Şirketler Hukukuna Özgü Satın Alma Hakkı

AktG m.327a/1 maddesi şirketler hukukuna özgü satın alma hakkının uygulama alanını düzenlemektedir. Şirketler hukukuna özgü satın alma hakkı, AB Direktifi’nin aksine halka açık veya kapalı ayrımı yapmaksızın tüm anonim şirketler ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler için uygulama alanı bulacaktır.317

AktG m.327a/1 uyarınca, satın alma hakkı anılan şirketlerin paylarının %95’inin hâkim pay sahibi318 tarafından iktisap edilmesi üzerine kullanılabilecektir. Kanun koyucu, eşiğin hesaplanmasında oy hakkına haiz olan veya olmayan paylar bakımından herhangi bir ayrım yapmamış olup eşiğin hesaplanmasında tüm paylar dikkate alınacaktır.319 _Ayrıca,

AB Direktifi’nden farklı olarak şirketler hukukuna özgü satın alma hakkında eşiğin aşılması için özel bir düzenleme bulunmamaktadır, dolayısıyla hâkim pay sahibinin eşiği

315 _{Tütüncü, s.109; Karababa, s.111; Horbach, Matthias/Koch, Stefan: “How to Manage}

Squeeze-outs in Germany”, IFLR, Ekim 2005, Vol. 24, Issue 10, s.36; Winter, J./Christensen Schans J./ Garcia Garrido, J. M./Hopt, K. J./Rickford, J./Rossi, G./Simon, J., s.11, 57 vd., 65 vd.; van der Elst/van der Steen, s.421 vd., 431 vd. Adil fiyat uygulamasının kesin kanuni karine kabul edilmesinin Alman doktrinindeki anayasal sorun teşkil edeceğine dair eleştiriler ve Alman Anayasa Mahkemesi’nin uygulamasına ilişkin bkz. Karababa, s.111-112; Tütüncü, s.91.

316 _{Karababa, s.111; van der Elst/van der Steen, s. 431-432.}

317 _{Karababa, s.109; van der Elst/van der Steen, s.404; Pulaşlı, Çıkarma, s.650 vd.; Kaya, s.313,}

327; Çelik, s.206; Tütüncü, s.94-95.

318 _{Alman kanun koyucu hâkim pay sahibini “ana pay sahibi (hauptversammlung)” terimini}

tercih etmiştir. Tezimizde terim birliğini korumak adına ana pay sahibi yerine hâkim pay sahibini tercih edeceğiz.

319 _{Karababa, s.104-105; Pulaşlı, Çıkarma, s.654 vd.; Çelik, s.206; Tütüncü, s.97. Anonim}

şirketlerin sermayelerinin hesaplanmasına ilişkin detaylı bilgi ve Alman doktrinindeki görüşler için bkz. Tütüncü, s.98.

nasıl aştığının, doğrudan veya dolaylı mülkiyet320 _{fark etmeksizin, bir önemi}

bulunmamaktadır.321

Hâkim pay sahibi bakımından Alman kanun koyucu herhangi bir sınırlandırma yapmamıştır. Buna göre, satın alma hakkı şirket, dernek, vakıf, gerçek kişi, işletme olabilecektir.322 _{Ayrıca, hâkim pay sahibinin tabiiyeti veya ikametgâh adresi de hakkın}

uygulama alanı bakımından önem arz etmemektedir.323

Satın alma hakkı için eşik şartının sağlanması üzerine hâkim pay sahibi hakkının kullanmak amacıyla hedef şirketin yönetim kuruluna başvuracaktır.324 _{Yönetim kurulu,}

söz konusu talep üzerine satın alma hakkını içeren gündemle beraber genel kurulu toplantıya çağıracaktır.325 _{Satın alma hakkı, toplanan bu genel kurulda onaylanacaktır.}

Hâkim pay sahibi söz konusu talebini yönetim kuruluna Almanya’da faaliyet gösteren bir kredi kuruluşundan satın alma hakkı karşılığında ödeyeceği nakdi tazminat tutarında almış olduğu teminatı ibraz etmesi gerekmektedir.326

Hâkim pay sahibi, yönetim kuruluna satın alma hakkını kullanmaya yönelik iletmiş olduğu talebi kapsamında iktisap edeceği paylar için belirlemiş olduğu nakdi tazminat bedelinin uygunluğunu, ödeme şeklini, devir koşullarını içeren hazırlamış olduğu raporu da ibraz edecektir.327 Söz konusu rapor, hâkim pay sahibinin mahkemeye başvurusu üzerine atanacak bir veya birden fazla uzman denetçi tarafından incelenecektir.328

320 _{Dolaylı hâkimiyete ilişkin Alman doktrininde iki farklı görüş bulunmaktadır. Bunlardan ilki}

dolaylı hâkimiyet için hâkim pay sahibinin hedef şirkette en az bir paya doğrudan hâkim olması gerektiğini ifade etmekteyken diğer görüş ise maddeyi geniş yorumlayarak böyle bir zorunluluk olmaksızın hedef şirkettin paylarının %95’inin dolaylı olarak iktisap edilmesi halinde de satın alma hakkının uygulanabileceğini ifade etmektedir, bkz. Tütüncü, s.99-100.

321 _{Karababa, s.104; Tütüncü, s.97; van der Elst/van der Steen, s.412-413; Çelik, s.206-207;}

Horbach/Koch, s.34 vd.

322 _{Tütüncü, s.96; Karababa, s.109; Pulaşlı, Çıkarma, s. 653; Kaya, s.314.} 323 _{Tütüncü, s.97.}

324 _{Söz konusu başvuru AktG’de belirli bir şekil şartına bağlanmamıştır. Hâkim pay sahibi}

başvurusunu yazılı gerçekleştirebileceği gibi sözlü de gerçekleştirebilir, bkz. Tütüncü, s.101.

325 _{Karababa, s.105; Pulaşlı, Çıkarma, s.652 vd.; Kaya, s.315; Çelik, s.206 vd., 253 vd.; Tütüncü,}

s.101.

326 _{Tütüncü, s.111-113; Karababa, s.105, 108; Pulaşlı, Çıkarma, s.659; Kaya, s.315, 317; Çelik,}

s.207-208, 253; van der Elst/van der Steen, s. 430 vd.

327 _{Karababa, s.106-107; Tütüncü, s.116-118.}

328 _{Karababa, s.106-107, 16, dn.267; Pulaşlı, Çıkarma, s.652-653, 656-657; Kaya, s.316;}

Yönetim kurulu, talep üzerine hâkim pay sahibinin unvanı ve merkezi adresini, gerçek kişiyse adı ve ikametgâh adresini ve nakdi tazminat bedelini içerecek şekilde gündemi ilan edecektir. Toplantıya çağrının yapılmasından itibaren devre ilişkin karar taslağı, son üç yılın mali ve faaliyet raporları, hâkim pay sahibinin ibraz ettiği rapor ve ibraz edilen denetçi raporu şirket merkezinde pay sahiplerinin incelemelerine hazır bulundurulur.329

Pay sahiplerinin talebi üzerine dokümanların birer kopyası derhal ücretsiz olarak kendilerine verilecektir.

Nakdi tazminat330 bedeli ve pay bedelinin uygunluğu hâkim pay sahibi tarafından genel kurul kararının alınacağı tarihteki şirketin durumu da göz önüne alınarak kendisi tarafından hazırlanacak ve yönetim kuruluna ibraz edilecek raporda belirlenecektir. Hedef şirketin yönetim kurulu nakdi tazminatın belirlenmesine ilişkin gerekli olan şirkete ilişkin bilgi ve belgeleri hâkim pay sahibine ibraz edecektir331 _{(AktG m.327b/3).}

Azınlık pay sahipleri, hâkim pay sahibi tarafından önerilen nakdi tazminat bedelinin uygun olmadığını düşünmekteler ise nakdi tazminat bedelinin yeniden belirlenmesi için mahkemeye başvurabilecektir332_.

Genel kurul toplantısında333_{, toplantı öncesinde hazır bulundurulması gereken bilgi ve}

belgeler genel kurul toplantısında da hazır bulundurulacaktır. Yönetim kurulu dilerse hâkim pay sahibine satın alma hakkı ve nakdi tazminat bedeline ilişkin sözlü beyanda bulunma hakkı verebilir. Aksine bir düzenleme olmadığından genel kurul kararı AktG m.133 uyarınca salt çoğunluk ile alınacaktır.334

Hedef şirketin yönetim kurulu, devre ilişkin genel kurulu kararını zaman kaybetmeksizin ticaret sicile tescil edilmesi için başvuruda bulunacaktır.335 _{Tescil işlemi ile birlikte}

329 _{Karababa, s.105; Tütüncü, s.113-115.}

330 _{Azınlık pay sahiplerine ödenecek bedel kanun koyucu tarafından “nakdi tazminat}

(barabfindung)” olarak ifade edildiğinden ödenecek tutarın nakdi olması gerektiği anlaşılmaktadır. Buna karşın, azınlık pay sahiplerinin kabulü halinde nakdi tazminatın yanı sıra birtakım menfaatler de sunulabileceği ifade edilmektedir, bkz. Tütüncü, s.104-105.

331 _{Tütüncü, s.107; Karababa, s.107; Pulaşlı, Çıkarma, s.659; Kaya, s.316 vd.} 332 _{Karababa, s.108; Çelik, s.208, 247; Horbach/Koch, s.34 vd.;}

333 _{Genel kurul toplantısı sürecine ilişkin detaylı bilgi için bkz. Tütüncü, s.}

334 _{Tütüncü, s.103; Karababa, s.108; Pulaşlı, Çıkarma, s.658; van der Elst/van der Steen, s.430}

vd.; Çelik, s.208, 247.

azınlık pay sahiplerinin payları ayrı bir işleme gerek olmaksızın hâkim pay sahibine devrolacaktır.336

Tescil işleminin ilan edildiği tarihte nakdi tazminat muaccel olacaktır ve muacceliyet tarihinden itibaren tazminat tutarına yıllık Alman Medeni Kanunu’nun337 _247.

Maddesinde belirlenen temel faiz oranının338 _{%5 fazlası oranında gecikme tazminatı}

ödenecektir339_{, geç ödeme nedeniyle doğabilecek aşkın zararlar ise ayrıca tazmin}

edilecektir.

Genel kurul kararına dayalı devrin usulüne uygun olarak gerçekleştirilmemesi, nakdi tazminat bedelinin uygun olmaması veya nakdi tazminat bedelinin hiç veya usulüne uygun olarak sunulmaması hallerinde genel kurul kararına karşı mahkemeye başvurulabilecektir.