Sürdürülebilir Çevre Yarı Yapılandırılmış Görüşme Soruları

Nitel araştırmalarda veri toplama yöntemlerinden birisi olan görüşme sırasında bireyin, deneyimleri, tutumları, düşünceleri, niyetleri, yorumları, tepkileri, zihinsel algıları kısacası test ve anketlerle ortaya çıkarılamayan, gözlenemeyen belirlenmeye çalışılır (Yıldırım ve Şimşek, 2006). Büyüköztürk ve diğer. (2008)’ne göre görüşmeler araştırmada toplanacak verinin özelliğine göre farklı şekillerde (yapılandırılmış, yapılandırılmamış, yarı yapılandırılmış, etnografik ve odak grup görüşmeleri) yapılabilmektedir. Bu çalışmada yarı yapılandırılmış görüşmeden yararlanılmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşmenin tercih edilmesinin nedeni araştırmacının önceden konu ile ilgili soruları hazırlayarak görüşme sürecine

hazırlıklı katılması hem de görüşme süresince, görüşme yapılan bireyin durumuna göre konu ile ilgili ek sorular sorularak derinlemesine bilgi sağlanabilmesidir.

Bu çalışmada öğrencilerle, öğretmenlerle ve öğretmen adayları ile yarı yapılandırılmış görüşmelerin yapılma amacı sürdürülebilir çevreye yönelik kavramsal anlamalarını netleştirmektir. Bu amaç doğrultusunda hazırlanan görüşme sorularında, kavram testi ve açık uçlu sorulardaki kavramsal çerçeveye bağlı kalınmıştır. Görüşme sorularında, sürdürülebilir çevreye yönelik genel görüşleri belirleyici soruların olmasının yanında kavram testi ve açık uçlu sorularda örneklemde yer alan bireylerin yetersiz düzeyde cevap verdikleri konu içeriğinde soruların ve kavram testi ve açık uçlu sorularda yer verilemeyen ancak görüşme sırasında sorulabilme fırsatı olan soruların yer almasına özen gösterilmiştir. Üç örneklem için hazırlanan sorular kapsam geçerliliği için alanında uzman iki fen eğitimcisi öğretim elemanı, bir fen ve teknoloji öğretmeni ve bir sınıf öğretmeni tarafından incelenmiştir. Alınan eleştiriler ve öneriler doğrultusunda düzeltmeler yapılmıştır.

Öğrenciler için Sürdürülebilir Çevreye Yönelik Yarı Yapılandırılmış Görüşme Soruları

Uzmanların görüşleri ile belirlenen soruların pilot uygulaması, iki ilköğretim 8.sınıf öğrencisi ile yapılmıştır. Pilot uygulama sonucunda öğrencilerin sorular hakkında görüşleri alınmıştır. Öğrencilerin soruları cevaplarken zorlanmadıkları, hatta verilen cevaplarda beklenen yönde bazı yanlış anlamaları ortaya koydukları belirlenmiştir. Sorular anlaşıldığı ve istenen yönde çalıştığı için bu haliyle kullanılmasına karar verilmiştir.

Öğrencilerin sürdürülebilir çevreye yönelik görüşlerini belirlemek için hazırlanan görüşme soruları dört bölüm olarak düşünülebilir. İlk 3 soru öğrencileri konu içeriğine hazırlamaya yönelik, 4., 5 ve 6. sorular genel olarak çevre sorunları, nedenleri ve bu sorunlara alınabilecek önlemler ile ilgili, 7. soru sürdürülebilirliğe geçiş amaçlı, 8., 9. ve 10. sorular doğrudan sürdürülebilir çevreye yönelik (sürdürülebilir çevrenin tanımı, etkileyen alt başlıklar, nasıl etkiledikleri ve

alınabilecek önlemler) sorular olarak düşünülebilir. Hazırlanan sorular Ek 11’de yer almaktadır. Ek 14’te öğrenciler için hazırlanan üç ölçme aracına ait sorular ve kazanımların tablosu sunulmuştur.

Sürdürülebilir çevreye yönelik kavramsal anlamayı belirlemek için 9. sınıfta okuyan altı öğrenci ile görüşmeler yapılmıştır. Öğrencilerin belirlenmesinde kavram testinden ve açık uçlu sorulardan aldıkları puanlar dikkate alınmıştır. Her iki ölçme aracından da yüksek puan aldığı belirlenen üç öğrenci ve her iki ölçme aracından da düşük aldığı belirlenen üç öğrenci görüşmeye alınmıştır. Öğrencilere, yapılan bu görüşmenin, daha önce tamamlamış olukları kavram testi, açık uçlu sorular ve tutum ölçeğinin devamı olduğu belirtilmiştir. Ses kayıt cihazı kullanımı için öğrencilerden izin alınmıştır. Yapılan görüşmeler en fazla 20 en az 13 dakika sürmüştür.

Öğretmen Adayları için Sürdürülebilir Çevreye Yönelik Yarı Yapılandırılmış Görüşme Soruları

Öğrenciler için hazırlanan görüşme soruları, öğretmen adaylarında da kullanılmıştır. Öğretmen adaylarında kavram testi ve açık uçlu sorularda yer almayan ancak öğrencilerin kavram testinde yer alan bir soru öğretmen adaylarının görüşme sorularına eklenmiştir (Ek 12, 7. soru). Öğretmen adaylarına yöneltilen toplam soru sayısı 11 dir. Uzmanların görüşleri ile belirlenen soruların pilot uygulaması, fen bilgisi öğretmenliği bölümü 3. sınıfta okuyan bir öğrenci ile yapılmıştır. Pilot uygulama sonucunda öğretmen adayının soruları rahatlıkla cevaplayabildiği belirlenmiştir. Ek 15’te öğretmen adayları için hazırlanan üç ölçme aracına ait sorular ve kazanımların tablosu sunulmuştur.

Öğretmen adayları ile yapılacak görüşmelerde kavram testi puanları ve açık uçlu sorulardan alınan puanlar dikkate alınmıştır. Her iki ölçme aracından da yüksek puan aldığı belirlenen üç öğretmen adayı ve her iki ölçme aracından da düşük puan aldığı belirlenen üç öğretmen adayı görüşmeye alınmıştır. Öğretmen adaylarına, yapılan bu görüşmenin, daha önce tamamlamış olukları kavram testi, açık uçlu sorular ve tutum ölçeğinin devamı olduğu belirtilmiştir. Ses kayıt cihazı kullanımı için öğretmen

adaylarından izin alınmıştır. Öğretmen adayları ile yapılan görüşmeler en fazla 23 en az 16 dakika sürmüştür.

Öğretmenler için Sürdürülebilir Çevreye Yönelik Yarı Yapılandırılmış Görüşme Soruları

Öğretmenler için hazırlanan görüşme soruları, öğretmen adayları için hazırlanan görüşme soruları ile aynı içeriğe sahiptir. İki grubun görüşme soruları arasındaki fark konu içeriğine hazırlamaya yönelik olan ilk dört sorudur. Bu durumun nedenine ilk soru örnek olarak gösterilebilir (Ek 13, 1. soru). Öğretmenlere yöneltilen ilk soru derslerine girdikleri sınıflarla ilgilidir. Bu soru öğretmen adaylarına yöneltilmesi çok da mantıklı olmayacağı için ilk dört soru nedeniyle öğretmen ve öğretmen adaylarını görüşme soruları birbirinden ayrılmıştır.

Öğretmenlerin sürdürülebilir çevreye yönelik görüşlerini belirlemek için hazırlanan görüşme soruları da dört bölüm olarak düşünülebilir. İlk 4 soru öğretmenleri konu içeriğine hazırlamaya yönelik, 5., 6., 7. ve 8. sorular genel olarak çevre sorunları, nedenleri, bu sorunlara alınabilecek önlemler ve sorunların bölgesel olmaması ile ilgili, 9. soru sürdürülebilirliğe geçiş amaçlı ve 10., 11. ve 12. sorular doğrudan sürdürülebilir çevreye yönelik (sürdürülebilir çevrenin tanımı, etkileyen alt başlıklar, nasıl etkiledikleri ve alınabilecek önlemler) sorular olarak düşünülebilir. Hazırlanan görüşme soruları Ek 13’te yer almaktadır. Ek 16’da öğretmenler için hazırlanan üç ölçme aracına ait sorular ve kazanımların tablosu sunulmuştur.

Kavram testi ve açık uçlu sorulardan yüksek puan aldığı belirlenen üç öğretmen ve düşük puan aldığı belirlenen üç öğretmen ile görüşmeler yapılmıştır. Öğretmenlere yapılan bu görüşmenin, daha önce tamamlamış olukları kavram testi, açık uçlu sorular ve tutum ölçeğinin devamı olduğu belirtilmiştir. Ses kayıt cihazı kullanımı için öğretmenlerden izin alınmıştır. Öğretmenler ile yapılan görüşmeler en fazla 39 en az 20 dakika sürmüştür.