TTK Düzenlemesi Kapsamında Şirketler Topluluğu

Şirketler topluluğuna ilişkin hükümler TTK’da 195-210. maddeler arasında düzenlenmekle birlikte bu hükümler arasında şirketler topluluğunun tanımı yer almamaktadır. TTK m.195 hükmü genel olarak hâkim ve bağlı şirket ile hâkimiyet ilişkisinin tanımını düzenlemekte TTK m.195/4 ise hâkim şirkete doğrudan veya dolaylı olarak bağlı bulunan şirketlerin onunla birlikte şirketler topluluğunu oluşturduğunu ifade etmektedir. Madde lafzından yola çıkarak doktrindeki bir görüş şirketler topluluğunun bir

law and corporate governance - a modern legal framework for more engaged shareholders and sustainable companies (https://eur-lex.europa.eu/legal-

content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A52012DC0740, Erişim Tarihi: 20.09.2018).

372 _{TTK Madde Gerekçeleri, 195 ilâ 209 ncu Maddelerle İlgili Genel Açıklama, s.71.} 373 _{TTK Madde Gerekçeleri, 195 ilâ 209 ncu Maddelerle İlgili Genel Açıklama, s.71} 374 _{TTK Madde Gerekçeleri, 195 ilâ 209 ncu Maddelerle İlgili Genel Açıklama, s.71; Orak}

Çelikboya, s.69 vd.; Okutan Nilsson, Topluluk, s.67 vd.; Yeşiltepe, s.142-144; Tekinalp, Ünal: “Türk Ticaret Kanunu Tasarısının Şirketler Topluluğuna İlişkin Düzenlenmesinde Kontrol İlkesi”, Prof. Dr. Hüseyin Hatemi’ye Armağan, Hasan Erman/Saibe Oktay Özdemir/Mustafa Aksu/Burcu Kalkan Oğuztürk/Harun Demirbaş (yay. kur.), C.II, İstanbul 2009, s.1548 vd.

375 _{Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European}

Economıc and Socıal Commıttee and the Commıttee of The Regıons Action Plan: European company law and corporate governance - a modern legal framework for more engaged shareholders and sustainable companies (https://eur-lex.europa.eu/legal-

content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A52012DC0740, Erişim Tarihi: 20.09.2018)..

376 _{TTK Madde Gerekçeleri, 195 ilâ 209 ncu Maddelerle İlgili Genel Açıklama, s.71-72. Şahıs}

şirketleri ve gerçek kişiler tarafından işletilen ticari işletmelerin toplulukta yer alma olasılıklarının çok küçük olduğu da ifade edilmiştir, bkz. Kendigelen, Gerekçe, s. 318.

hâkim şirket ve en az iki bağlı şirket olmak üzere en az üç şirketten meydana gelebileceğini savunmaktadır.377

Karşı görüş ise şirketler topluluğunun bir hâkim şirket ve bir bağlı şirket olmak üzere en az iki şirketten meydana gelebileceğini savunmaktadır. Bu görüşün dayanağı ise TTK m.195/4-c.2’de geçen “hâkim şirketler” ibaresidir. Bu görüşe göre, bu ifadeye dayanarak şirketler topluluğunda birden çok hâkim şirket olabileceği anlamı çıkarılamayacağına göre aynı maddenin ilk cümlesinde yer alan “bağlı bulunan şirketler” ibaresinden de şirketler topluluğunun oluşması için birden çok bağlı şirketin bulunmasına ihtiyaç yoktur.378 Bu görüş ayrıca, TTK m.195/1’in “Bu şirketlerden en az birinin merkezi

Türkiye’de ise, bu Kanundaki şirketler topluluğuna ilişkin hükümler uygulanır.”

şeklindeki son cümlesinden yola çıkarak da şirketler topluluğunun bir hâkim bir de bağlı şirket olmak üzere en az iki şirketten meydana gelebileceğini ileri sürmektedir.

Yukarıda379 _{da ifade ettiğimiz üzere Türk Ticaret Kanunu Gerekçesi’nin şirketler}

topluluğuna ilişkin bölümünde şirketler topluluğunun işletme değil, sermaye şirketleri üzerine kurulmuştur. TTK m.195/5 hükmünde ise şirketler topluluğunun hâkiminin, merkezi veya yerleşim yeri yurt içinde veya dışında bulunan, bir teşebbüs380 _olması

halinde de 195 ilâ 209 uncu maddeler ile bu Kanundaki şirketler topluluğuna ilişkin

377 _{Tekinalp, Ortaklıklar, s. 613 vd.; Akın, İrfan: Şirketler Topluluğu Sorumluluk Hukuku, 1.}

Baskı, Ankara 2014, s. 44; Tütüncü, s.131; Pulaşlı, Şerh,, C.I, s. 498; Yıldırım, Ayşe Elif: Avrupa Birliği Müktesabatı ve Türk Hukuku’nda Şirketler Topluluğu (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 2015, s.92.

378 _{Göktürk, Kürşat: “Ticaret Sicil Yönetmeliği’nin Şirketler Topluluğu Şirketler Topluluğu}

Hakkındaki Bazı Düzenlemeleri Üzerine Düşünceler”, Kazancı Hukuk Araştırmaları Dergisi, S.3, Haziran 2014, s.109; Gündoğdu, Gökmen: “Bir Şirketler Topluluğu En Az Kaç Bağlı Şirketten Oluşur? Ticaret Sicil Yönetmeliği m. 105 Hükmünün Türk Ticaret Kanunu m. 195 Hükmü ile Uyumsuzluğu Sorunu”, Legal Hukuk Dergisi, S. 133, 2014, s.115; Okutan Nilsson, Topluluk, s.67; Karahan/Giray, s.129; Karababa, s.165; Orak Çelikboya, s.80; Pulaşlı, Hasan: “Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Şirketler Topluluğunun Temel Nitelikleri ve Hâkim Şirketin Güven Sorumluluğu”, GÜHFD, C.XI, S.1-2, 2007, s. 262.

379 _{Bkz. yuk. Birinci Bölüm, I, A, 1.}

380 _{“Teşebbüs” terimi TTK’da tanımlanmamış olmakla birlikte 4054 sayılı Rekabetin Korunması}

Hakkında Kanun’un (R.G. 13.12.1994, S.22140) 3. Maddesinde “piyasada mal ve hizmet üreten,

pazarlayan, satan gerçek ve tüzel kişilerle bağımsız karar verebilen ve ekonomik bakımdan bir bütün teşkil eden birimler” olarak tanımlanmıştır. Teşebbüs teriminin tanımına ilişkin doktrindeki görüşler ve

teşebbüs teriminin şirketler topluluğu bağlamındaki yorumuna ilişkin bkz. Tütüncü, s.136-138; Okutan Nilsson, Pay Sahipleri Sözleşmeleri, s. 76-77; Akın, Sorumluluk, s. 49; Tekinalp, Ortaklıklar, s. 616-617. Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da yapılan terim ekonomik bütünlük ve bağımsız karar almaya atıf yaptığından ve sınırlama yapmadığından kanaatimizce kabul edilebilir bir tanımdır.

hükümlerin uygulanacağı belirtilmiştir. Bu maddeden yola çıkarak şirketler topluluğunun hâkiminin sadece şirket değil, teşebbüs de olabileceği ileri sürülebilir.381

Diğer görüş ise, TTK m.195/5 hükmünün istisnai bir düzenleme olduğu ve şirketler topluluğunun şirket üzerine kurulduğunu savunmaktadır.382 _{Bu görüş uyarınca, şirketler}

topluluğu şirketlerden oluşmaktadır. Nitekim TTK Madde Gerekçelerinde de şirketler topluluğuna ilişkin bölümünde de şirketler topluluğunun sermaye şirketleri üzerine kurulduğu ve TTK m.195/5 maddesinin istisna olduğu vurgulanmıştır.383

Görüldüğü üzere, şirketler topluluğunu düzenleyen TTK 195 ile 209 maddeleri şirketler topluluğu tanımına yer vermemiş olup TTK 195’in şirketler topluluğunu oluşturan şirketlere ilişkin farklı nitelendirmeleri ve kanun koyucunun madde lafzındaki kelime seçimleri doktrinde şirketler topluluğunun varlığının kabul edilebilmesi için en az kaç bağlı şirket olması gerektiği konusunda doktrinde çeşitli tartışmalar mevcuttur. Bunun yanı sıra, şirketler topluluğu hükümlerinin hâkiminin teşebbüs olması halinde uygulanacağına dair TTK m.195/5 maddesi ise şirketler topluluğunun varlığının kabulü için hâkimin teşebbüs olmasının yeterli olup olmayacağı konusunda tartışmalara sebep olmaktadır.384