Sürdürülebilir Çevre Kavram Testlerinin Geliştirilmes

Öğretmen ve Öğretmen Adaylarına Yönelik “Sürdürülebilir Çevre Kavram Testi” nin Geliştirilmesi

26 sorudan oluşan iki aşamalı kavram testi öğretmen ve öğretmen adaylarından toplam 281 kişiye uygulanmıştır. Ölçeğin geçerlilik ve güvenilirlik çalışmalarına sırasıyla aşağıda yer verilmiştir.

Öğretmenlere ve Öğretmen Adaylarına Yönelik İki Aşamalı Kavram Testinde Maddelerin İki Aşamasından Alınan Toplam Puanlara Göre Geçerlilik Çalışması

Ölçeğin kapsam ve yapı geçerliliği incelenmiştir.

Kapsam Geçerliliği:

Hazırlanan ölçekte yer alan maddelerin ölçülmek istenen konu boyutunun tamamını kapsayıp kapsamadığını belirlemek için yapılan kapsam geçerliliğinde alanında uzman kişilerin görüşlerinden yararlanılmalıdır (Tavşancıl, 2006; Büyüköztürk, 2007). Bu amaçla “ilköğretimde çevre konularını en fazla düzeyde kapsayan ders fen ve teknoloji dersi” olduğuna göre bu alanda ve çevre alnında uzman kişilerin görüşlerine başvurmak kapsam geçerliliğini sağlamak adına büyük önem taşımaktadır (Yıldız ve diğer., 2009). Öğretmenlere ve öğretmen adaylarına yönelik hazırlanan Sürdürülebilir Çevre Kavram Testi alanında uzman iki fen eğitimcisi, çevre alanında uzman bir öğretim elemanı, bir fen ve teknoloji öğretmeni

ve yüksek lisansını ilköğretimde çevre konuları üzerine tamamlamış bir fen ve teknoloji öğretmeni tarafından incelenmiştir. Öğrenciler için hazırlanan iki aşamalı kavram testi ile paralel hazırlanan öğretmen ve öğretmen adaylarına yönelik kavram testi için de benzer eleştiri ve öneriler gelmiştir. Bu bakımdan düzenlemeler de birbirine paralel yapılmıştır. Bazı maddeler anlaşılmadığı, öğretmenlerin seviyesine uygun olmadığı için çıkartılmıştır. Bazı maddelerin seçeneklerinin çok fazla olması ve seçeneklerin soru ile uyuşmaması da göz önüne alınarak seçenekler yeniden düzenlenmiştir. Soruların görünüşü bakımından getirilen öneriler değerlendirilmiştir. Kapsam dışında kalması ya da birden fazla sorunun aynı davranışı ölçmesi nedeniyle ölçekten çıkartılan ya da düzeltmeler yapılabiliyorsa düzenlenerek ölçeğe alınan maddeler olmuştur. Gelen eleştirilerin ortak noktası öğrencilerde olduğu gibi testin ilk haliyle çok uzun olması üzerinedir. Başlangıçta 30 madde olarak hazırlanan ölçek yapılan düzenlemeler sonucunda 26 maddeye indirilmiştir. Seçenek sayısı birinci aşama ve ikinci aşama için en fazla yedi olarak belirlenmiştir. Test uygulandıktan sonra 21. maddenin çevre konuları ile ilgili bir soru olduğuna ancak testin bütünü düşünüldüğünde amaca çok uygun olmadığına karar verilerek testten çıkartılarak analizler yapılmıştır. Yapılan düzenlemeler ile ölçeğin kapsam geçerliliğinin sağlandığı söylenebilir.

Yapı geçerliliği:

Testin yapı geçerliliğini belirlemek için her bir maddenin “alt ve üst grup ortalamaları arasındaki farka dayalı korelasyon” değerleri incelenmiştir. Bu yöntemle Özçelik (1989)’inde belirttiği gibi yoklanan davranışa sahip olduğu ve olmadığı bilinen grupları ayırma gücü gösterilmeye çalışılacaktır. Öncelikle örneklemde yer alan her bireyin aldığı toplam puanlar en yüksekten en düşüğe doğru sıralanmıştır. Üst grupta bulunan kişilerin %27’si (n=75) ve alt grupta bulunan kişilerin %27’si (n=75) belirlenmiştir. Üst grupta bulunan bireylerin alt grupta bulunan bireylere göre puanları daha yüksektir. Bu nedenle ortalama puanı yüksek olan üst grubun ( :16), puanı düşük ( :7.5) olan alt gruplara göre Sürdürülebilir Çevreye yönelik kavramsal yapılarının daha iyi düzeyde olduğu kabul edilerek analiz yapılacaktır.

Her bir maddenin, üst ve alt gruptaki ortalamaları arasındaki farka dayalı t testi sonuçları Tablo 1’de yer almaktadır.

Tablo 1

Öğretmen ve Öğretmen Adayı SÇKT Üst Grup ve Alt Grup Madde Ortalamaları Arasındaki Farkın t-Testi Sonuçları

Madde No t p Madde No t p 1 4.630 .000 14 3.700 .002 2 5.661 .000 15 7.421 .000 3 5.525 .000 16 6.466 .000 4 4.834 .000 17 7.559 .000 5 4.575 .000 18 3.903 .000 6 4.765 .000 19 3.095 .002 7 3.463 .001 20 3.566 .000 8 8.213 .000 22 2.269 .025 9 8.549 .000 23 5.898 .000 10 7.717 .000 24 2.547 .012 11 4.900 .000 25 10.103 .000 12 6.448 .000 26 2.864 .005 13 -1.000 .319 p< .05

Tablo 1 incelendiğinde 13. madde dışında kalan maddelerin bulunan t değerleri

sonucu p<.05 düzeyinde anlamlı bulunmuştur. Üst grupta yer alan bireylerin ortalamaları yüksek olduğu için sürdürülebilir çevreye yönelik kavramsal yapılarının üst düzeyde olduğunu, alt grupta yer alan bireylerin ise ortalamalarının üst gruba göre düşük olduğu için sürdürülebilir çevreye yönelik kavramsal yapılarının alt düzeyde olduğunu kabul etmiştik. Bu varsayımdan yola çıkarak 13. madde dışında diğer maddelerin bilen ile bilmeyeni ayırdığı söylenebilmektedir. 13. maddenin anlamlılık değeri belirlenen değerden yüksek çıktığı (p>.05) için bilen ile bilmeyeni ayırmakta yetersiz kalmıştır. Bu nedenle, test sonuçlarının geçerliliğini düşüreceği için bu madde ölçekten çıkarılmıştır.

Öğretmen ve Öğretmen Adaylarına Yönelik İki Aşamalı Kavram Testinde Maddelerin İki Aşamasından Alınan Puanlara Göre Madde Analizi

Madde analizi sürecinde 13. ve 21. madde dışında kalan maddelerin güçlük dereceleri ve ayırt edicilik dereceleri incelenmiştir. Madde analizleri üst ve alt grupta

belirlenmiş olan toplam 150 öğretmen ve öğretmen adayı ile yapılmıştır. Burada yer alan değerler öğrencilerde olduğu gibi veriler Excel programına girildikten sonra alan yazındaki formüllerden yararlanarak elle hesaplanmıştır.

Madde Ayırıcılığının İncelenmesi

Madde ayırıcılık değerlerinin belirlenebilmesi için üst ve alt grupların her bir soru için doğru cevap yüzdeleri hesaplanır. Bu yüzde değerleri arasındaki korelasyon değeri hesaplanır ve sorunun ayırıcılığı için sonuca varılmaya çalışılır. Ayırıcılık değerlerinin bulunabilmesi için aşağıda yer alan formülden yararlanılmıştır (Çepni ve diğer., 2006).

İlgili maddeyi üst grupta İlgili maddeyi alt grupta doğru cevaplayanların sayısı doğru cevaplayanların sayısı =

Grupların herhangi birindeki öğrenci sayısı

Her bir madde için yukarda belirtilen formül kullanılarak hesaplanan madde ayırıcılık değerleri aşağıdaki Tablo 2’de yer almaktadır.

Tablo 2

Öğretmen ve Öğretmen Adayı SÇKT Maddelerinin Madde Ayırıcılık Değerleri

Madde No D Madde No D 1 .30 15 .52 2 .38 16 .46 3 .41 17 .50 4 .24 18 .28 5 .34 19 .18 6 .36 20 .14 7 .21 22 .10 8 .54 23 .41 9 .56 24 .17 10 .53 25 .61 11 .37 26 .13 12 .40 14 .21 Madde Ayırıcılık İndeksi (D)

Madde ayırıcılık değeri (D) .20- .30 arasında ise soru testte kullanılabilir. .30-.40 arasında bulunan ayırıcılık değerine sahip sorular iyi, .40 üstünde bulunan ayırıcılık değerine sahip sorular ise çok iyi olarak belirtilebilir. .20’nin altında çıkan ayırıcılık değerine sahip soruların testte kullanılmaması ve negatif ayırıcılık değerine sahip soruların ise testte kesinlikle kullanılmaması uygundur (Özçelik, 1989). Tablo 2 incelendiğinde madde ayırıcılık değeri .20’den düşük olan maddeler belirlenmiş ve testten çıkarılmıştır. Testten çıkarılan maddeler 19, 20, 22, 24 ve 26’dır. Kalan 19 maddenin ayırıcılık değeri .20’den büyük olduğu için bu maddelerin ayırıcılıklarının yeterli düzeyde olduğu söylenebilir.

Madde Güçlüğünün İncelenmesi

Doğru cevap yüzdesi olarak da bilinen bu analiz ile testte kullanılabilecek güçlük düzeyine sahip maddeleri belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaçla aşağıda verilen, Çepni ve diğer. (2006)’nın kitabında yer verdiği madde güçlük indeksi formülünden yararlanılmıştır.

İlgili maddeyi üst grupta + İlgili maddeyi alt grupta doğru cevaplayanların sayısı doğru cevaplayanların sayısı =

Üst gruptaki cevaplayıcı sayısı + Alt gruptaki cevaplayıcı sayısı

Kalan 19 madde için yukarda belirtilen formül kullanılarak hesaplanan madde güçlük değerleri aşağıdaki Tablo 3’te yer almaktadır.

Tablo 3

Öğretmen ve Öğretmen Adayı SÇKT Maddelerinin Madde Güçlük Değerleri

Madde No p Madde No p 1 .75 10 .45 2 .30 11 .52 3 .48 12 .76 4 .12 14 .16 5 .41 15 .52 6 .42 16 .44 7 .18 17 .36 Madde Güçlük İndeksi (p)

8 .39 18 .30

9 .61 23 .66

25 .64

Doğru cevap sayısının tüm cevaplayıcılar sayısına oranı olan madde güçlük değeri .00-1.00 arasında değer alır. 0.00’a yaklaşan madde zor, 1.00’e yaklaşan madde ise kolay olarak adlandırılır (Özcelik, 1989). Testte yer alan maddelerin güçlük değerlerinin .20-.80 arasında olması uygundur (Çepni ve diğer., 2006). Bu bilgilere göre Tablo 3 incelendiğinde kalan 19 madde içinde belirtilen güçlük değeri aralığına uymayan maddeler yer almaktadır. 4., 7. ve 14. maddelerin güçlük değerleri .20 değerinin altındadır. Belirtilen maddelerin güçlük değeri .00 yakın olduğu için zor sayılabilmektedir. Bu nedenle bu maddelerin testten çıkarılması uygun görülmüştür. Bu analiz sonunda testte 16 madde kalmıştır. Kalan 16 madde ile analizlere devam edilmiştir.

Öğretmen ve Öğretmen Adaylarına Yönelik İki Aşamalı Kavram Testinde Maddelerin İki Aşamasından Alınan Puanlara Göre Güvenilirlik Çalışması

Belirlenen 16 madde ile ölçekten elde edilen ölçümlerin güvenilirliğini belirlemek için madde analizi yöntemlerinden birisi olan ve güvenilirliğe katkı sağlayan madde-toplam korelasyonu incelenmiş ve iç tutarlılığın bir ölçütü olan “Cronbach α katsayısı” hesaplanmıştır.

Madde-Toplam Korelasyonu

Bulunan korelasyon değeri testte yer alan maddelerin ölçeğin tümü ile olan ilişkisi hakkında bilgi vermektedir. Madde analizleri ve geçerlilik analizi sonucunda belirlenen 16 madde üzerinden yapılan analiz sonucunda bulunan değerler Tablo 4’te yer almaktadır.

Tablo 4

Öğretmen ve Öğretmen Adayı SÇKT’nde Kalan 16 Maddenin Madde-Toplam Korelasyonu Madde No Madde- Toplam Korelasyonu Madde Çıkarıldığında Testin Güvenilirliği 1 .218 .617 2 .241 .614 3 .241 .614 5 .212 .619 6 .161 .626 8 .271 .610 9 .419 .587 10 .302 .605 11 .204 .620 12 .302 .607 15 .252 .612 16 .194 .621 17 .268 .610 18 .114 .632 23 .153 .627 25 .357 .597

Her bir maddeden elde edilen puan ile toplam puan arasındaki ilişkiyi açıklayan madde-toplam korelasyon değerinin negatif olamaması ve en az .20 olması uygundur (Tavşancıl, 2006). Buna göre tablo incelendiğinde 6., 16., 18 ve 23. maddelerin korelasyon değerlerinin .20 altında olduğu belirlenmiştir. Bu haliyle test puanlarının güvenilirliği için Cronbach α katsayısı .629 olarak hesaplanmıştır. Belirlenen maddelerin testten çıkarıldığı zaman güvenilirliğe olan katkısı incelendiğinde ise sadece 18. maddenin güvenilirliği arttırdığı (.63), diğer maddelerin ise arttırmak yerine güvenilirliği daha da düşürdüğü belirlenmiştir. Bu nedenle 18. maddenin çıkarılmasına karar verilmiştir. Madde çıktıktan sonra yapılan analizin sonuçları aşağıdaki Tablo 5’te yer almaktadır.

Tablo 5

Öğretmen ve Öğretmen Adayı SÇKT’nde Kalan 15 Maddenin Madde-Toplam Korelasyonu Madde No Madde- Toplam Korelasyonu Madde Çıkarıldığında Testin Güvenilirliği 1 .217 .620 2 .253 .615 3 .230 .619 5 .218 .621 6 .158 .630 8 .290 .609 9 .418 .589 10 .293 .609 11 .207 .622 12 .303 .609 15 .246 .616 16 .203 .623 17 .267 .613 23 .148 .631 25 .351 .600

Tablo 5 incelendiğinde kalan 15 maddenin en yüksek korelasyon değeri ise .418 dir. Korelasyon değeri .20’den küçük olan maddeler bulunmaktadır. Testten elde edilen puanların güvenilirlik değeri (Cronbach α) ise .632 olarak belirlenmiştir. Korelasyon değeri .20’den küçük olan maddeler ise çıkarıldıklarında güvenilirliği arttırmak yerine düşürmektedir. Bu nedenle bu maddelerin testten atılmamasına karar verilmiştir.

İç Tutarlılığın Güvenilirliği

Güvenilirlik hesaplamasında Cronbach  katsayı değeri, genellikle tutum ölçekleri için önerilmekle birlikte (Tavşancıl, 2006; Büyüköztürk, 2007; Büyüköztürk ve diğer., 2008), iki değerli (doğru/yanlış, 0/1) ölçümlenmiş testlerde de kullanılabilir (Bademci, 2006). Bu nedenle araştırmada, iki aşamalı kavram testlerinin güvenilirliği için Cronbach  katsayı hesaplanmıştır. Bulunan Cronbach  katsayı değeri .63’tür. Güvenilirlik tahmininde izlenen yöntem ne olursa olsun

bulunan değerin .00 ile 1.00 arasında olması gerekmektedir. Bulunan değer 1.00’a yaklaştıkça testin güvenilirliği artar. .00’a yaklaştıkça testin güvenilirliği azalmaktadır (Özcelik, 1989). Hesaplanan α değeri, .60’ın altında ise ölçek düşük güvenilirlikte, .60 ve .80 arasında ise oldukça güvenilir, .80 ve 1.00 arasında ise yüksek derecede güvenilirdir (Özdamar (1999)’dan aktaran Tavşancıl, 2006). Bu durumda bulunan Cronbach α değeri .60 ve .80 arasında olduğuna göre ölçüm sonuçlarının güvenilir olduğu söylenebilir.

Son bir aşama olarak da belirlenen 15 maddeye ait birinci, ikinci ve üçüncü aşamaları ile maddenin bütününe ait madde güçlük ve madde ayırıcılık değerleri incelenmiştir. Bulunan sonuçlar iki aşamalı testlerin ikinci aşamalarının bilen ile bilmeyeni ayırmada ne kadar önemli olduğunu göstermektedir.

Test Maddelerinin 1. ve 2. Aşamaları ile Maddelerin Bütününe Ait Madde Analizi Sonuçlarının Karşılaştırılması

Testte yer alacak maddelerin her bir aşama ve maddenin bütünü için madde güçlük ve madde ayırıcılık değerleri bir arada incelenmiştir. Madde ayırıcılık değerleri aşağıdaki Tablo 6’da yer almaktadır.

Tablo 6

Öğretmen ve Öğretmen Adayı SÇKT Maddelerinin 1. ve 2. Aşaması ile Madde Bütününün Madde Ayırıcılık Değerleri

Madde No 1.Aşama (D) 2.Aşama (D) Madde Bütünü (D) 1 .21 .22 .30 2 .64 .32 .38 3 .20 .33 .41 5 .46 .25 .34 6 .05 .25 .36 8 .49 .45 .54 9 .12 .40 .56 10 .01 .48 .53 11 .02 .32 .37 12 .32 .08 .40 15 .37 .33 .52

16 .41 .33 .46

17 .64 .41 .50

23 .04 .33 .41

25 .00 .47 .61

Tablo 6’da yer alan verileri incelediğimizde 6. maddenin 1. aşaması .05 ayırıcılık değeri ile belirlenen .20 değerinin altında kalmıştır. 1. aşama bu haliyle bilen ile bilmeyeni ayıramadığı söylenebilir. Ancak 2. aşamaya bakıldığında .25 yani istenilen değerin üzerine çıkmıştır. 1. aşamada işaretlenen seçeneğin nedeninin sorulduğu ikinci aşama gerçekten doğru cevabın nedenini bilen ile bilmeyen birbirinden ayırabilmiştir. Bunu göstergesi olarak da maddenin bütününün ayırıcılık değerine bakıldığında, değerin .36’ya çıkması maddenin testte yer alacak kadar iyi derecede ayırt edicilik değerine sahip olduğunu göstermektedir. Çepni ve diğer. (2006)’ne göre testte yer alacak soruların ayırıcılık değerlerinin 0.30’dan yüksek olması istenen bir durumdur. Benzer durumlar 9., 10., 11., 12., 23. ve 25. maddeler için de geçerli olmaktadır. İkinci aşamanın öneminin en iyi vurgulayan madde ise 25. madde de olmuştur. 25. maddenin birinci aşaması 281 kişinin tamamı tarafından doğru işaretlenmiştir. Ancak doğru cevabın nedeninin sorulduğu ikinci aşamaya baktığınızda düşmüş, konu hakkında bilgisi olanlar doğru açıklamayı seçebilmişler, bilgisi olamayanlar ise seçememiştir. Ayırıcılık değeri istenen bir değer olan .47 bulunmuştur. Soruyu bütün olarak incelediğimizde ayırıcılık değeri .61 bulunmuştur. Yani bütün olarak bu soru oldukça iyi ayırıcılık değerine sahiptir. Özçelik (1989)’in belirttiği üzere .40 üzerinde ayırıcılık değeri çok iyi olarak tanımlanmaktadır.

Madde güçlük değerlerine ait karşılaştırmanın yer aldığı Tablo 7’de aşağıda sunulmaktadır.

Tablo 7

Öğretmen ve Öğretmen Adayı SÇKT Maddelerinin 1. ve 2. Aşaması ile Madde Bütününün Madde Güçlük Değerleri Madde No 1.Aşama (p) 2.Aşama (p) Madde Bütünü (p) 1 .88 .81 .75 2 .55 .45 .30 3 .91 .53 .48 5 .65 .64 .41

6 .99 .45 .42 8 .65 .40 .39 9 .94 .68 .61 10 .99 .50 .45 11 .99 .59 .52 12 .82 .95 .76 15 .83 .56 .52 16 .69 .60 .44 17 .51 .41 .36 23 .98 .65 .66 25 1.00 .68 .64

Doğru cevaplama yüzdesi olarak da bilinen madde güçlüğü Tablo 7’de yer alan verilere göre incelenmiştir. Tablo 7’ye bakıldığında maddelerin birinci aşamasında 2., 5., 8., 16. ve 17. maddeler haricinde madde güçlük değerinin bu çalışmada dikkate alınan ve en yüksek değer .80 üzerinde yer aldığı dikkati çekmektedir. 1. aşamanın geneli için doğru cevaplanma oranının oldukça yüksek olduğu söylenebilir. Ancak bu durum ikinci aşama için geçerli değildir çünkü madde güçlük değeri .80 üzerinde olan madde sayısı 2 maddeye düşmüştür. Öğretmen-öğretmen adaylarının birinci aşamada işaretledikleri seçeneklerin, nedenlerinin sorulduğu ikinci aşamayı, yoklanan davranışla ilgili bilgisi olanlar doğru açıklamaya yöneldikleri için güçlük değeri düşmüştür. Birinci ve ikinci aşamada birlikte değerlendirildiği, maddenin bütününe bakıldığında ise madde güçlük değerlerinin testte yer alabilecek düzeye (.20-.80) ulaştığı dikkati çekmektedir. Bu noktada ikinci aşamanın önemi bir kez daha dikkati çekmektedir.

Sonuç olarak, uzman görüşleri ve alt - üst grup ortalamaları arasındaki farkın t test sonuçlarına göre geçerli, güvenilirlik değeri .63 olan 15 maddelik öğretmen ve öğretmen adaylarına yönelik iki aşamalı “Sürdürülebilir Çevre Kavram Testi” geliştirilmiştir (Ek 7).

Öğrencilere Yönelik “Sürdürülebilir Çevre Kavram Testi”nin Geliştirilmesi

26 sorudan oluşan iki aşamalı kavram testi belirlenen liselerdeki 621 öğrenciye uygulanmıştır. Ancak boş bırakılan soruların olduğu ve öğrencilerin ciddiyetle yapmadığı düşünülen testler analiz dışında tutulmuştur. Geçerlilik ve güvenilirlik

çalışmaları 561 öğrencinin test puanları üzerinden yapılmıştır. Ölçeğin geçerlilik ve güvenilirlik çalışmalarına sırasıyla aşağıda yer verilmiştir.

Öğrencilere Yönelik İki Aşamalı Kavram Testinde Maddelerin İki Aşamasından Alınan Puanlara Göre Geçerlilik Çalışması

Ölçeğin kapsam ve yapı geçerliliği incelenmiştir.

Kapsam Geçerliliği:

Hazırlanan ölçekte yer alan maddelerin ölçülmek istenen konu boyutunun tamamını kapsayıp kapsamadığını belirlemek için yapılan kapsam geçerliliğinde alanında uzman kişilerin görüşlerinden yararlanılmalıdır (Tavşancıl, 2006; Büyüköztürk, 2007). Bu amaçla “ilköğretimde çevre konularını en fazla düzeyde kapsayan ders fen ve teknoloji dersi” olduğuna göre bu alanda ve çevre alnında uzman kişilerin görüşlerine başvurmak kapsam geçerliliğini sağlamak adına büyük önem taşımaktadır (Yıldız ve diğer., 2009). Öğrencilere yönelik hazırlanan

Sürdürülebilir Çevre Kavram Testi alanında uzman iki fen eğitimcisi, çevre alanında

uzman bir öğretim elemanı, bir fen ve teknoloji öğretmeni ve yüksek lisansını ilköğretimde çevre konuları üzerine tamamlamış bir fen ve teknoloji öğretmeni tarafından incelenmiştir. Bazı maddeler anlaşılmadığı, öğrenci seviyesine uygun olmadığı için çıkartılmıştır. Bazı maddelerin seçeneklerin çok fazla olması ve seçeneklerin madde kökü ile uyuşmadığı da göz önüne alınarak seçenekler yeniden düzenlenmiştir. Maddelerin görünüşü bakımından getirilen öneriler değerlendirilmiştir. Kapsam dışında kalması ya da birden fazla maddenin aynı davranışı ölçmesi nedeniyle testten çıkartılan ya da düzeltmeler yapılabiliyorsa düzenlenerek teste alınan maddeler olmuştur. Gelen eleştirilerin ortak noktası testin ilk haliyle çok uzun olması üzerinedir. Başlangıçta 29 madde olarak hazırlanan test yapılan düzenlemeler sonucunda 26 maddeye indirilmiştir. Seçenek sayısı birinci aşama ve ikinci aşama için en fazla yedi olarak belirlenmiştir. Test uygulandıktan sonra 21. maddenin çevre konuları ile ilgili bir soru olduğuna ancak testin bütünü düşünüldüğünde amaca çok uygun olmadığına karar verilmiş ve testten çıkartılarak

analizler yapılmıştır. Yapılan düzenlemeler ile ölçeğin kapsam geçerliliğinin sağlandığı söylenebilir.

Yapı geçerliliği:

Testin yapı geçerliliğini belirlemek için her bir maddenin “alt ve üst grup ortalamaları arasındaki farka dayalı korelasyon” değerleri incelenmiştir. Bu yöntemle Özçelik (1989)’inde belirttiği gibi yoklanan davranışa sahip olduğu ve olmadığı bilinen grupları ayırma gücü gösterilmeye çalışılacaktır. Öncelikle öğrencilerin aldığı toplam puanlar en yüksekten en düşüğe doğru sıralanmıştır. Üst grupta bulunan kişilerin %27’si (n=151) ve alt grupta bulunan kişilerin %27’si (n=151) belirlenmiştir. Üst grupta bulunan öğrencilerin ortalamaları ( :18) alt grupta bulunan öğrencilerin ortalamalarına ( :7) göre daha yüksektir. Bu nedenle puanı yüksek olan üst grubun, puanı düşük olan alt gruplara göre Sürdürülebilir Çevreye yönelik kavramsal yapılarının daha iyi düzeyde olduğu kabul edilerek analiz yapılacaktır. Her bir maddenin, üst ve alt grupki ortalamaları arasındaki farka dayalı t testi sonuçları Tablo 8’de yer almaktadır.

Tablo 8

Öğrenci SÇKT Üst Grup ve Alt Grup Madde Ortalamaları Arasındaki Farkın t Testi Sonuçları Madde No t p Madde No t p 1 8.098 .000 14 3.174 .002 2 7.173 .000 15 9.105 .000 3 11.757 .000 16 6.777 .000 4 4.629 .000 17 10.634 .000 5 8.023 .000 18 5.411 .000 6 10.480 .000 19 12.134 .000 7 7.889 .000 20 11.234 .000 8 9.987 .000 22 12.005 .000 9 11.315 .000 23 11.091 .000 10 8.562 .000 24 12.134 .000 11 11.423 .000 25 15.850 .000 12 16.177 .000 26 13.262 .000 13 1.419 .157 p< .05

Tablo 8 incelendiğinde 13. madde dışında kalan maddelerin bulunan t değerleri sonucu p<.05 düzeyinde anlamlı bulunmuştur. Üst grupta yer alan bireyleri ortalamaları yüksek olduğu için sürdürülebilir çevreye yönelik kavramsal yapılarının iyi düzeyde olduğunu, alt grupta yer alan bireylerin ise ortalamalarının üst gruba göre düşük olduğu için sürdürülebilir çevreye yönelik kavramsal yapılarının iyi düzeyde olmadığını kabul etmiştik. Bu varsayımdan yola çıkarak 13. madde dışında diğer maddelerin bilen ile bilmeyeni ayırdığı söylenebilmektedir. 13. maddenin anlamlılık değeri belirlenen değerden yüksek çıktığı (p>.05) için bilen ile bilmeyeni ayırmakta yetersiz kalmıştır. Bu nedenle test sonuçlarının geçerliliğini düşüreceği için ölçekten çıkarılması uygun olacağına karar verilmiştir.

Öğrencilere Yönelik İki Aşamalı Kavram Testinde Maddelerin İki Aşamasından Alınan Puanlara Göre Madde Analizi

Madde analizi sürecinde 13. ve 21. madde dışında kalan maddelerin güçlük dereceleri ve ayırt edicilik dereceleri incelenmiştir. Madde analizleri üst ve alt grupta belirlenmiş olan toplam 302 öğrenci ile yapılmıştır. Burada yer alan değerler veriler Excel programına girildikten sonra alan yazındaki formüllerden yararlanarak elle hesaplanmıştır.

Madde Ayırıcılığının İncelenmesi

Madde ayırıcılık değerlerinin belirlenebilmesi için üst ve alt grupların her bir soru için doğru cevap yüzdeleri hesaplanır. Bu yüzde değerleri arasındaki korelasyon değeri hesaplanır ve sorunun ayırıcılığı için sonuca varılmaya çalışılır. Ayırıcılık değerlerinin bulunabilmesi için aşağıda yer alan formülden yararlanılmıştır (Çepni ve diğer., 2006).

İlgili maddeyi üst grupta İlgili maddeyi alt grupta doğru cevaplayanların sayısı doğru cevaplayanların sayısı =

Grupların herhangi birindeki öğrenci sayısı Madde Ayırıcılık

Her bir madde için yukarda belirtilen formül kullanılarak hesaplanan madde ayırıcılık değerleri aşağıdaki Tablo 9’da yer almaktadır.

Tablo 9

Öğrenci SÇKT Maddelerinin Madde Ayırıcılık Değerleri

Madde No D Madde No D 1 .41 14 .10 2 .32 15 .46 3 .50 16 .33 4 .15 17 .52 5 .33 18 .25 6 .51 19 .56 7 .40 20 .47 8 .48 22 .57 9 .52 23 .49 10 .36 24 .56 11 .54 25 .66 12 .66 26 .58

Madde ayırıcılık değeri .20 - .30 arasında ise soru testte kullanılabilir. .30-.40 arasında bulunan ayırıcılık değerine sahip sorular iyi, .40 üstünde bulunan ayırıcılık değerine sahip sorular ise çok iyi olarak belirtilebilir. .20’nin altında çıkan ayırıcılık değerine sahip soruların testte kullanılmaması ve negatif ayırıcılık değerine sahip soruların ise testte kesinlikle kullanılmaması uygundur (Özçelik, 1989). Çepni ve diğer. (2006)’na göre testte yer alacak soruların ayırıcılık değerlerinin 0.30’dan yüksek olması istenen bir durumdur. Tablo 9 incelendiğinde madde ayırıcılık değeri .20’den düşük olan maddeler belirlenmiş ve testten çıkarılmıştır. Testten çıkarılan