egzoz gazı)kullanılmalı

− Suyun dikkatli kullanılmalı − Hormonsuz ve ilaçsız gıda

üretimi

− Toplum bilinçlendirilmeli (dikkat çeken şeylerle örneğin afiş, görsel sunular)

− Kendimizi eleştirmek − Bilmek ve uygulamak − Uyarmak X X X X 4 66 Tüketime yönelik önlemler − Tasarruf X 1 16

Öğretmenlerden kirliliğe, canlılara, tüketime yönelik önlemler belirtmeleri beklenmektedir. Tablo 49 incelendiğinde öğretmenlerin %66’sı yaşanan sorunlara alınabilecek önlem olarak bilinçli olmak gerektiğini belirtmiştir. Yine öğretmenlerin %66’sı yaşanan çevre sorunlarına önlem alınabilecek önlemler içerisinde eğitim olması gerektiğini belirtmişlerdir. Öğretmenlerin verdiği yanıtlardan bazıları aşağıda sunulmuştur. Öğretmenlerin %50’si kirliliğe yönelik önlemler alınması gerektiğini belirtmişlerdir. Sadece 6. öğretmen tüketim ile ilgili önlemler alınması gerektiğini belirtirken hiçbir öğretmen canlılar ile ilgili önlem alınması gerektiğini belirtmemiştir. Öğretmenlerin %50’si diğer önlemler kategorisi altında devletin önlem alması gerektiğini ve sivil toplum kuruluşları aracılığı ile bireysel olarak önlem alınabileceğini belirtmiştir. Öğretmenlerin verdikleri yanıtlara ait örnekler aşağıda sunulmuştur.

4. Öğretmen;

Öğretmen: Kişi kendinden başlamalı önce işe, kendisini eğitmeye. Kendi

iradesini kullanarak başkalarının hakkına saygı göstermeyi öğrenmesi lazım. Bu aileden kaynaklanır, ailede başlar. Aile onu o şekilde yoğurur, okulda öğretmeni yoğurur. Biraz kendi içinde de olması lazım. Ondan sonra her şey yoluna girer. Sevgi ve saygı yok olmuş vaziyette insanlar arasında.

Görüşmeci: Sizin dediğiniz gibi yetişmiş bir insan, sevgiyi, saygıyı

kazanmış, evde, okulda iyi bir eğitim almış bir kişi neler yapar bu sorunları önlemek için?

Eğitim yolu ile alınabilecek önlemler

− İşini doğrusuyla yapma (denetleme için) − Öğrencileri etkileme − Öğrencileri bilinçlendirme − Okulda eğitim

− Ailede eğitim − Kişi kendini eğitmeli − Başkalarına saygı duymayı

öğrenme X X X X 4 66 Diğer Önlemler − Devlet -Duyarlı olmalı -Kuralları sıkı tutmalı -Politikası olmalı

− Sivil toplum kuruluşlarına üye olma

Öğretmen: Çevresindeki insanları bilinçlendirmek ilk önce onun

yapabileceği iş. Eğer belirli bir sıfatı taşıyorsa, belirli bir mevkideyse yapabileceğinin en iyisini, bir bakansa oradan dile getirir. Devlet

Belgede Öğretmenlerin, öğretmen adaylarının ve öğrencilerin sürdürülebilir çevre ile ilgili kavramsal anlamaları ve tutumları (sayfa 174-200)