İŞLEM GÖREN TARIM İŞLETLEMELERİNİN İNCELENMESİ
5. TMS 41 Standardına İlişkin Uygulama Örneği
B işletmesi besi ve süt inekçiliği yapmakta-dır. İşletmenin 50 tane süt ineği, 25 tane de besi ineği bulunmaktadır. Bunların yanında işletmenin maddi duran varlıklarının değeri 200.000 TL’dir. Ayrıca işletmede 4 kişi istih-dam edilmektedir. İşletmenin süt ineklerinin gerçeğe uygun değeri ortalama 5.000 TL’dir.
Besi ineklerinin gerçeğe uygun değeri 3.000 TL’dir. (İşletmede KDV göz ardı edilmiştir.
Ayrıca giderlerin dağıtılması için herhangi bir yöntem izlenmemiş olup giderlerin dağı-tımları farazi şekilde yapılmıştır. Maddi du-ran varlıkların amortismanı gider yerlerine dağıtılmamıştır. Kullanılan yemlerin besi ve süt inekleri için ayrımı göz ardı edilmiştir.
İnek ve süt fiyatları ilgili yıllara yakın alın-mıştır.)
1) İşletme mart ayında 15 tane besi ineğini 75.000 TL’den satmıştır.
2) İşletmenin inekleri nisan ayında doğum yapmıştır. Bu doğumlar 25 dişi, 15 erkek şeklinde gerçekleştirmiştir. İşletme dişi buzağıları süt sürüsüne, erkek buzağıları ise besi sürüsüne dahil etmeye karar vermiştir. Buzağıların satış maliyetleri düşülmüş gerçeğe uygun değeri 1.300 TL’dir.
3) İşletmenin sene boyunca süt ineklerinin birim başına yıllık süt ortalaması 7.000 litredir. Bu durumda işletme senelik 350.000 litre süt üretmektedir. İşletme yıl içinde sütlerin litresinin ortalama 0,80 TL’den satmıştır.
4) İşletmenin sene içindeki harcamaları aşağıdaki gibidir. Bu harcamalar yem, veteriner ücreti, ilaç ücreti, elektrik har-caması, işçi ücretleri gibi kalemlerden oluşmaktadır.
Direkt ilk madde malzeme gideri: 300.000 TL Direkt işçilik gideri: 48.000 TL
Genel üretim gideri: 45.000 TL.
5) Sene sonunda işletme canlı varlıklarını değerlediğinde satış maliyeti düşülmüş gerçeğe uygun değer üzerinden besi hay-vanlarının birim başı fiyatının 2.500 TL, süt ineklerinin 6.000 TL ve 8 aylık buza-ğıların 2.000 TL olduğu tespit edilmiştir.
6) Giderlerin süt üretim yerlerine dağıtıl-ması sonucunda süt üretimi için katlanı-lan maliyetin toplam 300.000 TL olduğu anlaşılmıştır. Giderlerin kalan kısmı ya-pılmakta olan canlı varlık yatırımları ve canlı büyük baş hayvanlara aktarılmıştır.
7) 2013 yılına ilişkin maliyet ve yansıtma hesapları kapatılmıştır. (Diğer bilanço kalemlerinin kapatılması göz ardı edil-miştir.)
8) 2014 yılına ilişkin buzağılar nisan ayında yaşlarını doldurup çağ değiştirip düve ve tosun haline gelmiştir. Düveler için satış maliyetleri düşülmüş gerçeğe uygun de-ğeri birim başına 2.800 TL, tosunlar için 2.400 TL olmuştur.
9) Geçen sene doğum yapmayan 10 tane süt ineği nisan ayında 7 tane erkek 3 tane dişi buzağı doğumu yapmıştır. İşletme dişi buzağıları süt sürüsüne, erkek buzağıları ise besi sürüsüne dahil etmeye karar ver-miştir. Buzağıların satış maliyetleri dü-şülmüş gerçeğe uygun değer 1.500 TL’dir.
10) İşletme sene içerisinde 15 tane besi hay-vanını 82.500 TL’den satmıştır.
11) İşletmenin yıl içinde süt verimi artmış olup 7.500 litre olmuştur. 75 tane süt ine-ğinden 562.500 litre süt üretimi yapmıştır.
Sütleri 0,90 TL’den satmış olup 506.250 TL elde etmiştir.
12) İşletmenin sene içindeki harcamaları aşağıdaki gibidir. Bu harcamalar yem, veteriner ücreti, ilaç ücreti, elektrik har-caması, işçi ücretleri gibi kalemlerden oluşmaktadır.
Direkt ilk madde malzeme gideri: 330.000 TL Direkt işçilik gideri: 52.000 TL
Genel üretim gideri: 50.000 TL
13) Sene sonunda işletme canlı varlıklarını değerlediğinde satış maliyeti düşülmüş gerçeğe uygun değer üzerinden besi hayvanlarının birim başı fiyatının 3.500 TL, süt ineklerinin 6.800 TL ve 8 aylık bu-zağıların 2.200 TL olduğu tespit edilmiş-tir. Düveler ve tosunlar olgunlaşmış hale gelmiştir.
14) Giderlerin süt üretim yerlerine dağıtıl-ması sonucunda süt üretimi için katlanı-lan maliyetin toplam 340.000 TL olduğu anlaşılmıştır. Giderlerin kalan kısmı ya-pılmakta olan canlı varlık yatırımları ve canlı büyük baş hayvanlara aktarılmıştır.
15) 2014 yılına ilişkin maliyet ve yansıtma hesapları kapatılmıştır. (Diğer bilanço kalemlerinin kapatılması göz ardı edil-miştir.
1.---/Mart 2013/---102 Bankalar
75.000
600 Yurt içi satışlar 75.000
1. 15x5.000 TL Besi hayvanlarının satışı
2.---/Nisan 2013/---164 Canlı büyükbaş hayvanlar
218 Yapılmakta Olan Canlı Varlık Yatırımları
19.500 32.500 606 Canlı Varlık Değerleme
Fark-ları
52.000
2. İneklerin doğum yapması 15x1300, 25x1300
3.---/2013 yılı/---102 Bankalar
280.000
600 Yurt içi satışlar 280.000
3. 7.000x50 litre sütün 0,80 TL’den sene içinde satılması
4.---/2013 yılı/---150 İlk madde ve malzeme
300.000
102 Bankalar 300.000
4. Sene içinde alınan yem
4.---/2013 yılı/---710 Direkt ilk madde ve malzeme gideri
720 Direkt işçilik gideri 730 Genel üretim gideri
300.000 48.000 45.000 102 Bankalar
150 İlk madde ve malzeme 335 Personele Borçlar
45.000 300.000 48.000
4. Sene içinde yapılan giderler
5.---31/12/2013---606 Canlı Varlık Değerleme Farkları 5.000
164 Canlı büyükbaş hayvanlar 5.000
5. (3.000-2.000)x10=5.000 10 tane besi ineğin değerlemesi
5.---31/12/2013---218 Yapılmakta Olan Canlı Varlık Yatırımları
212 Canlı Büyükbaş Hayvanlar
28.000 50.000
606 Canlı Varlık Değerleme Farkları 78.000
5. 40 tane buzağı, 50 tane süt ineğinin değerlemesi
6.---31/12/2013---152 Mamuller
164 Canlı büyükbaş hayvanlar
218 Yapılmakta Olan Canlı Varlık Yatırımları
300.000 53.000 40.000 711 Direkt İlk Madde Malz. G.Y.H
721 Direkt İşçilik Gideri. Y.H.
731 Genel Üretim Gideri Y.H.
300.000 48.000 45.000
6. Üretim giderlerinin ilgili hesaplara alınması
6.---31/12/2013---620 Satılan Mamul Maliyeti 300.000
152 Mamuller 300.000
6. Satılan sütün maliyet hesabına alınması
7.---31/12/2013---620 Satılan Mamul Maliyeti 45.000
164 Canlı büyükbaş hayvanlar 45.000
7. Satılan besi hayvanların maliyet hesabına alınması
7.---31/12/2013---711 Direkt İlk Madde Malz. G.Y.H
721 Direkt İşçilik Gideri. Y.H.
731 Genel Üretim Gideri Y.H.
300.000 48.000 45.000 710 Direkt ilk madde ve malzeme
gideri
720 Direkt işçilik gideri 730 Genel üretim gideri
300.000
48.000 45.000
7. Yansıtma hesaplarının kapatılması
7.---31/12/2013---606 Canlı Varlık Değerleme Farkları
600 Yurt içi satışlar
125.000 355.000 620 Satılan Mamul Maliyeti
690 Dönem Karı veya Zararı
345.000 135.000
7. Dönem karı veya zararı hesaplanması
8.---/Nisan 2014/---164 Canlı büyükbaş hayvanlar
212 Canlı Büyükbaş Hayvanlar
70.000 36.000 606 Canlı Varlık Değerleme
Fark-ları
218 Yapılmakta Olan Canlı Varlık Yatırımları
5.500
100.500
8. 25 Dişi ve 15 erkek buzağının değerlemesi
9.---/Nisan 2014/---164 Canlı büyükbaş hayvanlar
218 Yapılmakta Olan Canlı Varlık Yatırımları
10.500 4.500 606 Canlı Varlık Değerleme
Fark-ları
15.000
10.---/2014/---102 Bankalar
82.500
600 Yurt içi satışlar 82.500
10. 15x5.500 TL Besi hayvanlarının satışı
11.---/2014 yılı/---102 Bankalar
506.250
600 Yurt içi satışlar 506.250
11. 7.500x75 litre sütün 0,90 TL’den sene içinde satılması
12.---/2014 yılı/---150 İlk madde ve malzeme
330.000
102 Bankalar 330.000
12. Sene içinde alınan yem
12.---/2014 yılı/---710 Direkt ilk madde ve malzeme gideri
720 Direkt işçilik gideri 730 Genel üretim gideri
330.000 52.000 50.000 102 Bankalar
150 İlk madde ve malzeme 335 Personele Borçlar
50.000 330.000 52.000
12. Sene içinde yapılan giderler
13.---/31/12/2014---164 Canlı büyükbaş hayvanlar
212 Canlı Büyükbaş Hayvanlar
218 Yapılmakta Olan Canlı Varlık Yatırımları
12.500 174.000 7.000 606 Canlı Varlık Değerleme
Fark-ları
193.500
13. (3.500x2.250)x10=12.500 (6.800x4.480)x75=174.000 (2.200x1.500)x10= 7.000
14.---31/12/2014---152 Mamuller
164 Canlı büyükbaş hayvanlar
218 Yapılmakta Olan Canlı Varlık Yatırımları
340.000 52.000 40.000 711 Direkt İlk Madde Malz. G.Y.H
721 Direkt İşçilik Gideri. Y.H.
731 Genel Üretim Gideri Y.H.
330.000 52.000 50.000
14. Üretim giderlerinin ilgili hesaplara alınması
14.---31/12/2014---620 Satılan Mamul Maliyeti 340.000
152 Mamuller 340.000
14. Satılan sütün maliyet hesabına alınması
14.---31/12/2014---620 Satılan Mamul Maliyeti 47.650
164 Canlı büyükbaş hayvanlar 47.650
14. Satılan besi hayvanların maliyet hesabına alınması 3.000x10=30.000
3.530x5=17.650 (2013 yılındaki tosunların birim maliyeti)
14.---31/12/2014---711 Direkt İlk Madde Malz. G.Y.H
721 Direkt İşçilik Gideri. Y.H.
731 Genel Üretim Gideri Y.H.
330.000 52.000 50.000 710 Direkt ilk madde ve malzeme
gideri
720 Direkt işçilik gideri 730 Genel üretim gideri
330.000
52.000 50.000
14. Yansıtma hesaplarının kapatılması
14.---31/12/2014---606 Canlı Varlık Değerleme Farkları
600 Yurt içi satışlar
199.000 588.750 620 Satılan Mamul Maliyeti
690 Dönem Karı veya Zararı
387.650 400.100
14. Dönem karı veya zararı hesaplanması
6. Borsa İstanbul’da İşlem Gören Tarım