Veri Toplama Yöntemi

Araştırmada veri toplama yöntemi olarak soru sormadan yararlanılmıştır. Soru sormaya dayalı olarak veri toplama yöntemi olarak anket (yazılı soru sorma) kullanılmıştır. Veri toplama yöntemi olarak anketin kullanılmasının bazı gerekçeleri bulunmaktadır. İlk olarak bu çalışmamız çok sayıda cevaplayıcıyı içerdiği için anket kullanılmıştır. Görüşme yoluna gidilseydi çok daha fazla zamanı kapsayacaktı. Anket kullanılarak kısa sürede çok daha fazla kişiye ulaşılabileceği düşünülmüştür. İkinci olarak turizm sektörü sürekli bir çalışmayı içermektedir. Çalışma turizm sektörü için yoğun sezonda yapıldığından işgörenlerin bu yoğun çalışma ortamı içerisinde zamanlarının alınarak işlerinin engellenmemesi istenmiştir. Üçüncü olarak anket bilgilerin isimsiz, imzasız alınmasına olanak verdiği için sorulara cevap verecek kişilerin cevaplarda çekingenliklerinin önüne geçilebileceği düşünülmüştür.

Oluşturulan anket formu beş bölümden oluşmaktadır. Anketin ilk bölümü konaklama işletmelerinde işgörenlerin, yaş gruplarını, eğitim düzeylerini, çalıştıkları departmanı, turizm sektöründeki çalışma sürelerini, işletmedeki çalışma sürelerini, oteldeki pozisyonlarını belirlemeye yönelik işgören özelliklerinden oluşmaktadır.

Anketin ikinci bölümü çalışmanın temel amacına yönelik olarak toplumsallaşma süreçleri ile ilgili ölçekten oluşmaktadır. Ölçek maddelerinin belirlenmesi için öncelikle

toplumsallaşma süreçlerini ele alan ve daha önceden bu amaçla geliştirilen ölçekler incelenmiştir. Ölçek geliştirilirken aşağıdaki ölçeklerden yararlanılmıştır.

• Roccas (2003) tarafından geliştirilen Ceylan ve Özbal (2008) tarafından kullanılan ölçek

• Mael (1988) tarafından geliştirilen Özdemir (2007) tarafından kullanılan ölçek

• Mael ve Ashforth (1992) tarafından geliştirilen Tüzün (2006) tarafından kullanılan ölçek

• Balay (2000) tarafından geliştirilen İrban (2004)tarafından kullanılan ölçek

• Caldwell, Chatman ve O’Reilly (1990) tarafından kullanılan O’Reilly ve Chatman (1986) tarafından geliştirilen ölçek,

• Cheney (1983) tarafından geliştirilen Gautam, Dick ve Wagner (2004) tarafından kullanılan ölçek

• Smith vd. (1983) tarafından geliştirilen Dyne, Graham ve Dienesch (1994) tarafından kullanılan ölçek

• Mael ve Ashforth (1992) tarafından geliştirilen Dick vd. (2008) tarafından kullanılan ölçek.

Bu ölçeklerin yanında itaat, taklit, özdeşleşme ve içselleştirmenin özelliklerinden de yararlanılarak bir madde havuzu oluşturulmuştur. Toplumsallaşma süreçleri madde havuzunda toplam 78 ifade yer almaktadır. Madde havuzunda yer alan ifadeler titizlikle incelenerek anlamca birbiri ile aynı olan ve yakın anlam içeren ifadeler çıkartılarak ifade sayısı 68’e indirilmiştir. Bu ifadeler sosyoloji ve turizm alanında uzman üç kişinin incelemesi ile gerekli düzeltmeler gerçekleştirildikten sonra ifadelerin sayısı 60’a indirilmiştir. Bu ifadelerin anlaşılırlığını kontrol etmek üzere bir Türk Dili uzmanına verilmiş ve ifadeler bu kişi tarafından kontrol edildikten sonra gerekli düzenlemeler yapılarak ifadelere ön test için son şekli verilmiştir. Ön test için oluşturulan ifadeler 5’li Likert ölçeğine (Kesinlikle Katılmıyorum=1, Katılmıyorum=2, Ne Katılıyorum Ne Katılmıyorum=3, Katılıyorum=4, Tamamen Katılıyorum=5) göre derecelendirilerek ölçek maddeleri haline getirilmiştir. Ölçek evren içerisinden rastgele seçilen 105 kişiye uygulanmıştır. Elde edilen veriler sonucu ölçeğin güvenilirlik ve yapısal geçerliliği SPSS 15.0 Sosyal Bilimler İçin İstatistik Paket Programı aracılığı ile test edilmiştir.

Anketin üçüncü bölümü Kuşadası’ndaki konaklama işletmelerinin örgütsel kültürleri içerisinde ya da yanında bir turizm kültürünün olup olmadığını belirlemeye yönelik sorulardan meydana gelmektedir. Bu bölümdeki sorular dünya turizm örgütünün ortaya koyduğu turizmde küresel etik ilkeler doğrultusunda turizm kültürünün özellikleri, turistik ortamın özellikleri, turistik ortamlarda sergilenen bireysel davranışlar dikkate alınarak hazırlanmıştır. Turizm kültürü ile ilgili sorular 45 ifadeden oluşturulmuştur. Turizm kültürü ile ilgili sorular titizlikle incelenerek soru sayısı 30 olarak belirlenmiştir. Sorular her ne kadar ankette 5’li derecelendirmeye göre hazırlanmışsa da burada amaç bir ölçek geliştirme olmadığı için ön teste gerek görülmemiştir.

Anketin dördüncü bölümü örgütsel toplumsallaşma taktiklerini içeren sorulardan oluşturulmuştur. Bunun için Jones (1986) tarafından geliştirilen ölçek kullanılmıştır. Jones, Van Maanen ve Schein (1979)’dan etkilenerek geliştirmiş olduğu ölçekte örgütsel toplumsallaşma taktiklerini 6 faktör olarak belirlemiştir. Örgütsel toplumsallaşma taktikleri ölçeğine göre verilen cevapların aritmetik ortalamaları uygulanan örgütsel toplumsallaşma taktiklerinin türü için önemli bir gösterge olarak düşünülmektedir. Bu ölçeğe göre cevapların aritmetik ortalamaları 1-2.84 arasında ise işletmede kurumsallaşmış örgütsel toplumsallaşma taktiklerinin; aritmetik ortalama 2.85-5 arasında ise bireyselleşmiş örgütsel toplumsallaşma taktiklerinin uygulanmakta olduğu anlaşılmaktadır. Ölçek 5’li Likerte (Kesinlikle Katılmıyorum=1, Katılmıyorum=2, Ne Katılıyorum Ne Katılmıyorum =3, Katılıyorum=4, Tamamen Katılıyorum=5) göre derecelendirilerek oluşturulmuştur. Bu ölçek daha önce Argun (2007) tarafından Türkiye’de bir askeri eğitim kurumunda, İplik (2009) tarafından ise konaklama işletmeciliği sektöründe uygulanmıştır.

Anketin son bölümü ise işletmelerde uygulanan örgütsel toplumsallaşma araçları ile ilgili sorulardan oluşmaktadır. Bu havuzdaki sorularla işletmelerde biçimsel ya da biçimsel olmayan örgütsel toplumsallaşma araçlarından hangilerinin kullanıldığını tespit etmek amaçlanmıştır. Sorular; Çalık (2003) tarafından belirtilen örgütsel toplumsallaşma araçlarından yararlanılarak geliştirilmiştir. Örgütsel toplumsallaşma araçları belirli bir düzen içinde yazılarak katılımcılardan bu araçlardan işletmelerinde uygulanan araçları seçmeleri ve bu seçim esnasında birden fazla şıkkı işaretleyebilecekleri belirtilmiştir. Örgütsel toplumsallaşma araçları sorularıyla

işletmelerde biçimsel örgütsel toplumsallaşma araçları mı, biçimsel olmayan örgütsel toplumsallaşma araçları mı yoksa hem biçimsel hemde biçimsel olmayan örgütsel toplumsallaşma araçları birlikte mi kullanıldığı belirlenmeye çalışılmıştır.

Anket bölümleri bir araya getirilmiş ve bir Türkçe uzmanına verilerek anketi anlaşılabilirlik yönünden incelemesi istenmiştir. Uzmanın geri gönderdiği sorular tekrar gözden geçirilerek ankete son şekli verilmiştir.