TRB1 BÖLGESİNDE BİTKİSEL ÜRETİM GİRDİ TEDARİK KANALLARI

Tarımsal üretimin artırılmasında; tarım arazilerinin genişletilmesi yerine insan gücü, finansman, yeni teknoloji ve yeni girdi gibi mevcut kaynakların daha etkin kullanılarak hektara veya hayvan başına verimin artırılmaya çalışılması, kısaca verimliliğin artırılması önem kazanmaktadır. Tarımsal işletmelerin düzenli bir yapıya kavuşturulması, modern işletmelerin yaygınlaştırılması, tarımsal üretimi doğa koşullarına bağımlılıktan kurtarabilmek için gerekli alt yapının geliştirilmesi, toprağı en verimli şekilde kullanabilmek için temel ve geliştirilmiş teknolojik girdilerin üreticilere yeterince ve zamanında sağlanması gerekmektedir (Çelik, 2000). Bu durum TRB1 Bölgesi için de geçerlidir.

Tarımda girdi kullanımı, bitkisel üretimde verimin dolayısıyla üretim miktarının artmasında, kalitenin yükseltilebilmesinde en önemli unsurdur. Burada bitkisel üretimin temel girdileri olan gübre, tohumluk, fide-fidan, ilaç, sulama ve kredi önemli girdiler olarak ön plana çıkar.

Bu girdilerin yoğun bir şekilde kullanılması, entansif bir tarımsal faaliyeti, o da daha ileri düzeyde bir gelişmeyi simgeler. Ancak, gereğinden fazla ve hatalı biçimde kullanılan girdilerin, ürün kalitesi yanında toprak ve su kirlenmesine yol açabilen olumsuz etkileri de söz konusudur. Bitkisel üretimde kalite ve yüksek verim, bir girdinin değil gerekli tüm girdilerin dengeli ve uygun biçimde kullanılmasına bağlıdır (Çelik, 2000). Girdiler arasında da tohum, gübre, ilaç, fidan vd. ön sırada yer alır.

TRB1 Bölgesinde tohumluk tedariki sebze üretiminde genelde piyasadan bayiler aracılığı ile temin edilmekte olup, üreticilerin örgütlü bir biçimde girdi tedarikinde bulunmaları yaygın değildir. Tahıllarda tohum temini ya üreticilerin kendi ürünlerinden ya da Tarım Kredi Kooperatiflerinden (TKK), TMO’ndan ve piyasadan yapılmaktadır. Bu arada şeker pancarında sözleşmeli tarımdan dolayı tohum, ilaç, gübre tedariki Şeker Şirketi tarafından da yapılabilmektedir.

TRB1 Bölgesinde sulu tarım alanlarında kimyasal gübre kullanımı biraz daha yaygındır. Buna karşılık özellikle Bingöl ve Tunceli ilinde gübre kullanımı göreceli olarak daha azdır. Aslında bölge özellikleri itibarıyla organik tarıma yatkınlık göstermektedir. Bu ise özellikle küçük ve orta büyüklükteki işletmelerdeki ekonomik koşullardan dolayı girdi kullanımının azlığından

kaynaklanmaktadır. Bölgede gübre piyasadan yoğunlukla TKK’nden temin edilmektedir.

TRB1 bölgesinde yapılan bazı görüşmelerde üreticilerin girdi kullanımında analitik bulguları değil, kendi üretim deneyimlerini ön plana aldığı görülmüştür. Bu nedenle, bölgede bitkisel üretimi geliştirme senaryolarında optimal girdi kullanımına yönelik çalışmalara mutlaka yer verilmelidir.

Bitkisel üretime doğrudan etki eden önemli faktörlerden birisi de sulamadır. TRB1 Bölgesi sulama açısından Türkiye ortalamasından daha iyi bir konuma sahiptir. Türkiye tarım arazilerinin %18,8’i sulanmakta iken bu oran TRB1 Bölgesinde %42,6’dır. Ayrıca, Türkiye genelindeki sulamaların %80’i devlet sulaması niteliğinde olup, bu oran TRB1 Bölgesinde

%42’dir. Türkiye genelinde olduğu gibi bölgede de basınçlı sulama sistemleri fazla yaygınlık göstermemektedir.

Şekil 2: TRB1 Bölgesinde Bitkisel Üretim Girdi Tedarik Kanalları

Tarımda kaliteli ve yeterli girdi kullanımı amacıyla devlet tarafından uygulanan destekler vardır. Bunun ile bir yandan kaliteli üretim amaçlanırken bir yandan da üreticiye doğrudan destek hedeflenmektedir. 2012 yılı itibarıyla bitkisel üretimde ana destek miktarları şöyledir:

Toprak analizi: 2,5 TL/dekar

Organik tarım: meyve, sebzeler için 35 TL/dekar, tarla bitkileri için 10 TL/dekar

İyi tarım uygulamaları: meyve, sebzeler için 25 TL/dekar, örtü altı tarımı için 100 TL/dekar Mazot desteği:

Peyzaj ve süs bitkileri, özel çayır, mera ve orman emvali için 2,7 TL/dekar Tahıl, yem bitkileri, baklagiller, yumru bitkiler, sebze, meyveler için 4 TL/dekar

ÜRETİCİ

Yağlı tohumlu bitkiler ve endüstri bitkileri için 6,4 TL/dekar

Gübre desteği:

Peyzaj ve süs bitkileri, özel çayır, mera ve orman emvali için 3,7 TL/dekar Tahıl, yem bitkileri, baklagiller, yumru bitkiler, sebze, meyveler için 5 TL/dekar Yağlı tohumlu bitkiler ve endüstri bitkileri için 6,3 TL/dekar

Yurtiçi Sertifikalı Tohum Kullanım Desteği:

Buğday, yonca için 6,0 TL/dekar

Arpa, tritikale, yulaf, çavdar için 4,5 TL/dekar Çeltik, yer fıstığı için 8,0 TL/dekar

Nohut, kuru fasulye, mercimek için 7,0 TL/dekar Susam, kanola, aspir için 4,0 TL/dekar

Patates, soya için 20,0 TL/dekar Korunga, fiğ için 3,0 TL/dekar

Yurt İçi Sertifikalı Tohum Üretim Desteği Buğday 0,10 TL/kg

Arpa, Tritikale, Yulaf, Çavdar, Patates 0,08 TL/kg Çeltik 0,25 TL/kg

Nohut, Kuru Fasulye, Mercimek, Aspir, Korunga, Fiğ 0,50 Soya 0,35 TL/kg

Kanola 1,20 TL/kg Susam 0,60 TL/kg Yonca 1,50 TL/kg Yer fıstığı 0,80 TL/kg

Yurt İçi Sertifikalı Fidan, Çilek Fidesi ve Standart Fidan Kullanım Desteği:

Bahçe Tesisi Standart Sertifikalı

Bodur Meyve Fidan Türleri ile 150 TL/dekar 350 TL/dekar Yarı Bodur meyve fidan türleri ile 150 TL/dekar 300 TL/dekar

Bağ ve Diğer Fidanlar İle 100 TL/dekar 230 TL/dekar

Narenciye Bah. Aşılama ile Çeşit Değiştirme – 250 TL/dekar Zeytinde Yağlık Çeşitler ile 50 TL/dekar 100 TL/dekar Virüsten Ari Fidanlara İlave 50 TL/dekar 100 TL/dekar

Sertifikalı Çilek Fidesi – 300 TL/dekar Biyolojik Mücadele Desteği:

1. Bitkisel üretime arız olan zararlı organizmalara karşı biyolojik ve/veya biyoteknik mücadelenin yaygınlaştırılması ile kimyasal ilaç kullanımının azaltılması amacıyla örtüaltı bitkisel üretimde, paket toplamı 430 TL/dekar olacak şekilde;

a) Feromon + tuzak kullanan üreticilere 100 TL/dekar, b) Tül kullanan üreticilere 80 TL/dekar,

c) Tekniğine uygun olarak faydalı böcek salımı yapan üreticilere 250 TL/dekar destekleme ödemesi yapılır.

2. Açık alanda bitkisel üretime arız olan zararlı organizmalarla mücadelede kimyasal ilaç kullanımının azaltılması ile biyolojik ve biyoteknik mücadelenin yaygınlaştırılması amacıyla, paket toplamı 60 TL/dekar olacak şekilde;

a) Açık alanda domates, turunçgil, elma ve bağda feromon + tuzak kullanan üreticilere 30 TL/dekar,

b) Açık alanda domates, turunçgil, elma ve bağda faydalı böcek kullanan üreticilere 30 TL/dekar, destekleme ödemesi yapılır.

Fark Ödemesi Destekleri:

Yağlık Ayçiçeği için 24 krş/kg

Kütlü Pamuk (yurt içerisinde üretilen sertifikalı tohumları kullananlar) 46 krş/kg Soya Fasulyesi sertifikalı için 50 krş/kg, sertifikasız için 50 krş/kg

Kanola için 40 krş/kg Dane Mısır için 4 krş/kg Aspir için 40 krş/kg Zeytinyağı için 50 krş/kg Buğday için 5 krş/kg

Arpa, Yulaf, Çavdar, Tritikale için 4 krş/kg

Çeltik, Kuru Fasulye, Nohut, Mercimek için 10 krş/kg

Yem Bitkileri Desteği:

Çiftçi Kayıt Sistemine kayıtlı arazileri üzerinde kaliteli kaba yem üretmek amacıyla yem bitkileri ekilişi yapan üreticilere, üretim yaptıkları; yapay çayır-mera ve çok yıllık yem bitkisi ekilişlerinde ilk yıl için, tek yıllık yem bitkileri ekilişlerinde ise üretim yaptıkları yıl için, ürünü hasat etmeleri kaydıyla dekar başına aşağıda belirtilen miktarda ödeme yapılmaktadır.

Yonca (sulu) 130 TL/dekar Yonca (kuru) 70 TL/dekar Korunga 90 TL/ dekar Tek yıllıklar 30 TL/dekar

Silajlık tek yıllıklar 45 TL/dekar Silajlık mısır (sulu) 55 TL/dekar Silajlık mısır (kuru) 30 TL/dekar Yapay çayır-mera 75 TL/dekar